Groep 6/7/8

Plastic is overal. Superhandig, maar ook slecht voor het milieu. Wat weet jij van dit wondermateriaal?

Ze zeiden plastic is fantastic
Maar voor de natuur is het heftig
Moeilijk afbreekbaar maar o zo handig
Tasje hier, tasje daar maar is het verstandig?
Zoveel plastic, zoveel plastic
Zoveel plastic om me heen
Zoveel plastic, alles is plastic
Ik wil er wat aan doen maar kan het niet alleen

Heb je al gehoord van de plastic soep?
Het gaat veel verder dan die troep op je stoep
Stel je voor: er drijft een vlot, een vuilnisbelt in de oceaan die niet kleiner wordt
Zo groot als Nederland en dat keer vier
Zo groot, zo veel, zo ver van hier
Net als de vissen gaan de vogels dood
Met een buik vol plastic van een schip of boot
Kleine deeltjes plastic, de cirkel compleet
Want het komt op je bord wanneer je weer eet
Plastic in ons eten, vergif in de lucht
Dus wat we van ons af gooien krijgen we terug

Ze zeiden plastic is fantastic
Maar voor de natuur is het heftig
Moeilijk afbreekbaar maar o zo handig
Flesje hier, flesje daar maar is het verstandig?
Zoveel plastic, zoveel plastic
Zoveel plastic om me heen
Zoveel plastic, alles is plastic
Ik wil er wat aan doen maar kan het niet alleen

Zoveel plastic, niet te verhullen
Je vraagt je af waarom al die spullen?
Telefoon, camera, waterfles, folie
En alles wordt gemaakt van olie
Meer spullen in de winkel betekent meer geld
Bedrijven willen winst maken, dat is wat telt
Kopen, kopen, dat heet commercie
De een pas uitgepakt en weer een andere versie
Ontworpen voor het vuilnis, niet echt duurzaam
Check jouw gebruik, spreek mensen in je buurt aan
Zoveel! 
Miljoenen tonnen per jaar
Gooi niet te snel weg, nee recycle het maar!

Ze zeiden plastic is fantastic
Maar voor de natuur is het heftig
Moeilijk afbreekbaar, nee we bouwen niks op
Ik vraag je wanneer houdt het op?
Zoveel plastic, zoveel plastic
Zoveel plastic om me heen
Zoveel plastic, alles is plastic
Ik wil er wat aan doen maar kan het niet alleen

Plastic

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Nizar Klokhuis

Programmalogo's

Het Klokhuis

Heel veel spullen die je dagelijks gebruikt zijn gemaakt van plastic. Het is een superhandig materiaal, maar niet echt duurzaam. Het zorgt voor vervuiling van het milieu. Typhoon vraagt zich af wat we daaraan kunnen doen.

Liedje van Typhoon

Het zonnetje schijnt. Ricky, wat is je vraag? Hebben wij het probleem van de plastic soep ook in Nederland? Dan moet je me even vertellen wat plastic soep is. Wij gooien heel veel plastic op straat. Dat komt door de rivieren, 't water en de wind allemaal in de zee. Oke, en dat is plasticsoep? Ja. Niet iets wat je eet, dus? Nee. Check. Ik denk dat we voor het antwoord het water op moeten. Heb jij waterbenen? Ja, denk 't wel. Oké. Die kant op, naar het schip. Dit zijn dus de plekken waar de zeestromingen... de meeste plastic bij elkaar brengen. Maar zit het dan alleen maar in de oceanen? Ja. Hoe zit het dan met onze Nederlandse zee? We hebben zeker ook plastic in de Nederlandse zee. 80 procent van het plastic wat je in de oceaan vindt, komt van land. Het begint eigenlijk in Nederland. De Nederlandse wateren... hebben nog veel meer plastic deeltjes dan het oceaanwater... omdat daar veel meer water inzit. Dus dat is veel meer vermengd. Schip ahoi, op zoek naar plastic. Zie jij plastic? Ik niet. Ik ook niet. Roos, hoe zit dat? Zo ziet 't er vaak uit vanaf het schip. Hartstikke mooi, lekker om in te zwemmen. Maar we vinden toch eigenlijk op al onze tochten plastic. Schijn bedriegt, helaas. Is het dan schadelijk voor de vissen die daar leven? Je ziet dat vogels, vissen, schild- padden en walvissen doodgaan... omdat er meer plastic in hun lichaam zit dan eten. Ik denk uiteindelijk dat voor ons die ophoping niet veel goeds kan doen... als je ziet wat 't doet met de dieren in de zee. Er is onderzoek dat als jij van mosselen houdt en ze vaak eet... dat je dan per jaar 11.000 stukjes plastic binnenkrijgt. Oh.... Wat blijft er over? 60 procent blijft zitten... of vinden ze niet meer terug. O, mijn god. We willen weten hoeveel plastic er in de Nederlandse wateren zit. Daarom gaan we het zeven. Wordt vervolgd. Dit is Gerben. Hij is wetenschapper bij de Technische Universiteit in Delft en maakt bioplastic. Dat is plastic dat uiteindelijk vanzelf afgebroken wordt. Zo wordt de plasticsoep niet nog groter. Dat bioplastic maakt Gerben van bacteriën. Die haal je gewoon uit de sloot. Een mooie vangst. Ja, hoppa, slootwater. Ik heb wat slootwater meegenomen met zo'n miljard bacteriën. Gaan we dat drinken? Nee. Er zit ergens... tussen de bacteriën één hele dikke bacterie. We denken dat die dikke bacterie dit water heel erg lekker vindt. Dit is eigenlijk afvalwater wat van een grote industrie afkomt. En dat water, dat... Stinkt. ...stinkt nogal 'n beetje. Oh, die komt laat binnen! Ik ga bijna over mijn nek. Er zijn dus bacteriën die dat echt HEEL lekker vinden. Dat kan ik me niet voorstellen. Dat is helemaal waar. Dat vieze spul vindt-ie zo lekker dat-ie dat zo snel eet... dat hij niet vermenigvuldigt, maar heel dik wordt. Die dikke bacteriën hebben een soort vetlaagje. Dat vetlaagje is voor ons als mens heel interessant. Dat vet is bioplastic. Dat zijn dus twee goede dingen: Afvalwater wordt schoon... en daarnaast maak je dus bioplastic. Dat gaan wij nu doen. Jij mag kiezen: Wil je 't vieze spul of het slootwater erin gooien? Ik ben aardig voor jou. Ik doe wel 't vieze water. Aaaa. Jij bent lief! O, dit is echt zó smerig. Moet-ie helemaal vol? Giet maar door. Doe even normaal, oh... Het is goed zo. Daar zitten genoeg bacteriën in. De reactor is mooi dicht. De enige die nu aan dit spul kan eten, zijn die dikke bacteriën. Dan moeten we een maand wachten. Da's te lang voor deze aflevering. Daar draait een reactor die al 'n maand bezig is. Welke? Deze jongen, die pruttelt. Als je kijkt in de reactor zie je een aantal vlokjes. Dat zijn de hele dikke bacteriën die aan elkaar geplakt zijn. Van die vlokjes maak je dan het plastic? Inderdaad. Die vlokjes zijn dus bacteriën, met plastic. Onder de microscoop kunnen we dat goed zien. Heb je 'm? Ja. Licht uit. Dan kunnen we naar die dikke bacteriën kijken. Dit hele blobje is één bacterie. Wat zijn die witte dingen? Vet. Inderdaad. Wij willen het vet hebben, dus? Absoluut. Het vet is het bioplastic? Ja. We centrifugeren het, dan worden alle bacteriën tegen elkaar geplet. We halen het water eruit. Daarna koken we die bacteriën kapot. Dan gaan de bacteriën weg. Dan laat je het product drogen en dan hou je dit over: bioplastic. Wow, 't lijkt op havermout. Wat vind jij? Vind ik ook wel. Het bijzondere van dit plastic: Het is gemaakt door bacteriën. Als je dit in zee gooit, is dit binnen drie maanden weer opgegeten door bacteriën. Wauw, te gek. Er is dus een vervanger van plastic. Maar ondertussen drijft er nog veel echt plastic in het water. Dat waren we aan het vangen. Zie je de brij wat we hebben gevangen? Wat ik nu meestal doe, is met een pincet en een lamp... Dan kan ik uren zitten. Nee, joh! Zeker wel. Je schuift het met je pincet 'n beetje aan de kant. Wauw, dat is echt minuscuul. Goed zo, je hebt wat gevonden. Als jij twee deeltjes aan de oppervlakte vindt... dan betekent dat vaak dat je er 2.000 in de bodem vindt. Van 0 tot 10, welk cijfer geef je de wateren in Nederland? Dan is 10 schoon of vies? 10 is vies. Ik zou zeggen: 8. Oh... Krijgen we 't nog schoon wat er nu ligt? Ik denk niet dat het plastic wat er nu in de oceaan ligt allemaal opgeruimd kan worden. Ik hoopte te eindigen met een vrolijke noot. Het is vooral zaak dat wij zorgen dat het niet meer wordt. Dat is het allerbelangrijkste. Heb je antwoord op je vraag? Zeker. Ga je nu een duik nemen? Jij mag dat wel doen. Ik niet. Ik kan er heel erg in knijpen.

