Groep 6/7/8

Manon Hoijtink, Remy Hogenboom en Toon weten een hoop over het klimaat, maar nog lang niet alles! Samen met de kijker gaan ze op ontdekkingstocht.

Zapp Your Planet

Milieu en klimaat

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Hoi, ik ben Hilmar, bioloog en gek op duiken. Samen met kapitein Lex ga ik voor jullie op zoek naar bijzondere, glibberige en gevaarlijke onderwaterdieren. Het is tijd voor de challenge. Wie is het mooist? Knijpt het hardst? Of prikt als een gek? Ik test het allemaal uit in koppie onder. He Hilmar, ook de kleine vlekken he. Ja, nee, fijn dat je ook even meehelpt. Ik moet filmen. Ik heb dus zo'n ongelooflijke gruwelijke hekel aan schoonmaken. Maarja, soms moet het gebeuren. En niet alleen hier, maar ook daar in de onderwaterwereld en vandaag en challenge tussen twee van de beste schoonmakers die er zijn. Schoonmaker nummer 1: de oester. Ja, die oester is dus een hele goeie schoonmaker. Maar is die net zo goed als zijn tegenstander van vandaag? De heremietkreeft. Daarvoor moet ik hem wel eerst even zien op te duiken. Wauw, het wemelt hier letterlijk van de oesters. Het zijn er wel duizenden. En gelukkig maar, want zij zorgen dat het water een beetje schoon blijft en er leeft hier nog veel meer. Visjes, zeeslakken, garnalen en krabbetjes. O sorry jongens, ik laat jullie even alleen. Maar ik ben natuurlijk op zoek naar schoonmaker nummer twee: de heremietkreeft. Kijk, ze schieten meteen weg als ik dichtbij kom. Koppie in de schelp. Eigenlijk een geniaal beestje, want hij heeft altijd zijn huisje bij zich. En die is ook nog eens de perfecte bescherming tegen roofdieren. En zo ziet een heremietkreeft eruit zonder schelp. Ja, die zoekt ie dan op de bodem. En bijvoorbeeld een leegslakkenhuisje. Maar als hij niks kan vinden probeert hij soms ook het huisje van een andere heremietkreeft te stelen. Ja, een goeie dief, dat is ie dus zeker. Maar is het ook een goeie schoonmaker? Het is tijd voor de challenge. Daarvoor heb ik twee buisjes bomvol met algen. Als ik die in het water doe, wordt het water troebel en kunnen we zien welke van deze twee het beste kan schoonmaken. De oester of de heremietkreeft. Schoonmakers klaar? Poetsen maar.Ja, volgens mij kan dit dus nog wel even gaan duren. Ik heb nog iets heel belangrijks te doen. De oester en de heremietkreeft maken beide het water schoon zonder dat ze doorhebben. Ze zijn namelijk gewoon aan het eten. De oester zuigt door een kiertje van de schelp het zeewater naar binnen, eet alle voedseldeeltjes en vuiligheid op en spuit het schone zeewater gewoon weer terug. De heremietkreeft, die doet het net iets anders. Zie je die dingetjes bij zijn mond die zo snel heen en weer wapperen? Dat zijn speciale waaierarmpjes waarmee hij zijn voedsel zo uit het water plukt. Handig hoor. Ja, nou, dames en heren, ik denk dat ik het heb gezien. De heremietkreeft heeft echt z'n best gedaan, maar de grote winnaar van vandaag, mag ik een groot applaus voor de oester. Ja, best wel tof als je bedenkt hoe vies dat water eigenlijk was. Nog meer reden om superzuinig te zijn op deze mooie beestjes, want zij houden onze oceanen netjes met hun schoonmaakskills. Ik wou dat ik dat zo goed kon. Hier! Kun je vast een beetje gaan oefenen. En weer aan de gang. Dankjewel!

Welk diertje houdt de zee het beste schoon?

Zapp your planet logo

Oesters en heremietkreeftjes zijn nuttige beestjes: ze maken het zeewater schoon zonder dat ze het zelf doorhebben. Maar wie doet dat het best? Hilmar onderzoekt welke van de twee de beste onderwaterschoonmaker is.

De oester of de heremietkreeft

Hoi, ik ben Hilmar, bioloog en gek op duiken. Samen met kapitein Lex ga ik voor jullie op zoek naar bijzondere, glibberige en gevaarlijke onderwaterdieren. Het is tijd voor de challenge. Wie is het mooist? Knijpt het hardst? Of prikt als een gek? Ik test het allemaal uit in koppie onder.
Een mooi beestje he. Vet. Dit is een hooiwagenkrab, een krab? Het lijkt wel een spin. Nou, het is toch echt een krab, en eentje die zich supergoed kan verstoppen. Een echte ninja. Maar hoe doet ie dat dan precies? Dat gaan we jullie straks laten zien, want vandaag hebben we een battle tussen twee van de beste verstoppers van de onderwaterwereld. Maar voor zijn tegenstander moet ik nog even het water in? Het Grevelingenmeer zit vol onderwaterleven. Kijk deze zeester eens met zijn vijf langwerpige lobben en check deze oorkwal, wat een joekel. Maar voor de tegenstander van de hooiwagenkrab ben ik op zoek naar een ander beestje. Nee, jij niet, meneer de kreeft. Ik ben op zoek naar een bolvormig beestje vol met stekels. Ja, misschien ben je er wel eens op gaan staan. Ik heb het natuurlijk over de zee-egel. Moet je kijken, wat is ie mooi. Maar kan hij zich ook net zo goed verstoppen als de hooiwagenkrab? 
Wat een bizar beestje. Hij heet niet zomaar een zee-egel. Hij heeft namelijk...Wat doe je? Even voelen. Hij heeft namelijk meer dan 1000 superscherpe stekels. Als ik die zou aanraken, dan doet het mij geen pijn, maar je moet er niet op gaan staan. Hij heeft ook hele kleine zuignapjes en met die zuignapjes kan ie supergoed klimmen, klauteren en zich verstoppen. Maar kan hij dat ook beter dan de hooiwagenkrab? Tijd voor de challenge. Nou jongens, jullie krijgen 15 minuten om je zo goed mogelijk te verstoppen. Dus klaar? Verstoppen maar! Maar hoe verstoppen die beestjes zich nou eigenlijk? Die hooiwagenkrab voelt zich helemaal thuis in het zeewier. En die pakt wat stukjes van het zeewier en die plakt dat dan zo op zijn lichaam. En die zee-egel, die doet eigenlijk een beetje hetzelfde. Met al die duizenden tentakels pakt ie stukjes schelp en steentjes en probeert zo op te gaan in zijn omgeving. Geniaal. Zo ja, het is 15 minuten later, de zee-egel en de hooiwagenkrab hebben we genoeg tijd gehad om zich te verstoppen. Eens kijken welke van de twee dat het beste heeft gedaan. Die zee-egel, die zie ik nu al. Hij heeft al een soort mooi camouflagejasje gemaakt van schelpjes. Ik kan me heel goed voorstellen dat je hier per ongeluk op zou gaan staan. Maar eh, waar is onze tweede kandidaat, die hooiwagenkrab? Ik zie wel heel veel zeewier. Ja, ik zie 'm. Hij heeft zich al vol geplakt met allemaal kleine stukjes zeewier. Te gek om dit te zien joh. Wat een prachtige beesten zijn het ook. Maar goed, de kan er maar één de winnaar zijn en als ik heel eerlijk ben, dan had ik toch wat meer moeite met het vinden van die hooiwagenkrab. Ja dus gefelici... Waar is ie nou? En zo ziet een hooiwagenkrab eruit in de oceaan. Tenminste, als je hem kunt vinden. De hooiwagenkrab mag zich dus met recht de koning van de verstoppers noemen. Hallo?

