Groep 6/7/8

Wat moet je doen als je in de wildernis wilt overleven? Leer de basics van survivallen met deze afspeellijst!

Afspeellijst survival in de natuur

Groep 3/4/5

Ik ben aan het survivallen in een prachtig stukje privé bos. Daar mag ik allerlei dingen doen die normaal niet mogen. Vuurtjes maken bijvoorbeeld. Toen ik klein was maakte ik altijd zo een vuurtje, hij gaat een beetje op een indianentent lijken: een tipi. Daarom heet het ook een tipivuurtje. Je begint met het neerleggen van je tondel, dat is in dit geval droog gras. Het kan ook een krant zijn, maar tondel is een materiaal wat maar heel weinig warmte nodig heeft om vlam te vatten. Daar omheen zet je een aanmaakhoutje. Behalve aan 1 kant. Deze kant. De wind komt namelijk daarvandaan en de wind gaat zorgen voor voldoende zuurstof voor mijn vuurtje zodat het straks lekker en fel kan branden. Voor het aansteken van het vuurtje heb ik een handigheidje. Wat heb je nodig: lucifers en een paar waxinelichtjes vol met kaarsvet, dat zie je er mooi op liggen. Dan even de kaarsjes uitblazen. De kop van de lucifer door het kaarsvet heen. Wat heb je dan? Een watervaste lucifer. Brand overal en altijd en ook nog een stukje beter. Watervaste lucifer in het holletje. Dat gaat hartstikke snel. Een beetje rook want er zit nog wat vocht in. Kijk, de vlammen komen er nu uit aan de bovenkant. Tijd om er nu wat groter hout op te leggen. Zo, kijk. Dit gaat goed. Het mooie van een tipivuurtje is is dat het een heel geconcentreerd vuurtje is. De hitte bevindt zich eigenlijk op 1 plek, hier boven het vuur. Je kunt het vergelijken met een gasbrander en dat maakt het vuurtje ook heel geschikt voor om bijvoorbeeld een keteltje erboven te hangen. Wil je nou een groot hoera-vuur waar je met zijn allen omheen kan zitten dan moet je het anders aanpakken. We pakken wat dikkere takken en leggen die als een raamwerk om het vuurtje heen. 2 om 2. Het is een hele aparte constructie en dat noem je een pagode. Daarom heet het ook een pagode-vuurtje. Bij de tipi was de warmte heel erg geconcentreerd in het midden. Hier werkt de warmte alle kanten op, ideaal voor en groot kampvuur waar je met zijn allen omheen zit. Zo'n pagode-vuur vreet hout, dat is niet aan te slepen, maar dit wordt een heel mooi klein efficiënt vuurtje. Dit noemen ze een jagersvuurtje. Voor dit vuurtje heb je 2 grote balken nodig die je in een v-vorm neerlegt. De opening van de V staat pal op de wind zodat de wind lekker veel zuurstof het vuurtje in kan blazen. Dan leg je een paar houtjes neer, niet te veel. Het mooie van een jagersvuurtje is ook dat je er op kan koken. Dan leg ik 2 stokjes zo overdwars en dan zet je er zo een pannetje op. Zo heeft iedere gelegenheid zijn eigen vuurtje.

Hoe stook je een vuurtje?

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Programmalogo's

Het Klokhuis

Je kunt op verschillende manieren een vuurtje maken. Bijvoorbeeld om op te koken, of om meerdere mensen warm te houden. Maar hoe doe je dat precies?


Overleven in de natuur

Mijn moeder zei altijd 'eet vis als het er is'. Naar je moeder moet je natuurlijk altijd luisteren maar nu staat mijn hutje naast een piepklein beekje. Maar zit hier vis? Zelfs in dit kleine beekje zit vis. Kleine beekforelletjes maar ook echt grote forellen. Trouwens, in vis zit alles wat een survivallaar nodig heeft. Vis zit boordevol waardevolle vitaminen, eiwitten en vetten. Vandaag ga ik een visje vangen. Een plastic fles door de midden snijden en dan is het heel erg simpel. Je draait hem om en voila, dit is je fuik. Vissen zwemmen meestal stroomopwaarts. Die komen dan hierin terecht, worden door de hals gedwongen en komen in de fles terecht. Als ze daar zitten lukt het ze nooit meer om daar uit te zwemmen want die ring kunnen ze niet vinden. Dit is een mooie, kleine dam met een stroomversnellinkje in het midden. De vissen moeten daar eigenlijk wel langs. Stroomopwaarts of stroomafwaarts. Hier leg ik hem dan ook neer, zo goed onder water. Dan zet ik hem even vast met een steentje. En dan hopen dat het goed gaat. Voor de grote vissen ook een grote fuik. Hij is helemaal gemaakt van natuurlijke materialen maar het principe is precies hetzelfde. De vis wordt door het gat heen geloodst en komt in het reservoir terecht waar hij niet meer uit kan. Eens even kijken hoor. Er is een redelijke stroming dus dan komt de opening van de fuik stroomafwaarts want de forellen zwemmen die kant op. Dan heb ik nog een paar stenen nodig om hem op zijn plek te houden. Nu hopen op een lekker visje. Even kijken. Zo! Moet je kijken, dit is echt een gigantische vis. Dit werkt gewoon. Die is echt groot zeg. Ik vind het ook een beetje zielig dus deze laat ik gewoon weer vrij. Ik ben benieuwd naar de grote fuik. Ja kijk nou! Er zit er 1 in! Wat een grote, wat een mooie! Hij is een beetje versuft ook. Hij leeft nog wel. Oke jongen, het is niet leuk maar jij gaat wel mee naar het kamp. Mmm heerlijk!

