Groep 6/7/8

De Middeleeuwen zijn de tijd van ridders, jonkvrouwen en kastelen. Een spannende tijd, maar soms ook gevaarlijk!

Wat weet jij over de Middeleeuwen? Start de quiz, bekijk de video's en beantwoord de vragen.

Quiz over ridders en kastelen

Wat weet jij over de Middeleeuwen?

Hij wordt geboren in 1252, is al op jonge leeftijd de baas over een heel groot gebied en bouwt prachtige kastelen. Weet jij alles over ridders en over het leven van Floris de Vijfde? Test je kennis in de quiz!

Quiz over de beroemdste ridder van Nederland

Wat weet jij over Floris de Vijfde?

Dit is graaf Floris de Vijfde. Hij is geboren in 1254 en hij was graaf van Zeeland en Holland. Toen zag Nederland er heel anders uit. Je had geen provincies zoals nu, maar edelen waren de baas over deze gebieden hier. Floris was de baas over een groot gebied dat we nu kennen als Noord en Zuid-Holland en Zeeland. Hij was daarom hartstikke machtig. Hij had veel kastelen, waaronder deze hier: het Muiderslot in Muiden. Wat een schitterend kasteel. Die slimme graaf Floris, die liet het bouwen in 1285, want Muiden ligt op een belangrijke plek. Moet je kijken hier dit is het Muiderslot. En als schepen van het IJsselmeer kwamen, dat heette toen nog de Zuiderzee, moesten ze langs de rivier de Vecht om naar een andere belangrijke stad te komen. Utrecht. En Floris kon nu al die schepen om tol oftewel geld vragen als ze langs wilden varen. En met dat geld kon hij oorlogen voeren, bijvoorbeeld met zijn leger tegen de Friezen in het noorden. Die wilde die namelijk heel graag onderwerpen. Graaf Floris woonde trouwens niet zelf in het Muiderslot. Hij reisde heel veel. Hij had ook een paleis in Den Haag: de Ridderzaal. In dit kasteel woonde een slotvoogd, die moest voor Floris de vijfde het hele gebied in de gaten houden. Graaf Floris kwam af en toe op bezoek om te kijken of alles goed ging. En als die kwam, dan zag je overal deze kleuren geel en rood op de vlaggen en de vaandels en deze rode leeuw erop. Het familiewapen en de kleuren van de graaf van Holland. Dit is de Ridderzaal. Het ziet er echt ontzettend gaaf uit. Op zijn vierentwintigste werd Floris tot ridder geslagen voor zijn bewezen diensten. Hij was eerst schildknaap. Als je moedig bent geweest en jezelf bewezen hebt, dan kan je ook tot ridder geslagen worden. Eerst krijg je sporen voor het paardrijden, want ik heb mijn sporen wel verdiend. Nu krijg je je zwaard als laatste schild met de kleuren van je familie erop. En dan nu de ridderslag. Je moet toch gewoon wat tikjes op mijn schouder geven met dat zwaard?! In de tijd van Floris krijgen je een klap in je gezicht om goed te onthouden wat je net beloofd had. Nou dit onthoud ik wel. Als ridder mag ik nu eindelijk mijn eigen harnas aan. Ridder Moestafa. Dit is echt geweldig, maar wel heel zwaar. Ongeveer bij elkaar 25 kilo. Het is wel hoe Floris er ongeveer uit heeft gezien. In de middeleeuwen, toen vochten ridders heel erg vaak en met ook vaak toernooien georganiseerd. Want dan konden ze laten zien hoe sterk ze waren en vochten ze om de eer. Hier in Archeon hebben ze een steekbaan nagebouwd en dan kunnen Cor en andere ridders demonstraties geven. Nou mannen dit zag er indrukwekkend uit hoor. En ook zo soepeltjes met die harnassen aan. Maar is dat niet levensgevaarlijk met die lange lansen? Ja, in de middeleeuwen vooral. Daar was het de bedoeling om je tegenstander te hard mogelijk te raken met je lans en daarna hem af te maken met je zwaard. Je kon er heel veel eer mee behalen, maar je kon ook ernstig gewond raken. Hier doen we het gelukkig allemaal veilig en voorzichtig. Voor Floris de vijfde, graaf van Holland en Zeeland. Ik vond het echt geweldig. Maarja met graaf de ridder Floris de Vijfde liep het een stuk minder goed af. Hij werd in 1296 door Gijsbrecht van Amstel en een paar andere ontevreden edelen vermoord bij het Muiderslot. Maar ik zal hem nooit vergeten. Ridder Moestafa, groet u.

