Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Meer dan 2000 jaar geleden spelen in Israel de Syriërs de baas over de Joden. Die worden onderdrukt en mogen niet eens openlijk uitkomen voor hun joods-zijn. Een groep Joden komt hiertegen in opstand, onder leiding van: Juda de Makkabeeër. Tadadaaaa! Juda weet steeds meer land te veroveren op de Syriërs. In Jeruzalem, verjaagt hij ze ook uit de (Joodse) Tweede Tempel. Die blijkt door de Syriërs geplunderd. Maar de Menora wordt nog wel teruggevonden, da’s de kandelaar die symbool staat voor het Jodendom. Er is nog maar een klein flesje olie over, nauwelijks genoeg om een dag te branden. De menora wordt toch maar aangestoken en de tempel wordt opnieuw ingewijd. Dan blijkt dat de kandelaar wel 8 dagen blijft branden. Heel bijzonder, nee, een wonder! Sindsdien vieren de Joden aan het eind van elk jaar chanoeka. Een 8 dagen durend lichtjesfeest over de vrijheid om te zijn wie je bent en dat ook te laten zien. Gelovigen zetten de chanoekia prominent voor het raam: een 9-armige kandelaar. 1 kaars brandt het hele feest en elke dag komt er eentje bij. En er is lekker eten, zoals latkes en zoete oliebollen. Want olie, dat hebben we nu in overvloed.

Wat is Chanoeka?

Clipphanger logo

Op 25 december vieren Joden geen kerst maar Chanoeka. Tijdens dit acht dagen durende lichtjesfeest vieren Joden de vrijheid om te zijn wie je bent.

Clipphanger

Metabolisme is geen enge sekte, maar eigenlijk gewoon een heel mooi woord voor je ‘stofwisseling’, het proces waarbij alles wat jij eet wordt omgezet in energie voor je lichaam. Belangrijk hierbij zijn ‘enzymen’, want die houden de stofwisseling op gang. Bij een metabole ziekte zit er een fout in het gen dat je enzymen aanmaakt. Hierdoor kunnen schadelijke stoffen zich ophopen, en dat zorgt voor een hoop ellende. Elke dag wordt er in Nederland een kind geboren met een metabole ziekte. Metabole ziektes zijn erfelijk, maar de ouders weten vaak niet dat ze drager zijn. Met een hielprik worden sommige ziektes meteen herkend. Maar vaker is het wachten op de symptomen. Zo kan een kind bijvoorbeeld achteruitgaan in de ontwikkeling: eerst nog kunnen lopen, en daarna niet meer. Ook verstandelijke beperkingen kunnen voorkomen, groeiachterstanden en orgaanfalen. Metabole ziektes zijn nog niet te genezen. Behandeling bestaat vooral uit het verminderen van klachten en het vertragen van de ziekte. Er zijn meer dan 1900 verschillende varianten, dus er is nog veel onderzoek nodig voor we metabole ziektes kunnen genezen of misschien zelfs voorkomen.

Wat zijn metabole ziektes?

Je stofwisseling zorgt ervoor dat alles wat je eet wordt omgezet in energie. Als je een metabole ziekte hebt, gaat er iets mis bij dit proces. Je kunt daardoor erg ziek worden. Er zijn bijna 2000 verschillende varianten, dus er is nog veel onderzoek nodig voor we metabole ziektes kunnen genezen.

