Hier in de groene velden ligt ergens de grens tussen België en Nederland. Op 12 september 1944 steken de Amerikanen de grens over. De bevrijding van Nederland is begonnen.
Ik ben een kind van het zuiden, opgegroeid in Nijmegen, met de gevolgen en de verhalen van de oorlog. Ik ben militair geworden omdat ik weet dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Vijfenzeventig jaar na de bevrijding van het zuiden reist ik langs het front van toen. Breda, Westkapelle, Nijmegen. En mijn tocht begint, net als die van de geallieerden, in Zuid-Limburg.
Goeiedag, welkom in Holland, welkom in Nederland. Welkom in Nederland, dat waren de eerste woorden van mijn vader tegen de Amerikanen. Ik begrijp dat jullie een beroemde vader hebben. Ja, hij is beroemd gemaakt. Hij heeft zelf nooit verteld dat hij de eerste bevrijde Nederlander was. Dat hebben anderen voor hem ingevuld. Maar het is wel waar. Hij wist dat niet. Hij stond hier en er kwam een Amerikaan aan. En hij heeft hij nooit ontkend. Hij was trots op dat. Dat mag toch ook?
Rond half tien is er flink gevochten. Er kwamen dus de Amerikanen van de grens. Die kwamen door de weilanden naar Mesch toe. In de weilanden waren putjes gegraven. Daar zaten de Duitsers. Die hadden zich daar verschanst. Een mitrailleur op het schoolplein neergezet. En die heeft toch flink huisgehouden hier. Het is dus niet van een leien dakje gegaan. Er is flink gevochten hier.
In Nederland denken we dat we hier heel bewust bevrijd zijn, maar voor de Amerikanen geldt dat eigenlijk niet. De Amerikanen maakte het niet uit of ze in België of in Nederland vochten. Voor de Amerikanen was het belangrijk dat ieder dorp wat ze bevrijdden, iedere kilometer die ze wonnen, iedere Duitser die ze uitschakelden, bracht hun dichter bij de overwinning, bracht hun dichter bij de reis naar huis.
Voor hun was het Ruhrgebied, het Duitse Ruhrgebied, was het doel en Zuid-Limburg lag gewoon op de route. Zuid-Limburg is en passant bevrijd.
Goedemiddag, mag ik even? Tuurlijk. In 1940 bepaalde de bezetter dat er zomertijd zou zijn. Hitler dacht dat die daarmee een hoop brandstof bespaarde. Maar ja, wat doe je dan als Amerikaan als je een dorp bevrijdt? Je haalt de vlag van het gemeentehuis en je zet inderdaad de klok een uur terug.
Het is natuurlijk een handeling van niets, maar symbolisch is ie van enorme waarde. De geallieerden zetten de klok een uurtje terug en dan trekken ze weer verder. Maastricht is de eerste grote Nederlandse stad die wordt bevrijd. In het spoor van de geallieerden trekt ook een Nederlandse oorlogsverslaggever mee. Hij was embedded zoals we dat nu zouden noemen.
‘Dit is Robert Kiek, oorlogscorrespondent van het Algemeen Nederlands Persbureau te Londen. Ik spreek nog uit Brussel op zaterdagmiddag 16 september. Van het front kan ik u vandaag nauwelijks enige feiten noemen die u veel houvast geven. De toestand is stationair. En behalve het gelukkige Maastricht en Eisden zijn nog geen verdere delen van Nederland aan de vijand ontrukt. Een paar dagen geleden heb ik u verteld dat men in de nabije toekomst op Nederlands grondgebied geschiedenis zou worden geschreven, daar zal voor een deel de strijd om Duitsland worden gestreden. En voor die strijd worden op dit ogenblik in België de nodige voorraden aangevoerd. Op weg naar het front vanmorgen hebben we letterlijk van het bos de bomen niet kunnen zien. Of liever: van de konvooien de weg niet. Een grote slag kan nu spoedig verwacht worden. Hoe en waar, dat zijn nu juist de vragen die de Duitser zich stelt.’