Hoe vang je een vis?

Als je zelf vis wil vangen in een beekje, dan kun je bijvoorbeeld een fuik maken. Maar hoe doe je dat en waar kun je het beste proberen om de vis te vangen? 


Een fuik om vis te vangen

Ik heb een heerlijk vuurtje om warm te blijven en een prachtige hut om in te slapen, maar niks te drinken. Wist je dat de mens weken, zelfs langer dan een maand zonder eten kan, maar slecht 3 a 4 dagen zonder water? Daarom ga ik op zoek naar water. Ik ben aan het survivallen in een stukje privé bos. Daar mag ik allerlei dingen doen die in een normaal bos niet mogen. Kamp maken, hutten bouwen, vuur maken, noem maar op. Haal vooral geen water uit slootjes of stilstaande plassen want de kans dat daar verkeerde bacteriën inzitten is heel groot en dan word je ziek en dat wil je niet. Regenwater is wel schoon water. Wat doet het nou altijd in Nederland? Precies, regenen. Regenwater gaan we opvangen met deze poncho. Het kan ook een ander zeiltje zijn als je geen poncho hebt. De poncho spannen we even heel handig tussen deze bomen en deze tak. Nu zorg ik dat het regenwater hier mooi ergens terecht komt en blijft liggen. Een hele andere mooie manier om aan water te komen is gebruik maken van de dauw. 's Ochtends vroeg als je bent opgestaan is het gras vaak een beetje vochtig. Een beetje nat zoals hier. Dit veld is zelfs drijfnat, vol met water. Maar hoe krijg ik het water in mijn pannetje? De truc is deze droge handdoek. Die zwaai ik lekker door het natte gras waardoor die handdoek al het water opneemt, net zolang totdat hij drijfnat is. Mooi zeg. Mooi schoon helder dauw, beter kan je niet hebben. Even kijken wat mijn poncho heeft opgeleverd. Het is geen groot plasje maar behoorlijk wat. Kijk, hier zit ook nog. Het is niet veel maar alle beetje helpen. Mijn dauwwater en ponchowater met veel moeite verzameld, zo in mijn keteltje en dan is het alleen nog een kwestie van koken om te zorgen dat er echt geen slechte bacterie meer in zit. Ik ga thee zetten en wat is thee zonder een smaakje. Daarom heb ik hier naalden van een spar. Het mooie daarvan is is dat ze smaken naar citroen. Is dus lekker maar er zit ook vitamine C in dus ook nog eens gezond. En het water kookt. Beetje sparrenthee. Al die naalden in mijn mond!

Hoe kom je aan drinkwater uit de natuur?

Je kunt weken zonder eten, maar slechts een paar dagen zonder drinkwater. Daarom is het belangrijk dat je genoeg drinkt. Maar waar haal je schoon water vandaan als je in de natuur bent, zonder dat je er ziek van wordt? 

