Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Stel je voor: in de toekomst is het toegestaan om het DNA van een pas bevrucht eitje aan te passen, zodat een baby geen aanleg voor ziektes heeft. Maar ook kan de kleur ogen en zelfs de intelligentie worden aangepast. Is dat wat we willen of juist niet? 

Er is steeds meer mogelijk op het gebied van aanpassingen in het DNA bij ongeboren baby's. Vorm je mening over het aanpassen van DNA in embryo's met behulp van de toekomstscenario's en de informatieve clips.

Knippen en plakken in het DNA

Digiles Knutselen met DNA (groep 7/8 - vmbo 1/2)

De wetenschap ontdekt steeds meer over het menselijk DNA. Wat weet jij over chromosomen, PGD en CRISPR-Cas? Test je kennis in de quiz!

Quiz over knippen en plakken in DNA

Wat weet jij over DNA?

Programmaheaders

Vingerafdrukken zijn uniek. Al meer dan 100 jaar worden daarom vingerafdrukken gebruikt om vast te stellen wie de dader is van een misdrijf. Als je weleens een aflevering van CSI hebt gezien dan weet je dat tegenwoordig ook andere sporen worden gebruikt, namelijk sporen die DNA bevatten. Want ook DNA is uniek. Behalve een-eiige tweelingen hebben geen 2 mensen hetzelfde DNA. En dat unieke DNA zit overal. In huid, bloed en haarwortels. In alle cellen van je lichaam. DNA is een bijzondere stof. Het regelt van alles in een cel. DNA bepaalt allerlei erfelijke eigenschappen en wordt van ouder op kind doorgegeven. Dat geldt overigens niet alleen voor mensen. Ook dieren en planten hebben DNA. Hoe doet DNA dat allemaal? Om daar achter te komen moeten we eerst weten hoe DNA eruit ziet. DNA heeft de vorm van een heel dun draadje, dat draadje bestaat uit 2 strengen die als een soort wenteltrap in elkaar gedraaid zitten. De draadjes zitten aan elkaar vast door dwarsliggers: de treden van de wenteltrap. Het is net alsof de treden volkomen willekeurig op de trap zijn getimmerd. Wat ongelooflijk is, is dat de volgorde van deze traptreden van het DNA bepaalt of iemand bruine ogen, een wipneus of aanleg voor voetbal heeft. DNA bevat dus informatie in de vorm van een code, in die code zitten berichten voor de cellen verstopt omdat er heel veel informatie nodig is om een mens te laten functioneren heeft DNA heel veel traptreden. Iedere celkern ongeveer 3 miljard. Als we die codes dus kunnen kraken kunnen we heel veel te weten komen over ons lichaam en hoe we functioneren.

Hoe werkt DNA?

DNA zit al in je cellen. Het bevat alle informatie over hoe je eruitziet en of je gezond bent. Het is eigenlijk een soort code.

Wisebit van Rikkert Nusselder

Het speelt de hoofdrol in menig politieserie en het bepaalt wie jij en ik zijn. Ik heb het over DNA. Maar wat is dat nou precies? Simpel gezegd is DNA de belangrijkste drager van erfelijke informatie in alle mensen, dieren en planten. Het bevat de code voor de erfelijke eigenschappen zoals bijvoorbeeld de kleur van je ogen. In de jaren ’50 van de vorige eeuw ontdekken de wetenschappers Watson en Crick dat DNA eruitziet als een dubbele helix: twee strengen draaien om elkaar heen als de leuningen van een wenteltrap en de treden van die trap worden gevormd door vier basen: A, C, T en G. Twee van die basen gaan steeds een verbinding met elkaar aan en vormen zo als het ware een traptree. En die hele wenteltrap, dat is DNA.
Maar wat heeft dat nou te maken met wie je bent of hoe je eruitziet? Het draait daarbij allemaal om eiwitten. Eiwitten bepalen de belangrijkste eigenschappen van de mens: de kleur van je ogen, het bepaalt je bloedgroep, je verstandelijke vermogens. En de aanmaak van die eiwitten, dat wordt geregeld door DNA. Hoe zit dat dan? Eiwitten zijn opgebouwd uit reeksen aminozuren. Een aminozuur bestaat uit drie opeenvolgende basen uit het DNA. Dus heel kort door de bocht: DNA bestaat uit heel veel basen en drie basen vormen een aminozuur, een reeks aminozuren vormt een eiwit en die eiwitten bepalen je eigenschappen. 
Invloeden van buitenaf zoals zonlicht en sigarettenrook kunnen het DNA zo beschadigen, dat de basenvolgorde verandert. Vaak wordt dit door de cel zelf hersteld, maar die verandering in het DNA kan ook blijvend zijn. Soms ten goede, maar vaak leidt dit tot ziektes en ontwikkelingsstoornissen. DNA speelt tegenwoordig een belangrijke rol in forensisch onderzoek. Komt het DNA van de verdachte overeen met het gevonden DNA-spoor op de plaats delict? 
Zo kan een enkele haar doorslaggevend zijn om iemands schuld te bewijzen. En dan is er ook de veelbesproken gentherapie waarbij een defect stukje DNA wordt vervangen door een gezond stukje DNA. En misschien dat hiermee sommige erfelijke ziektes in de toekomst geheel zullen verdwijnen. De kennis van DNA wordt ook gebruikt in de voedseltechnologie, om producten groter, lekkerder en sterker te maken. Het is nu nog controversieel, maar misschien helpt deze kennis ooit bij het oplossen van het wereldvoedselprobleem.