Floris de Vijfde

In de twaalfde eeuw is Ridder Floris de Vijfde graaf van Holland. Ridder word je niet zomaar. Je moet goed leren vechten met een zwaard en paardrijden. Als Floris zich heeft bewezen, wordt hij pas echt tot ridder geslagen. Als ridder sticht hij kastelen als het Muiderslot en ook de Ridderzaal in Den Haag komt van Floris zijn hand. Uiteindelijk is Floris de Vijfde in 1296 vermoord.

Ridder uit de Middeleeuwen

Kasteel de Haar

Kasteel de Haar zoals we dat nu kennen is in de 19e eeuw gerestaureerd tot het prachtige kasteel zoals we dat nu kennen. Compleet met ophaalbruggen, torentjes en een ouderwetse plonsplee.  

Het grootste kasteel van Nederland

Ik ben Johannes Post. Samen met een groep vrienden heb ik deze slingerblijde gemaakt. Het is een middeleeuws schietwerktuig, een katapult, waarmee ze in die tijd kastelen en steden belegerden. Edelen woonden in kastelen en ze kregen ook wel eens ruzie met elkaar en dan werden die kastelen belegerd. En om zulke kastelen te belegeren, gebruikten ze allerlei wapentuig, bijvoorbeeld zo’n katapult, een slingerblijde, bijvoorbeeld om zware stenen tegen de muren aan te slingeren om zo een gat in de muur te maken en dan konden ze naar binnen.
Dit is dus onze katapult. We hebben dit ding gebouwd met een groep vrienden. Het was een soort jongensdroom van ons. We zijn op een gegeven moment op internet aan het zoeken geweest hoe je zo’n ding bouwt. We gingen zoeken over de middeleeuwen en zulk soort dingen en daar hebben we op een gegeven moment een bouwtekening gevonden en toen zijn we gaan bouwen. We hebben een essenhouten schietarm. Dat essenhouten, ja, dat is vergelijkbaar met hamerstelen en bijlen, heel veerkrachtig hout, en daarmee kun je dus een zwaar projectiel een heel eind wegschieten. Ik zal eens even laten zien hoe dat werkt. Dit is dus onze katapult in het klein. We hebben een projectiel, bijvoorbeeld een blokje hout, dat stoppen we hier in het buideltje en dan gaan we hem spannen. Dan wordt hij hier vergrendeld en op het moment van loslaten trekken we aan de pin, het gewicht valt naar beneden en het projectiel suist door de lucht. 
Okay mannen, dan nu het echte werk! We gaan schieten! Daar gaat ie!!! Oooo!!! Jaaa!!!! Wow! Òhòò! Wow!!! Geweldig!!! 249, 250, 251… nou die kogel die kan wel eens 400 meter ver weg liggen… 252, 253… 287, 88, 289... 390, 391, 392, 393… uhhh!

Een slingerblijde

In de middeleeuwen gebruikten de mensen een slingerblijde, een soort katapult, om gaten in de muren te slaan.

Een middeleeuwse katapult

Om te weten waarmee kinderen in de Middeleeuwen speelden, moeten we zoeken in de grond, want daar liggen soms nog spullen die de mensen in de Middeleeuwen gebruikten. En in dit centrum in Amersfoort weten ze daar alles van.

