Name: Andere Tijden in de klas
Uploaded: 2024-02-22T11:50:00+01:00
Duration: 10 min 38 s
Description: In november 1944 krijgen alle mannen van 17 t/m 40 jaar in Rotterdam en Schiedam een bevel om zich melden voor de arbeidsinzet. De mannen hebben geen idee waar ze heen gaan en komen op allerlei plekken in Europa terecht. Van Duitsland tot Hongarije. Hier worden ze te werk worden gesteld in fabrieken en bij spoorlijnen. Van de ca. 52.000 opgepakte mannen, keren er 400 na de oorlog niet terug.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

De hongerwinter moest nog komen, maar in november 1944 komt het einde van de oorlog dichterbij. De geallieerden naderen Rotterdam al op tientallen kilometers. De bezetter wordt zenuwachtig en besluit: Alle Rotterdamse mannen van weerbare leeftijd moeten de stad uit. En zo begint de grootste razzia in de geschiedenis van ons land. Er staat heel groot: bevel. Op bevel der Duitse Wehrmacht moeten alle mannen in de leeftijd van zeventien tot en met veertig jaar zich voor den arbeidsinzet aanmelden. Hiervoor moeten alle mannen van deze leeftijd onmiddellijk na ontvangst van dit bevel met de voorgeschreven uitrusting op straat gaan staan. Er moeten meegebracht worden: warme kleding, stevige schoenen, dekens, bescherming tegen regen, eetgerei, mes, vork, lepel, drinkbeker en boterhammen voor één dag. Op hen die pogen te ontvluchten of weerstand te bieden, zal worden geschoten. Ja, hoe is t mogelijk, hè? Het gaat eigenlijk over twee dagen. 10 en 11 november. En ja, eigenlijk in het diepste geheim al op de avond en nacht van 9 november verzamelen zich allerlei Duitse troepen in de omgeving van Rotterdam. Zo'n 8000 soldaten die vanuit verschillende onderdelen zijn gekomen. En die is ook pas laat verteld eigenlijk wat er aan de hand is. En die beginnen eigenlijk de hele stad, de de buitenwijken van Rotterdam en Schiedam af te sluiten. Om een uur of 7.00u, 7.15u en ik lag nog op bed, werd er op de deur van mijn kamertje geklopt en er kwam een Duits soldaat binnen en die zei mitkommen. Dus ik heb me aangekleed en ben naar buiten gegaan. En toen kon ik nog net een jas grijpen van mijn vader en toen kwamen we op straat te staan. Ze riepen dus dat we dat je moest komen en het was ook nog niet van dien aard dat je zei nou ja, ze kletsen maar wat hè? Je wist nu moet dat gebeuren. Hoeveel mannen worden er uiteindelijk weggevoerd? Het getal wat het meest wordt genoemd is 52.000 eigenlijk. En dan moet je voorstellen op dat moment zijn in die categorie die wordt weggevoerd... Dus mannen van 17 tot 40 jaar zijn er zo'n 70.000 aanwezig in de stad. Dus dat is driekwart van de mannen in die leeftijdscategorie... de weerbare mannen wordt uiteindelijk afgevoerd. Dus Rotterdam zat in één keer zonder het grootste deel van zijn mannelijke bevolking?Ja, is onvoorstelbaar eigenlijk. De Duitsers verdelen de mannen over twaalf plaatsen in de stad, zoals het stadion, havenloodsen en de tramremise. Niemand weet wat er gaat gebeuren en hoe lang het zal gaan duren. Bij het Marconiplein werden we doorgestuurd naar een van de havenloodsen. Daar werden al die honderden mannen werden daarheen gejaagd en die moesten daar wachten. Wachten, wachten, wachten. We mochten gelijk doorlopen naar de voorkant, naar station Feijenoord. En daar werden we dus tussen twee rijen soldaten met honden de veewagens in gejaagd. We zijn naar Delft gelopen. Toen bleek dus dat daar dus wagons... veewagons klaar stonden. Een hele rij en daar gingen de schuifdeuren open en daar werden de lieden in gejaagd. Wist u waar u naartoe zou gaan? Nee. Geen idee. Geen enkel idee. Er volgt een ongekende uittocht. De mannen gaan lopend, per schip of met de trein. Naar honderden verschillende plaatsen in Europa. Van Amersfoort tot aan Hongarije