Hebben we ook plastic soep in Nederland?

Willem Wever is het populair-wetenschappelijke programma dat antwoord geeft op brandende vragen van kinderen. Hier vind je de leukste clips uit Willem Wever. (KRO-NCRV)

Programmaheaders

Willem Wever

Zoek in alle vragen van Willem Wever

Ricky en Tess gaan het water op om te kijken hoeveel plastic er in de Nederlandse wateren zit. Ook gaan ze samen met een wetenschapper bioplastic maken.

Plastic zeven in de zee en bioplastic maken

Hebben we ook plastic soep in Nederland? 

Hoe zorg je dat plastic niet in de zee komt?

Bekijk hier alle afleveringen en clips uit De Buitendienst. Meer video's over natuur en klimaat vind je op de programmapagina van Zapp Your Planet.

De Buitendienst

Er komt elke dag veel plastic in zee terecht. Dat is natuurlijk superslecht voor het milieu. Annemieke en haar team hebben een machine uitgevonden die plastic uit de grachten opvist met behulp van luchtbellen. Zo kun je het plastic opvangen voordat het de zee bereikt.

Plastic opvangen met bubbeltjes

Kun je leven zonder plastic?

Plastic is overal. En het is ook een handig en veelzijdig materiaal. Maar ook heel vervuilend. Is het mogelijk om boodschappen te doen zonder plastic? Sosha en Jonata gaan de uitdaging aan.

Alleen duurzame en gerecyclede materialen gebruiken

We gaan zo de duikflessen omdoen. Dan springen we hier in het water. Hier ligt een scheepswrak. En daar ligt heel veel afval op. We gaan opruimen wat het meest schadelijk en dodelijk is. Plastic flesjes? Nee, iets anders. Wat is dit voor troep joh die ik heb gevonden? Kom er gauw uit, zal ik je laten zien. Maar wat is het? Vispluis. Wat is dat? Ik ga het je laten zien. Dit is vispluis? Ja. Wat is dit? Dat doet de visser onder zijn sleepnet om het te beschermen tegen slijtage. Dit slijt, dit breekt af en dit dwarrelt over heel de Noordzee. Ieder jaar komt er 65.000 kilo van dit spul in de Noordzee op stranden terecht. En het is een soort plastic. Ja, het is kunststof. En het probleem is over 1000 jaar ligt dat er nog. En dat alleen maar omdat ik zo graag haring eet of kibbeling? Ja, en op welk strand dan ook in Nederland je komt het altijd tegen. Ik ben in Den Helder en ik ben op bezoek bij mijn grote vriend Jan. Jan onderzoekt zeevogels. Laten we gaan. Ooooh, dit is echt superzielig voor die meeuwen. Het zijn geen meeuwen, dit zijn stormvogels. Wat is het verschil dan? Deze hebben een neusbuis. Ja, dat rondje hier zo. Ja. En stormvogels zitten dus veel meer op zee? Ja. En meeuwen veel meer aan land. En dat is voor jou handig? Ja, want wij willen onderzoek doen naar hoeveel rommel er op zee ronddrijft. En het zijn weliswaar hele mooie vogels maar ook een beetje dom. Die eten allerlei rommel van het zeeoppervlak. En wat we gemiddeld in dit soort vogels vinden, dat is ongeveer 0,3 gram plastic. Als je zo'n vogel op jouw formaat voor zou stellen, dan heb je dit gemiddeld. Maar dat is niet normaal, joh. Nee. Dit moet ik opeten en dat is gelijk aan dit? Ja. De snavellengte is 38.3. 90.0 is de koplengte. Dat is een typische lengte voor een vrouwtje. Oke, we gaan snijden. Dat gaat makkelijk. Je haalt nu de huid eraf? Ik snij de huid van hier tot achterin door. Ik haal de buikhuid weg. Dan ligt hier de maag. Daarin kun je een vis zo groot als een hele haring stoppen. Echt? Die verteert langzaam.
Daarachter ligt de spiermaag, dat is dit dingetje. Daarin zitten de harde resten, de graatjes van de vis of de kaken van een inktvis. Meestal zit het plastic in de spiermaag. We gaan die maag eruit halen. Die stormvogel onderzoek je om te kijken: hoeveel plastic zit er in onze zee? Ja. Ik knip nu de spiermaag eraf. Er zitten heel veel kleine stukjes plastic in. Nu zit in het zeefje het afval uit de maag? Ja. Dit is van een kledinglabel. Van zo'n lipje. Echt alles wat wij in de zee gooien, komt in die beesten terecht. Dat is zo ontzettend zielig. We moeten de zee opruimen met z'n allen.

Gaan zeedieren dood door plastic?

In de Noordzee drijft een heleboel plastic: plastic flessen, visnetten, ballonnen en ga zo maar door. Vogels zoals de stormvogel eten alles wat ze tegenkomen, ook plastic dus. Jonata kijkt mee met Jan, die onderzoekt hoeveel plastic er in de maag van dode stormvogels zit.

Ons plastic in de maag van vogels

Het frame van een bank, het roer van een schip, een schaalmodel van een schip om mee te testen. Hier een hele zeilboot. En hier nog een. Je zou denken; dat komt gewoon allemaal van de lopende band zo uit de fabriek. Maar niets is minder waar. Hier in Dordrecht worden dit soort spullen geprint en dat gebeurt niet zomaar een printer. Nee, de grootste 3D-printer van Nederland. 
Linda, jij bent één van de mensen van dit 3D-printerbedrijf. Wat maakt dit nou de grootste 3D-printer van Nederland? Deze robotarm print het voorwerp op deze grote slede, die slede is wel 6 meter lang, en die slede beweegt op en neer over deze rails, die is 14 meter lang. Zodat die robotarm overal bij kan. Oja. En dit is de grootste rails die in Nederland wordt gebruikt. Oké. 
Als je een nog langere rails zou hebben dan zou je eigenlijk ook nog grotere voorwerpen kunnen printen. Ja, dan kan je in principe eindeloos lange producten printen. 
Voordat er een ontwerp geprint kan worden heb je eerste een ontwerp nodig, een driedimensionaal model en dat wordt gemaakt op de computer door Joep. Ja. Dit is het computermodel van de bank die we nu aan het printen zijn. En met dit programma bepalen we eigenlijk hoe de laagjes op elkaar gelegd worden.
En wat kun je nog meer laten zien? Eigenlijk kunnen we hier alles mee bepalen, elke vorm. En zo ook het Klokhuislogo dat je hier ziet. Die gaan we zo ook even printen. Goed idee. 
Alle voorwerpen hier worden gemaakt van kunststof. Dit zijn korrels plastic waarmee wordt geprint. Dit is nieuw plastic. Maar je hebt ook gerecycled plastic. Dat zijn deze korrels of flessendoppen. Kijk je ziet dat het doppen waren. Waarom wordt eigenlijk niet alles gemaakt van dit soort gerecycled plastic? Sommige producten moeten heel sterk zijn, zoals onderdelen van een boot en gerecycled plastic is niet altijd sterk genoeg. Daarom gebruiken we voor die producten nieuw plastic en we zorgen er wel altijd voor dat alle producten die we maken dat hij recyclebaar zijn. Dus dat die opnieuw te gebruiken zijn. Maar hoe ga je nou van dit soort plastic snippers naar een 3D-geprint voorwerp? Deze snippers die gaan in deze bak en daar worden ze gesmolten. Het gesmolten plastic komt in deze buis terecht. Je voelt het ook. Hij is warm, en hierin wordt het rondgedraaid en gekneed en vervolgens gaat het via deze slang met een hele hoge druk door de spuitkop en dan krijg je dit soort sliertjes plastic en daarmee kun je dus allerlei verschillende ontwerpen maken. Boten banken of een Klokhuis. Zo weer een bankframe klaar. Ja, gemaakt van gerecyclede kastjes. Handig hoor , zo kun je bankframes, boten en niet geheel onbelangrijk; een Klokhuis 3D printen met de grootste 3D-printer van Nederland.

