Name: De letterzetter
Uploaded: 2024-11-12T09:41:00+01:00
Duration: 4 min 11 s
Description: De letterzetter is een kever die leeft in verzwakte bomen. Hij heet zo omdat de larven gangen knagen in het hout die lijken op letters. Wanneer de bomen waarin hij leeft sterven, komen er andere bomen voor terug. Zo ontstaat er een diverser bos, met meer verschillende soorten.

Klas 1/2/3

Zo'n honderd jaar geleden worden er in Nederland veel bossen aangeplant voor de houtproductie, ook hier in Drenthe. Er worden onder andere fijnsparren uit Scandinavië gebruikt, omdat die mooi recht omhoog groeien. Maar door de droogte van tegenwoordig hebben ze het moeilijk. De bomen verzwakken en een klein kevertje, de letterzetter, geeft ze het laatste zetje om dood te gaan. Deze fijnspar, die is wel flink het loodje aan het leggen zo te zien. Oh, die is dood. Die is gewoon hartstikke dood. Dit is einde verhaal. Als de letterzetter erin zit, is het ook echt afgelopen. Maar Staatsbosbeheer vindt het niet erg dat de bomen afsterven. Het zijn geplante bomen en de eenzijdige productiebossen moeten weer diverser worden. De letterzetter zit alleen in verzwakte bomen. We kunnen kijken of we een beetje kunnen zien hoe dat er uit ziet. Het kan zijn dat dit een late aantasting is van vorig jaar en dat ze er nog in zitten voor een deel. Ja, hier zie je ze, hier zie je ze zitten. Oh ja, zie je ze? Ja, hier, hier, hier, hier. Piepklein beessie. 
In het voorjaar graaft de letterzetter gangetjes onder de schors. Daaraan graaft hij nisjes waarin de eieren worden gelegd. De larven eten het hout en knagen zich zo naar de moedergang. Op die manier ontstaat een patroon van gangen dat lijkt op letters. Vandaar de naam letterzetter. 
En dat zijn deze lijnen. Links en rechts worden eitjes afgezet. En die eitjes die ontwikkelen zich tot larven. Die larvengangen zie je hier. Eerst kijkt een mannetje of een boom zwak genoeg is om naar binnen te knagen. Dan maakt hij een paringskamer en scheidt een feromoon uit dat vrouwtjes lokt. Zo paart hij met twee tot drie vrouwtjes, die vervolgens de moedergang graven. Kever heeft meer dan tien verschillende soorten gisten en schimmels bij zich die hem helpen op allerlei manieren om de weerstand van de boom te overwinnen. En een van die schimmels is een pathogene schimmel. En die schimmel alleen is al genoeg om die boom ook het loodje te laten leggen. 
En die kever, die draagt die schimmel met zich mee. Ja, die laat die schimmel achter op de boom. De larven die uitkomen, boren een gang naar buiten en vliegen naar een volgende boom. In dit gebied is het natuurlijk een beetje het idee dat de natuur zijn gang gaat. Dus wat gebeurt er dan nu als die fijnsparren allemaal doodgaan? Dan laten we ze liggen en dan komt er iets nieuws? Ja, als deze allemaal doodgaan en dat gaan ze, ja, dan krijg je hier een hele lichte situatie waar berk zich bijvoorbeeld ook prima voelt. Dus je krijgt een veel meer gemengd bos. De letterzetter doet iets wat je heel graag wilt. In Duitsland wordt hij tegenwoordig zelfs af en toe een sleutelsoort genoemd, want dit beestje kan dus een bos omvormen met zijn vijf millimeter. Puur ecologisch gezien denk ik dat dit gewoon een correctie is en dat het welkom kan zijn dat dit gebeurt. Want we moeten hier iets anders. En wat voor bos dat wordt, bepaalt de natuur. Wat je dus ziet is dat je dus gewoon berken terugkrijgt. En dit zijn allemaal berken. Ja, zijn allemaal berken. Grove dennen zijn ook van die eerste soorten die altijd weer terugkomen. 
Dus wat je hier allemaal ziet is allemaal het resultaat van helemaal niks meer doen. Ja. En dan krijg je een veel ander beeld. Want ja, ik weet niet of wij dit veel in Nederland kennen, op dit soort, op deze grote schaal. Dit zijn wel veranderingen die aan de gang zijn.

Klas 4/5/6

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Paddenstoelen zijn niet alleen mooi om te zien en lekker om te eten - sommige dan - ze hebben ook een belangrijke functie in de natuur. De schimmeldraden van paddenstoelen ruimen allerlei natuurlijk afval op. Weten wat paddenstoelen nog meer voor nuttigs doen? Lees de hele story op NPO Kennis. 

Story over ondergrondse schimmelnetwerken

Wat is het nut van paddenstoelen?

Alleen al van het woord krijg je spontaan jeuk: eikenprocessierups. Met zijn irriterende brandhaartjes zorgt dit beestje elk jaar voor overlast in Nederland. Hoe komt dat en wat is eraan te doen? Klik op de afbeelding om het scrollverhaal te lezen.

Scrollverhaal over de rups die elk jaar voor overlast zorgt

Waarom hebben we zo'n last van de eikenprocessierups?

Groep 6/7/8

Ecosystemen schoolplaat

Vroege Vogels (BNNVARA) is hét programma over natuur, milieu, klimaat en duurzaamheid in Nederland. Presentatie: Menno Bentveld

Vroege vogels in de klas header

Programmalogo's

Vroege Vogels in de klas

Naar de website van Vroege Vogels

Aan de hand van het gebied de Veluwe leer je hoe ecosystemen functioneren en welke verschillende ecosystemen er te vinden zijn. De Veluwe is één van de grootste natuurgebieden in Nederland. Verken de heide, het bos en de beek. Ontdek welke invloed dieren onderling op elkaar hebben door middel van voedselwebben. Leer wat het belang is van een dood dier voor de natuur en wat de terugkeer van de wolf betekent voor de Veluwe. 

Klik op de afbeelding om te beginnen.

Interactieve schoolplaat over de Veluwe

Ecosystemen

Jeukende ogen, een loopneus en de hele dag door niezen? Misschien heb je last van hooikoorts. Wat gebeurt er in je lichaam als je allergisch bent voor pollen? Klik op de afbeelding om het scrollverhaal te lezen.

Scrollverhaal over pollenallergie

Wat is hooikoorts?

De letterzetter

BNNVARA

De letterzetter is een kever die leeft in verzwakte bomen. Hij heet zo omdat de larven gangen knagen in het hout die lijken op letters. Wanneer de bomen waarin hij leeft sterven, komen er andere bomen voor terug. Zo ontstaat er een diverser bos, met meer verschillende soorten.

Dieren en planten

Een kever die bossen diverser maakt

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.