Klas 4/5/6

VMBO examenvideo's bij aardrijkskunde over de bevolking en ruimte van Nederland, Duitsland en China.
Eindtermen: immigratie, emigratie, verstedelijking, handel, nieuwbouw.

Na de Tweede Wereldoorlog komen er tijdelijke werknemers naar Nederland. In eerste instantie komen er vooral Zuid-Europese arbeiders naar Nederland en vervolgens Turkse- en Marokkaanse arbeiders. De bedoeling van deze ‘gastarbeiders’ is dat de arbeiders voor een bepaalde tijd in Nederland komen werken. Toch vestigt een grote groep Turken en Marokkanen zich definitief in Nederland. Met onder meer deze groep immigranten is Nederland een multiculturele samenleving geworden.

Quiz over nieuwkomers in Nederland

Wat weet jij over de gastarbeiders?

Het enorme land de Verenigde Staten ligt aan de andere kant van de Atlantische oceaan en is bekend van de natuurparken, steden als New York en Miami en van de vele muziekstijlen die zijn oorsprong vinden in dit land. 

Quiz over The States

Wat weet jij over de Verenigde Staten?

De wereld rond schoolplaat

In de interactieve schoolplaat De wereld rond reis je over de wereld. Oefen je topografische vaardigheden, test je kennis en verbeter je wereldoriëntatie door 'op reis' te gaan naar landen als India, Argentinië en Australië. Word een kei in topo!

Interactieve schoolplaat over landen en topografie

De wereld rond

In de 18e eeuw begint in Europa de Verlichting. Door de ontwikkeling van de wetenschap veranderen onze ideeën over de maatschappij. Weet jij wat de Verlichting precies inhoudt? Test je kennis in de quiz. 

Quiz over denkers en ideeën

Wat weet jij over de Verlichting?

Klas 1/2/3

Nederland van boven in de klas

Nederland van boven is een documentaireserie over Nederland vanuit de lucht! Er wordt een beeld geschetst van Nederland, zijn inwoners en hun activiteiten.

Programmaheaders

Programmalogo's

Nederland van boven

Vak: aardrijkskunde. Nederland is een dichtbevolkt land met veel steden en dorpen en bijna overal wonen mensen. Al die mensen hebben zo hun eigen voorkeur wat betreft woning en woonplek. Ze wonen in een appartement, in een flat of een in ruime boerderij op het platteland. Doordat er al tientallen jaren meer mensen naar de stad trekken, moeten steden als Utrecht zich constant blijven uitbreiden. Waar wij wonen is afhankelijk van wie we zijn.

Wonen

Voordat al deze huizen hier werden gebouwd was het hier ouderwets Nederlands platteland. Hollands koeien, schapen in de wei. Maar zoals je ziet, het platteland is verdwenen. Hier aan de rand van Utrecht wordt een nieuwe stad uit de grond gestampt. Nederland wordt steeds voller gebouwd. Steden groeien aan elkaar vast en dorpen worden opgeslokt door nieuwbouwwijken. Wordt Nederland straks een grote stad? 
Door de groei van de steden worden kleine dorpjes in de stad opgeslokt. Zo ontstaan agglomeraties. En de groei gaat door. De agglomeraties komen steeds dichterbij elkaar te liggen. Er ontstaan nog grotere stedelijke gebieden. Rotterdam, Amsterdam, Den Haag en Utrecht zijn samen zo’n groot stedelijk gebied. De Randstad. En dit is het grootste stedelijke gebied van Nederland. Er wonen ongeveer zo’n 7 miljoen mensen en er komen er steeds meer bij. 
Er wordt zoveel bij gebouwd dat als we niet uitkijken alle natuur verdwijnt. Dan blijft er geen stukje groen meer over. In het jaar 1900 is er juist veel groen. Er zijn maar een paar steden. Er leven dan 5 miljoen mensen in ons land. Maar dat verandert. In 1950 is het aantal Nederlanders verdubbeld en er zijn veel meer steden. De groei gaat door. In het jaar 2000 zijn er al 16 miljoen Nederlanders. Als dat zo doorgaat is er straks geen platteland meer over. En dat willen we natuurlijk niet. Daarom houdt de overheid de stedelijke groei goed in de gaten. Sommige gebieden, zoals het groene hart, moeten groen blijven. Hier mag niets bijgebouwd worden. Maar Nederland blijft veranderen. Dat kun je zien.