Welk zeedier kan zichzelf het best onzichtbaar maken?

Om te overleven in de onderwaterwereld maken veel zeedieren gebruik van camouflage. Zo gebruiken de zee-egel en de hooiwagenkrab allerlei slimme manieren om zichzelf te verstoppen. Maar wie doet dat het best?

De koning van de camouflage

Hoi, ik ben Hilmar, bioloog en gek op duiken. Samen met kapitein Lex ga ik voor jullie op zoek naar bijzondere, glibberige en gevaarlijke onderwaterdieren. Wie is het mooist? Knijpt het hardst? Of prikt als een gek? Ik test het allemaal uit in koppie onder. Wie heeft de sterkste scharen van de onderwaterwereld? Dat ga ik zometeen meteen testen bij mijn eigen hand. Dus graag stel ik jullie voor aan krachtpatser nummer 1: de kreeft. Wat een beest! En vooral die scharen dan he. Eens kijken naar zijn tegenstander: de krab. Die is klein gek. Oké, dit is inderdaad maar een heel klein strandkrabbetje, maar voor de battle ga ik op zoek naar zijn grote neef: de Noordzeekrab. Hier in de onderwaterwereld van Nederland wonen naast al deze mooie jongens wel meer dan 30 verschillende soorten krabben. Maar ik ben natuurlijk op zoek naar de allergrootste krab van Nederland, de Noordzeekrab. Kijk dan, wat een grote en moet je eens kijken wat een prachtig oranje kleuren en zwarte punten op de scharen. Daaraan kun je dus meteen zien dat dit een Noordzeekrab is. Gaaf! Maar wij knijpen zijn scharen ook harder dan die van een kreeft? Hier zitten ze dan. De kreeft en onze Noordzeekrab. En als je goed kijkt en dan zie je dat ze eigenlijk best wel een beetje op elkaar lijken. Ze hebben allebei vier paar looppoten, een hard pantser over hun hele lichaam dat ze beschermt en twee gruwelijke scharen waarmee ze kunnen vechten, eten en kruipen. En dat ja.  Daar kom ik eens even lekker voorbij zitten, want dat wil ik natuurlijk wel even zien. Mijn hand is er klaar voor. Ik hoop eigenlijk dat de kreeft er niet klaar voor is, maar daar gaan we dan. Ja, die scharen zien er wel echt heel erg angstaanjagend uit. Oh, ik kom nou heel dichtbij. Lijkt alsof ie nog niet echt iets doorheeft? Ik heb mijn vinger nu tussen schaar zetten. Gaat ie knijpen, gaat ie niet knijpen? Hij doet nog niks, maar weet je wat laten we die andere schaar eens proberen, want een kreeft heeft twee verschillende scharen. Eentje met hele grote knobbels, die is ook een stuk groter en sterker. En die gebruiken ze dus om schelpen te kraken. Die andere schaar heeft allemaal kleine, scherpe stekeltjes. Die gebruiken ze om bijvoorbeeld visjes te grijpen. Daarmee kunnen ze heel makkelijk dingen in stukken snijden. Je vinger. Zoals mijn vinger. Ik heb mijn vinger er nu tussen. Oh, dat zijn echt scherpe randjes. Het lijkt alsof die kreeft echt helemaal niks doet. Hij heeft totaal geen interesse in mij te knijpen. En dat is maar goed ook. Ik heb dit oprecht niet verwacht. Ik dacht, die knijpt mijn vinger eraf. Dankjewel kreeft. Zo heb ik al mijn vingers nog. Ja, maar ik vind het wel jammer. Er zit er hier nog een. Alles voor de wetenschap. Ik stop mijn vingers nu in de bak. Ik ga een beetje op die krab af. Ik zie al wel, hij heeft me al in de gaten. Dat kan ik zien. Hij probeert zijn schaar al een beetje op te heffen. Zo van  ik ga je knijpen... Nou niet praten, doet hij al wat? Ik vind het echt echt heel spannend. Oh ja en o ja, hij heeft me vast. Aah! Au! Au! Aaaaah! Hij heeft me losgelaten. Oh, dat moment dat je je vinger tussen deur krijgt. Doe dat keer tien. En dan weet je hoe dit voelt. Halleluja. Lach maar! Jullie vinden dit leuk. Een deuk in zijn vinger. Goed bezig! De jeuk is goed bezig. Ik voel bloed in mijn vingers kloppen. Hier moet je echt wel respect voor hebben. Die kracht die in die scharen zit, ongelooflijk. Dus als je zou vragen wie heeft de sterkste scharen? Nou, absoluut deze jongen: de Noordzeekrab is de absolute winnaar van deze battle. Respect. Nu jij Lex!

Welk zeedier heeft de sterkste scharen?

Om erachter te komen wie de sterkste scharen heeft, laat Hilmar zich knijpen door een kreeft en een krab. Hun scharen zijn indrukwekkend, maar welk zeedier kan het hardste knijpen?