De grootste 3D-printer van Nederland

Printen doe je niet alleen met werkstukken of boekverslagen; met een 3D-printer kun je ook voorwerpen printen. In Dordrecht staat de grootste 3D-printer van Nederland. Hier kunnen ze van alles printen, van bankframes tot boten.

Hoe print je een boot van plastic?

Hoi, ik ben Jens. Wat gebeurt er met lege flessen die in de supermarkt worden ingeleverd? Ja, wat gebeurt er eigenlijk met die lege flessen als je ze inlevert? Het begint natuurlijk hier, bij de automaat, want hier lever je ze in. De bovenkant is voor de lege flessen en de onderkant is voor de kratten. Alle producten waarvan de verpakking hergebruikt kan worden die noem je 'emballage'. Voor emballage-producten betaal je een klein beetje extra. Statiegeld. Dat statiegeld zorgt ervoor dat jij je lege verpakkingen inlevert. Zo kan alles weer opnieuw gebruikt worden. Kijk eens. Kunnen we die straks inleveren. In deze automaat zitten allerlei sensoren. Hier zitten sensoren achter het glas, en hier. Die sensoren herkennen de fles en sturen een signaal naar de computer in deze automaat. En die computer stuurt de banden aan en brengt de fles naar achter. Eens kijken hoe het er daar uitziet. Kijk, hier komt die fles dan binnen. Dan valt-ie in deze bak. Dan gaat-ie met de lift omhoog, en dan valt-ie hier in deze grote zak. In deze grote zak passen wel 250 lege flessen. Als-ie vol is, wordt-ie dichtgemaakt en dan wordt-ie samen met alle andere emballage naar een van retourcentra in Nederland gebracht. De emballage wordt zo uit deze vrachtwagens gelost. En de wachtruimte van het retourencentrum ingereden. En dat centrum is echt enorm groot. Na die hele lange wachtbaan wordt alle emballage hier verder gesorteerd. Alles heeft hier z'n eigen plekje. Dus de lege bierkratten hebben hun eigen plekje, maar ook de kratten vol groente en fruit. En natuurlijk de lege flessen. Moet je kijken! Even snel een kleine rekensom. Per jaar komen er dus 500.000 van dit soort zakken binnen. En in een zo'n zak kunnen 250 lege flessen. Dus per jaar zijn dat 125 miljoen lege flessen die hier binnenkomen. En dat is alleen van deze supermarkt. Hier worden de bierkratjes per merk gesorteerd.	En daar verderop bouwen ze van die hele hoge prachtige bierflats.
Alles wat hier binnenkomt vanuit de winkel wordt dezelfde dag nog verwerkt. Als alles gesorteerd is, komt de fabrikant het ophalen. En die spuit de flessen schoon of smelt ze zodat ze weer opnieuw gebruikt kunnen worden. Dus... Je hebt het gezien. Als jij je flessen inlevert bij de supermarkt leggen ze nog een hele weg af voordat ze opnieuw gebruikt kunnen worden.

Wat gebeurt er met ingeleverde statiegeldflessen?

In de supermarkt kun je je lege flessen inleveren in een speciale automaat. Jij krijgt dan je statiegeld terug en de flessen gaan naar een retourencentrum. Daar worden ze gesorteerd, schoongemaakt of soms omgesmolten. Zo kunnen de plastic flessen worden hergebruikt voor een nieuwe ronde.

Sorteren, schoonmaken en recyclen

Nou, we zien hier een tafel die gemaakt is van plastic doppen. Deze doppen zijn deze zomer hier verzameld hier op Scheveningen. Het choqueerde hoeveel doppen we wel niet hebben gevonden. Ja, tienduizend in totaal. De doppen werden gevonden door vrijwilligers die langs heel het Noordzeestrand plastic opruimden. We starten met een team in het zuiden, in Zeeland... en een team op Schiermonnikoog. we lopen naar elkaar toe en we eindigen in Zandvoort. En wie is de grootste veroorzaker van al die plastic troep? Ja, je raadt het al: wij. Na een warme stranddag bijvoorbeeld laten mensen van alles slingeren. En dat plastic is een groot probleem voor de natuur. Volgens onderzoekers hebben zo'n 90 procent van de vogels plastic in hun maag. Als ze die dopjes opeten, dan kan hun maag verstopt raken. Uit onderzoek blijkt dat dopjes EEN van de 5 dodelijke afval-items is, voor het zeeleven. De onderzoekers willen dat makers van plastic gaan nadenken over milieuvriendelijkere verpakkingen. En mensen moeten meer plastic flesjes gaan hergebruiken. Maar de meest belangrijke en simpele tip: Om je afval gewoon netjes in de prullenbak te gooien.

Plastic afval op het strand

Het NOS Jeugdjournaal is een nieuwsprogramma van de NOS met het laatste nieuws voor kinderen van 9 t/m 12 jaar. Er is dagelijks een ochtenduitzending.

NOS Jeugdjournaal

Jeugdjournaal

Het laatste nieuws van NOS Jeugdjournaal

Na een mooie dag blijft er veel afval achter op het strand: verpakkingen, plastic flesjes en een heleboel doppen. Slecht voor de natuur gevaarlijk voor vogels die de doppen opeten. Marijke deed mee aan een landelijke opruimactie en maakte een tafel van de flessendoppen die ze vond.

Niet laten slingeren maar in de prullenbak!

Wat is het verschil tussen natuurlijk en onnatuurlijk?

In Dus Ik Ben Jr. stuurt denkpiloot Borre een denktank van kinderen aan. In elke aflevering pluizen zij met behulp van hulpfilosoof Stine Jensen een vraag uit waar een denktanker of kijker wakker van ligt. 

Dus Ik Ben Jr.

In de natuur broeden zwanen op een nest van takjes. Maar in de stad bouwen ze hun nest van plastic en ander afval. Is dat nog wel natuurlijk? 

Het platteland en de stad

Groep 3/4/5

Dit is een petfles en dit is een fles gevuld met pet. Deze hele  silo zit vol met polyethyleentereftalaat zoals dat heet. Daar is pet de afkorting van. Dit is pet: korrels. Granulaat zoals dat heet en hier kun je flessen mee maken. Heel veel flessen. Hier komen de flessen binnen en via deze slangen, je hoort de korrels door de slangen heen schieten, komen ze in een soort föhn terecht. De föhn blaast warme lucht tegen de korrels zodat ze droog worden. Van natte korrels krijg je slappe, ondoorzichtige flessen. Hier worden de korrels opgewarmd, net zolang totdat ze een mooie vloeibare pasta vormen. De massa wordt gloeiend heet in een mal gespoten en de grap is dat die mal meteen weer wordt afgekoeld zodat de massa stolt. Op die manier krijg je een mooi klein petflesje. Schattig he? Dit noemen ze een preform. De plek waar de dop straks moet komen is al wel op ware grootte, maar het flesje zelf is natuurlijk veel te klein. De prevormpjes worden hier als het ware opgeblazen. Ze komen eerst op het verwarmingsrad terecht, maar met behulp van infrarode straling worden de prevormpjes verhit, verwarmd zodat ze zacht worden. De machine daarnaast pakt ze vervolgens vast, trekt ze een beetje uit en onder enorme druk blaast de machine ze heel erg op. Eigenlijk een soort ballonnetje. Als de fles is afgekoeld is de pre-vorm veranderd in een mooi, doorzichtig, stevig exemplaar. Om nou te controleren of alles wel goed is gegaan, maken deze cameraatjes van elke fles nog even een foto en controleert de computer of alles goed is.