De opbouw van DNA

DNA bepaalt je erfelijke eigenschappen: je haarkleur bijvoorbeeld. Maar DNA wordt ook gebruikt in forensisch onderzoek. Hoe werkt dat precies en hoe ver kun je gaan?

Aminozuren en eiwitten

Alles wat leeft, bestaat uit cellen! Dus wij ook. In de kern van onze cellen zit het DNA en dat DNA is weer opgebouwd uit zo’n 30.000 verschillende genen! Elk gen geeft informatie over een bepaalde erfelijke eigenschap, bijvoorbeeld dat je blauwe ogen hebt, rood haar of een ‘grote’ teen. Dat zit allemaal in je DNA, dus daar Doeje Niks Aan. Tenzij je gaat hobbyen met die genen: genetische manipulatie. Bijvoorbeeld als je aardappels teelt. Heb je eindelijk een veld met lekkere, grote frietaardappels, krijg je te maken met de aardappelziekte. En weg zijn je piepers. Piep!
Maar ergens in Zuid-Amerika groeit er een piepertje dat wél bestand is tegen die aardappelziekte. Dan duik je het laboratorium in, en je gaat op zoek naar het gen dat daarvoor verantwoordelijk is. Dat gen plak je in het DNA van je eigen aardappel, et voilá: een heerlijke frietpieper, die nooit ziek wordt. Aardappeltje-eitje! Niet iedereen is even blij met genetische manipulatie. Want ja, als aardappels immuun zijn voor de aardappelziekte, dan komen we straks om in de aardappels! Da’s nog niet zo erg, maar waar haal je al die mayonaise vandaan?


Clipphanger

In de kern van onze cellen zit het DNA en dat bestaat weer uit verschillende genen. Als je gaat hobbyen met deze genen, krijg je genetische manipulatie.

Wat is genetische manipulatie?

Nu al wordt Crispr-cas gebruikt om defecte genen te verwijderen die ziektes veroorzaken. Stamcelonderzoeker Niels Geijsen zoekt met Crispr-cas naar methodes om de spierziekte van Duchenne te behandelen. Cripsr cas is een fantastische nieuwe methode waarmee we heel gericht in het DNA van een cel kunnen knippen. Wij verzinnen manieren om genetische spierziektes te verhelpen. Wat kunnen we ermee? Met deze zin van drie letterwoorden gaat iets mis bij patiënten met spierdystrofie. Als een letter wegvalt dan ontstaat er een onzin-zin. Wat kunnen we met Crispr-cas om zo’n zin te herstellen? Crispr-cas is een schaartje waarmee we op ene precieze plaats in het genoom een knipje maken. Als we dat hier doen en het gen korter maken, wordt het weer een leesbare zin. Dat is bij de cel net zo. Doordat je ene klein stukje weghaalt functioneert het weer. Wat wij hebben ontdekt is hoe we dat schaartje in de cel kunnen krijgen. Dat schaartje wordt nu in de cel naar binnen gebracht, en maakt daar een knipje om het foutje weg te knippen. Het is heel simpel en duurt ongeveer een half uurtje.

Wat is Crispr-Cas?

Met Crispr-Cas kun je heel gericht knippen in het DNA van een cel. Zo kun je genen verwijderen die ernstige ziektes veroorzaken.

