Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Leer alles over sluitertijd, foto's maken in het donker en het fotograferen van je eten. Zo maak je de beste foto's op vakantie!

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

In de begindagen van de fotografie is het niet normaal om lachend op de foto te staan. Dat verandert wanneer fotografie toegankelijker wordt. Lees er alles over in de story op NPO Kennis. 

Story over serieuze portretten en vrolijke kiekjes

Sinds wanneer lachen we op foto's?

Op vakantie gaan was lang niet zo vanzelfsprekend als nu. Pas na de Tweede Wereldoorlog wordt op vakantie gaan populair. Waar gingen we naartoe en wat deden we daar? 

Scrollverhaal over de geschiedenis van het toerisme

Hoe vierden we vroeger vakantie?

Als ik een foto maak, zal het licht door mijn lens gaan, achter mijn spiegel op een beeldsensor vallen. De beeldsensor zit achter de spiegel verstopt. In eerste instantie zal de camera dit allemaal automatisch regelen, maar ik kan het diafragma beïnvloeden, het licht beïnvloeden, de hoeveelheid licht bepalen wat op mijn sensor valt. Ik zal nu het diafragma opendraaien en dichtdraaien. De hoeveelheid licht wordt bepaald door de opening van mijn diafragma. Misschien kunnen we dat met de camera nog even laten zien: als we nu knijpen en het opendraaien. Dit verschil zal een goede foto bepalen. Ik laat aan de hand van een drietal voorbeelden zien wat het diafragma doet. De linker foto is onderbelicht. Het diafragma heeft hier dus heel klein gestaan, een kleine lensopening. De middelste foto is een overbelichting waardoor er veel licht naar binnen is gekomen en daardoor een te lichte foto. De rechtse is inderdaad helemaal goed belicht. Ja, even vriendelijk kijken. Heel goed! Hartstikke goed, Jade. Ik heb een paar foto’s gemaakt van Jade en ik heb daarbij de diafragma aangepast. Een aantal foto’s met diafragma opengemaakt, dus toen kwam er dus veel licht naar binnen, waardoor ik een snellere sluitertijd had moeten gebruiken en daardoor een geringe scherpte/diepte heb gekregen. Dus de voorgrond en de achtergrond waren niet allebei scherp. Vervolgens heb ik een paar foto’s gemaakt met een kleine diafragma-opening, waardoor de sluitertijd dus langer was en ik vervolgens ook meer scherpte/diepte heb gekregen. Vervolgens als Jade haar glas naar voren deed en haar gezicht waren dan allebei scherp. Ik heb hier nog een drietal voorbeelden waar we de diafragma veranderd hebben. De linkse foto: een hele kleine diafragma, waardoor er een grote scherpte/diepte is ontstaan. De middelste foto zal bijna op automaat gefotografeerd zijn, ik denk een diafragma 5.6. Je ziet, dat er al verschil ontstaat. De voorgrond is wat onscherp, het model blijft nog steeds scherp. De meest rechtse foto is de foto met de grootste diafragma-opening waardoor er veel licht naar binnen is gekomen en weinig scherpte/diepte. Alle drie de foto’s hebben wel een bepaalde sfeer, maar persoonlijk vind ik wel: ergens hoort er een beetje onscherpte in een foto te zitten, wat ook gelijk weer diepte geeft.

Het diafragma regelen

Op een digitale spiegelreflexcamera kun je het diafragma zelf instellen. Zo bepaal je zelf de belichting in je foto. 