Hoe wordt een petfles gemaakt?

De meeste frisdrankflessen worden gemaakt van korrels polyethyleentereftalaat; daar komt de afkorting PET in petfles vandaan. De korrels worden gesmolten en in een mal gespoten. Maar hoe gaat dat precies?

Plastic smelten en opblazen

Als het regent doe ik meestal mijn regenjas aan. Hoe wordt het gemaakt en waarom word je niet nat als je het aan hebt? Bijna iedereen in Nederland heeft wel een regenjas of broek en dat is ook niet zo gek want Nederland is een regenland. Dan is een regenpak wel zo handig want niks is zo irritant als doorweekte kleren. Zo is het wel genoeg toch? Regenkleding wordt eerst hier in Nederland ontworpen. Van het ontwerp wordt vervolgens een bouwtekening gemaakt. Die tekening wordt naar de fabriek in Azië gestuurd die de regenkleding maakt. Maar wat zorgt er nou voor dat regenkleding water kan tegenhouden? Het verschil met gewone kleding zit in het materiaal want de stof van regenkleding is gemaakt van 2 lagen. De bovenste laag is gemaakt van een speciaal soort kunststof, polyamide. Aan de binnenkant zit laag 2. Dit is een heel speciaal beschermlaagje, de coating. Dat is eigenlijk een flinterdun plastic laagje dat er voor zorgt dat de regen niet binnen kan dringen. Al die verschillende onderdelen van de bouwtekening zoals de mouwen, de broekspijpen en de capuchon worden in de fabriek aan elkaar genaaid. Maar die naald van de naaimachine maakt iedere keer kleine gaatjes in de stof. Dan is de kans op lekken wel heel groot. Om die naad toch waterdicht te maken wordt er tape op de naad geplakt. Dat is een speciaal soort plakband die bij hoge druk en hoge temperatuur over de naad heen wordt geplakt. Met deze waterdruk meter kan je heel goed het effect van het beschermlaagje testen. Eerst even wat water erbij en dan heb ik hier 2 stukjes regenkleding. Eentje zonder coating en 1 met coating. Als ik die zonder coating onder het apparaatje leg en ik pomp er onder hoge druk water onder, dan zie je dat er allemaal kleine druppeltjes door komen. Nu het stukje met coating. Dan ga ik pompen en dan zie je dat het stukje heel erg onder druk komt te staan, maar er komt geen druppel door heen. Zo´n coating beschermt je dus heel goed tegen de regen. Hetzelfde kunnen we doen met de getapte naden. Je ziet hier een stukje onder zonder tape en hier met. Moet je zien. Liever maar wel getapete naden want anders blijf je niet droog. Regenkleding moet kunnen ademen. Regendruppels zijn groter dan zweetdruppels. In ademende regenkleding zitten piepkleine gaatjes waar de zweetdruppels wel door naar buiten kunnen maar regendruppels niet door naar binnen. Met dit testje kun je het goed zien. Dit zijn 2 stofjes en de ene is wel ademend en de ander niet. Ik giet er een regenbuitje bij en ik pomp er lucht onder. Kijk, moet je zien. Hier komt de lucht doorheen. Dat groene stofje is dus ademend en daardoor kan de regenbui niet naar binnen, maar de lucht en dus de zweetdruppeltjes kunnen wel naar buiten. En dan nu de eindtest. Ik zweet en het regent en het blijft droog.

Hoe wordt regenkleding waterdicht gemaakt?

Regenkleding is gemaakt van een hele speciale stof. Aan de buitenkant zit een laag polyamide, een soort kunststof. Aan de binnenkant zit een hele dunne beschermlaag van plastic, wat de regen tegen houdt. Maar hoe wordt de kleding gemaakt en hoe kan het dat de regen niet via de naden naar binnen loopt? 

Een speciale stof met twee lagen

Ik kan dit flesje natuurlijk gewoon weggooien. Dan wordt het verbrand en wat er overblijft is vervuilende rook en as. Maar dat is eigenlijk helemaal niet nodig, want van dit flesje kan prima een nieuw flesje gemaakt worden. Nou zou je denken: plastic is plastic. Maar dat is helemaal niet zo. Er zijn heel veel verschillende soorten plastic. Je hebt het welbekende polypropeen. Daar zijn de dopjes van gemaakt, margarinekuipjes en bijvoorbeeld plantenbakken. Polystyreen, ook wel bekend bij hardwerkend kantoorpersoneel: plastic bekertjes, piepschuim en wegwerpservies. Polyvinylchloride, of PVC: zwembandjes, regenkleding, tuinslangen en regenpijpen. En natuurlijk het bekende polyetheentereftalaat, oftewel de pet in de PET-fles. Al deze verschillende soorten plastic hebben allemaal andere eigenschappen. Dus als je dit allemaal door elkaar heen gaat smelten, ontstaat er plastic waar je weinig van kan maken. Daardoor worden onze plastic flessen apart ingezameld, zodat je 1 soort plastic bij elkaar hebt. De flessen worden in elkaar geperst tot een baal en die balen worden hier bij het recyclebedrijf afgeleverd. Nou weegt 1 zo'n fles niet zo heel veel, maar 8000 flessen in zo'n baal 350 kg. Het is niet zo dat ze de flessen wassen en dan weer opnieuw vullen. De plastic wordt omgesmolten tot nieuwe flessen. Dat is hygiënischer en zo'n geperste fles neemt veel minder ruimte in beslag als het vervoerd wordt. De balen met flessen gaan in de fabriek de shredder in. Dat is een grote hakmachine die de flessen in kleine stukjes hakt. Al deze stukjes gaan dan op de lopende band, deze moet al het metaal tussen het plastic vandaan halen, zoals deze sleutels. De plastic snippers gaan in een grote bak met water en daar worden ze gewassen, maar hier gebeurt nog iets belangrijks. De Pet-fles zelf bestaat ook uit verschillende soorten plastic: de dop, de fles en het etiket. Die verschillende soorten plastic worden tijdens het wassen van elkaar gescheiden. Wat naar de bodem zakt is het plastic van de fles zelf. Wat naar boven komt is het plastic van de etiketten en de doppen. Dat wordt later ook weer van elkaar gescheiden. Het doppenplastic wordt gebruikt om draag pallets van te maken en van het plastic van de etiketten worden bloempotten van gemaakt. Het plastic van de flessen gaat daarna in een heet bad met wasmiddel tot al die stukjes plastic brandschoon worden. De gewassen en gemalen stukjes plastic worden via deze blauwe buis de oven in geblazen en daar wordt het wel 300 graden. De plastic smelt tot een grote, dikke brei. Daarna wordt het plastic door een vorm geperst. Hierdoor ontstaan hele lange spaghettislierten van plastic. Die lopen hier door een waterbak om af te koelen. Aan het eind gaan de slierten een hakmachine in en worden er kleine korrels van gemaakt. En zo krijg je schone, zuivere plastic korrels. Al die korrels gaan naar een frisdrankfabriek en daar worden ze omgesmolten tot 1 miljoen nieuwe frisdrankflessen. En zo sparen we met recyclen heel veel grondstoffen en heel veel energie uit, maar als je echt een beetje duurzaam bent dan vul je je flesje gewoon nog een keertje zelf.

Plastic recyclen, hoe doe je dat?

Er bestaan heel veel verschillende soorten plastic. Daarom worden plastic flessen apart ingezameld, om er vervolgens weer nieuwe flessen van te kunnen maken. 

