Name: De Beemster
Uploaded: 2013-02-13T23:00:00+01:00
Duration: 5 min 29 s
Description: In de Gouden Eeuw hebben de Hollanders behoefte aan land. Daarom worden meren en plassen drooggelegd. Het worden droogmakerijen.

Klas 4/5/6

Dit is de Beemster in Noord-Holland. Vroeger was dit een meer. In de Gouden Eeuw wordt het meer drooggelegd door rijke Amsterdamse kooplieden.

“Wij rijden nu op de bodem van dat voormalige meer. Het is begonnen als een smal veenstroompje, de Bamestra. En bij iedere Zuidwesterstorm werd dat stroompje wat breder, brokkelde er weer een stuk veengrond brokkelde af en dat werd een bedreiging voor de omliggende dorpen, maar het werd ook indirect een bedreiging voor Amsterdam.”
“Het vrat zich in het land in?”
“Absoluut, ja.”
“En dat was een reden om dit meer leeg te willen malen?”
“Eén van de redenen was dus de bedreiging, een andere reden was dat Amsterdam explosief groeide en landbouwgrond nodig had. En de derde en denk ik niet de minst belangrijke, dat was dat een heleboel rijke kooplieden vooral uit Amsterdam ontzettend veel geld hadden verdiend en dat graag wilden investeren. Nou, dat was een prachtig project zo.
Het was ook een project van een ongekende schaal voor die tijd?
Het was ongekend gedurfd om dit te gaan doen, ja.”

Eén van die rijke Amsterdamse kooplieden, Dirk van Os, investeerde in 1609 samen met zijn broer Hendrik bijna een kwart miljoen gulden in het droogmaken van de Beemster. Voor de uitvoering van het werk konden ze rekenen op een klein leger van dagloners, landmeters en molenaars. Polderspecialisten.

“Als je een polder gaat droogleggen, dan moet je beginnen met heel veel molens aan de dijk, aan de rand. Die staan op het hoogste niveau. Uiteindelijk als het water gaat zakken, moet je een deel van je molens naar beneden verplaatsen om feitelijk die getrapte bemaling te gaan organiseren.”
“En die molen, die zette je gewoon weer neer waar ie nodig was?”
“Ja, waar ie nodig was, ja. Een bouwpakket, met 7 weken stond ie gewoon op zijn nieuwe plekje.”
“De molen die daar staat, die staat op de bodem van het meer, dat is het diepste punt. En die maalt het vanuit de diepste sloot, min 5 tegenwoordig, en die brengt het in de binnenboezem. Het water wat we hier voor ons zien: min 3.”
“En dan?”
“En dan gaan we verder. De molen hiernaast en deze molen doen allebei hetzelfde werk. Wij pompen de binnenboezem naar rechts de bovenkolk. We gaan van min 3 naar min 1 meter 70. De bovenkolk voert naar de bovenmolen, die staat achter ons op de dijk en die pompte het water in de ringvaart en de Noordzee in.”
“Okay, hier gaat het de molen in?”
“In, ja”
“Begrijp ik dat goed?”
“Ja.”
“Uiteindelijk, als het ideaal is: je hebt er een perfecte steilheid, je hebt een ideale vulgraat, dan kan die vijzel per seconde een kuub water naar boven douwen, dus 1000 liter. Een ton aan gewicht.”
“Per seconde?”
“Per seconde.”
“En zo bleef Holland droog?”
“Zo bleef Holland droog in de 17de eeuw.”

“Zo, in lengte.”
“Mooi hè?”
“Dit is de Beemster. En dit was 7200 hectare water. En nu al 400 jaar is het droog. Ja, en je ziet er heel mooi het verschil tussen die badkuip wat de Beemster in feite is en het oude land achter je. Het bijzondere aan dit landschap is dat het is op de tekentafel geboren, dat betekent dat ze de polder opgedeeld hebben in gelijke vakken. Van kruising naar kruising is het 1852 meter en dat weer opgedeeld in allemaal gelijke percelen. Een geometrische orde hè die je door de hele polder terugvindt. Dus er was echt over nagedacht.”
“Nederland was een nieuw land en maakte nieuw land?”
“Het maakte ook nieuw land en dit was dan de eerste grote droogmakerij en daarna zijn er nog vele gevolgd hè, en het begon hier in de Beemster, ja. Ja.”

Klas 1/2/3

Het Nederlandse landschap is gemaakt door de natuur en ingericht door de mens. 

Het ontstaan en de inrichting van Nederland

Door de eeuwen heen hebben we in Nederland manieren gevonden om om te gaan met de dreiging van het water. We zijn kampioen in het bouwen van dijken, dammen en het maken van polders. In deze tijdlijn ga je terug in de tijd om te ontdekken hoe het landschap van Nederland gevormd is. 

Tijdlijn over hoe het Nederland zoals we kennen is ontstaan

De inrichting van Nederland

Groep 6/7/8

Begin 17e eeuw is de Beemster nog een groot meer. Totdat het wordt drooggelegd in 1612: een van de eerste polders van Nederland is geboren. Sindsdien staat de Beemster symbool voor de typisch Nederlandse manier van land inrichten. 

Quiz over een bijzonder stukje Nederland

Wat weet jij over de Beemster?

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Dat er onbeperkt water uit je kraan komt is in de toekomst misschien niet meer zo vanzelfsprekend. Door klimaatverandering, droogte en vervuiling staat onze drinkwatervoorziening onder druk. Wat kunnen we doen om een drinkwatertekort te voorkomen? Klik op de afbeelding om de story van NPO Kennis te lezen.

Story over onze drinkwatervoorziening

Waarom dreigt een drinkwatertekort in Nederland?

Tijdens warme zomers worden veel waterplassen geteisterd door blauwalg. Deze bacterie vervuilt het water waardoor zwemmen niet meer veilig is. Hoe kun je zien of er blauwalg aanwezig is in je favoriete zwemplas?

Story over bacteriën die het water vervuilen

Hoe herken je blauwalg?

De Beemster

Speel de quiz over de Beemster

In de Gouden Eeuw hebben de Hollanders behoefte aan land. Daarom worden meren en plassen drooggelegd. Het worden droogmakerijen.

Aarde, zon en maan

Bevolking en ruimte

Regenten en vorsten

Een 17e-eeuwse polder

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.