Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Belangrijke begrippen en gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog uitgelegd in korte explainers.

De Tweede Wereldoorlog in het kort

Wereldoorlogen

Thema bevrijding

Naar de themapagina

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Weet jij wie Anton de Kom is? Anton de Kom is een Surinaamse schrijver. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zit hij in het verzet en dit is zijn verhaal. Anton de Kom wordt op 22 februari 1898 geboren in Paramaribo, Suriname. Lange tijd was daar slavernij. Daarover schrijft Anton een boek: Wij slaven van Suriname. Ook verzet hij zich tegen het Nederlandse koloniale gezag in Suriname. Tijdens de Tweede Wereldoorlog woont Anton in Nederland. Hij wil schrijven over de oorlog, maar dat mag niet van de bezetter. Op 7 augustus 1944 wordt hij gearresteerd door de nazi's. Zij sturen hem naar Duitse concentratiekampen, waar hij uiteindelijk overlijdt. Lang is zijn verhaal niet bekend onder het grote publiek. Maar nu zijn er straten naar hem vernoemd, standbeelden opgericht en heeft hij eerherstel gekregen.

Wie was Anton de kom?

Anton de Kom is een schrijver uit Suriname. Tijdens de Tweede Wereldoorlog komt hij in verzet tegen de Duitse bezetter. Hij komt terecht in een concentratiekamp, waar hij overlijdt.

Wie was Anton de Kom?

Wat zou jij doen als je ineens gedwongen wordt om te werken in een ander land? In april en mei 1943 vond in Nederland een grote staking plaats tegen de Arbeitseinsatz. Nederlandse mannen werden gedwongen om in Duitsland te werken. Veel Nederlanders waren het hier niet mee eens en besloten te staken. Op 29 april 1941 begon de staking bij een machinefabriek in Hengelo en verspreidde zich daarna over de rest van Nederland. Meer dan een half miljoen mensen in fabrieken, mijnen en op boerderijen legden een paar dagen het werk neer. De Duitse bezetter reageerde keihard. Tientallen stakers werden doodgeschoten of afgevoerd naar concentratiekampen. Door de agressieve reactie van de nazi's kwamen meer Nederlanders in verzet.

De april-meistaking van 1943

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden Nederlandse mannen gedwongen om te werken in Duitsland: de Arbeitseinsatz. Froukje vertelt over de Nederlandse staking die daarop volgde, en die door de Duitse bezetter hard werd bestraft.

Heb jij wel eens van het meisje met het rode haar gehoord? Op 21 maart 1945 wordt de 24-jarige verzetsstrijder Hannie Schaft gearresteerd. Later wordt ze bekend als het meisje met het rode haar. Hannie steelt tijdens de oorlog persoonsbewijzen, zorgt voor onderduikadressen voor Joden, zit bij het gewapend verzet en is betrokken bij moordaanslagen op Nederlanders die samenwerkten met de Duitse bezetter. Na haar arrestatie wordt Hannie dagenlang verhoord. Ondanks haar zwart geverfd haren komt de politie er toch achter dat zij het meisje met het rode haar is dat ze al tijden zoeken. Bijna alle gevangen verzetsvrouwen werden naar concentratiekamp Ravensbrück gestuurd. Hannie Schaft niet. Zij werd op 17 april 1945 in de duinen doodgeschoten en ligt als enige vrouw begraven op de oude begraafplaats in Bloemendaal.

Wie was Hannie Schaft?

Tijdens de Tweede Wereldoorlog komt Hannie Schaft in verzet. Ze steelt persoonsbewijzen, regelt onderduikadressen en zit bij het gewapend verzet. Maar ze wordt gepakt, en doodgeschoten door de Duitse bezetter.

Heb jij wel eens gehoord van de Februaristaking? In februari 1941 werden vanuit Amsterdam meer dan 400 jonge Joodse mannen door de nazi's opgepakt en weggevoerd naar concentratiekampen waar ze later zijn vermoord. Toen deze mannen werden opgepakt, stopten tienduizenden Amsterdammers op 25 en 26 februari met werken. Ze demonstreerden tegen de anti-Joodse maatregelen en de Duitse bezetting. De stakers blokkeerden trams en bedrijven en scholen gingen dicht. Ook in andere steden werd gestaakt. De Februaristaking was het eerste grote verzet tegen de Duitse bezetter en de Jodenvervolging. De nazi's waren niet blij met de staking en grepen hard in. Tijdens de staking werden er veel mensen opgepakt en negen mensen kwamen om het leven. De Februaristaking wordt jaarlijks herdacht in Amsterdam.

De Februaristaking van 1941

Op 25 en 26 februari 1941 leggen tienduizenden Amsterdammers het werk neer. Dit doen ze uit protest tegen de anti-Joodse maatregelen en de Duitse bezetting. De Februaristaking was het eerste grote verzet tegen de Duitse bezetter en de Jodenvervolging.