Van oude fles, naar nieuwe fles

Vandaag ben ik op pad met de reddingsbrigade! Zij redden niet alleen mensenlevens maar ook dierenlevens. Ruud, gaan we veel levens redden vandaag? Ik heb geen idee wat je zegt! Maakt niet uit! Hee Ruud, stoppen. De plicht roept. Top, man. Kijk, ik heb hem! Het is gelukt. Dat komt dan niet meer in de buik van een zeehond of een bruinvis. Dat bedoel ik, levens redden! Dit was misschien een beetje overdreven? Dat was wel een beetje overdreven. Wij wachten tot ie aanspoelt. Ja, daar kom je nu mee! Had het gevraagd! Jij gaat als een gek dat water in. O, o, o. Maar hoe gaat het eigenlijk met het plastic in de zee? Ik heb goed en slecht nieuws. Doe maar eerst dan het slechte. Dat er nog heel veel plastic in zee ligt. Wat kom je allemaal tegen? Van alles. De gekste dingen. De vorige keer een televisietoestel. Echt? Auto-onderdelen. Viskratten, die van plastic. Die slaan overboord met storm. En het goede nieuws dan? Het goede nieuws is dat er heel veel mensen zijn die als ze langs het strand wandelen het vuil eruit halen en verzamelen. Het lijkt alsof er een nieuwe beweging is ontstaan, dat mensen veel meer op de natuur letten. Ik zal je zo wat laten zien. Oke, let's go! Zoooo! Kijk eens aan. Helemaal vol! Daar ligt aardig wat in, he? Het goede nieuws is dat er tegenwoordig allemaal bakken langs de hele kust staan. Mensen wandelen langs het strand, zien wat liggen en denken: Dat hoort niet op het strand en dan gooien ze het in zo'n bak. De mensen steken elkaar aan. Ze zien elkaar het doen. Oke. En die touwen zijn ook gevaarlijk. We hadden een keer een klein zeehondje dat in het net vastzat. Dat is verdronken, want het kon geen kant meer op. Oh... Maar goed dat het nu hier uit is gehaald dan! Ja, he? We halen het eruit? We gooien het in de aanhanger. Hier nog een touw, een halve gieter. Dit is vaak rotzooi: vetten en oliën van die boten. Nu is het dicht, maar zodra het open is in zee, is het een bende. Dat was hem dan, of niet? Dit is pas 1 bak! We gaan naar de rest! Daar is ie! Ja! Hoppa! Wat een uitzicht, hee! Eigenlijk zou iedereen moeten gaan jutten. Waar ga je het plastic heen brengen? Ik breng je er wel naartoe. Ja? Oke, ik ben benieuwd. Dus dit is die bijzondere plek? Ja. Hier krijgt al die rotzooi een tweede leven. Oke.Midden in de duinen. Mooi he? Wauw, mannen! Wat hebben jullie veel meegenomen. Allemaal gekregen van de zee. Kun je er iets mee? Ik dacht het even wel. Het mag links van de tafel daar. Dat is toch ongelooflijk, dat we in een morgen zoveel zooi hebben verzameld. Kijk, Toon. Dit kleine spul zet ik hier neer. Daar hebben we deze mooie sorteertafel voor. Ik wens jullie veel succes. Ja. Tot volgende keer. Heel erg bedankt! Dag! Metaal mag in die metaalemmer. Die mag bij het groot plastic. Flesjes mogen daar. Op het eerste gezicht denk je: Wat een rotzooi. Plastic flessen. Zeker. Als ik kan plastic denk, denk ik aan de plasticsoep. Stervende dieren. Aan een vervelend materiaal dat in geen 1000 jaar vergaat. Daar zeg je wat belangrijks. Het vergaat dus niet. Het is dus eigenlijk zonde dat je zo'n sterk materiaal als plastic eigenlijk maar een keer gebruikt. Nog een petfles. Yes. Hier hebben we nog een blikje. Touw mag daarbij. Al het spul van het strand dat hier binnenkomt, recyclen wij in het klein. Hoe doen jullie dat? Deze stukjes zijn te groot, daarom hebben we deze shredder. Daar kunnen we hele kleine stukjes van maken. Wauw. Nu komen we op de plek waar het allemaal gebeurt. The magic place. Jij hebt net deze emmer gevuld met korrels. Van het strand. Plastic van het strand. Deze zijn toevallig wit. Maar je ziet het: we hebben ze in alle kleuren. Die kunnen we omsmelten in de oven op 200 graden. 200 graden? Dan smelt het plastic goed. Ik heb hier een voorbeeld, deze is afgekoeld. Die is al uit de oven. Dat zijn zeepbakjes. Zeepbakjes van plastic van het strand. Kunnen jullie echt van alles maken? Best veel. Heb je iets in je hoofd? Dit zijn ze geworden, Toon. Wauw, echt te gek. Kijk, een echte Zapp Your Planet- sleutelhanger, gemaakt van gejut plastic. Zo wordt afval weer mooi. En jullie hebben vandaag voor wel 1000 hangers geraapt. Wat ga je er eigenlijk mee doen? Oke. Oke, helden! Ontzettend bedankt dat jullie plastic rapen. Beste jutters, namens de zee geef ik jullie...een Zapp Your Planet-sleutelhanger, gemaakt van gerecycled plastic. Alsjeblieft. Ontzettend bedankt! Hee, kijk! Heel erg bedankt voor het jutten, hier. Namens de schildpadden, bedankt. Deze voor jou. Kijk nou, goed bezig. Jij ook. Hier, jullie zijn te gek. Voor de zee. Dank je wel. Iedereen jutter! Yes!

Wat gebeurt er met plastic dat aanspoelt op het strand?

Manon Hoijtink, Remy Hogenboom en Toon weten een hoop over het klimaat, maar nog lang niet alles! Samen met de kijker gaan ze op ontdekkingstocht.

Zapp Your Planet

Zapp your planet logo

Touwen, visnetten en heel veel lege flessen: op het strand spoelt een heleboel troep aan die gevaarlijk is voor dieren. Gelukkig zijn er steeds meer mensen die plastic afval dat ze tegenkomen op het strand verzamelen in speciale bakken. Toon is benieuwd wat er daarna met dat plastic afval gebeurt.

Een tweede leven voor gejut plastic

Vandaag ga ik sieraden maken. Niet van goud, zilver of diamanten maar van een ander, heel bijzonder materiaal. Dit is Te goed om weg te gooien. Yo, Sander, wat ben je aan het doen? Ik ben aan het sprokkelen. Ik heb alweer wat schatten gevonden. Maak je hiervan sieraden? Ja. Van straatvuil eigenlijk? Ik vind het heel mooi materiaal. Dit is eigenlijk gewoon jouw goud. Daar komt het wel op neer. Als je me wilt helpen, graag. Ja, tuurlijk! Dit is wel een parel! Zeker. Die rooie is ook tof. Ja! Kan je hier nog wat mee? O, jazeker. Lampjes, daar word ik heel blij van. Het batterijtje is vaak op, het ledlampje doet het altijd nog. Dit is een goede score. Twee tegelijk. Daar gaan we! Hebben! Haha! Hoppa! We hebben al best wel veel gevonden. Volgens mij is dit 'm wel. Kunnen we hiermee aan de slag? Ik denk het wel. Oke, een mooie opbrengst. Een goeie oogst. Zeker. Wat gaan we hier nu mee doen? We gaan met reflectoren spelen. We maken een mooie ketting van reflectoren. Hee! Haha, ja. Deze wil graag een ketting worden. Dit is allemaal van reflectoren gemaakt? Ja. Het is bijna een soort van edelsteen. Ha! Past precies. En dit gaan wij dus maken vandaag? Ja. Maar dan niet zo'n hele ketting. Maar een zo'n steen maken, ik denk dat we dat wel redden vandaag. Een beetje zeep. Hopla. De borstel. Lekker, hoor! Oe! Oke. Mooi, klaar is Clara. We gaan rammen. Mooi! Nou! Het klinkt fantastisch. Ja, toch? Ik ben benieuwd. Kun je daar in doen. Een beetje net zoals koekjes bakken. Ja, toch? Geel. Leuk. Heel leuk. Doen we er ook bij. Naar de oven. Oke. Is dit dan een gewone oven? Het is eigenlijk een toasteroven, maar dan voor plastic. Oke, top. Zet ik toch even het raam open. Waarom? Nou, anders gaat het zo stinken! Ik ruik het inderdaad. En nu eh... wachten? Eindeloos wachten. Eigenlijk is superveel van plastic gemaakt. Stoffer en blik. Een box, speelgoed. Ongeveer alle verpakkingen. Afstandsbedieningen! Oe, o, o! Gaan we even kijken? Ja, laten we dat doen. Ziet er wel goed uit! Er kan nog wel meer bij, denk ik. Er gaat nog meer bij? Zeker! Pas je op met je handen? Ja, ik doe mijn best. Oke. Het is wel een beetje heet nu. Ja, doe maar terug. Ja, beter. Oke. En nu? Wachten. Kan ik iets maken zonder het te smelten, van plastic? Ja, dat kan ook. Zoals de oorbel. De reflectoroorbel. En dat poppetje met een fietslampje erin. Ik ben benieuwd. Wauw, Sander, hij ziet er goed uit! Lijkt een beetje op jam. Een soort plastic taartje eigenlijk.Ja, precies. En nu? Eh... afkoelen. Oke. Afgekoeld? Ja, hij is koud. Ga maar weer rammen. Hoppa! Prachtig. Gaan we zagen. Kijk! Hoppa! Waarom doen we dit eigenlijk? Voor de facetten. O, echt vlakjes? Ja. Net zoals bij een diamant! Nou...Nou, dat wordt vijlen. Oke. Je mag best wat kracht zetten. Volgens mij is hij wel af, toch? Nou... dat was pas een vlakje. Nu nog de rest. Ja... Ja.Ja... oke...Wat een service! Goed, he? Dat mag ook wel als je hard werkt. Volgende stap. Ja, goed zo? Net zolang doorgaan totdat hij weer mooi glanst. Nou...Zo! Dat is een mooie, plastic edelsteen. Ja, hoor! Daar is ie! Nu hebben we van iets heel waardeloos, namelijk straatafval, iets superwaardevols gemaakt, namelijk een sieraad. Ja, tof, he?