Advent, zo noemen we de periode die voorafgaat aan het Kerstfeest op 25 december. Het woord ‘Advent’ komt uit het Latijn en betekent ‘komst’. Maar het gaat dan niet om de komst van die oude kindervriend, maar van de enige echte Kerstman: Jezus. Over die Jezus lees je van alles in de Bijbel, maar de Advent zal je daar niet in vinden. Die traditie komt ‘pas’ uit de 4de eeuw. Tegenwoordig beslaat de Adventtijd de 4 zondagen voor Kerst. Veel christenen versieren hun huis dan met een adventskrans, met 4 kaarsen erin. Elke zondag wordt er 1 kaarsje extra aangestoken. Zo kijk je tijdens Advent steeds meer uit naar de komst van het licht in huis, en de geboorte van het Licht van de Wereld. Jezus dus! In veel huizen hangt ook een adventskalender, waarbij je tot Kerst elke dag een vakje mag openmaken. Vroeger zat daar een dagelijkse christelijke wijsheid in, als een soort religieus gelukskoekje. Maar tegenwoordig zit er in elk vakje vaak iets lekkers. Allemaal op weg naar dat o zo gezellige Kerstfeest. Het enige minpuntje van Kerst? Dat de adventskalender dan leeg is!

Wat is advent?

De periode waarin iedereen zich verheugt op kerst, wordt door christenen advent genoemd. Tijdens advent kijken ze uit naar de geboorte van Jezus door elke zondag een extra kaars aan te steken. Deze christelijke traditie komt trouwens niet uit de bijbel, maar werd pas veel later bedacht.

In 1874 wordt in een paleis in Engeland de kleine Winston Churchill geboren. Hij heeft niet zo’n fijne jeugd. Van zijn ouders krijgt-ie weinig liefde en op school wordt hij ook nog eens gepest. Hij interesseert zich alleen voor geschiedenis en literatuur. Da’s toevallig want in allebei de vakken maakt-ie een mooie carrière. De jonge Churchill gaat het leger in en reist als oorlogsjournalist de wereld over, van Cuba naar India en Zuid-Afrika. Daar wordt hij gevangengenomen, maar hij weet nogal spectaculair te ontsnappen. Churchill komt thuis als een bekende Brit en gaat de politiek in. Daarna is hij de grote baas op verschillende ministeries, schrijft dikke boeken, houdt van katten, schildert, krijgt 5 kinderen en rookt en drinkt zich ook helemaal suf. Wat een leven! Tijd voor een nieuw boek, over zichzelf. In het oorlogsjaar 1940 wordt Churchill premier. Hij houdt meteen een indrukwekkende toespraak. Met “bloed, zweet en tranen” en wat slimmigheden sleept hij de Britten door de Tweede Wereldoorlog. Zo krijgt hij zelf een ereplek in de geschiedenisboeken, en dan pakt hij in 1953 ook nog een keer de Nobelprijs voor de literatuur. Dat hadden die pestkoppen vast niet verwacht…

Wie was Churchill?

Als premier sleept Winston Churchill de Britten door de Tweede Wereldoorlog. Hij begint zijn carrière als oorlogsjournalist in het leger. Daarna gaat hij de politiek in, en verder schildert, schrijft en rookt hij veel.

Thanksgiving Day is een Amerikaanse feestdag die gevierd wordt op de 4de donderdag van november. De oorsprong van de feestdag ligt bij de Pilgrims, een groep Engelsen die in 1620 terechtkomt in Amerika. De eerste winter in hun nieuwe land is er weinig eten, en veel Pilgrims laten het leven. Maar ze krijgen hulp uit onverwachte hoek: van de oorspronkelijke bewoners van het gebied leren ze vissen, jagen en boeren. Na een geslaagde oogst in 1621 is het dan ook tijd voor een feestje! Begin oktober vieren de Pilgrims én de Native Americans samen feest met lekker eten en spelletjes. Het duurt dan nog een paar eeuwen tot Thanksgiving een nationale feestdag wordt. Op deze dag betonen Amerikanen hun dankbaarheid voor de rijkdom die ze hebben gevonden, en dat doen ze in stijl: door enorm veel te eten - sowieso kalkoen. Elk jaar is er 1 kalkoen die niet in de oven hoeft, want die krijgt officieel gratie van de president. Een echte geluksvogel. Na Thanksgiving op donderdag nemen veel Amerikanen nog een dagje vrij. Inmiddels is dat de populairste winkeldag van het jaar: Black Friday, ook een soort feestdag dus - als je tenminste van shoppen houdt.

Wat is Thanksgiving?

