Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Zonder staal geen auto of koksmes. En zonder lithium geen accu in je laptop, telefoon of elektrische auto. Eva Cleven en Anna Gimbrère onderzoeken de herkomst van de belangrijkste grondstoffen (NTR).

Bodem in Zicht in de klas

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Goud, al duizenden jaren één van de meest geliefde en gezochte stoffen op aarde. Voor ringen en oorbellen, maar ook belangrijk in elektronica. Maar de voorraad is beperkt. Iedereen wil een graantje meepikken van de hoge goudprijzen. Daarom wordt overal in de wereld naarstig naar goud gezocht in illegale mijnen. Anna reist naar Colombia waar het overgrote deel van het goud afkomstig is uit ongereguleerde mijnbouw. Waar kleine, lokale mijnbouwers worden tegengewerkt door de overheid en de grote mijnbouwindustrie. Illegaal gewonnen goud werkt smokkel en geweld in de hand. Maar aan een gouden ring kun je niet zien waar het materiaal ooit uit de grond kwam.

Goud wordt niet alleen gebruikt voor sieraden. Het zit bijvoorbeeld ook in computerchips en mobieltjes. Goud is een belangrijke grondstof en dat heeft zijn prijs.

De prijs van goud

Van auto tot fiets en van spijker tot koekenpan. Overal zit ijzer of staal in, maar toch weet bijna niemand hoe ijzererts wordt gewonnen of waar het vandaan komt. Anna reist naar Brazilië, een van de grootste exporteurs ter wereld van ijzererts. Om met eigen ogen te zien hoe volledige heuvels worden opgeblazen, afgegraven en afgevoerd per trein richting de hoogovens en staalfabrieken. Maar de winning van ijzererts heeft een keerzijde; bij het mijnen naar ijzererts ontstaat een enorme hoeveelheid afval dat wordt opgeslagen achter gigantische dammen. Maar die dammen kunnen levensgevaarlijk zijn. Verschillende damdoorbraken hebben dorpen volledig bedolven onder het mijnafval, met alle gevolgen van dien. In hoeverre zijn producenten van staal en ijzer eigenlijk bezig met waar hun bronmateriaal is gedolven en onder welke omstandigheden?

Heel veel producten zijn gemaakt van ijzer en staal. Maar wat moet er gebeuren voordat dit stukje ijzererts … dit bestek wordt?

De prijs van ijzer 

Dankzij kunstmest kon de landbouwproductie de enorme groei van de wereldbevolking bijhouden. Maar het belangrijkste bestanddeel daarvan, fosfaat, dreigt op te raken. De bodem is in zicht. Binnen een eeuw zou fosfaat een schaars mineraal kunnen worden, en het aanbod de vraag niet meer kunnen bijhouden. Met een alsmaar groeiende bevolking een angstig vooruitzicht. Eva Cleven bezoekt één van de grootste fosfaatmijnen ter wereld. In Marokko ziet ze hoe het mineraal wordt gewonnen waaraan we ons voedsel voor een groot deel te danken hebben. Hoeveel is er nog en hoe gaan we er zorgvuldig mee om zodat generaties na ons ook nog genoeg te eten hebben? In Nederland bestaan verschillende initiatieven om de grondstof te hergebruiken. Maar de vraag is of dat toereikend zal zijn.

Voor de productie van voedsel is fosfaat van levensbelang. Maar een groot deel van deze grondstof spoelen we weg terwijl de hoeveelheid fosfaat op aarde steeds minder wordt.

De prijs van fosfaat 

Lithium is het lichtste metaal dat we kennen en de grondstof voor accu’s en batterijen. In de nieuwste batterijen zit lithium. Maar het is vooral een belangrijke grondstof voor accu’s in elektrische auto’s.

In ieder mobieltje zit een kleine lithium-ion batterij maar het wordt vooral gebruikt voor de accu’s van elektrische auto ‘s. Professor Arjan Dijkstra van de TU Twente laat het zien hoe het eruit ziet.

In het noorden van Engeland staat een grote fabriek die veel gebruik maakt van Lithium. Elk jaar rollen hier veertigduizend accu’s voor elektrische auto’s van de band.

Doordat er steeds meer elektrische auto’s worden verkocht, wordt ook de vraag naar deze batterijen steeds groter.

Lithium is te vinden in gesteenten, maar deze winning is erg duur. Het kan ook worden gewonnen uit zout water. En dat gebeurt hier in de Atacamawoestijn in Chili. Bijna de helft van de wereldvoorraad lithium wordt hier in deze zoutmeren gewonnen.

Het oppompen van zoveel water is niet zonder gevolgen. De boeren die aan de rand van de woestijn leven kunnen daarover meepraten.

De mijnbouwbedrijven zeggen dat het allemaal wel meevalt. 

De bedrijven pompen elke dag tientallen miljoenen liters water uit de grond. 
Geoloog Mariana Cervetto laat zien dat de gevolgen van al dat pompen groter zijn dan de mijnbouwbedrijven zeggen. Maraina staat bij een bekende oase waar vroeger honderden flamingo’s rondzwierven.

Veel Chilenen zit het hoog dat grote bedrijven veel geld verdienen aan het Lithium en dat het land rond om de mijnen verdroogt.


Lithium is het lichtste metaal dat we kennen en de grondstof voor accu’s en batterijen. In de nieuwste batterijen zit lithium. Maar het is vooral een belangrijke grondstof voor accu’s in elektrische auto’s.



De prijs van lithium 

Weinig mensen hebben ervan gehoord, maar het zit bijna overal in: mica. Het zorgt voor de parelglans in onze oogschaduw, verf en autolak. Ook wordt mica gebruikt in laptops, mobiele telefoons, auto's en vrijwel alle huishoudelijke apparaten. In de mijnen van Madagaskar werken duizenden families met hun kinderen onder erbarmelijke omstandigheden op zoek naar de glimmende grondstof. Eva reist af naar het op zeven na armste land ter wereld om te onderzoeken wat mica is en hoe het uit de grond wordt gehaald, en komt terecht in een schrijnende situatie.

Een grondstof waar bijna niemand van heeft gehoord,… Mica. Het zit onder andere in auto’s, elektronica, verf en make-up. Wat is dit voor een glimmend gesteente en waar komt het vandaan?

De prijs van mica 

We nemen de elektriciteit die uit onze stopcontacten stroomt voor lief. Maar hoe wordt die stroom opgewekt? Zo'n 25% van de elektriciteit in Nederland wordt nog altijd opgewekt met steenkool. En de zware industrie kan nog altijd niet zonder. Er is veel aandacht voor de negatieve kanten van steenkool, en Nederland wil zijn steenkolencentrales uiterlijk in 2030 sluiten. Als je naar het nieuws kijkt, hoor je alleen maar over het einde van steenkool. Maar op dit moment is steenkool nog onmisbaar. Waar komt deze steenkool vandaan? En onder welke omstandigheden wordt deze gemijnd? De Nederlandse mijnen zijn al jaren gesloten. Steenkool komt tegenwoordig van ver. Eva volgt het spoor en eindigt in Siberië. De Kemerovo provincie is één grote open vlakte van tientallen steenkoolmijnen, waar mens en milieu veel schade oplopen door het graven naar steenkool. Door de rivieren stroomt zwart water en uit de lucht valt zwarte sneeuw.

Ondanks de opmars van duurzame energiebronnen is steenkool nog steeds een veel gebruikte grondstof. Zo wordt nu nog een kwart van de energiebehoefte van Nederland opgewekt met dit zwarte goud.

De prijs van steenkool

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Bodem in Zicht in de klas

Type videos