Verstedelijking in Nederland

Korte, krachtige en boeiende afleveringen over aardrijkskunde onderwerpen.

Geoclips

GeoClips

Steden groeien aan elkaar vast en dorpen worden opgeslokt door nieuwbouwwijken. Nederland groeit. Maar wat gebeurt er met alle natuur?

Meer steden, minder groen

Andere Tijden in de klas

Oorlogen, bewegingen en opstanden. Belangrijke gebeurtenissen uit de hedendaagse geschiedenis bewerkt uit Andere Tijden (NTR), speciaal voor gebruik in de klas.

Andere Tijden

Na de Tweede Wereldoorlog moet Nederland weer worden opgebouwd. De wederopbouw staat in eerste instantie in het teken van het herstel van de industrie. Pas in de loop van de jaren 50 wordt er ook gebouwd aan huizen om de woningnood aan te pakken. Dat gebeurt door middel van systeembouw waarbij aan de lopende band portiekwoningen uit de grond worden gestampt.

Systeembouw in de jaren 50

De Domtoren bepaalt het stadsgezicht van Utrecht. Hij is 750 jaar oud. Het is het hoogste gebouw van de stad. 113 meter met 465 traptreden maar geen lift. 
Veel mensen willen dat de Dom het hoogste gebouw van Utrecht blijft. Daarom zie je tot nu toe maar weinig andere hoge gebouwen. Eindelijk… Kijk, hier zie je heel goed het oude centrum met allemaal oude gebouwen en dan die gracht die zo dwars door het centrum loopt. En daar in de verte zijn ze heel druk met nieuwbouwwijken. En zo kun je heel goed zien hoe groot Utrecht is geworden door de eeuwen heen. 
Vroeger was Utrecht niet zo groot. Hier was de rand van de stad. De muur beschermde de stad tegen vijanden maar zorgde er ook voor dat de stad niet kon groeien. Toen de muur niet meer nodig was kon de stad weer groeien. En dat was 100 jaar geleden ook hard nodig. Er kwamen toen namelijk heel veel arbeiders naar de stad om in de fabrieken te werken en die moesten natuurlijk ook ergens wonen. Dit is zo’n typische arbeiderswijk van meer dan 100 jaar oud. In zo’n arbeidershuisje woonde vroeger een gezin met acht of zelfs meer kinderen. Lekker druk zal dat geweest zijn. En nu wonen in dit huisje maar twee mensen. En de mensen met kinderen verhuizen naar dit soort wijken, met veel ruimte en de kinderen kunnen veilig spelen. 
Deze wijk wordt eigenlijk een hele nieuwe stad op zich. Moderne huizen die duurzaam zijn gebouwd, bijvoorbeeld zonnepanelen en goed geïsoleerd. Er zijn plannen om hier een toren van 262 meter hoog te bouwen. Dat is ruim twee keer de Domtoren. Kun je je voorstellen hoe hoog dat is. Daarin komen winkels, kantoren, woningen, zelfs een hotel. En daaromheen nog meer winkels, restaurants, uitgaansgelegenheden, een bioscoop; eigenlijk alles wat je nodig hebt in een stadscentrum. Dan heb je het oude centrum van Utrecht eigenlijk helemaal niet meer nodig; alles is hier!

Utrecht groeit

De stad Utrecht wordt steeds groter. Er worden wijken bijgebouwd die steden op zich zijn. En misschien is de Domtoren straks niet meer het hoogste gebouw van de stad!

Met nieuwbouwwijken en een superhoge toren!