Op de vierde donderdag in november vieren de Amerikanen Thanksgiving: een feest dat bijna net zo groots gevierd wordt als kerst. Maar waarom eet heel Amerika kalkoen op die dag, en tegen wie zeggen ze eigenlijk 'thanks'?

Jannetje Johanna Schaft wordt in 1920 geboren in Haarlem. ’Jo gaat rechten studeren in Amsterdam. Wanneer haar Joodse vriendinnen in de oorlog te maken krijgen met onderdrukking door de nazi’s, komt Jo in actie! Met vervalste id-kaarten en onderduikadressen houdt ze haar vriendinnen veilig. In 1943 sluit ze zich aan bij een verzetsgroep in Haarlem. Ze vervoert wapens, zorgt voor onderduikers en brieft informatie over de Duitsers door aan de Engelsen. Ze verandert haar naam in Hannie, verft haar rode haar zwart en neemt een bril en schietlessen, om zelf aanslagen te kunnen plegen op NSB’ers en verraders. Maar de nazi’s zijn ook naar haar op zoek. Ze arresteren zelfs haar ouders, maar Hannie blijft ondergronds, steelt munitie en blaast treinen op als een ware superheld. In maart 1945 wordt ze toch opgepakt. In haar fietstas: illegale kranten, in haar handtas: een pistool. Na dagenlange verhoren bekent ze een aantal aanslagen. In de duinen wordt ze vlak voor het einde van de oorlog gefusilleerd. Na haar dood wordt ze geëerd als Nederlandse verzetsstrijder en in films en documentaires wordt haar verhaal nog steeds verteld.

Wie was Hannie Schaft?

Hannie Schaft is 20 jaar wanneer de Tweede Wereldoorlog in Nederland uitbreekt. Ze sluit zich aan bij het verzet waar ze ID-kaarten vervalst en treinen opblaast. Voor het einde van de oorlog wordt ze gearresteerd en vermoord door de Duitse bezetter.

Als jij weinig zuurstof binnenkrijgt, moeite hebt met ademhalen en een gebrek aan energie, dan heb je misschien wel Chronic Obstructive… Pulmonary… Disease. En als je dat niet haalt, dan zeg je gewoon COPD. COPD is een longziekte, die bestaat in 2 varianten: bij de ene heb je een tekort aan longblaasjes. Hierdoor wordt er minder zuurstof opgenomen en is het ook lastiger om afvalstoffen uit te ademen. Het kan ook zijn dat je ontstekingen hebt aan de vertakkingen van je luchtpijp. Er wordt dan te veel slijm aangemaakt, waardoor je slecht ademt - maar wel heel goed rochelt. Als je rookt of vapet loop je een verhoogd risico op COPD. Gooi die stinkstokken dus vandaag nog weg. COPD is nog niet te genezen, maar er zijn wel medicijnen die je ademhaling wat makkelijker kunnen maken. Of je haalt verlichting uit een zuurstoftank. En die hoef je misschien helemaal niet zo lang te gebruiken, want vergeleken met een gezond mens leef je gemiddeld zo’n 8 jaar korter.

Wat is COPD?

COPD is een ongeneeslijke longziekte die meestal komt door roken. Met COPD wordt het steeds moeilijker om zuurstof op te nemen en afvalstoffen uit te ademen. Ook kun je last krijgen van slijmvorming, waardoor je gaat rochelen en hoesten. Roken en vapen verhogen het risico op COPD, en de bijbehorende zuurstoftank.