Dit zijn de spullen die mensen in de Middeleeuwen allemaal gebruikten. Die zijn onder de grond bewaard gebleven. Moet je kijken wat veel! En het is maar goed ook dat ze bewaard gebleven zijn, want zo komen we veel meer te weten over hoe mensen vroeger leefden. Mensen die dit soort spullen opgraven en bestuderen, noemen we “archeologen”. En Timo is zo’n archeoloog. Timo, hoe komen deze vondsten hier eigenlijk terecht? “Nou, die spullen zijn vroeger door mensen allemaal weggegooid of zijn per ongeluk verloren geraakt en daar komt dan grond overheen of ze bouwen er soms zelfs een huis overheen. Als ik dan vele jaren later daar opgraaf, dan vind je die spullen weer terug.”

Ook speelgoed bijvoorbeeld? “Ja, er zit ook speelgoed tussen, heel oud speelgoed. Ik heb een voorbeeld, hier wat knikkers bijvoorbeeld, en een wat grotere. Wat gaaf! Een stuiter. En we hebben houten ballen. Eh, ja. Maar dit is geen bal? Nee. Nee, dat hout is weggerot, wij hebben ze wel waar het hout nog bewaard is gebleven. Dus dit zat eromheen? Ja, en dit is een houten bal die zwaar is gemaakt met lood. Zo zien ze er nu uit en dat zijn kloten. Kloten? Ja, het hoort bij het spelletje klootschieten. 

En dit zijn kleine dobbelsteentjes?
Ja, hele kleine dobbelsteentjes. Er zijn er ook heel veel van. Wat gaaf! Ja, die zijn gemaakt van bot. Echt waar? Mag ik gooien? Ja hoor, gooi maar. Nou, dat is wel een heel klein dobbelsteentje. 6. Goed zo! En waar je ook mee kan gooien, dat zijn deze dingen, dat zijn werpkoten. Werpkoten? Ja, en dat hoort bij het spelletje ‘klootwerpen’ en wat je dan deed is: je zette er een aantal zo rechtop onderaan de muur en dan pak je er eentje die verzwaard is met een spijker en dan gooi je, en degene die dan de meeste omgooit, die heeft gewonnen. Gewoon een soort kegelen dus eigenlijk? Ja, het is de voorloper van het kegelen.

Dit zijn koten, maar dit zijn botten ook hè? Ja, dit zijn botten, het komt uit de poot van een koe. Ze gebruiken ook alles hè? Ze gebruiken echt alles. En wat vind je zelf nou het mooiste dat er gevonden is? Wat ik zelf heel erg leuk vind is dit. Een varkentje! Een spaarvarken.
Wat leuk, er zit ook echt een gleufje in. Ja. Mensen, die waren heel zuinig op hun geld, die spaarden natuurlijk ook en ja, spaarvarkens waren er in de Middeleeuwen. En deze hebben wij gevonden, er zat geen geld meer in, dat hebben ze er natuurlijk uit gehaald. Geld vinden we bijna nooit, mensen zijn er zó zuinig op. 
Als we het vinden, dan hebben ze het of per ongeluk verloren of als iemand het te goed heeft verstopt. Net als dat je het kwijtraakt in je oude sok bijvoorbeeld? Bijvoorbeeld. Ik heb hier een voorbeeld daarvan, dit is geld uit de Middeleeuwen hebben wij gevonden.
Echt waar? Ja. Middeleeuws geld? Ja, dit zijn leeuwengroten. Ja, want je noemt het geen 'euro’s'? Nee, euro’s, dat heb je pas sinds kort, in de Middeleeuwen heb je een heleboel verschillende soorten geld, je hebt dus die leeuwengroten, maar je hebt ook duiten, je hebt penningen, je hebt meiten, eh allerlei soorten. Ja, dit is een meit. Dit is een meit? Ja. En wat kan je daarvoor kopen? Daar kan je bijvoorbeeld een pul bier voor kopen. Een pul bier? Een pul bier. En iedereen, die dronk bier. Ik heb hier zo’n pul. Wat zeg je: “iedereen”, ook kinderen? Iedereen, ja, volwassenen, maar ook kinderen, die dronken bier. Dat meen je niet! Ja. Dat is helemaal niet gezond! Nou, het water was eigenlijk nog ongezonder, het was hartstikke vies, er zaten allemaal bacteriën en alles in en dus kon je beter bier drinken, omdat dat had dan nog gekookt en er zit een beetje alcohol bij, dus daar zit niks meer in waar je ziek van wordt, maar ook nog een lekker smaakje. Want limonade was er niet.
Nee. Dus ze namen een biertje? Hier! Proost!