Regenwater en dauwdruppels

Wat is er mooier dan van de natuur te genieten door er echt te zijn. Prachtig toch hier? De komende tijd blijf ik hier in het bos survivallen met zo min mogelijk spullen. Ik ga een hut bouwen, vuur maken, water zoeken, thee zetten. Kortom, wat er nodig is om te overleven in de natuur. Het leuke is dat je er zo vanzelf achter komt wat er groeit, wat er bloeit en wat er allemaal leeft in het bos. Ja kijk, dit is een mooi plekje. Mooi open in het bos. Bomen er omheen. Een beetje in een cirkeltje. Alleen deze takken nog even weghalen. Ik blijf hier namelijk slapen in het bos. Dat doe ik natuurlijk liever niet in de buitenlucht op deze natte, koude bladeren. Daarom ga ik hier op deze plek, volgens mij is hij prima geschikt, een hut bouwen. Dit stukje bos is een privé bos. Hier mag ik allemaal dingen doen die normaal niet mogen in een Nederlands bos. Een hut bouwen bijvoorbeeld. Je kunt een hut op verschillende manieren bouwen. Dit is 1 manier, maar voor iedere hut is 1 ding belangrijk: de basis van je hut, de fundering. Een paar stevige stokken die ervoor zorgen dat de boel niet in elkaar valt. In de hut die ik ga bouwen zijn dat er 3. Twee vorktakken die de ingang vormen en een schuine nokbalk die daartegen aan staat. Kijk, deze is ideaal. Precies de goede lengte en niet onbelangrijk, een 'v' aan het uiteinde. Als ik er nog zo een vind dan haak ik ze zo in elkaar. Dan heb ik een prima, sterke ingang. Ik heb een schitterende tweede vorktak gevonden, kijk deze. Als het goed is haakt hij prima in die andere vorktak. Het mooie is, er is ook nog ruimte voor de nokbalk. Een nokbalk hoeft eigenlijk alleen maar lang en stevig te zijn. Jawel, kijk! Staat als een huis. Hartstikke stevig. Geen touw, geen spijkers. Helemaal niks nodig. Het skelet staat, dan gaan we nu de muren bouwen. De hut moet natuurlijk wel wind- en waterdicht worden. Zoek een heleboel stokken en zet ze schuin tegen de nokbalk. Nog even de gaten zoals hier opvullen met wat kleinere takjes. Hier komt straks de isolatie overheen. Even harken, want je hebt aardig wat nodig. Winddicht, waterdicht en warm. Het perfecte isolatiemateriaal: bladeren. Mooi hé? Mijn hut. Helemaal zelf gemaakt. Een plaatje. Perfect!

Hoe bouw je een hut in het bos?

Als je een hut wilt bouwen in het bos, heb je sterke takken nodig en een hoop bladeren. Maar hoe bouw je precies een stevige hut die wind- en waterdicht is?

Water- en winddicht

Wortels en brandnetels zijn het basismateriaal van vandaag. Wortels en brandnetels, kun je daar dan iets mee? Jazeker. Brandnetels. Blaadjes en zijtakken eraf. Wat je ook nodig hebt is een lange poerstok. Om lekker mee te poeren. Even een goede dennenboom zoeken. Dan is het een kwestie van poeren. Poeren naar de wortels. Het is geen hele dikke maar wel een goede. De brandnetels en de wortels leggen we even in de beek. Zetten wij ondertussen een lekker bakje thee. Brandnetelthee. Nou gaan we van brandnetels touw maken. Brandnetels hebben hele sterke vezels. Eerst halen we het barst van de brandnetel. Het binnenste hebben we nodig. Daar trekken we draden van en dat vlechten we in elkaar. Het is lekker stevig maar het duurt heel erg lang. Daar heb ik eigenlijk niet zo'n zin in, ik weet iets beters. Nou ga ik de wortels in lengte splijten en dan houd ik 2 stukjes touw over. Dan hebben we nog een aantal stevige stokken nodig. Dan knoop ik met mijn zelfgeknoopte touw 3 stokken aan elkaar. Nu nog even de schouderbanden er omheen. Dan heb je nog iets van een zak nodig, die zet je vast op de puntjes. Dan sla je de bovenkant van de vuilniszak er omheen. Je mag best een gaatje maken. En klaar is je rugzak. Wat is ie mooi geworden he. Rugzakkie om, mooi hé. Ik denk dat ik maar eens... ja wat ga ik eigenlijk doen? Wat vuilnis op ga halen ofzo.

Hoe kun je zelf een rugzak maken? 

Brandnetels prikken misschien wel, maar je kunt er ook andere dingen mee. Bijvoorbeeld brandnetelthee drinken of een rugzak maken. Hoe doe je dat precies?


Overleven in de natuur 

Bij bushcraft is het de bedoeling dat je geen sporen achterlaat in de natuur, dus naar de wc gaan doen je zo.
Eerst maak je de plek een beetje schoon, dus dat er geen blaadjes liggen. Dan één schep diep en één schep breed. Da’s een mooi gat. En dan doe je je ding. Maarre, dat is natuurlijk wel even een momentje voor mezelf.
Hierin zit wc-papier en een aansteker. Wel even afvegen natuurlijk. Zo. Dan steek je het aan met een nieuw stukje wc-papier. Dieren hebben al snel de neiging om dit op te graven en er een nest van te bouwen. Dit hoort sowieso niet in de natuur. Dus wachten totdat het helemaal opgebrand is. Dan doe je de aarde weer terug, blaadjes terug, zie je niks meer van. Klaar is kees. 
Kijk, hier heb ik een takje, dat is van berk. We maken hier een tandenborstel van door met een steen er hard op te slaan, zodat je allemaal losse vezels krijgt. In takjes van berk zit ook een zeepachtige stof, saponine, die zorgt ervoor dat je tanden ontsmet worden. Dat is zoals onze voorouders ook vaak hun tanden poetsten. Schoon? 
En als je je even wil opfrissen, dan pak je je shirt, doe je door de dauw heen. Zo trekt het vocht er lekker in en is het net een washandje. Dan word je weer helemaal fris, heerlijk.