Kreeft of krab

Hoi, ik ben Hilmar, bioloog en gek op duiken. Samen met kapitein Lex ga ik voor jullie op zoek naar bijzondere, glibberige en gevaarlijke onderwaterdieren. Het is tijd voor de challenge. Wie is het mooist? Knijpt het hardst? Of prikt als een gek? Ik test het allemaal uit in koppie onder. Ben je er klaar voor? Ja, echt wel. Het is pikkedonker. We zijn hier helemaal alleen op het water. Ja, niet zomaar, want ik ga namelijk op zoek naar twee diertjes die magisch licht geven in deze onderwaterwereld. De Amerikaanse ribkwal en de zeedruif. Maar voordat we die aan jullie kunnen laten zien, moet ik toch echt even het water in. Duiken in het donker is best een beetje spannend. Maar ik heb het er zeker voor over, want ook 's nachts bruist het van het leven onder water. Wat een fantastisch mooie beesten, maar ik zoek natuurlijk de ribkwal en de zeedruif. Ja, nog heel even zoeken, maar daar is kandidaat nummer één: de Amerikaanse ribkwal. Wat een prachtige kleuren. Echt heel tof om dit van zo dichtbij te zien. Maar hoe mooi die ook is, hij hoort hier eigenlijk niet thuis. Hij is stiekem vanuit Amerika de Nederlandse zee binnengedrongen en hier eet ie nu al het eten op, dat ook bedoeld is voor zijn tegenstander van vandaag: de Nederlandse zeedruif. Dat is dus deze jongen. Je ziet misschien al hoe die aan z'n naam komt. Hij lijkt op een druif, maar dan met tentakels en deze gebruikt hij om zijn prooien te vangen. Hij kan misschien niet zo veel eten als de Amerikaanse ribkwal en hij wordt ook minder groot. Maar geeft ie wel mooier licht? Wat vinden jullie? Zo! Dat was vet! Wat een challenge! Voor mij is de uitslag vrij duidelijk. Ik vond die zeedruif het aller- allermooiste. Maar ja, hoe geven die beestjes nou eigenlijk licht? Dat komt omdat die beestjes het licht juist weerkaatsen en dat doen ze met al die kleine bewegende dingetjes: de zwemblaasjes. Dat werkt een beetje zoals de reflector op jouw fiets. Wat een licht. Die weerkaatst het licht van alle andere bronnen. Maar dan hebben die beestjes niet maar één reflector, ze hebben er duizenden. Zo geeft ze dus dat prachtige licht. Vet. Ja, absoluut. Nog een duikje maken? Nou, mij te koud hoor. Watje!

Welke kwal geeft het mooiste licht in het donker?

Ook ’s nachts bruist het onder water van het leven. Hilmar gaat in het donker op zoek naar twee bijzondere zeedieren. Ze geven namelijk licht. Hoe dan?!

De ribkwal of de zeedruif

Hoi, ik ben Hilmar, bioloog en gek op duiken. Samen met kapitein Lex ga ik voor jullie op zoek naar bijzondere, glibberige en gevaarlijke onderwaterdieren.  Wie is het mooist? Knijpt het hardst? Of prikt als een gek? Ik test het allemaal uit in koppie onder. Ja, kijk, dus is ook een mooie. Gadverdamme, laat dat los! Ja, ik snap wat je bedoelt. Kwallen staan er natuurlijk om bekend dat ze gemeen kunnen steken. Ja, deze kwal is dood, dus werken die tentakels überhaupt nog wel? Dat is de grote vraag van vandaag. Kan een dode kwal nog steeds steken? Maar voor we dat gaan testen, wil ik jullie laten zien hoe mooi een levende kwal is. Daarvoor moet ik wel eerst het water in. Ja Lex, daar ligt er een. Kwallen. Deze glibberige beestjes bestaan al meer dan 400 miljoen jaar. Sommigen doen het goed in warm water, dus door klimaatverandering zul je die steeds meer tegenkomen. Zoals deze oorkwal. Die ken je vast wel van het strand. En gelukkig steekt die niet, maar deze wel. Wat een joekel. Dit is een bloemkoolkwal en zijn naam heeft ie te danken aan zijn tentakels. Die zijn zo met elkaar vergroeid dat ze eruitzien als een bloemkool. En hoe steken die kwallen nou? Daarvoor moeten we inzoomen op hun tentakels. Op die tentakels liggen namelijk duizenden kleine netelcellen. Als je die aanraakt, schieten er harpoentjes uit. Zo komt er gif in je lichaam en dat kan flink pijn doen. Maar werken die netelcellen nog als de kwal dood is? Nou, jongens en meiden. Ik serveer jullie twee dooie kwallen. Deze jongen heb je dus net onder water gezien. De bloemkoolkwal. Prachtig, kunnen enorm groot worden. Degene daarnaast noemen we ook wel de kompaskwal en hij heet zo omdat die met al die strepen best wel op een kompas lijkt. Ja, nu is de grote vraag: steken ze nog nu ze dood zijn? Voor deze challenge moet ik bij de tentakels komen, want dat zijn de delen die prikken aan een kwal. Ik denk dat ik ga beginnen met de bloemkoolkwal want van deze twee steekt die het minste. Sterkte he! 3, 2, 1... Ja, het voelt zo vies. Oh, het is alsof ik een pudding over mijn arm uitsmeer. Ik voel wel iets tintelen. Een beetje dat gevoel dat je te lang op de wc hebt gezeten en dat je been slaapt, prikt wel een beetje. Nou, dank je wel. Ja, ik weet jongens die kompaskwal, die kan goed van zich af steken. Pak em bij de hoed op en daar zie je ze al zitten, de tentakels. Daar gaat ie dan. Oh! Oh ja, die voel ik. Oeeee. Oke, dit is heel naar. Het voelt alsof je een brandnetel op je arm uitsmeert. Mag ik hem er afhalen? Ik vind het heel naar. Oké. Nou dat... Ah, ah, dat weten we ook weer. Het antwoord op die vraag: kunnen dode kwallen steken? Jazeker. En goed ook. Oh nou, gelukkig laten de meeste kwallen je gewoon met rust Maar word je toch gestoken, dan hoef je er in ieder geval niet eroverheen te plassen. Het beste kun je het gewoon een beetje afspoelen met wat zeewater. Ah, da's beter.

Kunnen dode kwallen steken?