In de afgelopen honderd jaar is de bevolking van Nederland verdriedubbeld. Ons land is bijna helemaal volgebouwd. Steden barsten uit hun voegen. De eerste stad in Nederland die dichtbevolkt was, was Amsterdam. Met Flevoland kwam er in die periode nieuw land bij voor de groeiende bevolking. In Barneveld staan er twee splinternieuwe kerken vlak naast elkaar en wekelijks stromen deze kerken helemaal vol. Toch is de ongekende groei de laatste tijd behoorlijk gestagneerd. En de verwachting is dat de bevolking in de toekomst zelfs gaat afnemen.

Van groei naar krimp

In het midden van de jaren 80 wordt de stad weer populair, vooral onder jongeren. Leegstaande panden hier in de haven die worden omgebouwd tot gewilde appartementen die voor veel geld worden verkocht aan jonge gezinnen. Dat gebeurt niet alleen in Rotterdam. Vanaf het begin van deze eeuw trekken de mensen weer meer naar de binnenstad. De binnensteden en oude woonbuurten worden opgeknapt, maar er komen ook nieuwe wijken bij. Het Rijk initieert samen met marktpartijen en woningcorporaties de realisatie van een ambitieus nieuwbouwprogramma aan de randen van de steden. In 25 jaar komen er in deze Vinex wijken meer dan 650.000 woningen bij. Maar ook de bedrijfsterreinen blijven groeien. Vooral kennisintensieve ondernemingen en bedrijven schieten als paddenstoelen uit de grond. En ondertussen wordt het centrum van de steden in plaats van een woongebied steeds meer een gebied waar je je vrije tijd doorbrengt. Winkels, terrasjes, musea. Er zijn ontzettend veel toeristen. In Amsterdam wel 18 miljoen per jaar. En dat aantal blijft alleen maar groeien. 

Het ontstaan en de inrichting van Nederland

Het Nederlandse landschap is gemaakt door de natuur en ingericht door de mens. 

Vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw wordt de stad weer populair. Oude woningen worden gerenoveerd en leegstaande gebouwen worden omgebouwd tot gewilde appartementen die voor veel geld worden verkocht aan jonge gezinnen. Aan de randen van de stad worden nieuwe Vinex-wijken gebouwd. Hierdoor trekken sinds het begin van deze eeuw weer meer mensen naar de stad.

Terug naar de stad en de vinexwijken 

Het ontstaan en de inrichting van Nederland 

Na de Tweede Wereldoorlog is Nederland totaal ontwricht. Vijf jaren aan bezetting laten diepe wonden achter. Er heerst een enorme woningnood. Men besluit om niet bij de pakken neer te gaan zitten, maar de schouders eronder te zetten en het land opnieuw op te bouwen. Er wordt een centraal planningsapparaat gevormd dat het land vormgeeft rondom modernistische idealen van licht, lucht en ruimte. In die tijd wonen nog veel mensen in de stad, maar door de groeiende welvaart, nieuwe wegen en betere treinverbindingen, kiezen steeds meer mensen om buiten de stad te gaan wonen.
Ze willen graag een huis met een tuintje. Om deze suburbanisatie in banen te leiden worden groeikernen aangewezen zoals Zoetermeer en Nieuwegein. Terwijl de steden leeglopen en vervallen, vult het buitengebied zich in hoog tempo met nieuwe woonwijken en bedrijvenparken. De steden die zitten met een centrum dat begint te verpauperen. Ze komen met ingrijpende stadsvernieuwingsprojecten om het centrum leefbaar te houden. De historische binnenstad zoals hier in Deventer wordt opgeknapt en de gaten die worden opgevuld met gebouwen die passen binnen de stijl van het centrum. Daarnaast wordt er nagedacht over nieuwe manieren van collectief wonen. Men bedenkt nieuwe wijken met zogenaamde boomstructuur, bestaande uit kronkelende paadjes en hofjes. Ze noemen zo'n wijk ook wel een bloemkoolwijk. De afzonderlijke sub-wijkjes zijn als bloemkool oosjes verbonden met de hoofdwegen. Dit soort wijk structuren zijn in die tijd internationale trendsetters op het gebied van wonen in collectiviteit.


