Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

In deze tijdlijn van de Tweede Wereldoorlog in Nederland kun je zien welke gebeurtenissen belangrijk zijn geweest in de oorlog en hoe het de levens van de mensen heeft beïnvloed. Van het bombardement van Rotterdam naar het gewapende verzet tot het dagboek van Anne Frank.

Tijdlijn over de Duitse bezetting van Nederland

Nederland in de Tweede Wereldoorlog

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Het Klokhuis

Programmalogo's

Rond 700 worden in de Lage Landen natuurgodsdiensten aangehangen. De Engelse monnik Willibrord wil de inwoners bekeren tot het christendom en reist af naar de Lage Landen. Maar hier stuit hij op een vasthoudend volkje: de Friezen. 

Quiz over de verspreider van het christendom

Wat weet jij over Willibrord?

Van Trijntje en de hunebedden tot Anton de Kom, Europa en het Oranjegevoel: de vernieuwde canon bevat vijftig vensters die de geschiedenis van Nederland samenvatten. In deze interactieve schoolplaat kun je alle 50 vensters verkennen. Bekijk de video's en test je kennis in de quizzen.

Interactieve schoolplaat over de Canon

De Canon van Nederland

Karel de Grote is een vorst uit de vroege middeleeuwen. Hij regeert onder andere over het gebied wat nu Nederland is. Test je kennis over zijn rijk en leven.

Quiz over de Europese vorst Karel de Grote

Wat weet jij over Karel de Grote?

In 2025 is het 80 jaar geleden dat Nederland wordt bevrijd van de Duitse bezetter. De Tweede Wereldoorlog is voorbij en Hitler is verslagen. In heel Nederland gaan mensen de straat op om de bevrijding te vieren. Nog steeds vieren we elk jaar op 5 mei dat we in een vrij land leven. Weet jij door wie Nederland is bevrijd en hoe de bevrijding van Nederland verliep? Test je kennis in de quiz!

Wereldoorlogen

Quiz over de bevrijding van Nederland

Wat weet jij over de bevrijding van Nederland?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Op 6 juni 1944 begint de bevrijding van Europa. Maar het duurt nog tot 5 mei 1945 voor Nederland bevrijd is van de Duitsers. Bekijk de video's over deze spannende periode.

In 1914 breekt er in Europa een oorlog uit tussen de grote landen van Europa. Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk vechten tegen Frankrijk, Engeland en Rusland. Nederland blijft tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal. Het wordt een bloedige strijd die maar liefst vier jaar zal duren. Klik op de afbeelding om de tijdlijn met belangrijke gebeurtenissen uit de Eerste Wereldoorlog te bekijken.

Tijdlijn over de Grote Oorlog

De Eerste Wereldoorlog

Naar de speciale bevrijdingssite van het Jeugdjournaal

Sicilië!... Hahaha, Sicilië! Hoera! Ze zijn geland op Sicilië! Wie zijn er geland, opa?! De Tommies natuurlijk! Onze Engelse vrienden! En de moffen zijn op de vlucht! Nu kan het nooit lang meer duren. Maar opa, die is toch voor de bevrijding? Ja en die komt nu met ieder slokje dichterbij.
Het is 1943. De oorlog duurt nu al meer dan drie jaar, maar de Duitsers zijn aan het verliezen. In de sneeuw van Rusland lukt het Duitsland niet om de Russen te verslaan. En in de hitte van Noord-Afrika zijn het de Engelsen die de Duitsers tegenhouden en terugdrijven. Het is nog een lange weg naar Nederland. Daarom hopen velen op een aanval vanuit Engeland, zodat ze snel zullen worden bevrijd. Zo'n aanval kan alleen maar over zee komen: een invasie heet dat. Maar de Duitse bezetters willen dat ten koste van alles voorkomen.
Daarom bouwen ze van Noorwegen tot aan de grens met Spanje tienduizend bunkers met kanonnen langs de kust, om de Geallieerden tegen te houden. De Atlantikwall of Atlantische Muur wordt die genoemd. In de zee wemelt het van de mijnen en langs de kust varen oorlogsschepen af en aan. De Duitsers willen ieder vijandelijk schip tot zinken brengen, zodat niemand het strand kan bereiken. 
Maar in 1944 weet iedereen dat er een invasie gaat komen, een aanval op de Duitsers vanuit Engeland. Waar dat gaat gebeuren weet niemand en wanneer ook niet.