Kwallen staan erom bekend dat ze gemeen kunnen steken. Maar kunnen ze dat ook nog als ze al dood zijn? Bioloog Hilmar gaat de challenge aan en laat zich steken door twee dode kwallen. En nee, dat is niet fijn.

Tentakels op je huid

Deze komt uit Engeland. Birthday boy. Ik ben Julius en ik ben 9 jaar. In Oostvoorne woon ik met Ad, mijn moeder en mijn broer. De andere helft van de week woon ik bij mijn vader in Brielle. Ik ga vaak naar het strand. Je kan er avonturen beleven en dingen vinden. Dat is gewoon heel leuk altijd. Ik ben vooral bezig met het strandjutten. Strandjutten is dat je allerlei spullen zoekt. Op het strand vind je schelpen, botten, fossielen, zeewier en vooral plastic. Dit is een stuk lichaam van een inktvis. Dit is een stuk lavasteen. Dit zijn eieren van een slak. Die heet de wulk. Ik vind strandjutten leuk omdat je allemaal spullen kan vinden en je helpt de natuur gelijk een handje. Ja, die laat ik meestal liggen. Hij verteert of hij wordt opgegeten. Grote dingen gooi ik meestal in een bak en dat heet de juttersbak. Doe mee, verlos de zee. Dit is voor de wandelaars op het strand. De grote dingen die je niet mee naar huis kan nemen kan je hier achterlaten. Ik hoop dat er meer juttersbakken komen omdat mensen dan sneller afval weggooien. Ik heb een strandjuttersmuseum waarin ik allemaal dingen bewaar en verzamel. Dit is een zeeklit. Een holle schelp waar een afdruk van een zeester opzit. Ik vind het niet echt mooi, maar ik vind het bijzonder dat het een ei is. Zo'n aparte vorm. Als mensen mijn museum zien raken ze misschien meer geïnspireerd door de natuur. Hier ben ik het meest trots op. Het is een stuk been van een mammoet. Ik heb hem gevonden op de Maasvlakte. Van een mammoetbeen, oh. Supertrots. Soms ziet het er gewoon leuk uit, afval. En je kan er wat mee maken. Een stuk touw kan je als haar gebruiken voor een poppetje. Je kan er een pruik van maken. Deze spullen komen uit een bunker van de Tweede Wereldoorlog die voor de helft onder water staat. Ja, ik vind het gewoon leuk en cool. Het is nooit compleet. Ik wil altijd meer. Als je een heel groot bot hebt gevonden, dan denk je: Dat kan ik nog meer. Als je wilt strandjutten en botten wilt vinden, ga als het net hoog water is geweest en ga vooral vroeg. Om zes uur moet je er al zijn, anders zijn andere mensen ook al aan het zoeken.

Wat vind je op het strand?

Julius woont vlakbij het strand. Hij staat vaak vroeg op om te strandjutten. Dan ga je op zoek naar dingen die aanspoelen op het strand. Hij vindt veel afval, maar ook bijzondere schelpen, eieren en zelfs een bot van een mammoet.

