Zo'n honderd jaar geleden worden er in Nederland veel bossen aangeplant voor de houtproductie, ook hier in Drenthe. Er worden onder andere fijnsparren uit Scandinavië gebruikt, omdat die mooi recht omhoog groeien. Maar door de droogte van tegenwoordig hebben ze het moeilijk. De bomen verzwakken en een klein kevertje, de letterzetter, geeft ze het laatste zetje om dood te gaan. Deze fijnspar, die is wel flink het loodje aan het leggen zo te zien. Oh, die is dood. Die is gewoon hartstikke dood. Dit is einde verhaal. Als de letterzetter erin zit, is het ook echt afgelopen. Maar Staatsbosbeheer vindt het niet erg dat de bomen afsterven. Het zijn geplante bomen en de eenzijdige productiebossen moeten weer diverser worden. De letterzetter zit alleen in verzwakte bomen. We kunnen kijken of we een beetje kunnen zien hoe dat er uit ziet. Het kan zijn dat dit een late aantasting is van vorig jaar en dat ze er nog in zitten voor een deel. Ja, hier zie je ze, hier zie je ze zitten. Oh ja, zie je ze? Ja, hier, hier, hier, hier. Piepklein beessie.
In het voorjaar graaft de letterzetter gangetjes onder de schors. Daaraan graaft hij nisjes waarin de eieren worden gelegd. De larven eten het hout en knagen zich zo naar de moedergang. Op die manier ontstaat een patroon van gangen dat lijkt op letters. Vandaar de naam letterzetter.
En dat zijn deze lijnen. Links en rechts worden eitjes afgezet. En die eitjes die ontwikkelen zich tot larven. Die larvengangen zie je hier. Eerst kijkt een mannetje of een boom zwak genoeg is om naar binnen te knagen. Dan maakt hij een paringskamer en scheidt een feromoon uit dat vrouwtjes lokt. Zo paart hij met twee tot drie vrouwtjes, die vervolgens de moedergang graven. Kever heeft meer dan tien verschillende soorten gisten en schimmels bij zich die hem helpen op allerlei manieren om de weerstand van de boom te overwinnen. En een van die schimmels is een pathogene schimmel. En die schimmel alleen is al genoeg om die boom ook het loodje te laten leggen.
En die kever, die draagt die schimmel met zich mee. Ja, die laat die schimmel achter op de boom. De larven die uitkomen, boren een gang naar buiten en vliegen naar een volgende boom. In dit gebied is het natuurlijk een beetje het idee dat de natuur zijn gang gaat. Dus wat gebeurt er dan nu als die fijnsparren allemaal doodgaan? Dan laten we ze liggen en dan komt er iets nieuws? Ja, als deze allemaal doodgaan en dat gaan ze, ja, dan krijg je hier een hele lichte situatie waar berk zich bijvoorbeeld ook prima voelt. Dus je krijgt een veel meer gemengd bos. De letterzetter doet iets wat je heel graag wilt. In Duitsland wordt hij tegenwoordig zelfs af en toe een sleutelsoort genoemd, want dit beestje kan dus een bos omvormen met zijn vijf millimeter. Puur ecologisch gezien denk ik dat dit gewoon een correctie is en dat het welkom kan zijn dat dit gebeurt. Want we moeten hier iets anders. En wat voor bos dat wordt, bepaalt de natuur. Wat je dus ziet is dat je dus gewoon berken terugkrijgt. En dit zijn allemaal berken. Ja, zijn allemaal berken. Grove dennen zijn ook van die eerste soorten die altijd weer terugkomen.
Dus wat je hier allemaal ziet is allemaal het resultaat van helemaal niks meer doen. Ja. En dan krijg je een veel ander beeld. Want ja, ik weet niet of wij dit veel in Nederland kennen, op dit soort, op deze grote schaal. Dit zijn wel veranderingen die aan de gang zijn.