Hoe maak je een toilet en een tandenborstel in het bos?

Bij bushcraften leef je in de natuur en laat je geen sporen achter. Pascal laat zien hoe je dan naar het toilet gaat. Ook maakt hij een tandenborstel van een takje van een berk.

Handige skills bij bushcraften

En dan nu: het bouwen van een waterdichte slaaphut met natuurlijke materialen. 
Dit is de hoofdstam, eigenlijk de rug van de hut. Die moet sterk en stevig zijn, met een vork aan de voorkant. Dan de twee hoofdsteunen, ook met een vork aan de voorkant. Die twee zijn heel belangrijk. Die moeten sterk zijn. Til deze even op, dan gaan we even bepalen hoe hij komt te staan. Je mag die daar in het gat steken. Zo, hierzo. Deze twee steunpilaren moeten eigenlijk gewoon heel sterk zijn, want die moeten het gewicht dragen. Nu moeten we checken of hij groot genoeg is. Ik duik er even in, hoor. Oef. Eens even kijken… Ja, helemaal goed. Dan gaan we nu een lijn trekken van de achterkant naar de voorste pilaar, zodat je weet waar die zijtakken straks in komen te zitten. Wat je doet is heel belangrijk, je zet hem op de lijn tegen de stam en je zorgt ervoor dat hij er recht tegenaan staat. Dus niet schuin, maar gewoon recht er tegenaan, dan staat hij het stevigst. Dus belangrijk dat je er ook goed recht voor zit. Ja, precies. En dit is minutieus werk, want het moet goed zitten. Dit ziet er goed uit. Wat we nu moeten doen, is dode bladeren uit het bos verzamelen en hier tegenaan zetten. Strak en netjes en steeds meer bovenop. Dus we zijn nog wel even bezig? Dit is het meeste werk. Als je heel laag bij de grond werkt en bouwt aan een hut, moet je echt ’s avonds nog een tekencheck laten doen. Oké. Als het heel warm en mooi weer is, maar wel met kans op regen, laat je deze kant gewoon open staan. Dit is de zomerversie? Ja. Maar omdat het gaat regenen vannacht en koud is, gaan we hem helemaal dichtmaken. Aan de slag! Hier heb ik mooie takken. We gaan door! Zo, volgens mij zijn we er wel. Een hut verwarm je eigenlijk alleen maar met je eigen lichaamswarmte. Daarom moet je hem zo klein mogelijk maken, dan blijft de warmte veel beter vast.

Hoe maak je een schuilhut?

Bushcrafters zijn mensen die leven in de natuur, van de natuur en met respect voor de natuur. Pascal leert een waterdichte hut van takken en bladeren bouwen van een bushcrafter. Zo’n hut moet groot genoeg zijn om in te liggen en gemaakt zijn van stevige takken.

Bouwen met takken en bladeren

Hoe vind je de weg, bijvoorbeeld hier nu in het bos, als je niet weet waar je heen moet, maar je hebt geen kompas bij je voor de richting?
Er zijn verschillende methodes om je positie te bepalen. Ik laat je een hele mooie zien met een naald. In je EHBO-tas heb je altijd een naald. Die mag je door je haar wrijven, één richting, ongeveer 30-40 keer. Hoe vaker, hoe beter. Op deze manier maak je je naald magnetisch. 
Dan trek ik in de tussentijd een blaadje los. Dat blaadje hebben we nodig om de naald op te leggen. Ik heb in dit kommetje wat water gedaan. Nu heb je je naald magnetisch gemaakt, dan mag je hem voorzichtig op het blaadje leggen, die vrij moet blijven drijven in het water. Want als de naald magnetisch is, dan wijst hij altijd naar het noorden. Ja, hij wijst naar het magnetisch noorden van de aarde. 
Het blaadje draait nu. Dus dan is dat het noorden. En als dat het noorden is, dan is de andere kant het zuiden. Noord, oost, zuid, west. Lekker!

Hoe maak je een kompas?

Stel dat je in het bos bent, je hebt geen kompas maar je wil wel de weg vinden. Zorg dat je dan altijd een EHBO-setje bij je hebt. Hierin zit een naald. Die kan je gebruiken om het noorden te vinden.

Door een naald door je haar te wrijven

Natuurlijke omgeving

Afspeellijst over overleven in de wildernis

Survival in de natuur

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.