toe. Was u ooit zover van huis geweest? Nee, ik denk dat mijn verste reis tot dan toe Antwerpen was geweest. Dit is de groep waarmee wij dus in Oostenrijk zaten en waarmee we dus een Berchtesgaden beland zijn na de oorlog... of aan het einde van de oorlog. En dat zijn allemaal jongens uit Rotterdam. Nou, je kunt waarschijnlijk wel zien de deftigheid van sommige mensen. Dit is bijvoorbeeld een notaris. Dit is Jack Bijl. Die had een melkfabriek. Meneer Laanen, die was een beetje onze onze voorman. Zeg maar. Automatisch een beetje de leiding van de groep overgenomen. Dit ben ik. Wij werden de wagons uitgejaagd. Kleding was wat je had van huis uit. Nou dat was niet berekend op zware kou. En eten? En eten was... Ik kreeg iedere dag... Ik kreeg geen brood, maar kreeg iedere dag een keer een keteltje soep. Aardappelsoep. De andere morgen, 5.00u, moesten we al aantreden en moesten we naar buiten lopen. Een half uur. Om in een veld ergens waar het heuvelachtig was met rotsen bodem moesten we met pikhouwelen en schoppen loopgraven gaan maken en mitrailleurs nesten. Zij konden zich niet verzetten, want verzet betekende dood. Zij deden het slavenwerk voor de dwingeland. Het Herrenvolk. Toen heb ik plannen gemaakt. Ik moet ervandoor. Ik hou dit niet. En toen kwam er een verpleger, Een Hollandse jongen. En toen heb ik een plan gemaakt met die verpleger om mijn bril kapot te maken en te vragen of ik een verlof zou kunnen krijgen om naar Enschede te reizen. En toen waarschuwde hij mij: En dan moet je terugkomen, want als je niet terugkomt, dan word je opgezocht en gevonden en je wordt geknuppeld. Je gaat naar een strafkamp. Drie Rotterdammers, elk met hun eigen verhaal over hoe ze op de been proberen te blijven. En over ontsnappen met gevaar voor eigen leven. Want voor elk van hen geldt :bij arrestatie dreigt het strafkamp van de Gestapo. Intussen rukken de geallieerden steeds verder op. Europa is bijna bevrijd. Duitsland wordt van alle kanten onder vuur genomen. Ons Holland is vrij. De Duitsers zijn verdwenen. De Tommy kwam hier. Dat weet ik nog wel, dat dat wij voor het eerst Wilhelmus hoorden. En dat was het meest ontroerende moment in die hele periode, denk ik. Het was een teken van dat je weer echt Nederlander mocht zijn. Ja, ik herinner mij heel goed dat dat zeer emotioneel was. Niet alleen voor mij, maar voor de hele groep. Een half miljoen Nederlanders kunnen naar hun vaderland terugkeren. De oorlog is voorbij. We hebben een kar... een handkar, ergens meegenomen, gepikt zeg maar. En wat we aan spullen hadden. Daarop geladen en met z'n elven zijn we richting Nederland gegaan. Gaan lopen. En daar gaan ze dan eindelijk over de grens. En ditmaal in de goede richting. Duitsland met al zijn verschrikkingen ligt achter hen. Ze rijden bevrijd het Vrije Holland binnen. 52.000 man zijn toen gedeporteerd uit Rotterdam. Dus toen die terugkwamen, had je 52.000 verhalen. Er was helemaal geen belangstelling voor. We waren bezig met de bevrijding, met de wederopbouw, met de mogelijkheden van nu zijn we vrij. En nu gaan we dus studeren en nu kunnen we veilig over straat. We kunnen om 8.00u tot 10.00u buiten zijn. Dus die euforie, die had de overhand. Ik ben dus verder weer naar naar naar school gegaan en heb nooit daar verder aandacht aan besteed. Hoeveel van deze hele groep van 52.000 zijn er eigenlijk niet teruggekomen? Nou, wat onderzoek zegt is zo ruim 400 eigenlijk die als gevolg van van de razzia zijn overleden. Dus dan heb je het over door het werk, ziektes, maar ook bij aanvallen van de geallieerden. Want heel veel werden te werk gesteld aan de spoorwegen. Nou die waren regelmatig het doelwit van geallieerde jachtbommenwerpers bijvoorbeeld. Dat was heel gevaarlijk. Dus ja dan. Ja, ruim 400 zijn dus daarom niet teruggekeerd.