En zo zie je, dat voorwerpen die bewaard zijn gebleven onder de grond ons veel kunnen vertellen over het leven van mensen vroeger.

Archeologie

Kinderen in de Middeleeuwen hadden geen Nintendo's of iPads, maar ze hoefden zich niet te vervelen. Om te weten waarmee kinderen in de Middeleeuwen speelden, moeten we zoeken in de grond, want daar liggen soms nog spullen die de mensen in de Middeleeuwen gebruikten. In Amersfoort weten ze daar alles van. Dankzij archeologische opgravingen weten ze bijvoorbeeld dat kinderen in de Middeleeuwen graag knikkerden. 

Vondsten uit de Middeleeuwen

Een prachtig gebied ergens in Europa - zo'n 500 jaar geleden. Een ridder rijdt op zijn gemak door het bos. Hij heeft net een toernooi gehad en is op weg naar huis, naar zijn kasteel. 
Ridders waren strijders in de Middeleeuwen. Soldaten eigenlijk. Maar het bijzondere van ridders was dat ze niet op de grond vochten, maar vanaf de rug van een paard. Met een zwaard. Hun speciale wapenuitrusting kostte erg veel geld. En om dat geld te verdienen, boden ridders zich aan bij graven en prinsen, en vochten mee in hun legers. 
In ruil voor dat meevechten konden de ridders geld lenen van hun heer. Van dit geld kochten ze een groot stuk land, en dat lieten ze bewerken door boeren. De boeren die op het land van een ridder werkten, moesten een deel van hun oogst - of van hun kudde dieren - aan de ridder geven. In ruil voor die spullen beloofden de ridders dat ze de boeren zouden beschermen. En die bescherming konden de boeren wel gebruiken. Want op het platteland werden de mensen heel vaak aangevallen. 
De ridder zelf liep ook gevaar. En om zichzelf en de boeren tegen de vijand te beschermen, bouwde hij een geweldig groot en stevig huis: een kasteel.

Ridders

Ridders waren dure soldaten die meevochten in het leger van een adellijk persoon. In ruil daarvoor kreeg de ridder een groot stuk land.

in dienst van een heer

In de Middeleeuwen ontstonden de eerste steden. We gaan terug in de tijd van steden en staten. Op dit tijdlint kun je zien hoe ver terug: 600 jaar. Elk blokje is 100 jaar, dus we gaan 6 eeuwen terug in de tijd waarin boerenjongen Alwin voor het eerst met zijn vader mee mag naar de markt. En als hij Jacob ontmoet, dan merkt hij dat het leven in de stad heel anders is dan het leven op het platteland.

Voor de eerste keer naar de stad! Alwin, vind je het spannend?
Nee hoor, helemaal niet.
Nee, helemaal niet. Nou, hè, hop met die, we gaan. We kunnen vandaag zeker een Shilling verdienen Alwin.
Ja, een Shilling.
Want een Shilling is net zoveel als hoeveel ook alweer?
Eh, ja, hoeveel ook alweer?
5 stuivers. In de stad Alwin zie je dingen die je nog nooit eerder hebt gezien of gehoord. Overal mensen, rijke mensen, arme mensen zoals wij, maar ook mensen waarvoor je op moet passen. In de stad Alwin zijn veel dieven. Alwin!
Vader, ik luister wel.
Dus ik zou die toon van jou maar goed in de gaten houden als ik jou was! En dan gaan we vandaag ook verkopen. Hé Felix, alles goed mijn jong? Ja? Goed kopen vandaag? Kom op! Kom op Alwin. Laten we eens kieken wat we vandaag weer kunnen verkopen hè. Zo. Hoppakkee. Zo. Lekkere wortels. Hé, ik heb u niet voor niets meegenomen hè jongen. Help eens met die kar leegtrekken. Zo. En als u vandaag een beetje uw best doet met dingen verkopen, bewaar ik straks voor u uw favoriete knol. Hè? Dat is wat hè? Tot straks hè. Kom op, weg de kar.