De ‘Vikingen’, dat zijn de Scandinavische piraten die vanaf het eind van 8e eeuw wereldwijd op rooftocht gaan. Uit het niets slaan ze toe in de slecht verdedigde kloosters op de Britse eilanden, en daarna in de rest van Europa, Noord-Afrika, Rusland, Canada en zelfs… ons eigen Wijk bij Duurstede (?!?!). Op zijn snelle, lange boot is de Viking een vervelende verrassing. Hij is uit op je buit, of op jou zelf: verslagen vijanden worden soms als slaaf meegenomen om op de boerderij te werken. Want na zo’n rooftocht kon een Viking thuis gewoon weer een tijdje lekker boeren. Gezondheid! Maar een Viking voelt zich pas echt fijn, als ie kan knokken. Op het slagveld toont hij zijn moed, of misschien wel: roekeloosheid. Want als hij per ongeluk sterft in de strijd, komt hij fijn terecht in het Walhalla, zo geloven ze tenminste. Vanaf 1100 komen de Vikingen steeds minder vaak langs. Hun traditionele doelwitten hebben geleerd zich te verdedigen en havens en steden zijn versterkt. Maar in de eeuwen daarvoor hebben ze zich in heel Europa aardig ‘vermengd’ met de lokale bevolking. Dus misschien heb jij ook nog een beetje Vikingbloed!

Wie waren de Vikingen?

In de Middeleeuwen krijgen veel Europese landen onverwacht bezoek van Vikingen. Deze Scandinavische piraten zijn uit op zilver, vrouwen en roem. De Vikingen of Noormannen zijn gevreesde tegenstanders op het slagveld. Rond 1100 neemt de invloed van de Vikingen in Europa af.

Jouw huidje vernieuwt zich voortdurend. Oude huidcellen worden afgestoten en vervangen door nieuwe die van onderuit aangroeien. Bij de meeste huidjes duurt dit ongeveer een maand. Maar bij sommige gaat het een stuk sneller, in een dag of 5. De overtollige huidcellen worden niet afgestoten en er ontstaat  een ophoping van verschillende huidlagen. Deze huidcellen zijn niet helemaal goed gerijpt, waardoor de huid een stuk harder is. Dit noemen we: psoriasis, van het Griekse ‘psora’. Dat betekent ‘schurft’, maar psoriasis is niet besmettelijk! Psoriasis heeft wel een erfelijke component: als 1 of 2 van je ouders het heeft, is de kans groter dat jij het krijgt. 
Je krijgt dan last van dikke, rode plekken met schilfers op je hoofdhuid, ellebogen of knieën. Maar psoriasis kent verschillende vormen en gradaties. De plekken kunnen erger worden door wondjes, ontstekingen, sommige medicijnen en stress. Psoriasis gaat nooit helemaal over.  Sommige mensen hebben baat bij lichttherapie. Nee, niet ‘liggen’, ‘licht’ onderdrukt de ontstekingsreactie van je huid.  En je klachten kunnen verminderen met een vette crème of zalf. Begint het al te jeuken? Niet krabben, maar smeren!

Wat is psoriasis?

Last van schilferige plekken op je knieën, ellebogen of hoofdhuid? Misschien heb je last van psoriasis. Bij deze aandoening hopen verschillende huidlagen zich op. Het is niet besmettelijk, maar wel vervelend. Je kunt je klachten verminderen met een vette zalf of lichttherapie.

Op Curaçao leven in de 17e en 18e eeuw heel wat mensen gedwongen in slavernij. Ze moeten op de plantages lange dagen werken in de brandende zon. Dat geldt ook voor de tot slaaf gemaakte Tula. Zijn onvrede groeit, zeker als hij de verhalen hoort over de succesvolle slavenopstand in Haïti. Tula is een intelligente leider en kan erg goed spreken in het openbaar. Samen met zo’n 50 medestanders leg hij op 17 augustus 1795 het werk neer. Da’s schrikken voor de plantagehouder. Die zegt: mij niet bellen, ga maar naar de gouverneur. Tula en zijn opstandelingen trekken naar Willemstad, van plantage naar plantage. Als argument tegen de slavernij verwijst Tula naar de christelijke leer en de idealen van de Franse Revolutie. Zo groeit zijn opstand tot wel 2000 mensen, totdat het leger wordt ingezet. Er vallen veel slachtoffers en Tula zelf moet vluchten. Hij wordt verraden en op gruwelijke wijze gemarteld en vermoord. Pas in 1863 komt er een einde aan de slavernij in de Nederlandse gebieden. Dat herdenken en vieren we op 1 juli, Keti Koti. Op Curaçao is 17 augustus de Dag van de Vrijheidsstrijd, als blijvend eerbetoon aan de nationale held Tula.