De bevrijding begint

In 1943 verliest de Duitse bezetter steeds meer terrein in Europa. Alle ogen zijn gericht op Engeland, dat een invasie over zee voorbereidt. Alleen weet niemand wanneer die gaat plaatsvinden...

De Duitsers verliezen terrein

Oma... Oma... Rustig maar, jochie! Het is begonnen... de invasie! Volgens je opa zeker? Ja, maar deze keer is het echt! Tuurlijk! Dat zou hij vorige keer ook! Maar dat bleek in Afrika! Ha-ha-ha! Als je je opa moet geloven, dan waren we allang bevrijd! Dat zijn we ook bijna, want de Tommies zitten al in Normandië! 
Je moet je opa niet zo serieus nemen, Joost. Die fout heb ik ook gemaakt. Maar hij heeft het van slager Breeveld. En die hoorde het weer van Marinus Tak, de buurman van pastoor Gijssen. Dus het moet haast wel kloppen. Meneer pastoor?Ja. En die heeft een radio.
Hier Radio oranje, de stem van strijdend  Nederland. Troepen van het geallieerde expeditieleger zijn hedenmorgen geland op de Franse kust. Tienduizenden Amerikaanse, Engelse en Canadese soldaten bestormen op 6 juni 1944 de Franse kust in Normandie. Die dag wordt D-day genoemd. Decision day, de dag van de beslissing. Het Duitse leger probeert uit alle macht de geallieerden tegen te houden en er wordt verschrikkelijk hard gevochten. Op het strand verliezen duizenden soldaten het leven, maar ze zetten door. Het lukt de Duitsers niet om het geallieerde leger tegen te houden. De bevrijding van Europa is begonnen.
Het bevrijdingsleger rukt steeds verder op, stukje bij beetje dringen ze de Duitsers terug. Om ieder dorp en iedere stad wordt hevig gevochten. En na twee maanden wordt de Franse hoofdstad Parijs bevrijd. Daarna Brussel en in september 1944 staan de geallieerden zelfs voor de Nederlandse grens.
Eijsden, Eckelrade en Noorbeek bevrijd! Ho-ho-hoh! Wat een klap voor die moffen! Ik kan het niet vinden, opa. Volgens mij staan die helemaal niet op de kaart. Het moet erop staan, jongen... Zo, deze is voor Eckelrade. O wacht, hier! Noorbeek... Maar dat ligt helemaal in Zuid-Limburg! Jaja, maar nu gaan de Tommies in éen beweging doorstoten. Echt. 
De geallieerden bedenken een gevaarlijk en gedurfd plan: Operatie Market Garden. Duizenden parachutisten worden diep in vijandelijk gebied gedropt...Ze moeten in éen keer alle bruggen over de grote rivieren, de Maas, Waal en Rijn, veroveren. Die moeten ze in handen houden totdat de invasielegers uit het zuiden zijn aangekomen. Die kunnen dan makkelijk over de bruggen doorstoten naar Duitsland. Als het plan slaagt zal de oorlog voor het eind van dat jaar voorbij kunnen zijn.

D-day

Op 6 juni 1944 landen tienduizenden geallieerde soldaten op de Franse kust. De bevrijding van Europa kan beginnen. 