Wist jij dat Madurodam naar een verzetsstrijder vernoemd is? George Maduro wordt op 15 juli 1916 op Curaçao geboren in een Joods gezin. Op zijn tiende verhuist hij naar Nederland. In mei 1940 vecht Maduro tegen de oprukkende Duitsers. Wanneer Nederland zich overgeeft, wordt hij als krijgsgevangene opgesloten in het oranje Hotel. Na zijn vrijlating raakt hij betrokken bij het verzet. Als Maduro zich in 1942 als reserve-officier moet melden bij de Duitsers, besluit hij te vluchten. Maar in de zomer van 1943 wordt hij in Frankrijk opgepakt. Vanuit de gevangenis wordt hij in november 1944 overgebracht naar het Duitse concentratiekamp Dachau. Hier overlijdt hij drie maanden later, op 28-jarige leeftijd, aan vlektyfus. Ter nagedachtenis aan George Maduro geven zijn ouders geld voor het oprichten van een miniatuurstad. Deze krijgt de naam Madurodam.

Wie was George Maduro?

George Maduro was een Joodse verzetsstrijder uit Curaçao. In 1944 overlijdt hij in concentratiekamp Dachau. Ter nagedachtenis wordt in Den Haag een miniatuurstad opgericht: Madurodam.

Het is 12 april 1945 wanneer de gevangenen in kamp Westerbork in de vroege ochtend worden opgeschrikt door schoten van vuurwapens. Tijdens de oorlog gebruiken de nazi's Westerbork als belangrijke doorvoerplek voordat gevangenen naar concentratie- en vernietigingskampen in het oosten van Europa worden gestuurd. De dag daarvoor zijn kampcommandant Albert de Gangmaker en de kampbewakers al op de vlucht geslagen. De mensen in het kamp begeven zich op dat moment in niemandsland. In de middag komt het verlossende telefoontje. De Canadese bevrijders zijn onderweg. Zo'n 850 overgebleven gevangenen verzamelen zich juichend aan de kant van de weg uit de tuinkas van gangmaker worden witte anjers geplukt. Het symbool van verzet die over de Canadese jeeps worden uitgestrooid. Toch moeten de kampbewoners vanwege de veiligheid nog tot 5 mei in Westerbork blijven, want hoger in het noorden wordt op het moment van hun bevrijding volop gevochten.

De bevrijding van kamp Westerbork

Op 12 april 1945 wordt kamp Westerbork bevrijd door de Canadezen. Er verblijven op dat moment zo’n 850 gevangenen in het kamp. Vanwege hun veiligheid moeten ze nog tot 5 mei in het kamp blijven.

Op 27 januari wordt ieder jaar stilgestaan bij de Holocaust. Dit is de dag waarop in 1945 concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz werd bevrijd. Het kampencomplex bij Auschwitz was het grootste in zijn soort. Hier werden tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan 1 miljoen Joden, Roma en Sinti vermoord. Auschwitz staat daardoor symbool voor de massamoord op onschuldige burgers. Rondom Holocaust Memorial Day worden wereldwijd activiteiten georganiseerd om de meer dan 6 miljoen slachtoffers van de Holocaust te herdenken. In Nederland wordt op de laatste zondag in januari ieder jaar de Holocaust herdacht bij het Spiegel Monument ‘Nooit meer Auschwitz’ in het Wertheim Park in Amsterdam.

Op 27 januari 1945 wordt concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz bevrijd. Op deze dag staan we jaarlijks stil bij de Holocaust. Soy Kroon vertelt je wat er tijdens de oorlog in Auschwitz gebeurde en welke rol deze plek nu nog inneemt.

Herdenken van de Holocaust

Wat weet jij van de Jodenvervolging? Tijdens de Duitse bezetting van Nederland worden Joden massaal vervolgd. In 1941 moeten alle Joden en personen met minimaal één Joodse opa of oma zich verplicht laten registreren. Later verschijnen ook de eerste borden met voor Joden verboden bij restaurants, bioscopen en zwembaden. 1942 is het jaar waarin Joden een Jodenster moeten dragen en ook vertrekken dan de eerste treinen vanuit kamp Westerbork naar vernietigingskamp Auschwitz. In de lente van 1943 zijn alleen ondergedoken Joden en Joden met een vrijstelling nog niet gevangengenomen door de nazi's. Uiteindelijk worden 107.000 Nederlandse Joden en 247 Sinti en Roma naar concentratiekampen gedeporteerd, waar de meesten direct na aankomst worden vermoord. Slechts 5200 mensen keren terug.

Wat weet jij van de Jodenvervolging? Van het verplicht dragen van een Jodenster tot plekken als restaurants, bioscopen en zwembaden waar Joden plotseling niet langer welkom waren. Tijdens de Duitse bezetting van Nederland werden Joden massaal uitgesloten en vervolgd. Dieuwertje Blok vertelt je er meer over.

De Jodenvervolging

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Paaseieren

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.