Strandjutten met Julius

Ik ga vandaag op zoek naar zeehonden. Jarenlang werd er veel op ze gejaagd. Ik ben benieuwd hoe het nu met ze gaat. En...Oke Manon. Los maken, aan boord, we moeten weg. Oke. Als het kan wil ik ook met ze op de foto. Welkom aan boord. Ja. Ik hoop dat we wat gaan zien. Om de zeehonden te vinden heb ik hulp ingeschakeld van kapitein Anton en zeehondenexpert Sander. Voor hem heb ik gelijk ook een paar hele intelligente vragen. Ja. Ja. Iedereen die ik ken doet zo een zeehond na. Ik maak het wel eens vaker mee, maar eigenlijk is dat een zeeleeuw. Wat doen zeehonden dan wel? Ik hoop dat we die geluiden in het echt gaan horen. Ik heb gehoord dat het Waddengebied een echt zeehondenparadijs is. Wat het zo goed maakt voor zeehonden is dat die Waddenzee bij eb bijna helemaal droogvalt. Dan heb je zandbanken en dat zijn ideale bedden voor de zeehonden. Daar kunnen ze veilig slapen. Het is superrelaxt hier. Ja. Alleen, er is misschien wel een groter gevaar op zee. Oke jongens. Klaarmaken, waadpakken aan, we gaan van boord. Oke. Daar gaan we. Dankjewel. Ah, dit bedoelt Sander met het grote gevaar voor zeehonden. Plastic. Het is toch niet te geloven. En dus gaan Sander en ik aan het werk. Dat gaat bij de verzameling. Het gaat maar door. Het gaat maar door. We kunnen niet eens rustig lopen. Onze handen raken een beetje vol. Ja, hier liggen wel hele grote stukken. O, dat is ook van die vissers, of niet? Nog meer.  Nog meer visdraad. Spookvistuig. Spookvistuig? Ja, de vissers gebruiken het niet meer. Kapot gegaan of van boord geslagen. Als dit in zee drijft en een dier komt er bij in de buurt dan kunnen ze er in vast komen te zitten. Ja. Bij zeehonden zie je het veel. Die gaan het onderzoeken. Op een gegeven moment steekt hij z'n kop er zo doorheen. Dat snijdt dan in zijn nek en kunnen ze erg gewond raken. Als dat heel lang doorgaat, gaan ze er misschien wel dood aan. Ja, ik snap het. Laten we deze in ieder geval maar meenemen. Ja. Gaan we daarna even zeehondjes spotten? Laten we dat doen. Ja? Ja. 
Kijk Manon, daar, zeehonden. Oh. Oh! Wow! Je kan ze echt heel goed zien ook. Wow. Hier, vlak bij de boot. Oh wow, ja. Ze zijn wel nieuwsgierig hee. Het ziet er echt uit als een lekker plekje om te chillen. Het is fantastisch deze zandbank voor zeehonden. Daarom hoop ik echt dat het hier kan blijven bestaan zoals het bestaat. Is dat niet zeker dan? Nou ja, de zeespiegel stijgt natuurlijk. Wat gebeurt er dan met die zeehonden? Die moeten ergens anders heen om te slapen, dan verdwijnen ze uit Nederland. Ze zijn zo leuk. Dat niet alleen, ze zijn heel belangrijk voor dit gebied. Zeehonden zijn de grootste roofdieren in Nederland. Ze staan aan de top van de voedselketen in de Waddenzee. En alles wat er in de Waddenzee gebeurt...Dingen zoals zeespiegelstijging of plasticvervuiling. We zien het allemaal terug in die zeehond. We moeten ons best doen ze goed te beschermen. Kunnen we nog dichterbij komen zodat ik een foto kan maken? Dat is niet zo fijn voor ze, ze zijn lekker aan het chillen. De zeehonden zijn roofdieren. Het is niet slim om bij ze in de buurt te komen. Een bepaalde momenten van het jaar, dan heb je kans dat je moeders en pups verstoort. En als jij dan in de buurt komt, dan denkt die moeder dat jij een roofdier bent. Op het land voelen ze zich niet veilig. En dan gaat die moeder weg. Dan blijft die pup vaak alleen achter. Soms is het zo dat die pup alleen ligt en die moeder gewoon even aan het vissen is, die komt dan wel weer terug. Wij denken dan, goed bedoeld, dat we die pup moeten helpen. Ja. Dan durft die moeder niet terug te komen. Nee. Dus, in alle gevallen, vooral rust geven voor zeehonden. Echt met rust laten. Ja. Denk je dat ik nog wel een foto kan maken nog? Ik denk dat ik wel wat weet, ja. Hee Myrthe. Hallo. Dokter Manon meldt zich. Dat ziet er goed uit. We zijn hier in een zeehondenziekenhuis toch? Ja, klopt. Wanneer moeten zeehondjes hier naartoe? De grootste reden is een pup die in de steek gelaten is door de moeder. Vaak door verstoring van mensen. Gewonde dieren en longwormpatienten. Dat is een parasiet, daar kan een zeehond erg ziek van worden. Zet me maar aan het werk, wat kan ik voor je doen? Het is voedertijd dus als je het leuk vindt kunnen we ze gaan voeren. Oeh, nog nooit zo dicht bij een zeehond geweest. Dit is Strudel. Hij heeft honger, laten we hem maar snel wat eten geven. Zo, met drie happen is die vis gewoon weg. Ze slikken hem eigenlijk in een keer door. Ze kauwen niet. Ze zijn best groot, en lange snorharen. Daar jagen ze eigenlijk mee. Met die snorharen voelen ze de trilling in het water. Dat is heel handig, bijvoorbeeld in de Noordzee, dat is troebel, dus daar kun je het niet goedzien. Dan is het mooi dat ze kunnen voelen waar de vis zit. De allerlaatste, wie wil hem? Oeh. Oke, komt-ie jongens. Oke, dat was wel makkelijk. Dan heb ik nog iets leuks voor je. Er komt zo een zeehond binnen. Vind je het leuk om de intake te zien? Nou, laten we gaan. Wow. Een zieke zeehond wordt voor het eerst opgevangen. En ik mag daar bij zijn. Ze gaan nu kijken wat er precies mis is. Ze doen nu een handdoek over de ogen. Dat is een beetje tegen de stres, dan zien ze ons hier ook niet staan. Ik vind het wel een beetje spannend. Ja. Het blijven wel wilde dieren natuurlijk, dus...Ja. Ze gaat nu de temperatuur opmeten. O ja. Ik durf bijna niet te praten, je wil geen geluid maken. Ze wordt nu gevoerd met een slang en een trechter. Het ziet er een beetje pijnlijk uit. Maar dat is de snelste manier om hem even bij te voeren. Ja. En is hij veilig op zijn plek? Hij is veilig in zijn verblijf. Oke, gelukkig. Ik vond het echt een hele leuke dag. Heel bijzonder om allemaal mee te maken. Ik heb eigenlijk nog een dingetje wat ik even wil doen. Kijk, Strudel ligt al klaar, goed zo.

Hoe gaat het met de zeehond in Nederland?

De Waddenzee is een paradijs voor zeehonden. En andersom zijn zeehonden heel belangrijk voor de Waddenzee. Alles wat er gebeurt in het Waddengebied, zoals zeespiegelstijging of vervuiling, zie je terug in de zeehond.

Bedreigd door vervuiling en zeespiegelstijging

Wat zei de kip tegen de koe? Hij zei 'tok'. Ik ben Chabi, ik ben 11 jaar oud. En dit is mijn broertje. Ik ben George en ik ben 9 jaar. En wij wonen in Amersfoort samen met mijn vader en moeder. We komen van Syrië maar we zijn gevlucht omdat er oorlog was daar.  Mijn ouders hadden vroeger in Syrië schapen en kippen en een tuin met planten. En ze verbouwden heel veel om daarvan te kunnen leven. Maar ja, toe moesten ze vluchten door de oorlog. Ze moesten alles daar achterlaten. Elke zaterdag gaan we langs de buurt om afval te prikken. Blikjes, plastic zakjes, karton, papier. Je ziet ook heel veel mondkapjes liggen op straat. Meestal zijn we een uurtje bezig. Als je mondkapjes en al die troep en zo niet opruimt dan denken vogels misschien: Het is een lekker hapje! Dan kunnen ze erin stikken. En het kan in de zee belanden en dat is niet goed voor het milieu. Je moet respect hebben voor de natuur. Maar we doen het ook voor de buurt want dan kunnen ook de buren en zo genieten van een schone wijk. Soms als mensen langslopen zeggen ze: Goed bezig! Ze worden gelukkiger omdat ze zien dat er geen afval hier is. Hier. Doe 'm open. Bak-bak-bak-bak. We hebben kippen en die delen we met de buurt. Thuis verzamelen we etensresten die over zijn, die brengen we dan naar de kippen en die eten daarvan. Dan hoef je het overige eten niet weg te gooien. Pok-pok-pooook! Pok-pok-poook! Kippen eten sla, komkommers, aardbeien. Andere bewoners van de buurt die verzorgen de kippen ook. Bijvoorbeeld op maandag gaat iemand de hokken schoonmaken en de kippen voeren en dan mag hij de eieren hebben die de kippen hebben gelegd. En dinsdag weer iemand anders en zo verder. Het zijn eigenlijk deelkippen. Als je de eieren van de supermarkt koopt dan stoot het veel CO2 uit want al die vrachtwagens moeten het vervoeren en al die verpakkingen moeten gemaakt worden. En hier kan je het gewoon zomaar meenemen. En eh, het is ook leuk dat je door al die mensen die het verzorgen dat je meer contact hebt met elkaar. Ja, door de kippen doen we het net als in Syrië. Dat je voor elkaar moet zorgen en zo. Door hier ook kippen te hebben, dan breng je eigenlijk een stukje Syrië naar hier.