Kan ik u helpen? Okay, een pastinaak en een ui.
Laat mij maar hè. Hè, snuggere. Hij is mooi, maar niet…
Snugger? Je bent zelf een snuggere!
Waarmee kan ik u helpen?

Dat is een mooie tol.
Alwin, zoon van Alfred.
Jacob, de zoon van Klaas, de timmerman. Zeker voor het eerst in de stad? Heeft je vader je niet verteld over de tolpenningen?
Tolpenningen?
Jazeker, en die kost toch zeker 2 stuivers.
Natuurlijk, ik ben niet dom!
Als je me niet gelooft, hier is de kreet van de Bisschop. Je kan toch wel lezen? Jij bent de eerste boerenjongen die ik hier tegenkom die kan lezen. Kijk: hier staat het: 2 stuivers.

Hoeveel meiten is dat?
Alwin, vriend van het platteland, ik wil je alleen maar helpen. Als iemand je ziet met die tol, moet je 96 meiten betalen, heb je die? Nou, je vader kan die mij natuurlijk ook betalen. Niet? Hé, dat kan gerust een duur grapje worden. Ik zou misschien… Nee, nee, beter van niet.
Wat?
Ik zou je kunnen helpen, alleen ja, dat is tegen de regels dus.
Zeg, mijn vader kan geen 96 meiten betalen.
Kijk: ik ben bij mijn vader in de leer als timmerman. Ik zou jouw tol mee kunnen nemen naar mijn vaders werkplaats en dan hang ik een penning precies hierboven op. Als je hier blijft, dan weet ik je te vinden. Ik ben terug voordat de klok middag slaat.

Ik stuur je de stad in met een belangrijk document. En je bent langer weg dan een kip erover doet om een dozijn eieren uit te broeden en als ik dan je luie donder opzoek, dan ben je aan het spelen met een tol in de kloostertuin!
Die tol heb ik gevonden.
Die tol heb je gevonden? Haha!
Het is mijn tol meneer.
Vader, als we iedere boerenpummel hier moeten geloven…
Hoe kom jij daaraan jongeman?
Die heb ik van belasting op tollen.
Belasting op tollen? Jou pak ik later wel aan! Ga zitten. Nou Jacob, lapzwans, bedien onze klant, geef hem een bord balkenbrij.
Balkenbrij.
Ja.
Balkenbrij!
Lekker.
Dat zal je thuis niet zo vaak krijgen hè op de boerderij.
Ik moet gaan, bedankt voor de balkenbrij!

Alwin, oh jongen, waar ben je geweest, ik was vreselijk ongerust! Hé, wat is er gebeurd?
Ik was een heel klein beetje verdwaald.
Verdwaald hè? Jij zult wel vreselijke honger hebben hè, kiek eens: ik heb jouw favoriete knol bewaard! Hè. Alwin, Alwin.
Stom! Stom! Stom!
Snuggere!

Naar de markt in de Middeleeuwen

De markt is in de Middeleeuwen erg belangrijk. Je kunt er dingen kopen voor een goede prijs, en ook geld verdienen door zelf goederen te verkopen. 

Kopen en verkopen

In de Middeleeuwen was het heel onrustig. De mensen voelden zich niet veilig. Daarom bouwden ze zo sterk mogelijke forten die een vijand moeilijk kon innemen.
Toch werd dat wel eens geprobeerd. Zo'n aanval begon vaak met het omsingelen van het kasteel. Elke doorgang werd  afgesloten. De kasteelbewoners konden geen kant meer op. Met een stormram, een grote houten paal, beukten de aanvallers de buitenste poort open. Met lange ladders probeerden ze over de kasteelmuren te klimmen. 
Vanuit het kasteel gooiden de kasteelbewoners  emmers met kokend hete olie en pek naar beneden. Boogschutters schoten pijlen af op de aanvallers. De slingerkatapult van de aanvallers slingerde grote zware stenen ver weg. Tegen de kasteelmuur aan om een gat te slaan . Daar kon geen pijl tegenop.
Als het niet lukte om het kasteel in te nemen via zo'n stormaanval, dan trok de vijand zich terug. Óf de vijand ging over tot een uithongeringsbeleg. Het kasteel werd totaal omsingeld. Als de aanvallers het maar lang genoeg vol hielden, raakten het voedsel en het drinkwater in het kasteel wel op. En dan moesten de kasteelbewoners zich wel overgeven.