Knippen in je DNA

Als je deze jongen ziet dan denk je vast niet: die is heel erg nuttig. Helemaal niet als 'ie op je fruit rondhangt. Maar deze vlieg heeft al zeker 6 Nobelprijzen binnengesleept. 
Dit is de Drosophila melanogaster. Je kent hem als de fruitvlieg. En die vlieg lijkt meer op jou dan je denkt. 
Natuurlijk hebben wij geen vleugels en we hebben niet van die grote rode ogen zeg maar. 
Mijn naam is Ody Sibon, ik ben hoogleraar celbiologie aan het UMCG. Ik gebruik de fruitvlieg om te onderzoeken hoe onze hersenen werken. Er zijn heel veel ziektes waarvan we nu weten wat er aan de hand is door het onderzoek aan de fruitvlieg. 
De fruitvlieg is enorm belangrijk voor wetenschappelijk onderzoek. Dat is hij al sinds 1910.
Bioloog Thomas Hunt Morgan ontdekte dat genen erfelijk zijn dankzij deze vliegen. 
Ja. En dan later zijn we erachter gekomen. Wacht eens even. Dat lijkt heel erg op de mens. Als je kijkt, het algemene bouwplan van de vlieg lijkt heel erg op dat van de mens. Ons DNA lijkt heel erg op dat van de vlieg. Vliegen hebben een mond, een hart, hersenen. Ze kunnen wat leren, ze vertonen best ingewikkeld gedrag, als je het goed bestudeert. Juist omdat die vlieg zo lijkt op de mens kun je die vlieg goed gebruiken om bepaalde experimenten mee te doen, te bestuderen wat er aan de hand is bij een bepaalde ziekte. En dan kun je dat voor later vertalen naar de mens. 
Dat maakt ze de ideale proefdieren. 
Je kan het DNA van de fruitvlieg manipuleren. Ik kan een bepaalde fruitvlieg designen die bijvoorbeeld een menselijk eiwit produceert of die een fout heeft in zijn DNA. 
Dat werkt zo: een embryo van een fruitvlieg wordt geïnjecteerd met menselijk DNA met bijvoorbeeld een genetische afwijking. Dat DNA wordt meegenomen in het nageslacht van de vlieg en de kinderen van die vlieg die hebben vervolgens ook die genetische afwijking. En als je een heleboel fruitvliegjes met een genetische afwijking hebt, dan kan je daarop allerlei stoffen testen tegen die genetische afwijking. 
Verder kun je vliegen goed gebruiken omdat je binnen korte tijd heel veel nakomelingen hebt die allemaal precies hetzelfde zijn. Als je daar iets in ziet bij al die vliegen tegelijk, dan geloof ik wel dat het zo is. Omdat het relatief eenvoudig is om daar allerlei onderzoek mee te doen wat je natuurlijk nooit met patiënten kan doen, kunnen we heel veel dingen uittesten in die vliegen en dan kunnen we vervolgens kijken of dat ook zo is voor patiënten of voor muizenmodellen. 
Als je aan proefdieren denkt, denk je waarschijnlijk snel aan de muis. Maar inmiddels heeft de fruitvlieg z'n plek overgenomen in laboratoria over de hele wereld. 
Wat we wel vaak doen is dat we eerst iets heel grondig bestuderen in de fruitvlieg. Daarna hoeven we dan maar heel weinig muizen te gebruiken om het ook aan te tonen. Want in Nederland en ook in andere Europese landen is er een heel streng proefdierbeleid en dat is heel goed, maar dat betekent dat het vaak lang duurt voordat je een vergunning krijgt om bepaalde experimenten te doen. Terwijl in de fruitvlieg, als je vandaag een spannend experiment bedenkt, dan kun je dat dezelfde dag nog beginnen. 
Weinig mensen zullen er iets op tegen hebben als je er proeven mee doet. D'r is wel kritiek maar lang niet zoveel als bij muizen of apen. Dus de volgende keer dat jij in je keuken staat te vloeken omdat de fruitvliegen je om de oren vliegen, vergeet ze niet even te bedanken voor een wetenschappelijke inzet.

Waarom is een fruitvlieg nuttig?

Fruitvliegen in huis zijn irritant, maar eigenlijk zijn deze dieren heel nuttig. In laboratoria wordt er veel onderzoek gedaan met behulp van fruitvliegen.

