Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Logo Omroep Human - Bont

LOGO OMROEPEN

HUMAN

Durf jij te kijken achter de schermen van jouw consumptiegedrag? Natasja Gibbs neemt je mee naar de andere kant van de wereld, waar we de échte kosten van onze levensstijl blootleggen. Wie betaalt de prijs voor jouw gemak? Welk effect heeft jouw consumptiegedrag op de mensen die de producten maken? De serie is een samenwerking tussen Human en Omroep Zwart.

Ketens in de klas

Arbeid, productie en bedrijf

Burgerschap, mediawijsheid, welvaart en samenleving

Ketens - screenshot

Ketens

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

We zijn er
in Nederland massaal voor gevallen.

Jong, oud, hip, iets minder hip en
hij is nog goed voor het klimaat ook.

Ja, de elektrische fiets is
de beste uitvinding sinds het wiel.

Alleen maar voordelen, toch?

Samen met correspondenten
over de hele wereld onderzoek ik

Natasja Gibbs de productieketen
van dingen uit ons dagelijks leven.

Welke gevolgen heeft
jouw consumptiegedrag
voor de mensen die ze maken?

Deze keer het verhaal achter de accu
van een elektrische fiets.

Ik heb dus vroeger geleerd dat je
batterijen nooit uit elkaar moet halen.

Dat is levensgevaarlijk,
zeiden mijn ouders altijd. Is dat zo?

Ja, is ook zo.
Dus de batterijen

die we nu gebruiken, de meeste wil je
niet helemaal uit elkaar halen.

Dit zijn gewoon twintig
kleine batterijen?
- Soort AA batterijen.

We kunnen in ieder geval
proberen of we een batterij

er uit krijgen. En er
staat natuurlijk ook nog stroom op.

Oh god!
Wat er in de batterij zit...

zijn twee elektrodes die worden
opgerold en dat zit hierin.

Dan komt er nog een vloeistof
in. Nou ja,

en wat connecties komen er aan
en dat is in feite je batterij.

En hier bovenop. dat is
het actieve materiaal in je batterij

en dat is in dit geval een mengsel
van nikkel, mangaan en kobaltoxide.

Lithium. Mangaan, kobalt, nikkel.

Waar komen al deze mineralen vandaan?

Al die mineralen
worden uit mijnen gehaald op
verschillende plekken in de wereld.

Sulawesi. Daar komt
een groot deel van de nikkel

vandaan die nodig is
voor onze e-bike batterijen.

Sulawesi is het op drie na
grootste eiland van Indonesië.

Ooit plunderden Nederlandse kolonisten
het land voor koffie en specerijen.

Tegenwoordig richten wij
en de rest van de wereld onze ogen

op iets anders
wat er in de grond zit: nikkel

De Indonesische regering geeft graag
gehoor aan de oproep van Musk.

Het land is in korte tijd de grootste
nikkelproducent ter wereld geworden.

Op Sulawesi hebben Indonesische
en Chinese bedrijven

een enorm industrieel complex
uit de grond gestampt.

In de provincie Morowali.
Het is bijna een stad op zich.

Twintig jaar geleden waren hier nog
tropisch regenwoud, stranden en koraal.

Nu worden nikkel smelterijen gevoed
door de vele grote en kleine mijnen

die de afgelopen jaren verspreid
door de jungle zijn ontstaan.

Dit is echt huge.

Lokale bewoners raken
door het verdwijnen

van hun visgebied zonder inkomen
en kunnen weinig anders doen,

zegt Mohammed dan werken in de mijnen

of de smelterijen
waar de nikkel wordt verwerkt.

En dat soort werk
is niet zonder gevaar.

Eind vorig jaar gebeurt er een ongeluk
dat internationaal de aandacht trekt.

Uiteindelijk overlijden er 21 mensen.

Tientallen
arbeiders raken zwaargewond.

Voor even is de nikkelindustrie
op Sulawesi wereldnieuws.

Ongelukken
zouden in de doofpot worden gestopt.