Een aanval op een kasteel

Met een stormram werd de poort open gebeukt. Het vechten kon beginnen!

Klinkt spannend... maar hoe ging dat eigenlijk?

In de Middeleeuwen werden kastelen gebouwd ter verdediging. Want het was een onrustige tijd. Vaak werd er flink gevochten om zo'n kasteel. Als er niet gevochten werd, ging het leven op het kasteel er meestal rustig aan toe. Er werd gewoond, geleefd, plezier gemaakt. 
In de woonkamer van het kasteel was een lekkere openhaard. Hier konden de kasteelbewoners zich warmen. Dat was hard nodig, want de zon kon niet in het kasteel schijnen. Daar waren de vensters te smal voor. En er was geen glas in de vensters die de wind kon tegenhouden. De vrouwen handwerkten, de kinderen van het kasteel deden in de kamer spelletjes. De ridder praatte met vrienden.

Leven in een kasteel

In de Middeleeuwen werden kastelen gebouwd ter verdediging. Want het was een onrustige tijd. Vaak werd er flink gevochten om zo'n kasteel. Als er niet gevochten werd, ging het leven op het kasteel er meestal rustig aan toe. Er werd gewoond, geleefd, plezier gemaakt. In de woonkamer van het kasteel was een lekkere openhaard. Hier konden de kasteelbewoners zich warmen. Dat was hard nodig, want de zon kon niet in het kasteel schijnen. Daar waren de vensters te smal voor. En er was geen glas in de vensters die de wind kon tegenhouden. De vrouwen handwerkten, de kinderen van het kasteel deden in de kamer spelletjes. De ridder praatte met vrienden.

Als in een sprookje?

Klas 1/2/3

In de Middeleeuwen, ongeveer duizend jaar geleden, werden kastelen gebouwd. Het was een onrustige tijd. De mensen voelden zich niet echt veilig. Er was niet één machtige koning die alleen heerste. Er waren allemaal kleine heersers. Die vochten veel tegen elkaar om de machtigste te worden. 
Daarom bouwden zij sterke forten om zich te verdedigen. De eerste kastelen waren van hout. Ze bestonden uit een houten toren met daaromheen een wal van aarde en een gracht. Bovenop die wal stond meestal een hek van houten palen met scherpe punten. 
Later kwamen er kastelen van steen. Die konden niet zo makkelijk in brand vliegen en ze waren veel sterker dan hout. Ze hadden dikke muren, kleine, smalle vensters, een slotgracht en een ophaalbrug. Die kon omhoog gehaald worden wanneer er gevaar dreigde. Dan kon niemand meer het kasteel binnen. 
Zo'n kasteel werd gebouwd op een heuvel of bij een brede rivier. Dan was het voor de vijand extra moeilijk om het kasteel te veroveren. Het voedsel voor de kasteelbewoners kwam van de boeren uit de omgeving. Die kregen in ruil daarvoor bescherming van de kasteelheer. 
Als de vijand er aan kwam, konden de boeren vluchten binnen de muren van het kasteel. Na de uitvinding van het buskruit waren de kastelen niet zo veilig meer. Een kanon kon de dikke muren wèl beschadigen of vernielen. Daarom werden ze sinds die tijd niet meer gebruikt als fort, maar meer als woonhuis.

Het ontstaan van kastelen

In de Middeleeuwen werden de eerste kastelen gebouwd. Het was een onrustige tijd. De mensen voelden zich niet veilig.