Voor een over- of onderbelichte foto

Een andere manier om te laten zien hoeveel licht er mijn camera binnenkomt, is door de sluitertijd te veranderen. Dat kan heel lang zijn en het kan heel kort zijn. Aan de hand van een drietal voorbeelden kan ik het ook weer laten zien: de linker foto is een lange sluitertijd geweest waardoor er veel licht naar binnenkomt. De middelste is uiteindelijk goed belicht. De rechtse foto is een te korte sluitertijd geweest. Deze twee foto’s heb ik gemaakt in een studio. En zoals je ziet zijn deze foto’s perfect belicht, een mooie combinatie van én diafragma én sluitertijd. Je moet weten: het één kan niet zonder de ander. Als we eventueel het diafragma kleiner maken, dat er minder licht naar binnen kan, moet de sluitertijd verlengd worden. Die combinatie is essentieel voor een goed belicht portret.

De sluitertijd van je camera instellen

Je kunt de hoeveelheid licht in een foto instellen met het diafragma en de sluitertijd. De sluitertijd is de tijd die de lens open staat voor de foto gemaakt wordt. Hoe langer de sluitertijd, hoe lichter de foto. 

Voor een goede belichting van je foto

Een hele moeilijke locatie om te fotograferen is tijdens het uitgaan of in een disco. Deze foto is gemaakt zonder flits met bestaand licht. Je ziet grote contrasten: donker en het aangelicht door schijnwerpers. Wat kunnen we dan doen? Eventueel de ISO-waarde omhoog doen, dat maakt de sensor lichtgevoeliger, en flitsen. Flitsen is dan wel heel mooi met een wat langere sluitertijd waardoor, je ziet het boven in beeld ook gebeuren, door een langere sluitertijd te kiezen, dat je iets meer van de achtergrond in beeld krijgt. Een hele perfecte foto is eigenlijk de derde: hier is perfect gebruikgemaakt van én een invulflits én een lange sluitertijd waardoor de achtergrond goed in beeld is. De meest ideale camera om mee te nemen tijdens het uitgaan is natuurlijk de compact camera. Makkelijk mee te nemen in binnenzak of broekzak. En vergeet niet dat deze ook een ISO-waarde instelling heeft die je ook hoger kan zetten, waardoor u dus minder hard hoeft te flitsen. Hij heeft een flits en deze camera heeft zelfs een viertal verschillende standen waaronder automatisch, maar ook voor het uitgaan slow-flash. Dat betekent, dat de camera iets langzamer flitst en de sluitertijd wat langer is. Daardoor krijg je een mooier belichte achtergrond.

Fotograferen in de disco

Hoe maak je een goede foto in een disco, zonder dat deze onscherp of donker wordt? 

Gebruik de juiste sluitertijd en ISO-waarde

Bij het maken van een culinaire foto komen heel wat mensen kijken.Een fotograaf, een stylist voor de aankleding en een foodstylist voor de bereiding van het eten. 

Culinaire fotografie

Het maken van een goede foto van voedsel vereist een gespecialiseerd vakmanschap. Hoe wordt zo’n foto gemaakt?

Wat is een goede foto?

Groep 6/7/8

Het is een helaas maar al te bekend fotofenomeen: een feestje, familie bij elkaar, flitsen maar en, potverdorie, allemaal rooie ogen! Alsof je hele familie bestaat uit albino’s met een alcoholprobleem.
Dat ergerniswekkende rode-ogeneffect kan optreden bij foto’s die met flitslicht zijn gemaakt in een donkere ruimte. Bij gebrekkig licht gaan de pupillen van je ogen wijd open staan. Zo kun je alles goed zien, totdat de fotograaf komt met zijn flitser. Die flits gaat zo bliksems snel dat je pupillen geen tijd hebben om zich te vernauwen. De rode bloedvaten die achter je oogbol zitten krijgen een overdosis flitslicht te verwerken. Ze kaatsen dit licht weer terug naar de camera, maar wel met een karakteristiek bloedrood sausje erover. Horrorogen!
Moderne fotocamera’s beschikken vaak over rode-ogenreductie: dan wordt er eerst een voorflits afgegeven, voor de echte flits. Je pupillen worden dan kleiner en er wordt minder rood licht teruggekaatst. Maar het beste is om een externe flitser te gebruiken.
Een programma als Photoshop heeft over een gemakkelijke functie om rooie ogen automatisch weg te halen. En als je dan toch bezig bent, kun je gelijk die rare oom wegpoetsen die altijd rondloopt met rooie ogen.