De fruitvlieg lijkt op de mens

Kijk, daar hebben we de broedkast. O, er zijn er al veel uitgekomen. Ja. Zijn die allemaal vanmorgen...? Die zijn vanmorgen allemaal uitgekomen. Je ziet, nog een beetje plakkerig, die veertjes. Ik ben op bezoek bij dierwetenschapper Henry van den Brand, op de Wageningen University. Henry doet dagelijks onderzoek naar leven en naar het ontstaan ervan. Zal ik er een uithalen? Kan dat zomaar? Ja, hoor. Dan begin ik er met eentje die al aardig vroeg ontwikkeld is. Die vanmorgen uitgekomen is. Ah...Kijk, deze is al mooi fluffy. Wauw. Echt dons. Ik heb nog nooit, los van mijn eigen kinderen dan, nog nooit zulk jong leven vastgehad. Dit is, laat ik zeggen, een uurtje of acht oud. Maximaal. Hoelang heeft het geduurd, vanaf het moment van de bevruchting tot een compleet kuiken? Bevruchting, daarna blijven ze nog ongeveer 24 uur in de moeder. Daarna komt hij uit de moeder. Dan is het ongeveer 60.000 cellen al. En dan duurt het vanaf de start van het broeden duurt het 20,5 tot 21 dagen. Zo kort. Zo kort. Dan heb je in drie weken van EEN celletje een compleet...Ja. Met alles erop en eraan. Ongelooflijk. Hee, poepie. Wat een kleintje. Dat blijft toch een wonderlijk fenomeen, die onvermoeibare vermenigvuldiging van het leven. In Wageningen doen wetenschappers er veel onderzoek naar. Bela Mulder bestudeert bijvoorbeeld de manier waarop levende cellen zich delen. Daar is inmiddels veel over bekend, maar ook voor hem blijft de oorsprong van het leven nog altijd een mysterie. Het echte ontstaan van leven, de eerste levende cel, hoe is dat...Ja, daar zouden we natuurlijk heel veel voor geven om dat te weten. Maar het interessante is natuurlijk dat de evolutie dat voor ons heeft verborgen. We kunnen dat niet meer zien omdat de bepaalde vorm van leven die we nu kennen en dat is leven gebaseerd op DNA, celdeling, al deze dingen...dat zijn de overwinnaars van de evolutie. Net als dat er geen Neanderthalers meer rondlopen, kunnen we niet meer die primitieve eerste levensvormen zien. En dat maakt het zo moeilijk om er echt iets over te zeggen. Bela kan mij wel in detail laten zien hoe celdeling in zijn werk gaat. Het meest spannende moment, dat is heel snel voorbij. Hier zijn die chromosomen opgelijnd, in het midden. En nu gaan ze uit elkaar. Ja. Nu zie je dat...Dat is het mooie van die cellen. Er wordt ontzettend veel geregeld. Dus alles is er aan het bewegen en pas als alle chromosomen precies aangehaakt zijn...dan gaat er EEN signaal uit en dan wordt letterlijk in een paar minuten, wordt dat uit elkaar getrokken. Dat zijn echt processen die alleen bij levende materie gebeuren, he, op deze complexiteit. Op deze complexiteit alleen maar bij levende materie. Het interessante is, sommige van die mechanismes, daar kan je decennia onderzoek naar doen. Om te proberen te begrijpen hoe dat in elkaar zit. Dat het zo kan werken is natuurlijk volstrekt een wonder. Het zijn al die moleculen die daar maar gewoon aan het rondzweven zijn. En het eindresultaat is dit. Ja, dat is een volstrekt wonder. Het wonder van het leven. Misschien is dat wel het grootste mysterie van ons heelal. Het lukt de wetenschap in ieder geval nog niet om de vinger achter dit raadsel te krijgen. Wat we wel weten is dat al onze lichaamscellen zijn opgebouwd uit moleculen. Die moleculen bestaan voor 98 procent uit niet meer dan zes verschillende soorten atomen. Zes elementen: waterstof, zuurstof, koolstof, stikstof, fosfor en zwavel. En hier zit een directe link met de sterrenkunde. Want dezelfde atomen en moleculen waaruit wij zijn opgebouwd, vinden we ook terug tussen de sterren, in uitgestrekte gaswolken. Het is eigenlijk net als bij muziek. Elk muziekstuk is opgebouwd uit niet meer dan 12 verschillende noten. Maar op basis van die 12 noten kun je de meest uiteenlopende symfonieën componeren.

Wat heeft celdeling met sterrenstof te maken?