Dikke muren, kleine vensters, een slotgracht en een ophaalbrug

Ik ben Finn, ik ben 11 jaar en ik werk hier als junior valkenier op het Muiderslot. Je leert hier veel dingen over dieren.	 Vooral over roofvogels. Dat is superleuk. Finn kwam hier 4 jaar geleden als bezoeker, zag de roofvogels en was verkocht. Sindsdien helpt hij Angelique, als valkenier. Ik vind ze mooi. Ik vind de klauwen echt mooi. Ik vind het heel bijzonder hoe ze zo door de lucht vliegen. Finn werkt behalve met Angelique ook samen met Tygo. Ze geven demonstraties in het slot. De mensen zijn hier toeristen. Dus dan moeten ze wel een leuke dag hebben, zodat ze vaker terugkomen. Moeten de vogels misschien niet te vaak tegen die toeristen aanvliegen. Ik vond het wel gaaf, dat zo'n beest me heeft geslagen. Je kreeg een klap, he? Ja. Dat ze dat zo durven. Helemaal met die vogel op het plein. Dat vond ik indrukwekkend om te zien. Ik vind het eigenlijk heel leuk. Ik hou wel van kastelen en zo. In dit kasteel zijn al eeuwen roofvogels te vinden. Daarom past het valkenieren zo goed bij het Muiderslot. Vroeger hadden ze nog geen internet. Het koning van het Muiderslot graaf Floris V had ook een dagje vrij. En dan ging hij...op een paard met een valk. Dan gingen ze jagen.
Hij deed het altijd met een slechtvalk. Het snelste dier op aarde.	Dit is Olly. Een Europese oehoe. Hij heeft Oranje ogen. Dat betekent dat hij overdag en 's nachts kan kijken. Het is cool omdat je met die vogels mag werken...maar het is ook best wel gevaarlijk. Roofvogels luisteren nooit naar je. Ze worden niet tam, ze blijven wilde dieren. Ik vind ze wel gevaarlijk, maar ik ben niet bang voor ze. De jongens zijn op woensdag en zaterdag bij het Muiderslot te vinden. Door school kan het niet vaker. En, wat ze later willen worden? EEN keer raden.

Valkenier op het Muiderslot

Op het Muiderslot worden vaak demonstraties met roofvogels gegeven, zoals uilen en valken. Het zijn wilde dieren, maar Finn en Tygo zijn niet bang om een handje mee te helpen.