Clipphanger

Denk je dat iedereen eindelijk leuk op de foto staat, blijken ze achteraf allemaal rode ogen te hebben. Het rode-ogen-effect is een bekende fotografie-ergernis. Maar wat zijn rode ogen eigenlijk en hoe kom je eraan?

Hoe ontstaan rode ogen op een foto?

Of je nu een broek koopt, aan het koken bent of een kopie maakt, je gebruikt heel vaak zonder dat je het beseft wiskunde. Bij het volgende beroep gebruiken ze ook wiskunde. Hoe gebruikt bijvoorbeeld een softwareontwikkelaar wiskunde?
Iedereen heeft wel een keer een kopietje gemaakt, maar waar moet je dan op letten als je bijvoorbeeld een kopietje wilt bewerken of als je software wilt ontwikkelen om iets lichter of donkerder te maken? Ja. Ja, dat, als je een printje maakt, dan bestaat dat printje uit hele kleine puntjes, hele kleine puntjes, en die noemen wij “pixels”. En als ik eigenlijk pixels wil uitleggen, dan zou ik eigenlijk een foto van je moeten maken, want dan kunnen we die sterk uitvergroten en heel dicht op die pixels kijken.
Laten we maar doen! Ja! Wow! Ja, heb je genoeg? Ik denk het wel. Goed zo! En dan gaan we die, die foto, die gaan we op de computer zetten. De foto heb ik nou ingeladen voor je. Dan ziet ie er zo uit. Deze foto hebben we gemaakt, mooi hè? Ah, te gek! Maar ik zie nog geen pixels? Ja, dan moet ik in het plaatje gaan inzoomen. Dat kunnen we wel even doen. Okay. Dit is je oog, zie je dat? Oh ja, het zijn inderdaad allemaal kleine vierkantjes hè? Het zijn gewoon kleine vierkantjes en met allemaal een verschillende kleur. En die maken samen in feite jouw foto. En één vierkantje is één pixel? Ja, precies. Okay.
Om uit te leggen hoe je de belichting van een foto of kopie aanpast wordt een zwart-witfoto gebruikt. En elke pixel heeft een bepaalde waarde, daar komt namelijk de wiskunde om de hoek kijken. Dat zal ik jou aan dit voorbeeld laten zien. We zoomen nou nog verder in op jouw oog en je ziet al die waardes zie je hier terug. Allemaal verschillende waardes. Ik heb hier nou voor het gemak tussen 0 en 100%. En 0 is bij ons zwart en wit is 100%. Dus daar, en dan zie je dus ook dat als die waarde kleiner is ten opzichte van deze bijvoorbeeld, is de kleur ook donkerder. Dus hoe hoger de waarde……hoe lichter… …hoe lichter de kleur. De kleur, ja. En hoe kun je hier nou mee spelen: lichter of donkerder maken?
Dan gaan we een stapje maken naar grafieken. Dit zijn alle pixelwaardes zoals die in het vorige plaatje zaten en ik heb ze nou allemaal met ik dacht 1,1 vergroot, vermenigvuldigd. Dus alle waardes zijn net een beetje groter geworden. En het plaatje is ook… …iets lichter. Iets lichter ja. 