In alles wat leeft vindt celdeling plaats. Cellen delen zich waardoor er steeds meer komen. In die cellen zitten moleculen die bestaan uit zes belangrijke atomen: waterstof, zuurstof, koolstof, stikstof, fosfor en zwavel. Die vinden we ook terug in het heelal: eigenlijk bestaan we allemaal uit sterrenstof.

De bouwstenen van het leven

Deze versnelde opname doet misschien sterk denken aan de groei van bacteriën in een petrischaaltje. Maar dat is het niet. Het is een morsdode chemische reactie. Dat ziet er niet alleen mooi uit, maar er gebeurt van alles. Het gaat van oranje naar grijs, weer terug naar oranje; het gaat heen en weer. Dat komt omdat in die oplossing allerlei stoffen tegen elkaar aan het strijden zijn. De ene stof veroorzaakt een andere stof, die weer de ene stof tegenwerkt. En zo fluctueert het, golft het, de hele tijd op en neer. En precies dat soort chemische processen liggen ten grondslag aan het leven. In onze cellen zijn de hele tijd dat soort stofjes en reacties aan de gang. Om de cel in leven te houden. Beweging in een chemische reactie is natuurlijk nog geen leven. Maar als je miljarden chemische reacties in perfecte harmonie laat samenwerken, en je stopt dat in een cel, en miljarden van die cellen gaan ook weer samenwerken, dan krijg je uiteindelijk een dier of mens dat leeft. Dat kan lopen, ademen en nadenken. We zijn in de haven waar volcontinu van alles wat we nodig hebben, precies op tijd, en zonder leiding van bovenaf vervoerd wordt. In levende cellen gebeurt precies hetzelfde. Moleculen in de cel maken transportroutes, andere moleculen sjorren voedingsstoffen naar de juiste plek in de cel.

Op deze animatie is te zien hoe een motoreiwit een vetbolletje over de transportroutes van de cel trekt. Dit en nog veel meer gebeurt met een verbluffend tempo, dag en nacht, in iedere individuele cel, van alles wat leeft. Misschien wel het meest bijzondere is de logistiek van de cel. Heel veel componenten die allemaal op het juist moment het juiste moeten doen. De juiste onderdelen moeten worden aangevoerd, afgevoerd. Dat dat hele complexe geheel, met al die onderdelen precies zo werkt zoals het werkt, autonoom. Dat het er aankomt, reageert en weer weggaat; het lijkt veel op een haven.

Cellen maken uit dode materie, structuren die vele malen ingewikkelder zijn dan welke door mensen gemaakte structuur dan ook. De natuurlijke cel is de basis van het leven zoals we dat kennen. En die cel wordt voor de wetenschap steeds minder geheimzinnig.
Ergens droom ik dat we, in 50 tot 100 jaar van nu, iets van celletjes kunnen maken die helemaal zijn opgebouwd van moleculen die uit een laboratorium komen. Dat kunnen we nu nog niet, maar dan misschien wel. 'Waarom dan?', kun je je afvragen. Omdat ik hoop en denk dat uiteindelijk dat soort celletjes in staat zijn om plastic te gebruiken als grondstof om iets anders nuttigs te maken. Zeep. En in dat zeep weer een ander klein fabriekje komt dat teruggaat naar het plastic. Zodat we beginnen rond te draaien met de moleculen die wij hier op aarde hebben en kunnen maken.

Zijn cellen na te maken?

Als je diep inzoomt op een levende cel, bijvoorbeeld die van een mens, bestaat die uit een grote verzameling niet-levende atomen. Doordat de stoffen op een zeer ingenieuze manier met elkaar samen werken, leeft de cel. Betekent dit dat we in laboratoria cellen kunnen maken?

Een levende cel bestaat uit niet-levend materiaal

Van DNA tot Z in de klas

Met genetische modificatie kun je organismen eigenschappen geven die ze van nature niet hebben. Je kunt er bijvoorbeeld fluorescerend bier mee maken, maar ook genen mee uitschakelen die kanker veroorzaken. De mogelijkheden zijn eindeloos, maar presentator Ajouad El Miloudi ontdekt dat er ook een andere kant aan zit.