Hoe maak je sieraden van zwerfafval?

Van al het afval dat mensen op straat gooien kun je aardig chagrijnig worden. Maar je kan het ook veranderen in iets moois! Dat is wat Manon samen met kunstenaar Sander gaat doen.

Plastic omsmelten tot edelstenen

Plastics grootste kracht is ook plastics grootste zwakte. Deze boot bijvoorbeeld, die gaat niet snel kapot. Dat is mooi, maar als het als afval in de natuur terechtkomt, dan blijft het ook heel lang bestaan. Zoals dit flesje. Als ik het niet opruim, dan drijft het helemaal naar zee. 

He Stefanie! Dit is Stefanie. Zij doet onderzoek naar hoe plastic door de zee beweegt en vandaag neemt ze haar lab mee naar het strand. 
Wat tof dat ik je hier zie! Ja, wat leuk zeg. Wat heb je allemaal meegenomen? Ja, ik heb een net vol plastic. Jeetje, wat goed. Ik heb ook het een en ander van het strand afgehaald. Ik heb zelfs een schoen gevonden. Die is echt helemaal uit elkaar gevallen. Hoeveel plastic zit er eigenlijk in de oceaan? Ja, helaas echt heel erg veel dus. We denken, onderzoekers, dat er maar liefst 100 miljard kilo plastic in de oceaan zit. 100 miljard kilo. En daarom noemen we dat ook de plastic soep. De plastic soep, waarom plastic soep? Komt, dan leg ik je uit wat plastic soep is. Oh wacht nee, m'n kano! Ik leg hem hier neer, want anders veroorzaak ik nog meer plastic in zee. Dat lijkt me een goed idee. 
Ik een hier een kaartje bij me. Toen onderzoekers met schepen de zee op gingen toen kwamen ze erachter dat ze vooral plastic vinden op bepaalde plekken, heel ver weg van die van land eigenlijk. En als ik daar dan naartoe zou peddelen, wat zou ik dan zien? Zou ik dan ook eigenlijk overal, zoals mijn netje, overal plastic zien. Hoe ziet dat eruit? Ik denk als je daarheen peddelt, dat je helemaal niks ziet omdat dat plastic dat hier nog best wel groot is, dat breekt helemaal uiteen in hele kleine stukjes. Dus die plastic soep is eigenlijk meer een soort plastic bouillon. Maar waarom vallen die plastic deeltjes dan uit elkaar? Nou, dat ga ik je laten zien. Oke. Je moet die plastic wel meenemen. Laat ze zomaar liggen. Als we zo'n groot stuk plastic hebben en dat ligt een tijdje op een strand. Ja, dan schijnt er best wel lang de zon op, als de zon er lang op schijnt dan wordt het plastic erg bros. Als het dan zo over het strand heen schuift of op de rotsen slaat of of er heel veel wind is, dan breekt het heel makkelijk uiteen in van die kleine stukjes plastic. Worden die deeltjes dan ook zo klein dat ze na een tijdje naar beneden gaan dwarrelen? Om daarachter te komen dan kunnen we wel een proefje doen. Let's go! Nou dit is het. Kunnen we eindelijk beginnen de proef? Ja, wel nog even deze in stukjes knippen. Moet ik dat doen? Ik heb net al dat water gehaald, moet ik nu weer gaan knippen? We hebben wel die kleine stukjes nodig. Ja, en die schaar. Dat is dus eigenlijk dat schuiven over het zand van eb en vloed en de golvende wind en het slaan op de rotsen en de zon. Ja, nou dat lijkt me wel genoeg zo. Toen ie nog heel was, het bloempotjes, ja die blijft natuurlijk drijven. Dan kun je de kleine stukjes erin doen. Oke, de kleine stukjes gaan erin. Kijken of die het anders doen. Blijven ook drijven. Die blijven gewoon drijven. Ja Maar wat gebeurt er nou? Want op de zee is het eigenlijk nooit echt rustig. Er zijn zeestromingen, golven, van alles en nog wat. Als we nou in deze bak gaan roeren. Oke, daar gaan we. Zo. Stormen, tsunami's, golven. Kijk, sommige stukjes die gaan naar beneden. Al die zeedieren en de vissen en zo zien dat gewoon als voedsel. Dat lijkt me niet gezond. Nee, uiteindelijk gaan ze ook gewoon weer naar boven, dan drijven ze toch weer, als het weer rustig wordt. Ja, maar naast al die zeedieren die het per ongeluk eten, zijn er ook zeedieren en planten die dat plastic zien als als een soort houvast. Die gaan daar opgroeien zoals algen. En wordt het zwaarder? Ja. En dan zinkt het echt naar beneden. Dat kan ik ook laten zien. Ik hoef toch niet weer te knippen of water te halen? Euh ja, jij mag alleen nog effe verven. Verven? Ja. Dus dit moeten dan de algen voorstellen? Dat zijn de algen, precies. Ok, heb ik het zo goed geroerd? Ja, ziet er goed uit. Daar gaat hij dan. De test: een stukje plastic met algen. Wat gaat er gebeuren? Het zinkt! 

Oke, dat plastic zit echt overal, het drijft in de soep, het zinkt naar beneden, dwarrelt in het midden. Hoe kunnen we dat er ooit nog uithalen dan? 
Op zee is dat echt supermoeilijk, maar waar veel makkelijker opruimen is, dat is op het strand. Het strand. Maar het zit toch in de zee? Ja, maar heel veel van het plastic, dat spoelt ook weer aan op het strand. Nou ja, laat maar zien, hoe werkt dat? Hoef ik in elk geval niks te doen. Wat we dus kunnen, bijvoorbeeld dit soort plastic heb ik net gevonden hier op het strand. En we kunnen achterhalen waar dit stuk plastic vandaan komt door gebruik te maken van computermodellen. Maar hoe check je dan of die modellen wel echt kloppen? Daarvoor hebben we bijvoorbeeld dit soort instrumenten, dit zijn drijvers. Die drijven in de oceaan en die hebben een gps bij zich. Dus we kunnen gewoon deze apparaten volgen die zich gedragen als plastic en kijken waar ze heen gaan. En dan kunnen we dat vergelijken met onze voorspelling. 