Na de Tweede Wereldoorlog is er een grote woningnood in Nederland. Men besluit het land weer snel op te bouwen. Wanneer in de jaren 60 de wederopbouw is voltooid trekken veel mensen weg uit de steden. De snelwegen en treinnetwerken zijn verbeterd en mensen verhuizen naar de nieuwe woonkernen zoals Zoetermeer en Nieuwegein. Omdat de steden dreigen te verpauperen worden ook daar stadsvernieuwingsprojecten opgezet om de steden leefbaar te houden.

Stedelijke wederopbouw en suburbanisatie

Groep 6/7/8

In de jaren ’60 begint de welvaart in Nederland te groeien. Opeens wil iedereen een huisje, een autootje, en een boompje met een beestje d’rbij. 
Om al die dingen kwijt te kunnen worden er groeikernen de grond uit gestampt, zoals Zoetermeer en Purmerend. Leuk wonen, maar al die mensen blijven wel gewoon werken in de stad, met als gevolg: files, kwaaie automobilisten, en een verpeste sfeer bij het avondeten.
Begin jaren ’90 wordt het begrip Vinex geïntroduceerd: VI-erde Nota ruimtelijke ordening EX-tra. In de Vinex-nota is vastgelegd dat er nieuwe wijken gebouwd moeten worden, die dicht tegen de stad aan liggen. Zo wordt het woon-werkverkeer hopelijk minder, en er blijft ook nog wat natuur over om in te recreëren: lekker met het hele gezin, of misschien alleen met die leuke Vinex-buurman van je.
Inmiddels wonen er 100.000en gezinnen in die Vinex-wijken aan de rand van steden verspreid over het hele land. Het zijn meestal niet echt bruisende buurten, er wordt vooral gewoon gewoond, en lekker veel over de schutting heen geroddeld. In elk geval willen de Vinex-wijken voorlopig van geen wijken weten.

Clipphanger

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Clipphanger logo

Clipphanger 

Clipphanger op Youtube

Nieuwbouwwijken zijn niet de meest gezellige buurten om te wonen. Maar daar zijn ze dan ook niet voor bedacht. Het zijn wijken met een missie.

Wat is een Vinex-wijk?

Vroeger waren de Nederlandse dorpen kleiner dan nu. Bijna alle mensen die er woonden werkten als boer op hun eigen kleine, stukje land. De dorpsmensen kwamen bijna nooit in de stad. 
In het centrum van het dorp vond je een bakker, café, kerk en kruidenier. Precies de dingen die ze nodig hadden, meer ook niet.
Dan verandert er iets. Door kunstmest en machines is er steeds minder werk op de boerderijen. In de nieuwe fabrieken in de stad, is juist steeds meer werk. Daarom trekken vooral jonge mensen naar de stad. Dit wordt urbanisatie genoemd.
In de dorpen blijven de ouderen achter. De winkels hebben nog maar weinig klanten en gaan failliet. Het lijkt er op dat veel dorpen gaan verdwijnen.
Maar doordat er steeds meer mensen in de steden gaan wonen, worden de huizen duurder en komt er minder ruimte. Veel mensen kiezen er voor om net buiten de stad of in de dorpen te gaan wonen. Ze kopen voor weinig geld de oude boerderijen. Doordat de welvaart stijgt, krijgen steeds meer mensen een auto. Zo kunnen ze gemakkelijk elke dag op en neer naar de stad om te werken en boodschappen te doen.
Het aantal stadsmensen dat naar de dorpen verhuist blijft toenemen. Er worden nieuwbouwwijken voor ze gebouwd. Al die mensen hebben natuurlijk eten, drinken en allerlei andere zaken nodig. Daarom komen er in het dorp steeds meer winkels en andere voorzieningen.