De geallieerde landing in Normandië

D-day 

Mijn naam is Edwin Hunt. In Engeland wordt Edwin vaak Ted genoemd. Dus iedereen noemt me Ted. Ted Hunt. Toen de oorlog begon in 1939 was ik 19 jaar oud. Mijn naam is Guy Whidden. Ik kom uit Maryland in de Verenigde Staten. Ik ben 96 jaar oud. Mijn naam is Alan King. Ik kom uit Engeland. In 1944 was ik 20 jaar oud. 
In juni 1944 is de oorlog al vier jaar aan de gang. Duitse legers hebben een groot deel van Europa bezet, maar de tegenaanval is ingezet. In Oost-Europa leiden de Duitsers grote verliezen tegen het oprukkende Russische leger. Ook in het westen staat een invasie gepland. In het diepste geheim wordt in Engeland een enorme legermacht opgebouwd dat West-Europa moet bevrijden van de Duitsers. Het plan is om op de stranden van Normandië aan land te gaan en vandaaruit op te trekken richting Duitsland. Alan King is één van de dienstplichtige militairen die deel uitmaakt van het invasieleger. Ik werd ingedeeld bij een tanktraining regiment in Yorkshire. Na drie maanden training werd in ingedeeld bij de East Riding Yeomanry Compagnie. Zij werden daar opgeleid om deel te nemen met de eerste aanvalsgolf. 6 juni 1944. De slag om Europa is begonnen. In de vroege ochtend van 6 juni 1944 is het zover. Het is D-Day, de dag van de beslissing, oftewel decision-day. De eerste dag van de bevrijding van West-Europa. Honderdduizenden militairen worden met duizenden schepen en vliegtuigen gedropt op de stranden van Normandië. Maar de Duitse soldaten verzetten zich hevig en er vallen tienduizenden slachtoffers aan beide kanten. Toen we in de buurt van het strand kwamen met onze boot, zagen we naast ons een schip vol met militairen een klein landingsvaartuig. Hij werd door een Duitse granaat geraakt. Alle mannen kwamen door de explosie in de zee terecht. Ze worstelden om in leven te blijven. Het schip dat achter hen aan kwam voer over hen heen. Ze werden uiteengerukt. Hun armen, benen en hoofden spoelden aan op het strand met de vloed mee. 
Ted Hunt heeft lang gewerkt op de rivier de Theems in Londen. Hij weet alles van schepen, maar ook van stromingen en van de werking van eb en vloed. Hij gaat vrijwillig bij het leger. Plotseling moest ik me melden bij een net nieuw opgerichte compagnie. Er waren daar 500 mannen die gewerkt hadden op de rivier de Theems. Ze werden ingedeeld bij deze invasie compagnie. Ze hadden allerlei vaartuigen die geschikt waren om bij een strand aan land te gaan. Vaartuigen die tanks, kanonnen, voertuigen zoals ambulances en mannen aan land konden zetten. Om tegen de Duitsers te vechten. Ik denk dat iedereen bang was. Je zou gek zijn als je niet bang was, omdat er erg veel dingen waren waar je bang voor moest zijn. Ik had alleen mezelf om me druk over te maken. En ik was ontzettend bezorgd. Ik was zo bang dat je zou kunnen zeggen dat ik doodsbang was. Ik was bijna ziek van angst. Maar op D-Day had ik zoveel andere dingen waar ik verantwoordelijk voor was. Ik wist wad ik deed en de bevelen die ik gaf konden het verschil maken tussen leven en dood. Dus ik was bang net als iedereen. Maar ik had zoveel aan mijn hoofd dat ik geen tijd meer had om echt bang te zijn. Je weet niet waar je aan begint. Mensen zeiden ''ach de Duitsers hebben niet zoveel wapens, ze vluchten vast weg als jullie er aankomen.'' Maar dat deden ze niet. En ze hadden veel betere wapens dan wij. 
Guy Whidden heeft zich vrijwillig aangemeld voor het leger. Hij is Amerikaan. De luchtlandingsbrigade waarbij Guy is ingedeeld, wordt ingezet bij de bevrijding van Frankrijk en Nederland. Het was erg spannend allemaal, ik was pas 18 jaar. Als je 18 bent is alles wel leuk. Ik wist dat wat we deden voor het goede doel was, een erg goed doel. Je moet begrijpen, we waren allemaal jonge jongens, en jonge jongens vinden heel veel dingen spannend. De oudere militairen waren meer bezorgd, zij hadden vaak een gezin. Wij waren single en vrij en vooral erg jong. Het voelde als een avontuur. Wij waren een vervangbaar regiment. Dat betekende dat we overal waar het mis was, we werden ingezet. Uiteindelijk werden wij net zo wreed en gewelddadig als de Duitsers. Het was zij of wij. We deden alles wat nodig was om in leven te blijven. In het voorjaar van 1945 wordt ook de rest van Nederland bevrijd en in mei van dat jaar geeft Duitsland zich over en eindigt de oorlog in Europa. Ze hadden vier jaar op ons gewacht. Toen we aankwamen waren ze ons erg dankbaar. en dat lieten ze ook zien. Ze waren erg blij om ons te zien. Op 15 augustus 1945 geeft ook Japan, bondgenoot van Duitsland, zich over en is de Tweede Wereldoorlog voorbij. Een oorlog waarin er naast miljoenen soldaten ook miljoenen onschuldige mensen zijn vermoord in nazivernietigingskampen. Ik was bij het leger gegaan omdat ik het vreselijk vond wat de Duitsers met de joden deden. Mensen moeten nooit gestraft worden omdat ze christelijk, joods, katholiek, protestants of moslim zijn. Omdat de meeste mensen een week beginnen... ze staan in de ochtend op om te gaan werken en ze willen genoeg verdienen om hun gezin te onderhouden. Het zijn andere mensen die je willen overhalen om te stoppen met werken, een uniform aan te doen en iemand dood te schieten die ze nog nooit hebben ontmoet.