Dus je kunt eigenlijk precies gewoon alle oceaanstromingen en de golven, de getijden, die heb je allemaal in het model zitten? En dan zeggen van oh er komt nu heel veel plastic aan strand, kom, we gaan rapen en dan gaan we opruimen. Maar zou het niet veel beter zijn om er gewoon voor te zorgen dat er geen nieuw plastic meer in de oceaan komt? Ja, heb je helemaal gelijk in. Het is natuurlijk veel beter als we gewoon stoppen met plastic produceren en het niet meer weggooien, dan nog zal er de komende 30 jaar ongeveer nog steeds plastic gaan aanspoelen. Oke, geen tijd te verliezen, laten we plastic gaan rapen. Ja, lijkt me goed. Laten we de zak meenemen. Oh de zak. Aan het werk. Ja, hier ligt ook wat.

Hoe komen we af van het plastic in de zee?

Alle flesjes en andere stukken plastic die in de zee belanden, vallen na verloop van tijd uit elkaar. Die kleine stukjes plastic worden opgegeten door allerlei zeedieren. Supergevaarlijk, dus het is belangrijk om de zee en het strand schoon te houden! Wetenschappers hebben een apparaat ontwikkeld waarmee ze precies kunnen zien waar een stuk plastic vandaan komt, en wanneer er veel plastic gaat aanspoelen.

Grote en kleine stukken plastic bedreigen het milieu

Zie ik er een beetje goed uit? Ja, zeker! Mooi zo! Want ik moet er wel goed bij lopen. Ik mag zo tennissen tegen een Wimbledon-kampioen! Mooie bal. Die rekenen we in. Dat doe ik niet zomaar, het gaat vandaag om deze jongens. Alleen al in Nederland belanden er 5 miljoen tennisballen op de vuilnisbelt. Dan worden ze in de fik gestoken. En ze zitten vol rubber! Dus komen er veel schadelijke stoffen in de natuur. En dan heb ik 't nog niet eens over de microplastics. De groene buitenkant van een tennisbal is van plastic. Dus bij het tennissen komen er microplastics vrij. Om te zien hoeveel, heb ik een afspraak gemaakt met dit apparaat, de rotating drum. Maar ook met Ingeborg. Hoi Ingeborg. Hoi! Ik heb ze meegenomen! Gooi ze er maar in! Oké. En wat gaat er nu geboren? Dit apparaat gaat draaien. Er hangt allemaal apparatuur aan die precies kan zien wat voor deeltjes er vrijkomen. Dus we kunnen zien of van jouw tennisballen microplastics afkomen. Start hem maar! Jammer van die vier dubbele fouten...maar verder een prima game van Manon Hatseflats Hoijtink. New balls, please. Nee, geen nieuwe ballen! Ja, wel nieuwe ballen. Weet je wel wat daarmee gebeurt, er komen allemaal microplastics af! Wat gebeurt hier, zeg! Ze gaat helemaal los! Dit is mooi, zeg! Ik pak even de popcorn erbij. Even rust. New balls, please. Nou, Manon. Hij heeft wel lang genoeg gedraaid. Zet hem maar uit. Oke, en nu is de grote vraag: Zijn er microplastics van de bal afgekomen? Wow, Ingeborg! Het lijkt wel een sterrenlandschap! Maar wat zie ik nu? Dat snap ik nog niet. Dit is een vezel. Dit zijn allemaal kleine stukjes die nog veel kleiner zijn dan die vezel en die eraf zijn gekomen. En als we nog verder inzoomen, zien we nog meer details van die kleine stukjes. Zien we nu plastic? Ja. Oké. Er komen dus best wel veel microplastics vrij van één tennisbal. Ja. Moet je nagaan, er gaan 300 miljoen tennisballen wereldwijd per jaar doorheen! Dat is bizar! Zeker! Gelukkig gaan wij er wat aan doen! Dank je wel, Ingeborg! Doeg Manon! Ja, dames en heren. Het lijkt erop dat de scheids in slaap gevallen is. Ah, daar is ze. Hè? Lekker balletje is dat, hè? Ze lijkt haar eigen tennisballen te hebben meegenomen. Ik weet niet of dat wel volgens de regels is! Wat voor ballen zijn dat eigenlijk? Ja, Hélène, wat voor ballen zijn dat? Dit zijn circulaire tennisballen. Ballen gemaakt van oude tennisballen. Van... deze?Ja, precies. Maak hem maar eens open. Oké. Je moet echt sterk zijn voor tennisballen openknippen. Oeh, kijk. Hallo! Nou, Manon, wat zie je? Vooral rubber eigenlijk. Ja, dat klopt. Dat is wat je hier ziet. Dit is rubber gemaakt van oude tennisballen. En daar worden deze schelpjes van gemaakt. Dat lijkt wel een tennisbal. Precies. Alleen dit lapje moet er nog om. En dit is puur biologisch. Dit is schapenwol. Mag ik voelen? Het is alsof ik een schaapje tegen me aan heb! En als dit in de natuur komt, wat gebeurt er dan? Dit is gewoon het vachtje van een schaap. Dit is biologisch afbreekbaar, niet schadelijk voor het milieu. Dat klinkt supergoed! Maar, spelen ze een beetje lekker? Om dat te testen ben ik op het grootste tennistoernooi van Nederland. Hier heb ik afgesproken met de directeur en de enige Nederlander die ooit Wimbledon heeft gewonnen! Hé, Richard! Hé, goeiemorgen! Ben jij er klaar voor? Ik ben nog niet helemaal gerekt en gestrekt zoals jij. Jij bent er echt klaar voor, zie ik! Het is belangrijk! Ja zeker. Richard, jij organiseert dit hele toernooi. Hoeveel ballen denk jij dat er doorheen gaan deze week? Het hangt er vanaf hoe lang de wedstrijden duren. Iedere negen games krijgen we nieuwe ballen. Maar 2000, 3000, 4000 ballen wel. Zoveel?!Ja, echt wel. Heb jij je wel eens afgevraagd hoeveel microplastics er dan door de lucht vliegen? Tot een paar weken geleden niet. Maar er is een filmpje gemaakt waarin inzichtelijk werd hoeveel er vrijkwam van die microplastics. En nu durf ik haast niet meer te ademen op de baan. Dit zijn duurzame ballen. Kunnen wij die even gaan testen? Ja, laten we maar even een balletje slaan! Dan kijken hoe het gaat. Ja? Richard, ben je er klaar voor! Jij bent in elk geval actief! Jij staat nog wel stil, Richard!! Daar komt hij dan. Manon het servicekanon. O! Haha. De volgende dan. Zo! Kom, kom, kom! Ja, heel mooi! O! Haha! Super! Kom, ernaartoe! Heel goed! Richard, weet jij waar die bal van gemaakt is? Schapenwol! Echt waar? Ja, joh! Dus er zijn nu een paar schapen die het heel koud hebben! Haha, ja! Het is echt een lekker balletje, hoor. Jawel, hè! Jij hebt echt wel getennist! Thanks! Jij ook! Ja, ik ook. Oké, Richard, speelt hij een beetje lekker? Ja, ik vind dat hij wel lekker speelt. En hij ziet er nog goed uit na 'n kwartier tennissen ondanks de mokerslagen van jou net! Haha, maar zou jij deze bal ook gebruiken op dit toernooi? Nou, hij moet eerst officieel goedgekeurd worden. Daar heb je instanties voor. Maar als hij goedgekeurd wordt, is dat zeker een optie. Dat vind ik goed om te horen! Het is ook belangrijk dat die bal een beetje lekker signeert! Wauw! Ik ben daar niet meer zo goed in! Maar ik kan voor je kijken of een echte prof hem voor je kan signeren! Vet! Zullen we dan nog een potje doen? Ja, laten we dat doen!

Hoe kun je een duurzaam potje tennissen?

De groene buitenkant van een tennisbal is van plastic. Dus elke keer dat je tegen een tennisbal slaat, komen er microplastics vrij. Manon ontdekt dat er een natuurvriendelijk alternatief is: tennisballen van schapenvacht. Wat vindt oud-tennisser Richard Krajicek van deze schapenballen?

Tennisballen zonder microplastic

Er wordt gezwaaid vanuit het water
Met zijn staart hoog in de lucht
Het is de vriendelijke walvis
He, zwaai jij ook terug? 
Ja door zee en oceanen
Zwemt hij samen of alleen
Van de walvis en zijn vrienden
Houdt toch iedereen?