Zelfs als er doden vallen. We hebben
Immib, het bedrijf dat dit zou doen,

om een reactie gevraagd,
maar die hebben we niet gekregen.

China is aan het begin van deze eeuw
het eerste land

dat volledig inzet
op elektrische voertuigen,

om minder afhankelijk te zijn
van olieproducerende landen

en om iets te doen
aan de verstikkende luchtvervuiling.

En het plan lukt.

Al snel produceren de Chinezen
op grote schaal batterijen en auto's.

Om aan de groeiende vraag
naar mineralen te voldoen,

besluit de Chinese overheid wereldwijd
aandelen in mijnen te kopen.

En waar China nog machtiger wordt,

is bij de stap daarna: het verwerken
van de mineralen.

En zo krijgt de Volksrepubliek China
bijna de complete wereldwijde

markt van het maken van batterijen
in handen.

Momenteel komt bijna 80%
van alle onderdelen die nodig zijn

voor de accu op je fiets uit China.

Materialen
die je nu uit de mijn haalt,

die kun je
niet meteen in je batterij stoppen,

dus daar moet
nog allerlei verwerking plaatsvinden

om het materiaal geschikt te maken
om in die batterij te gaan.

Dus dat betekent
dat specifiek deze elementen
uit die ertsen gehaald moeten worden.

En dat zijn de processen zoals ze nu
vooral in China gedaan worden, zijn...

vieze processen.
- Vieze processen?

In dat er heel veel energie voor nodig
is, maar ook hele giftige stoffen

en veel extra stoffen nodig zijn
om die mineralen eruit te halen.

In Europa zouden deze processen niet
eens mogen omdat ze te vies zijn.

Milieuwetgeving zou dat niet toestaan.
Dat gebeurt nu dus vooral in China.

De provincie Xinjiang,
het thuisland van de Oeigoeren,

een overwegend islamitisch volk

dat door de Chinese regering
zwaar wordt onderdrukt.

Oeigoeren worden gevangen gehouden
in zogenoemde heropvoedingskampen.

Er zijn sterke aanwijzingen
dat gevangenen worden ingezet

voor dwangarbeid.

Vroeger was het vooral iets voor senioren, nu lijkt iedereen er een te hebben: een e-bike. Gemakkelijk in het gebruik en goed voor het klimaat. Natasja Gibbs neemt je mee op een zoektocht naar de schaduwzijde van de elektrische fiets: de productieketen van de accu's. Een cruciale grondstof is nikkel. In de nikkelsmelterijen in Indonesië vallen regelmatig doden en gewonden, en in China zijn er aanwijzingen dat Oeigoeren als dwangarbeider worden ingezet bij het in elkaar zetten van batterijen voor elektrische voertuigen.

Accu's van elektrische fietsen

Het is zo normaal geworden
dat het bijna niet meer opvalt.

Make up, hoe meer het glimt.

Oh my goodness!
- Lekker veel sparkle.

 

Maar die glimmertjes hebben ook
een minder sprankelende kant.

Ja, ik was erg geschokt.
Dan kom je daar aangelopen

en dan zie je eigenlijk
één groot gat.

Samen met correspondenten over
de hele wereld onderzoek ik Natasja Gibbs

de productieketen van dingen
waar we dagelijks mee te maken hebben.

Welke gevolgen heeft
jouw consumptiegedrag

voor de mensen die ze maken?

Deze week make-up.
Zelf ben ik ook groot fan van make-up

en vooral van de glimmer die erin zit.
Als je naar de ingrediënten kijkt.

Er zit ook in bijna alle make-up
een ingrediënt dat heet mica.

Ja! - Van gehoord?
Weet je wat ik bedoel?

Mica is een mineraal wat zorgt
voor glow of glitter in een product.

Ja.
- Je kent het misschien niet,

maar het zit in heel veel producten
waar je dagelijks mee te maken hebt.

Mica. Mica is een
van de meest gebruikte grondstoffen

in vrijwel alle soorten cosmetica
en zorgt voor een glinsterend effect.

Die mooie gloss van je lippenstift
of die glimmers in je oogschaduw?