Groep 6/7/8

In 1914 breekt er in Europa een oorlog uit tussen de grote landen van Europa. Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk vechten tegen Frankrijk, Engeland en Rusland. Nederland blijft tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal. Het wordt een bloedige strijd die maar liefst vier jaar zal duren. Klik op de afbeelding om de tijdlijn met belangrijke gebeurtenissen uit de Eerste Wereldoorlog te bekijken.

Tijdlijn over de Grote Oorlog

De Eerste Wereldoorlog

Wat voor dieren leven er in het regenwoud? Wat geloven de mensen in India? En hoever ligt Australië bij ons vandaan? De Wereld Rond neemt je mee naar allerlei landen op de wereld.

Programmaheaders

Programmalogo's

De wereld rond

Ten oosten van Nederland ligt Duitsland. De 20e eeuw staat voor Duitsland grotendeels in het teken van allerlei oorlogen, maar tegenwoordig is Duitsland een sterk economisch ontwikkeld land. Hoeveel weet jij over het land, bekend van Oktoberfest en de Eifel? Klik op de afbeelding om de quiz te starten.

Quiz over onze oosterburen

Wat weet jij over Duitsland?

Oranje boven! Op 5 mei 1945 is Nederland na vijf jaar oorlog bevrijd van de Duitse bezetter. Dat begint allemaal met de geallieerde invasie van Normandië, op D-Day. Na de mislukte Operatie Market Garden en een lange hongerwinter krijgen de geallieerden Duitsland toch op de knieën. In deze tijdlijn lees en zie je alles over de gebeurtenissen die hebben geleid tot de bevrijding van Nederland. Met medewerking van de NOS.

Tijdlijn over het einde van de Tweede Wereldoorlog

De bevrijding van Nederland

Tussen 1939 en 1945 woedt er in de wereld een bloedige oorlog. Onder leiding van Adolf Hitler bezet Duitsland grote delen van Europa. In Azië doet Japan dat ook. Adolf Hitler wil een groot Duits rijk maken. Hij geeft de Joden de schuld van de armoede in Duitsland en vermoordt meer dan 6 miljoen Joden in concentratiekampen: de Holocaust. Intussen vechten de geallieerden (onder andere de Verenigde Staten, Canada, Rusland en Groot-Brittannië) terug. In 1945 komt er een einde aan deze oorlog, die aan ruim 55 miljoen mensen het leven kost. 

Quiz over een wereldwijde oorlog

Wat weet jij over de Tweede Wereldoorlog?

Andere Tijden in de klas

Oorlogen, bewegingen en opstanden. Belangrijke gebeurtenissen uit de hedendaagse geschiedenis bewerkt uit Andere Tijden (NTR), speciaal voor gebruik in de klas.

Andere Tijden

In november 1944 krijgen alle mannen van 17 t/m 40 jaar in Rotterdam en Schiedam een bevel om zich melden voor de arbeidsinzet. De mannen hebben geen idee waar ze heen gaan en komen op allerlei plekken in Europa terecht. Van Duitsland tot Hongarije. Hier worden ze te werk worden gesteld in fabrieken en bij spoorlijnen. Van de ca. 52.000 opgepakte mannen, keren er 400 na de oorlog niet terug.

Wereldoorlogen

De razzia van Rotterdam

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.