Hoe zorg je voor een schone buurt?

Chabi en George gaan elke zaterdag afval prikken in de buurt. Zo houden ze de straat schoon. Ook verzamelen ze etensresten om te voeren aan de buurtkippen. Zo dragen zij hun steentje bij aan een duurzamere wereld.

Afval opruimen en kippen delen

Meeeeeeh! Vandaag kruip ik in de huid van een schaap. Niet alleen omdat ze zo'n superzachte vacht hebben en schattig zijn, maar ook omdat zonder schapen de hei verdwijnt. Dus op naar de herder. Hai!Hai. Ik zoek de herder, de schaapherder. Ja. That's me. Ik was op zoek naar een man met een baard en een wandelstok. Dat was vroeger. Ik ben schaapherder 2.0. Heel goed! Echte girlpower. Maar waar zijn je schapen dan? Die staan binnen. Kijken? Ja. Hee, schatjes. Ik loop gewoon achter jou aan. Ja. Dus wij gaan nu even een beetje voer geven? Ja. Dit is biks. Daar zitten net wat extra mineraaltjes en vitamines in. Dat geeft net een extra zetje omdat ze nu de lammeren groot moeten brengen. Dan moeten we het maar snel gaan geven. Dat is een goed idee. Als jij helemaal aan die kant begint. Oke. Dan moet je zorgen dat je overal een beetje hetzelfde neerlegt. Is goed! Heel vet. Kijk ze eens allemaal lekker eten. Top. Maar die lammetjes mogen dus ook al biks? Ja. Die doen hun moeder na. Dat zie je ook met 't kuil. Kuil? Ja, dat is gedroogd gras. Dat wordt gemaaid van de weilanden, ingepakt en dat hebben we dus als wintervoer, de rest van het jaar eten ze hei. Dus eh, dan kunnen wij gewoon naar de hei toch? Nee, nee. We hebben nog wat fleslammetjes, die moeten we eerst de fles geven. Ooh! We gaan lammetjes voeren. Ja. Hee, moppies. Deze heet dus Tissue omdat de moeder zoveel niest. Nou, dit lammetje is van een tweeling. Die heeft nog een grotere broer. En die moeder accepteert eigenlijk alleen de broer en die wil deze dus niet laten drinken. Als hij gaat drinken loopt de moeder weg. Gelukkig hebben jullie deze flesjes. Ja, dan krijgen ze net dat extra's. Wil er nog iemand een beetje melk? Ik denk dat ze allemaal voldaan zijn. Dat denk ik ook. Oke. Dan kunnen we dus nu naar de hei. Daar heb je gelijk in. Dus we gaan de hond pakken en op pad. Het zijn wel echt heel veel schapen. Een hele hoop, ja. Hoeveel heb je er? Hoeveel denk je? Ik ben heel slecht in schatten, maar ik zou zeggen, 100 of zo? Nee. Het zijn er 315. 315 schapen staan hier nu? Ja. Raak je er niet ooit eentje kwijt? Daar heb ik dus de hond voor. Die houdt alles in de smiezen en zorgt dat alles meekomt. Dus je telt ze nooit? Nee, dan val je in slaap dus dat kan niet. Voor mijn gevoel trappen ze heel die heide plat. Is dat niet heel slecht? Nee. Ze maken het juist open. Je ziet dus dat er een hele laag mos ontstaat, een hele dichte laag. En wat hun doen met de pootjes en hun bekkie als ze eten zoeken, schrapen ze het lekker helemaal open. Dan komen er van die zaadjes van de hei, dat kan ontkiemen. O! Verder vreten ze al het gras op, ze snoeien de hei. Dat zorgt voor bloei: Snoeien is bloeien. Zo krijgt die heide weer kans om te groeien en groter te worden. Hebben die schapen nog een andere functie? Ja, ze nemen met hun vacht heel veel zaden mee. Er blijft van alles in hangen. In hun vacht? Ja. Dus ik moet even met mijn vachtje gaan rollen over de grond. Dan blijft er van alles in hangen. Ja. Of tegen die boom schuren. Effe rollen. Ooh! Nou, volgens mij zit er wel wat in. Deze viel gelijk in mijn hand. Nou, een eikel. Een eikel! Wat zit er nog meer in? Er zit heel veel in. Ik heb goed geschuurd? Ja. Al die zaadjes van die hei dat verspreidt zich overal door die vacht. Wat handig. Het zijn een soort van grasmaaiers en tuinmannetjes van de heide? Eigenlijk wel. Ze zijn wel lekker aan het grazen. Ze genieten. Waarom is dit nou zo goed dat ze hier aan het grazen zijn? Als ze hier niet grazen dan groeit het gras te hard, groeien er bomenstekjes en dat zou uiteindelijk dan EEN groot bos worden. Heide is een hele bijzondere plant. Er komen bepaalde dieren op af die je alleen bij heide hebt. Heide is vrij extreem. Het houdt heel erg warmte vast. En bos dempt dat bijvoorbeeld weer heel erg. Dieren die van extreme warmte houden vinden het heerlijk in de hei. De zandhagedis, diverse vogels die broeden in de hei. Graafbijen, graafwespen. Dus eigenlijk is het een andere vorm van biodiversiteit? Ja. Hierdoor kunnen er andere soorten dieren ook leven in Nederland. Anders zouden die dieren volledig uitsterven. Nou, we moeten misschien weer een beetje verder. Zal ik kijken of ik die schapen daar erbij kan krijgen? Doe je best. Ik ben benieuwd. Oke. Nou Manon doet het best goed. Ik zou haar best kunnen gebruiken als hond maar ik denk dat ze straks helemaal gesloopt is. Nou...Pff! Het is een vermoeiende baan. Zit jij nou ook de hele dag achter die schapen aan? Nee, ik heb mijn hond. Wies is een bordercollie en het zit in haar genen om schapen naar je toe te drijven. Oke. Hee, kijk! Hier zit al een stukje. Dat bedoel ik dus. Een stukje schapenvacht. Ze nemen zaden mee maar ze laten ook wat achter. Ja. Heb jij ook nog wat in je... O, van het schuren?! Bij jou zit er van alles. Echt waar? Wat dan? Afval. Mensen moeten hun troep meenemen. Inderdaad. Anders sturen we jouw hond op je af.

Wat is het nut van schapen?