Maar in de grote waterwereld
Drijft veel plastic afval rond
En dat is voor de walvis echt superongezond

Sluit je aan en help de walvis
Want hun wereld wordt bedreigd
Blijf niet staan en help de walvis
Laat je horen, net als zij
Want wij zijn plasticjagers dus willen we je vragen
Doe ook met ons mee
Sluit je aan en help de walvis
Sluit je aan en help de walvis

In de eindeloze diepte
Zingen zij hun mooiste lied
Ze geven zuurstof aan de aarde
Nee, dat wist je zeker niet? 
het zijn de allergrootste dieren
Die er op de wereld zijn
En mijn droom is om te helpen
Ook al ben ik zelf maar klein

Maar in de grote waterwereld
Drijft veel plastic afval rond
En dat is voor de walvis echt superongezond

Sluit je aan en help de walvis
Want hun wereld wordt bedreigd
Blijf niet staan en help de walvis
Laat je horen, net als zij
Want wij zijn plasticjagers dus willen we je vragen
Doe ook met ons mee
Sluit je aan en help de walvis
Sluit je aan en help de walvis

Wist je dat er zoveel soorten zijn?
Heel erg groot maar soms ook klein
Van de blauwe vinvis tot aan de dolfijn
Ze bijna net zo slim als mensen zijn

Sluit je aan en help de walvis
Want hun wereld wordt bedreigd
Blijf niet staan en help de walvis
Laat je horen, net als zij
Want wij zijn plasticjagers dus willen we je vragen
Doe ook met ons mee
Sluit je aan en help de walvis
Sluit je aan en help de walvis

Kinderen voor Kinderen - Help de walvis (Officiële Zapp Your Planet videoclip)

Kinderen voor Kinderen is het bekendste koor van Nederland. Bekijk de videoclips en instructievideo's om de liedjes mee te zingen en te dansen! 

Kinderen voor Kinderen

Naar de website van Kinderen voor Kinderen

In de zee leven een allerlei prachtige zeedieren, maar er drijft ook een hoop troep in. Daarom moeten we de walvis een handje helpen. Zing je mee met Kinderen voor Kinderen?

Help de walvis

Je hebt vast weleens gehoord van de plastic soep omdat er superveel plastic ronddrijft in de oceaan en heel veel dieren en ook koraalriffen hebben daar last van. Want sommige dieren, zoals een schildpad bijvoorbeeld, die kan een plastic zakje aanzien voor voedsel, voor een kwal, en dan kan het gewoon zijn dat 'ie daar een hapje van neemt. En koralen zijn zelfs dol op plastic. Maar ja, dat is natuurlijk helemaal niet goed voor ze. Stacey, ik zie hier eigenlijk helemaal niet zo veel plastic. Hebben jullie hier bij Bonaire dan geen plasticprobleem? Ja, juist wel, enorm. En dat zie je hier misschien niet, maar aan de kust wel. 
Hoi. Nou, we zijn hier met Carolyn en Carolyn organiseert op Bonaire beach cleanups en dat betekent dat zij de stranden gaat schoonmaken, maar ook de kustlijn, om bij te houden hoeveel plastics nou eigenlijk op Bonaire aankomen. Okee. En om een beetje een gevoel te krijgen van hoeveel plastic op Bonaire ligt, gaan wij vandaag ook het strand schoonmaken. Okee. En dan gaan we een wedstrijdje doen wie het meeste plastic binnen 20 minuten kan verzamelen. Wedstrijdje, okee dan, hou ik van. Drie, twee, een, go! Wat een troep joh. Plastic bekertje. Allemaal kleine stukjes. Het valt gewoon helemaal uit elkaar. Nou, ik vind het best wel bizar hoeveel we eigenlijk al gevonden hebben in twintig minuutjes tijd. Waar komt dit allemaal vandaan? Het meeste komt aanspoelen. Kijk, op deze staat dat 'ie helemaal uit Brazilië komt. Zo! En deze komt uit Colombia. Maar dat is best wel ver weg. Dat is heel ver weg. En deze is uit Maleisië. Dat is toch niet normaal, dat is gewoon de andere kant van de wereld. Dus je zou denken dat mensen hier misschien alles uit het raam gooien. Dat is niet zo. Het plastic dat we hier vinden, dat kan echt van overal komen. Douchespul, kitspuit, slippers, zolen, deze toch ook heel veel. Maar, nou zou je denken, het ligt hier allemaal zo aan de kust en wij ruim het nu op dus dan hebben ze er daar geen last meer van. In de zee hebben ze er dan geen last meer van. Maar ja, de dieren die aan de kust leven wel, bijvoorbeeld de krabbetjes of andere schildpadden die dan aan wal komen. Vogels, die kunnen er nog wel onder lijden. En wat je ook ziet is dat er soms gewoon nog diertjes aan groeien. Oh ja. Die gebruiken dit gewoon als een soort huis. Ja, daar lijkt het wel op. En dit gaat helemaal stuk. En al deze ministukjes plastic, dat verdwijnt dan weer gewoon in zee en dat noemen we microplastics. En dat eindigt dan toch weer op die koraaltjes en de beestjes die dat eten. Ja, dus dan hebben ze daar uiteindelijk toch ook in de oceaan wel last van. 
Carolyn, hoeveel vind jij gemiddeld bij een beach cleanup? Meer dan 15000 stukjes. Zoveel? Dat is toch niet normaal? Maar wat kunnen we hier nou aan doen? Nou, waar we heel hard aan werken is andere eilanden overtuigen om ook minder plastic te gebruiken. Als we samenwerken dan kun we het probleem oplossen. Maar dat geldt eigenlijk voor iedereen over de hele wereld. Iedereen, over de hele wereld. Als iedereen minder plastic gebruikt, dat gaat het probleem oplossen. Okee, en dan de laatste vraag, wie denk je dat er gewonnen heeft? Ik denk dat Janouk de winnaar is. Ja, mijn tas? Hij zit ook wel echt heel, heel vol. Je hebt hard gewerkt. Allemaal hard gewerkt. Zeker. Lekker bezig. High five. Minder plastic gebruiken, daar gaan we voor.

Hoe komt plastic afval op het strand terecht?

Op het strand van Bonaire ligt veel plastic. Plastic afval dat in de oceaan belandt, spoelt daar aan. Plastic soep is niet goed voor dieren en koraal. Daarom helpt Janouk mee met een beach cleanup: plastic afval verzamelen om het strand schoon te maken.

Wedstrijdje plastic opruimen op Bonaire

Je ziet het zo'n beetje overal: plastic. Maar wat is het eigenlijk? Het is geen natuurlijk product, maar een kunststof, gemaakt door mensen dus. Het wordt meestal gemaakt met aardolie. Dit wordt de eerste echte kunststof genoemd: bakeliet, uitgevonden door een Belg in 1907. Toen zijn ze bijvoorbeeld telefoons van bakeliet gaan maken. Veel dingen waren vroeger van hout, steen, metaal of glas. Na 1945 werd plastic populair, want het was makkelijker te maken en goedkoper. En veel dingen zijn daar nu nog steeds van gemaakt of erin verpakt. Misschien zelfs wel meer dingen dan je denkt. Naast veel flessen, bakken en zakjes is ook veel speelgoed van plastic en de controller waar je mee gamet. En wat dacht je van je voetbalshirts of je smartphone? Allemaal gemaakt van kunststof. Handig en goedkoop dus. Maar de nadelen van plastic worden toch ook steeds duidelijker. We weten nu dat plastic niet goed is voor de natuur. Veel kunststoffen vergaan niet en blijven voor altijd rondzwerven. Daarom zitten de zee en rivieren vol met plastic troep. Het is dus ook belangrijk om plastic te recyclen in plaats van weg te gooien. En wetenschappers doen er ook veel onderzoek naar om nieuwe soorten plastic uit te vinden die makkelijker opnieuw te gebruiken zijn en die vanzelf afbreken in de natuur.

Waar komt plastic vandaan?

Plastic is handig, goedkoop en makkelijk te maken. Maar omdat kunststof niet vergaat, blijft het voor altijd rondzwerven in de natuur. De oplossing: meer plastic recyclen en minder spullen van plastic maken.

Van aardolie tot barbiepop

Milieu en klimaat

Van plastic soep tot recycling

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.