Ontwerp je eigen wereld

Dit is Nederland in 2039. Mensen eten gezond en bewegen veel, met een speciaal horloge meten ze hoe fit ze zijn. Ziek zijn kost veel geld. Daarom vindt iedereen gezondheid heel belangrijk. Julia en Sem willen graag een kind. De dokter onderzoekt voor de zwangerschap of de genen van Sem en Julia gezond zijn. In je genen liggen eigenschappen vast, zoals de kleur van je ogen en je haar, maar in je genen kan ook een erfelijke ziekte zitten. Met dit onderzoek wordt gekeken of ze misschien een erfelijke ziekte door kunnen geven aan hun baby. 
Helaas krijgen ze slecht nieuws. Sem heeft een fout in een gen die borst- en eierstokkanker kan veroorzaken. De arts legt uit dat ze kunnen zorgen dat hun baby het gen niet krijgt. Ze kunnen kiezen voor IVF. Bij IVF wordt een eitje bevrucht in een laboratorium. Het vruchtje dat de aanleg niet heeft, kan in de baarmoeder geplaatst worden. 
Maar Sem en Julia kunnen ook voor een andere behandeling kiezen. Een behandeling waarbij DNA van een embryo kan worden aangepast. Het gen dat borst- en eierstokkanker veroorzaakt, wordt dan uit het DNA van het embryo gehaald. De baby kan dan niet deze aanleg voor kanker krijgen. De dokter geeft Julia en Sem het advies om voor deze behandeling te kiezen, dan heeft hun kind geen grote kans op kanker en hun kleinkinderen en achterkleinkinderen later ook niet. 
Julia heeft het gevoel dat ze onder druk gezet wordt, niet alleen door de dokter, maar ook door haar moeder. Het voelt alsof ze niet echt zelf mag kiezen. Ook Sem twijfelt: is het wel zo'n kleine ingreep? Is deze techniek wel veilig genoeg? Moet hun kind dan de rest van zijn leven door dokters onderzocht worden of alles goed blijft gaan? Welke weg moeten ze kiezen voor hun toekomstige kind?

Stel je voor: het is 2039 en het is mogelijk en toegestaan om het DNA van een pas bevrucht eitje aan te passen, zodat een baby geen aanleg voor ziektes heeft. Zou je dat laten doen?

Nederland in 2039: Het aanpassen van DNA van embryo's is heel normaal

Het is 2039. In Nederland zijn de meeste mensen tegen het aanpassen van DNA van embryo's. Het is verboden omdat we het niet veilig vinden. In veel andere landen mag het wel. Daar zijn al veel gezonde baby's geboren met aangepast DNA. Maar in het nieuws hoor je ook over kinderen die er misschien wel ziek van geworden zijn. Toch zijn er ook in Nederland steeds meer mensen die het DNA van hun kind willen aanpassen. 
Dit is Indira. Ze is 39 en wil graag nog moeder worden. Haar broertje heeft taaislijmziekte en zij is zelf ook drager van de ziekte. Ze werd verliefd op Daan, die ze tegenkwam in de metro. Samen gaan ze naar een arts om hun DNA te laten onderzoeken. In het DNA kun je zien of je een ernstige ziekte bij je draagt. Indira en Daan willen graag weten of ze gezonde kinderen kunnen krijgen. Ze hebben pech. Daan blijkt ook taaislijmziekte in zijn DNA te hebben. Als ze samen een kind krijgen, is er een grote kans dat hun kind die ziekte krijgt. Ze kunnen wel tijdens de zwangerschap testen of de baby ziek is. Als dat zo blijkt te zijn, kunnen ze ervoor kiezen de zwangerschap af te breken. 
Daan en Indira zijn verdrietig. Een zwangerschap afbreken omdat de baby ziek is, lijkt hun allebei vreselijk. Dan komen er vrienden op bezoek met nieuws: ze zijn zwanger. Zij zijn ook allebei drager van een erfelijke ziekte, maar gingen naar een buitenlands ziekenhuis om het DNA van hun baby aan te laten passen. Hun kind zal iedere twee jaar gecontroleerd worden in het ziekenhuis, vertellen ze trots. Als hun vrienden vertrokken zijn, slaat de twijfel toe. Willen zij ook naar een ziekenhuis in het buitenland? Kunnen ze dat wel betalen en is het wel echt veilig? Het is toch niet voor niks verboden in Nederland?

Stel je voor: het is 2039 en in het buitenland is het toegestaan om het DNA van embryo’s aan te passen, maar in Nederland niet. Wat betekent dit als je zwanger wilt worden en een gezond kindje wil?

Nederland in 2039: Het aanpassen van DNA van embryo's verboden

Mens en lichaam

Video's over het manipuleren van het DNA

Aanpassen van het DNA, mag dat wel of niet?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Het schooljaar gaat weer beginnen. Wij zijn er klaar voor.

Header kapstok

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.