De kans is groot
dat die afkomstig zijn van mica.

Daarnaast kun je mica vinden
in blushes, foundation, douchegel,

shampoo, gezichtscrème, tandpasta,
zeep en nagellak.

Laten we het eens hebben over mica.

Het wordt gewonnen in mijnen
in onder andere Madagascar.

Maar onder welke omstandigheden
wordt die mica gewonnen?

Het werken in de mijnen is zwaar
en slecht voor de gezondheid.

Maar dat is niet het enige.

Bij het delven van mica
zou ook sprake zijn van kinderarbeid.

80% van alle mica
komt uit één land. India.

Veel mica mijnen
zijn illegaal en liggen

in afgelegen regio's
buiten het zicht van de overheid.

Er zou worden gesjoemeld
met de certificaten.

Hierdoor is nooit echt met zekerheid
te zeggen waar de mica vandaan komt

en of er kinderarbeid mee gemoeid is.

Onafhankelijk onderzoek
naar de mijnen is schaars.

Volgens de berichten die ik vind vallen
er regelmatig doden door instortingen.

Europarlementariër Lara Wolters
strijdt al jaren

voor transparantie
in de productieketen.

Vorig jaar is het haar gelukt om er
een Europese wet doorheen te krijgen,

die bedrijven dwingt om wereldwijd op
een verantwoorde manier zaken te doen.

De anti-wegkijk wet. Jullie hebben
hard gewerkt aan die anti-wegkijkwet.

Kun je kort en simpel uitleggen
wat die wet precies inhoudt?

Ja, nou, een beetje zoals hij heet.

Je mag niet meer wegkijken als bedrijf
van wat er gebeurt in je keten.

Dus als jij kleren verkoopt,

dan moet je weten hoe een T-shirt
wat je verkoopt in elkaar is gezet.

Of als je make-up verkoopt,
dan moet je weten

wat daar in zit
en waar dat vandaan komt.

En het niet wegkijken gaat over.

Als dan blijkt
dat er iets gebeurt wat niet oké is,

dan mag je daar niet van wegkijken.
Dan moet je daar wat aan gaan doen.

Naar schatting werken er zo'n 22.000
kinderen in de Micamijnen in India

en zo'n 11.000 in Madagaskar.

De misstanden in de mica industrie
zijn al jaren bekend.

Ook bij miljardenbedrijf L'Oreal
en grondstoffenleverancier Merck.

Beide zeggen zich in te zetten voor
een transparante het productieketen

en voor betere leefomstandigheden
van gezinnen in de Micamijnen.

Maar op onze vraag
of ze kunnen uitsluiten

dat de mica die zij gebruiken
het resultaat is van kinderarbeid...

krijgen we geen antwoord.
En Lara, wat kan ik als consument doen?

Nou, als consument kun
je natuurlijk altijd je interesseren,

maar de bedoeling hiervan is
wel dat je

met een gerust hart
in de winkel kan staan.

En dat het niet aan jou is om

onwijs veel onderzoek te gaan doen
als je iets koopt.

Natuurlijk is het zo
hoe meer mensen dat wel doen,

hoe meer mensen zich interesseren
voor wat ze kopen,

hoe meer druk er ook weer van onderaf op
die bedrijven is om het goede te doen.

Maar dat is mooi meegenomen
zou ik zeggen.

En het belangrijkste hier is
de verantwoordelijkheid ligt
bij die bedrijven nu.

Onder invloed van influencers en social media gebruiken steeds meer jonge mensen make-up. Essentieel bestanddeel is mica, dat gebruikt wordt als 'glimmer'. Natasja Gibbs komt erachter dat voor het delven van mica duizenden kinderen worden ingezet in mijnen in India en Madagaskar. Gevaarlijk werk waarbij zelfs doden vallen. Grote cosmeticabedrijven weten ervan, maar doen ze er ook wat aan? En hoe kunnen mensen die make-up dragen ervoor zorgen dat die vrij is van kinderarbeid?

De glitters in make-up

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.