Wie was Tula?

In de 18e eeuw groeit de onvrede onder tot slaaf gemaakten die moeten werken voor Nederlandse plantagehouders. De Curaçaose Tula pikt het niet langer en begint een opstand. Tula wordt vermoord en maakt het eind van de slavernij niet meer mee. Tegenwoordig wordt hij geëerd als de nationale held van Curaçao.

Begin 20ste eeuw is Europa niet 1 gezellige Unie, maar een lappendeken van landjes, met heel wat onderlinge spanningen. Het nationalisme neemt toe: landen willen hun macht laten zien en investeren in steeds meer wapens. Landen concurreren met elkaar om de heerschappij over koloniën. En het nieuwe Duitse Keizerrijk wordt voor sommigen veel te groot. Ook zijn er allerlei onderlinge bondgenootschappen. Europa wordt zo een kruitvat dat wacht op een vuurtje…Dat komt van de Bosnisch-Servische nationalist Gavrilo Princip. Hij vermoordt op 28 juni 1914 kroonprins Franz Ferdinand van Oostenrijk-Hongarije tijdens een bezoekje aan Sarajevo. De aanslag brengt een kettingreactie op gang: Oostenrijk-Hongarije brengt een leger op de been, gesteund door Duitsland. Rusland gaat achter de Serven staan. Zo wordt ook de Russische bondgenoot Frankrijk bij de zaak betrokken. Als de Duitsers naar Frankrijk willen marcheren via het neutrale België, verklaart Engeland weer de oorlog aan Duitsland. En dan is de Grote Oorlog echt een feit. Na 4 jaar strijd leggen de Duitsers het af tegen de geallieerden. Maar met 30 miljoen doden is eigenlijk heel Europa de grote verliezer.

Hoe begon de Eerste Wereldoorlog?

In 1914 breekt de Eerste Wereldoorlog uit in Europa. Het is de eerste grote oorlog waar wereldwijd miljoenen soldaten en burgers betrokken raken. Duitsland krijgt de schuld van de oorlog, en wordt zwaar gestraft.

Hoog in de bergen, daar kom je ‘m tegen: de vaak enorme ijsmassa die we een ‘gletsjer’ noemen. Zo’n jetser van een gletsjer ontstaat uit minuscule sneeuwvlokjes. De gevallen sneeuw bevriest, wordt samengedrukt door nieuwe sneeuw en verandert zo in ijs. Die gletsjer lijkt misschien lekker op z’n plek te liggen, maar stroomt wel degelijk naar beneden. Heeel langzaaaaaaam, dus je kan je surfplank thuislaten.

Gletsjers hebben grote invloed op het landschap. Ze slijten de ondergrond uit, waardoor er heuvels en dalen ontstaan. En van rotsmateriaal vormen ze morenen. Zelfs in Nederland zien we gletsjerresten uit de voorlaatste ijstijd: de stuwwallen op de Veluwe en de Utrechtse heuvelrug zijn prehistorische cadeautjes van onze coole vrienden.

Om dit natuurfenomeen in het echt te zien, moet je even naar de Alpen. Maar door klimaatverandering trekken de gletsjers zich terug. Ten noorden van de Poolcirkel vind je continentale gletsjers. Die bedekken zo’n 10 % van ons aardoppervlak. Nog wel! Als die ook allemaal smelten gaat de zeespiegel door het dakkie. Kan je straks wel lekker op je schoolplein surfen.

Wat is een gletsjer?

Gletsjers zijn ontstaan uit bevroren sneeuw. Doordat ze stromen, slijten ze de ondergrond uit en ontstaan er heuvels en dalen. Maar door klimaatverandering trekken overal ter wereld gletsjers zich terug, met grote gevolgen voor de zeespiegel.

Wat zijn gletsjers?

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos