Name: Aangespoelde potvissen op het strand
Uploaded: 2017-08-15T00:00:00+02:00
Duration: 4 min 5 s
Description: Eens in de zoveel tijd spoelt er in Nederland een potvis aan. Vaak is de potvis zo ver uit koers dat hij zich slecht kan oriënteren en terechtkomt op het strand. Heel vervelend voor het dier, maar voor wetenschappers biedt zo’n gestrande potvis veel mogelijkheden.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Ze hebben de grootste hersenen van het dierenrijk, kunnen twee kilometer diep duiken en ze komen voor in alle wereldzeeën. Maar bij ons in Nederland is het voor potvissen te ondiep. Als ze in de Noordzee verzeild raken is de kans groot dat ze sterven op een winderig strand. Op de kaart heb je hier Texel. Hier zijn ze aangespoeld. Daar, bij het kruisje ongeveer. Ze komen dus ergens hier uit het noorden vandaan. Daar waar de Noordzee heel breed en diep is. Als je hiervandaan naar het zuiden zwemt dan wordt de Noordzee eigenlijk steeds smaller. Alleen, als je te veel naar de kant gaat, bijvoorbeeld door het wind gestuwd, ja, op een gegeven moment kom je in het ondiepe water...waar mensen ook kunnen pootjebaden en dan loopt de potvis vast. Hoe komt het dan dat ze zo verkeerd uitkomen? Ze zien de kust niet. Potvissen hebben geen goede ogen. Ze navigeren met sonar. Dat betekent dat ze zelf heel hard schreeuwen eigenlijk...ze zenden geluidsgolven uit, en als die ergens tegenaan ketsen...net zoals bij een vleermuis, komt dat terug, horen ze dat en hebben ze een beeld van de omgeving. Maar bij een glooiende zandkust die van diep water naar steeds ondieper en op een gegeven moment land, dat gaat zo geleidelijk, de sonargolven schieten daar gewoon overheen. Dus een potvis die hier zwemt heeft geen flauw idee dat daar een kust is. Die merkt dat eigenlijk pas op het moment dat hij met zijn buik in het zand zit. En dan is het te laat. Zo horen potvissen eruit te zien. En zo klinkt de sonar waar deze fantastisch mooie en gevoelige dieren mee navigeren. Als ze terechtkomen op een zandbank zijn ze reddeloos verloren. Lonneke IJsseldijk leidde het onderzoek ter plaatse. De dieren gaan eigenlijk dood doordat ze leven stranden. Potvissen zijn walvisachtigen en zwemmen altijd dus zijn niet gewend aan zwaartekracht. Op het moment dat die dieren op het strand belanden komt er zo veel druk op ze, dan is het levend stranden al fataal. Je hebt hier een gigantische tand in het bakje liggen. Dit is een tand van EEN dier. Ze hebben 20 tanden aan iedere kant. En alleen maar tanden zichtbaar in de onderkaak. Wat we niet willen is dat dergelijk materiaal op de markt komt. Vandaar dat we de onderkaak hebben afgezaagd voordat we de dieren overnacht lieten liggen. Omdat we bang waren dat misschien andere mensen dat idee zouden krijgen en het materiaal zou verdwijnen. Wat gebeurt er dan mee, want het is ivoor? De tanden die niet voor wetenschappelijke doeleinden zijn verzameld die zijn naar destructie gegaan. Wij hebben enkele tanden per dier omdat je daar de leeftijd van de dieren in terug kunt zien. In het laboratorium van onderzoeksinstituut IMARES zijn de magen en darmen van vijf gestrande potvissen onderzocht. Dat doen ze door de magen helemaal uit te spoelen in de wasmachine. Na een koud wasje, zonder centrifugeren kunnen we zien wat de oogst is. Tadaa! O, jeetje! Wat een lucht, man! Dat is echt heel vies! Nou, dit is wat je wilt vinden. Dit zijn inktviskaakjes...die het normale voedsel van een potvis vertegenwoordigen. Hoeveel inktvissen eet zo'n potvis per dag? Ik schat ongeveer 150 kilo maar het kan best meer zijn. Verder vinden wij rare dingen. Dit is gewoon als geheel in een potvismaag gekomen? Ja, als je ziet hoe groot de maag van een potvis is stelt het niet zo heel veel voor. Maar het is natuurlijk wel een groot stuk touw. Dit is een ander verhaal. Een restant van kerstcadeautje. En wat verpakkingslintjes. Wordt-ie niet ziek van dit plastic? Nou, daar geldt hetzelfde voor als voor dat touw. Als zo'n prop ergens in je darm zit en er kan niks meer langs... ja, dan wordt het heel vervelend. Ja. Maar dat is niet gebeurd. Hij is hier niet aan doodgegaan. Nu hebben we zes dode potvissen in Nederland, zes in Duitsland. Heeft de mens daar ook nog schuld aan? Je moet wel goed beseffen dat potvissen al eeuwenlang stranden in Nederland. Ook zonder dat wij kabels hadden en in zee aan het heien waren. Dus het is iets van alle tijden. Dus in die zin kunnen wij daar niet zoveel aan doen. Het is gewoon een natuurfenomeen. Ja, het gebeurt.

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Onze vroege voorouders hadden een vacht om zich warm te houden. Hoe zijn we onze vacht kwijtgeraakt en wat hebben we aan de lichaamsbeharing die is overgebleven? Klik op de afbeelding om de story te lezen.

Story over de functie van onze beharing

Waarom hebben we nog lichaamshaar?

Aangespoelde potvissen op het strand

Potvis

Walvisachtigen

Walvis

Wat hebben wetenschappers te zeggen over ons persoonlijk leven, onze wereld, actuele onderwerpen en onze toekomst? Presentatoren: Dirk de Bekker, Elisabeth van Nimwegen en Lieven Scheire (NTR).

Logo Wetenschap

De Kennis van Nu in de klas

Het Youtubekanaal van NTR Wetenschap

Eens in de zoveel tijd spoelt er in Nederland een potvis aan. Vaak is de potvis zo ver uit koers dat hij zich slecht kan oriënteren en terechtkomt op het strand. Heel vervelend voor het dier, maar voor wetenschappers biedt zo’n gestrande potvis veel mogelijkheden.

Dieren en planten

Een foutje in de navigatie

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.