Okay. En dat doe je eigenlijk in de wiskunde maak je daar een grafiek van: Op de horizontale as zie je de pixelwaarde voor de bewerking van de foto. Op de verticale as zie je de pixelwaarde na de bewerking van de foto. De rode stippellijn is de afbeelding met alle pixels erin zoals de afbeelding nu is. Vermenigvuldig je alle pixelwaardes met 1,1, dan wordt de foto 1,1 keer lichter. In feite: als je niks zou doen, dan zou het getal 50 bijvoorbeeld, pixelwaarde 50 die je in jouw plaatje hebt, zou precies ook weer 50, en dan zou er dus eigen-lijk niks gebeuren. Maar nou maken we ‘m ietsje groter en nou wordt het 55. Dus dat bete-kent, dat het pixeltje lichter wordt. Ja, dus dan wordt het: het getal wordt hoger, maar de kleur wordt lichter? Precies, exact. Exact.
Okay. En dat gaan we voor alle pixels in het plaatje doen. Dan krijg je zoiets. Dan zie je eigenlijk wat je eigenlijk gedaan hebt. Oh. Natuurlijk, want alles is wat lichter. Exact. Nou gaan we de andere kant op, nou maken we ze niet groter, maar we maken ze juist kleiner. Ik vermenigvuldig zeg maar met een getal kleiner dan 1, okay? Hé, nu staat die doorgetrokken lijn staat niet aan deze kant, van de lichtbewerking, maar staat ie aan de andere kant. Alle getallen zijn nu lager geworden. Ja. Precies. En dat zie je hier. Oh ja. Ja. Ja. Je ziet alles donkerder worden.
Als je alle pixelwaardes boven de 50 hoger maakt, worden die pixels lichter. Alle pixelwaardes onder de 50 maak je lager, de pixels worden donkerder. De grafiek ziet er dan zo uit. Maar wat is er nu gebeurd? Zie je dat? Oh ja, ja. Alle verschillen in je haren zijn zwart geworden en alle achtergronden zijn heel licht geworden. Dus dat plaatje is veel meer veel. Wat allemaal bijna wit was is nu allemaal wit. Precies, ja. En hij is veel contrastrijker geworden.
Mooi. En wat nu als je elke pixelwaarde juist omdraait? 1 wordt 99 en 75 wordt dan 25. Dan wordt je foto negatief. Tof, je ziet het haar helemaal wit, ja. Ja, precies, net of je een pruik aan hebt! Ja. Bij kleurenfoto’s is het principe hetzelfde. Je hebt dan wel met nog veel meer pixelwaarden te maken. En bij het ontwikkelen van software en het gebruiken van kopieermachines en beeldbewerkingprogramma’s is het belangrijk dat je kunt rekenen met pixelwaarden en dat je grafieken kunt lezen. Als je het verband tussen een afbeelding voor en na een bewerking begrijpt, krijg je een beter resultaat.

Beeldbewerking

Om de belichting of van een foto aan te passen werk je met pixelwaardes en grafieken.

Hoe gebruikt een softwareontwikkelaar van kopieermachines wiskunde?

Ik wil een foto maken in een locatie met weinig licht, bijvoorbeeld een museum. Zoals je weet mag je in een museum niet flitsen en geen statief gebruiken. Ik heb een foto gemaakt op automaatstand en je ziet, dat de foto vrij donker is omdat ik er een wat snellere sluitertijd heb moeten gebruiken omdat de foto anders bewogen zou zijn. Er is één mogelijkheid: wat ik hier zou kunnen doen is de ISO-waarde opkrikken. Dit gebeurt door het instellen van de ISO en te scrollen. Nu kan ik naar 400, 800 of 1600 ISO gaan. Dit kan zelfs ook bij de meerdere compact camera’s handmatig worden ingesteld. Het effect is, dat je uiteindelijk als ik ze allebei laat zien een veel helderdere foto krijg. Eén nadeel is echter, dat er iets korreligheid optreedt in de foto, maar dat nemen we voor lief.

Fotograferen met weinig licht

Als je zonder flitser een foto maakt op een locatie met weinig licht, wordt de foto bewogen. Om dat te voorkomen, kun je de ISO-waardes zo instellen dat de foto's licht en helder worden.

Het kan door te spelen met de ISO-waarde

Drama, foto en film

Maak de beste (vakantie)foto's aan de hand van deze tips!

Fotografie

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.