Het dorp

De meeste Nederlandse dorpen van nu zagen er vroeger heel anders uit. Maar sommige dingen, zoals de harmonie, zijn er al heel lang.

Waarom zijn de dorpen in de loop der jaren veranderd?

Steeds minder mensen willen in Oost-Groningen wonen. Dat komt doordat er niet genoeg werk is. En nieuwe bedrijven willen zich hier niet vestigen. Er woont simpelweg te weinig en goed geschoold personeel. En aan minder mensen kun je ook minder verkopen.
Maar ja, dat zorgt er dus weer voor dat mensen die er wonen geen werk kunnen vinden en weg trekken. Het loopt hier gewoon leeg en voor de mensen die achterblijven, wordt de woonomgeving steeds armoediger. Sommige dorpen kunnen niet eens meer bestaan en moeten misschien worden afgebroken.

Spookdorpen

Korte, actuele reportages gekoppeld aan leerstof voor leerlingen in de onderbouw van het vmbo.

Schooltv actueel

Schooltv Actueel

Spookdorpen hebben niets met geesten of spoken te maken: het betekent gewoon dat het dorp verlaten is. Iedereen trekt naar de stad, want daar is werk.

Waarom vertrekken mensen uit dorpen in Groningen?

Giethoorn, Venetië, Blauwestad! Geen gebrek aan ambitie bij de visionairs die in de jaren ’90 het plan schetsten om 1500 woningen langs een kunstmatig meer in Oost-Groningen te bouwen. Het prestigeproject krijgt de laatste jaren steeds meer vorm maar in 2012 leek het op een grote mislukking uit te draaien.

Blauwestad: mislukt woonproject in Groningen?

2008: een wereldwijde economische crisis treft ook Nederland. Bedrijventerreinen die komen leeg te staan en nieuwbouwprojecten die worden stilgelegd. Ook veel winkelstraten krijgen het moeilijk. Mensen hebben steeds minder te besteden en het geld dat ze te besteden hebben, geven ze meer en meer uit aan online winkels. Winkelen, wonen en werken verandert. In de leegstaande bedrijfspanden vestigen zich kleine bedrijfjes en zzp’ers. Er wordt niet meer nieuw gebouwd en de aandacht verplaatst zich naar leegstaande gebouwen die een nieuwe invulling krijgen. Ook grotere gebieden worden anders ingericht zoals hier in de Nieuwe Stad, het terrein van de oude Prodentfabriek in Amersfoort. Hier is een dynamische microstad ontstaan met een festivallocatie en een mix tussen grote en kleine bedrijven.
Wie wil hier nog niet werken. De ideeën sluiten helemaal aan bij nieuwe visies op duurzaamheid en ander gebruik van de stad en de openbare ruimte. Zo ontstaat er een nieuwe dynamiek in de stad. Rond 2015 komt er een einde aan de crisis. Door een jarenlange stilstand wordt er vanuit de bouw geroepen om meer nieuwbouw. De vraag is gaan we hergebruiken of nieuw bouwen. En dan hebben we het vooral over het westen van het land. De steden die blijven maar groeien terwijl het aan de randen van Nederland steeds leger wordt. De Randstad zal moeten gaan uitbreiden, maar de vraag is hoe. In de stad of in het weiland?


In het begin van de 21e eeuw treft een wereldwijde economische crisis ook Nederland. Veel bedrijventerreinen komen leeg te staan en nieuwbouwprojecten komen stil te liggen.
Ook veel winkelstraten krijgen het moeilijk. Mensen hebben steeds minder geld te besteden en shoppen via online winkels. Na de crisis ligt de nadruk van de stedenbouw op duurzaamheid.

Crisis en post-crisis in de stad van de 21e eeuw

Landen en grenzen

Bevolking en ruimte

VMBO examenvideo's bij aardrijkskunde over de bevolking en ruimte.

Aardrijkskunde examen: bevolking en ruimte

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.