Op de heide kun je wel eens een kudde schapen tegenkomen. Die lopen daar niet voor niets, want de schapen houden de hei gezond. Ze eten het gras en verspreiden zaadjes die in hun vacht blijven hangen. Zo blijft de hei een fijne plek voor allerlei dieren en planten.

De tuinmannen van de heide

Oh, het is weer lente. Alles komt weer langzaam tot bloei. Of niet, natuurlijk. Dat is altijd maar de vraag. Een gezonde bodem is daarbij superbelangrijk. Maar hoe weet je nou of jouw grond gezond is? Daar kom je niet zomaar achter door te ruiken of te proeven. Maar met je onderbroek. In m'n oma's tuin heb ik twee maanden geleden een oude, katoenen onderbroek begraven. Als hij intussen helemaal opgegeten is door schimmels, bacteriën en wormen, krijgt mijn tuin een dikke tien. Hoe meer er leeft onder de grond, hoe meer er groeit boven de grond. Als het goed is, ligt hij hier ergens begraven. Maar voordat ik daarachter ga komen, is het tijd voor actie. Want hoe zit het eigenlijk met jouw tuintje? Hoi, ik ben Manon van Zapp Your Planet. Oke.Ik wil even onderzoeken of de bodem in je tuin gezond is. Dat kost je alleen maar een onderbroek. Onderbroek? Een onderbroek? Sorry, daar heb ik geen interesse in. Wil je meedoen? Ja. Ja, hoor. Zullen we even kijken of je een geschikt onderbroekje hebt liggen? Heb je eentje waarvan je zegt: Die draag ik niet meer, die kan wel weg. Want die willen we natuurlijk. Ik denk dat ik deze het minst draag. Het is wel belangrijk dat hij van katoen is. Ik voel dat deze ook synthetisch is. Zullen we even spieken bij je ouders? Ja. Gaan we voor jouw onderbroeken of voor die van je ouders? Ik denk voor die van m'n ouders. Oke, weet jij toevallig wat mama niet meer eh...Deze denk ik. Deze draagt papa niet meer? Hij kan er wel een missen. Ja, precies. Ruikt hij een beetje oke? Nee, dat eh...Zullen we deze in de grond stoppen? Ja. Dan hebben we hier de tuin. Nou, ik zie wel veel tegels. Heb jij een stukje waar we hem in de grond kunnen stoppen? Ja, ik denk hier. O, ja. Kijk. Ja ik denk daar. Ja, we hebben veel ruimte nodig voor deze unit van een onderbroek. En dan hopen dat als je hem over twee maanden opgraaft er flink aan geknabbeld is. Kijk eens. Lekker smikkelen, wormpie. Want dan leven er veel beestjes onder de grond. Een teken van een gezonde bodem. Lief onderbroekje. Doei. Daar gaat mama's onderbroek. Sorry papa, voor je onderbroek. De wormpjes gaan er lekker van genieten. Top. Nu is het helemaal klaar. Nu even twee maandjes wachten. Ja. Alleen ik wil eigenlijk weten hoe de bodem is in heel Nederland. Dus mijn plan was dat jij vrienden, familie eventjes een filmpje ging sturen van: Stop ook een onderbroek in de grond. Oke. Ik kan het wel naar m'n vrienden sturen en in de klas vertellen. Oke. Nou, ik ga weer door. Ik vond het gezellig. Oke. Doei. Doeg. Tijd voor het grote moment. Ik ben zo benieuwd naar mijn onderbroek. O. Sorry, hoor. Even... O. Ik ga de onderbroek van m'n moeder begraven. De onderbroek van m'n broer. Hij is niet thuis. Ik ga deze onderbroek van m'n broertje begraven. Ik gooi hem er nu in. Nog twee maanden wachten en dan weet ik of m'n grond goed is. Wow. Iedereen heeft meegedaan. Nou hoop ik wel dat mijn bodem het goeie voorbeeld geeft en dat m'n onderbroek is opgegeten. Even kijken, hoor. Kom maar, onderbroekje. O. We hebben hem. Ik vind dit wel een momentje, hoor. Is m'n onderbroek opgegeten of niet? O! Ah... Wel vies. Hahaha. Maar even... Check het. Er zitten gewoon allemaal gaten in. Dat betekent dat mijn bodem supergezond is. Maar is jouw onderbroek nog helemaal heel? Dan kan jouw bodem misschien wel wat extra's gebruiken. Zoals wat koffieprut of compost. Nou, ruikt nog best lekker. Ja, hoor. Ja. In ieder geval beter dan die van jou. Ja, daag. Die ruikt naar bloemetjes. Geloof ik niks van.

Hoe weet je of de bodem in je tuin gezond is?

Als je wilt weten hoe gezond de bodem in je tuin is, heb je alleen maar een onderbroek nodig. Huh?! Het enige wat je moet doen is hem begraven in de grond. Hoe zou je onderbroek eruitzien als je hem twee maanden later opgraaft?