Vliegen met uilen en valken

De Middeleeuwen waren roerige en gevaarlijke tijden. Landeigenaren probeerden regelmatig land van elkaar af te pakken en er bestond nog helemaal geen politie. Iedereen moest dus zelf zijn eigen huis, haard en dieren beschermen. Koningen en rijke families van adel, die hadden het geld om burchten te bouwen, om zich te beschermen tegen hun vijanden en de eerste kastelen, die zagen er dan zo uit. Een houten toren op een heuvel met een hekwerk eromheen en het hekwerk had dan vaak scherpe punten. Een houten kasteel zet je natuurlijk zo in de fik en daarom bouwden ze vanaf 1100 stenen kastelen met dikke muren en hoge torens waarmee je over het land van de kasteelheer uit kon kijken. Dat land reikte zo'n vijftien kilometer ver en dat is net zo ver als je in één dag met een paard heen en weer kan lopen, want alles ging in die tijd nog te voet of te paard. Gruwelijk toch, ik zie mezelf al gaan op zo'n paard. Ho paard! Om het de vijand nog lastiger te maken groeven ze om het kasteel heen een brede slotgracht die ze vulden met water, want bijna niemand kon in die tijd nog zwemmen en zo werd het de vijand te moeilijk gemaakt om het kasteel te bestormen. Natuurlijk moesten de bewoners van het kasteel er zelf wel makkelijk in en uit kunnen en daarom bouwden ze over het water een ophaalbrug naar de poort toe. En als de vuil te rapen kwam, dan ging de brug natuurlijk omhoog. In het kasteel wonen de kasteelheer samen met zijn gezin en de belangrijkste ruimte in het kasteel is deze grote zaal: de Ridderzaal. Er was een groot vuur om iedereen warm te houden. Er werd gegeten, gedronken, gezongen, gedanst, er werden spelletjes gespeeld en voor het vermaak was er ook nog de hofnar, die trouwens ook iedereen in de gaten hield als een soort spion. Glas was heel zeldzaam in de middeleeuwen omdat het toen nog hartstikke duur was en daarom waren de ramen vroeger open gaten. Dat is ook waarom het altijd zo koud was in het kasteel, altijd rond de vier graden. En omdat de vensters niet heel groot waren, kon de zon het kasteel ook niet opwarmen. En daardoor was het zelfs in de zomer zo fris. Koud he? De keuken, heel belangrijk. Hier bereidden de koks het eten en het eten was simpel. Vaak aten de kasteelheer en de ridders hetzelfde als de boeren, namelijk soep met brood en wijn. En de kruiden, die kwamen uit de kruidentuin van het kasteel zelf. Iets meer zout, wel. En de keuken was ook gelijk de badkamer. Omdat het hier zo lekker warm was, gingen de bewoners van het kasteel hier dan in bad. En dat deden ze staand. Yes. Dankjullie. Volgende. Geen badkamers maar de kasteelbewoners hadden al wel een wc en dat is voor die tijd heel bijzonder. Ze noemen het een gemak of een plee en eigenlijk was het gewoon een gat dat uitkwam bij de gracht. Die uitsteeksels daar, dat zijn de wc's. En als de kasteelheer dan aan het poepen was, zag je z'n drollen zo naar beneden vallen. Zo zat je hier dan op je gemakkie. Wel een beetje koud aan je billen. Alleen de kasteelheer en zijn gezin woonden in het kasteel. De ridders woonden wel bij het kasteel in de buurt, maar niet erin. Zij wonen namelijk in de barakken van de voorburcht. Binnen deze dikke kasteelmuren ligt de voorburcht en die muren beschermen dus de voorburcht, maar natuurlijk ook de hoofdburcht, het kasteel zelf. Binnen deze muren kon er veilig worden geleefd en tegen de muren aan werden ruimtes gebouwd, bijvoorbeeld huizen. Die stonden daar voor de mensen die in het kasteel werkten, dienstmeisjes, bediendes, stalknecht, de torenwachter en de koks, maar ook stallen voor de paarden en het vee en ruimtes waar het werkmateriaal kon worden opgeslagen. De boeren die op het land rondom het kasteel woonden, werkten ook voor de kasteelheer. Ze leverden bijvoorbeeld voedsel en ze hielpen ook met allerlei klusjes en in ruil daarvoor kregen ze dan bescherming van de kasteelheer. Dat hield in dat ze hier dan mochten schuilen binnen deze dikke kasteelmuren met hun gezinnen als er gevaar dreigde. De gaten in de kasteelmuren zijn kijkgaten en zo konden de kasteelbewoners de vijand dan goed in de gaten houden. Natuurlijk werd er ook geschoten en dat deden ze in de uitsparingen tussen de kantelen. Mooi schot. De winnaar kreeg de macht over het kasteel en over het land en daarna ging het leven eigenlijk gewoon verder. Ik moet zeggen, het leek me eerst geweldig het kasteelleven, maar ik heb nu mijn twijfels. Er zijn ook heel wat minpunten. Je had geen schoon drinkwater, het was koud in het kasteel. Je moest keihard vechten, strijden voor je eigen bestaan en om te overleven. Er kon elk moment oorlog uitbreken. De mensen werden sowieso niet echt oud, dus ik ben blij dat ik nu leef. Maar we hebben er wel wat prachtige kastelen aan overgehouden. En nu weer terug naar onze tijd.

Hoe zag het leven op een kasteel eruit?

In de Middeleeuwen bouwen koningen en rijke mensen kastelen om zichzelf te beschermen. Ze zien er indrukwekkend uit, maar Pascal ontdekt dat het leven er ook koud en gevaarlijk kon zijn. Hoe was het om in een kasteel te leven?

Terug naar de Middeleeuwen

Het zag het leven op een kasteel eruit?

Monniken en ridders

Spannende video's over de Middeleeuwen!

Ridders en kastelen

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Op dit moment ervaren wij problemen met de site, waaronder de zoekfunctie. Er wordt aan gewerkt, hopelijk snel opgelost. red. Schooltv.nl

Schaatsende kinderen

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.