Bodemonderzoek met je onderbroek

Ik ben Erwin Bakker, ik ben elf jaar en ik woon in Nijeveen. Dat is een dorpje in Drenthe. Ik woon hier met m'n twee broers, m'n vader en m'n moeder. En ik heb een eigen moestuin. Mijn moestuin is 15 meter in de lengte en 13 meter in de breedte. Aardappels, peultjes, bonen, wortels, uien, bieten, sla, andijvie. M'n moeder zei: Je mag hem zo groot hebben dat je het aankan. Anders wordt hij weer kleiner. De Blaue Elise zie ik hier al bovenkomen. Dit is een aardappel. Daar maken ze ook wel veel puree van. Ik maak vaak een bouwplan. Dan kijk je naar goede buren en slechte buren. Ik denk dat hier achter mij, deze strekkende 15 meter ongeveer wel meer dan 100 wortels komen te staan. Die wortels kunnen weer goed naast aardappels. Als je sommige verkeerde plantjes naast elkaar hebt staan heb je de kans dat alles mislukt. M'n vader en moeder hebben een melkveebedrijf. We melken hier ongeveer tussen de 120 tot 140 koeien. We proberen ook wel zo duurzaam mogelijk te werken. Aan de kant. Ik bemest mijn moestuin met ruige mest van het bedrijf. Dus dat is met stro allemaal van de kalfjes. Ik gebruik geen chemische bestrijdingsmiddelen. Tegen aaltjes en zo gebruik ik afrikaantjes. Dat is meer natuurlijk. Bloemen tegen 'n soort van wormpjes. M'n broer heeft een groot insectenhotel gemaakt. Daar kunnen weer bijen in gaan zitten. Daar kunnen vlinders in nestelen. Dat ze dan weer naar mijn tuin gaan op zoek naar stuifmeel. Dus dat is ook weer goed voor de biodiversiteit. Een maand geleden heb ik hier de stresskiemen van afgehaald. Dat zijn dunne kiempjes die soms wel zo lang kunnen worden. Ik heb de dikkerds laten zitten. Ze moeten ongeveer 90 dagen in de grond. Voor een aardappel kunnen er dan wel 15 aardappels terugkomen. Ik vind het een leuke bezigheid en ik vind het lekkerder want uit de winkel is alles weer door baden geweest om het schoon te maken en dit niet. Daar kan het ook weer een smaak van krijgen. We bewaren vooral wortels, ui, rode bieten en prei. Dan kunnen we die in de winter opeten. Ik heb hier de ruimte en als je in de stad woont, heb je minder ruimte. Dus misschien kun je dan aan je balkon bakken hangen waar je dingen in kan zaaien. Of er bloemetjes in zetten voor de insecten. Want die hebben ook niet echt plekjes in de stad om te zitten. En je kunt zelf plantenbakken maken van planken. Dat je daar dan bieten of wortels in kunt planten. Dan heb je eigenlijk je eigen tuintje, maar dan op je balkon.

Waarom zou je je eigen groente verbouwen?

Erwin hoeft voor verse groente niet naar de supermarkt, hij plukt het gewoon uit zijn eigen moestuin. Hij gebruikt geen chemische bestrijdingsmiddelen en gebruikt mest van de kalfjes van zijn eigen boerderij. Lekker duurzaam dus!

De moestuin van Erwin

Dit is een wild konijn? Ja Remy, dit is een wild konijn. Wat maakt dit konijn anders dan onze huisdierkonijnen? Je ziet het ten eerste aan de kleur. Het heeft een hele natuurlijke, grijsbruine vacht. Zo verdwijnen ze meer in het duinlandschap en zijn ze minder goed zichtbaar voor roofdieren, zoals de vos. Daar maak ik een challenge van: Vind het konijn. Als ik het zo hoor, zijn ze supergoed aangepast op hun omgeving, maar het gaat toch niet zo goed met ze? Dat komt door diverse virusziekten die de populatie hebben getroffen. Daardoor is de konijnenpopulatie op sommige plekken wel met 90 procent afgenomen. 90 procent?! Wat kunnen we daartegen doen? Tegen het virus kunnen we niet zo veel doen maar wat we wel kunnen doen, is hun leefgebied in stand houden. Dit ziet er wel veelbelovend uit. Ja, dat klopt. Kijk, Remy. Een vos. Oh, ja. Is die nu aan het kijken of hij ergens een sappig konijntje...Ja, zeker. Als hij een konijn zou zien zou hij hem zeker niet laten lopen. Ik wil niet dat er straks geen konijnen meer zijn door hem. Dat begrijp ik, Remy maar de natuur is ook eten en gegeten worden. Die vossen moeten ook overleven. Dat is waar. Een soort balans. Het is allemaal in balans. Hij kijkt ons nog aan. Kijk. Meneer de Vos, af en toe eentje opeten is goed maar laat even een paar voor wat het is. Yes? Dank je. Het konijn is dan het voer voor de vos maar is het konijn zelf verder ook nog goed voor dit gebied? De konijnen vervullen een belangrijke rol in de duinen. Die grazen de kruiden en de grassen kort. Dus die houden het duin open. Ja. Juist in het open duin leven hele bijzondere soorten. Zoals de zandhagedis. We hebben hier hagedissen. In Nederland? Zeker weten. Wat?! Ja. Die houden juist van het kortgrazige duin. Dus dat mosachtige duin. We hebben ook nog bijzondere vogels. De tapuit, die 's winters in Afrika is. en 's zomers hier komt broeden. Die houden daar ook van. Dus dat zijn soorten die 't konijn heel erg nodig hebben. Wat cool. Ja. Gaaf, he? Wauw. Nederland is af en toe echt mooi, he? Mooi, he? Joh. Kijk, Remy. Een konijnenhol hier. O, ja. De konijnenholen hebben vaak meerdere in- en uitgangen. Dat is eigenlijk een heel gangenstelsel van soms wel tientallen meters onder de grond. Al die gangen lopen onder onze voeten door. Dwars door zo'n duin heen. Ja, gaat dwars door zo'n duin heen. Zijn ze daar gewoon veilig? In principe zijn ze veilig maar het gebeurt helaas toch weleens dat mensen dwars door de duinen heen lopen en die konijnen verstoren. Of dat er honden loslopen door de duinen. Het gebeurt zelfs dat konijnen door honden worden doodgebeten. Je laat hier je hond toch niet los? Nee. Daar gaan we wat aan doen. Wat vindt u van konijnen? Weinig. Wisten jullie dat hier babykonijntjes proberen te slapen? Nee, niet echt. Op twee meter van waar u staat, zit een konijnenhol. Dus vinden jullie het goed om een beetje meer naar het pad te gaan? Vindt u het oke als u de hond even vastdoet? Ja, ik ben eruit. Is dat oke? Ja. Chill, dank je wel. Jullie gaan de konijnen redden. Hahaha! Oke. Volgens mij heb ik een heleboel konijntjes blij gemaakt. Dat denk ik ook, Remy. Ik heb ze al gezien. Wat? Nee, joh. Wow! Ja. Hoh! Vet! Hohoho. Wow.Zo. Wat was dat? Nou ja, zeg. Hij deed een soort karatetrap. Hij deed de binky. Dat betekent dat ze blij zijn. Een vreugdesprong. Hij is blij met ons. Ja, zeker. Maar ik ben blij met hem. Wacht. Ik ga een binky terugdoen. Wacht even. Jongens, binky voor jullie.

Sterven de wilde konijnen uit?

Het gaat niet goed met de wilde konijnen in Nederland. Door virussen zijn de konijnen in sommige gebieden met 90% afgenomen. Remy wil van boswachter Joël weten hoe we het wilde konijn kunnen helpen.

Hulp voor het wilde konijn

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

De Tweede Wereldoorlog in het kort

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Zapp Your Planet

Type videos