De bevrijders van de oorlog

Ted, Guy en Alan zijn drie geallieerde soldaten die, samen met vele anderen, Nederland hebben bevrijd van de Duitsers. Voor hen begint de bevrijding van West-Europa op 6 juni 1944. Op die datum landen geallieerde legers in Normandië. Van daaruit trekken ze op richting het noorden en bereiken ze uiteindelijk Nederland.

Geallieerde legers trekken op naar Nederland

Aan het eind van de tweede wereldoorlog, in het najaar van 1944, hebben geallieerde legers de Duitsers ver teruggedrongen. En nu willen ze ook zo snel mogelijk een einde maken aan de oorlog. En daarvoor bedenken ze een gevaarlijk en heel gedurfd plan: Operatie Market Garden. Duizenden geallieerde parachutisten worden diep in vijandelijk gebied gedropt...Ze moeten in een keer alle bruggen over de grote rivieren, de Maas, Waal en Rijn, veroveren en verdedigen. En stand houden tot vanuit het zuiden het invasieleger is opgerukt om hen te helpen. 
Op zondag 17 september 1944 is het zover. Duizenden vliegtuigen en zweefvliegtuigen met vijfendertigduizend parachutisten vliegen vanuit Engeland naar Nederland. Boven de rivieren aangekomen, springen de parachutisten uit de vliegtuigen. En al snel is de lucht gevuld met duizenden parachutes in allerlei kleuren. Die van de soldaten zijn groen, de parachutes waaraan de medicijnen, benzine en wapens hangen hebben allemaal een andere kleur. Boven Arnhem worden zweefvliegtuigen losgekoppeld. In de zweefvliegtuigen zitten naast de soldaten ook jeeps en zelfs kanonnen. En zo snel mogelijk gaan de soldaten naar de bruggen. 
De Duitsers zijn volkomen verrast en zonder veel tegenstand bezetten de parachutisten de eerste bruggen. Maar het Duitse leger geeft zich niet over en begint  terug te vechten. Bij Arnhem blijken de Duitse troepen veel groter en sterker dan verwacht. Ze weten ook de geallieerde opmars vanuit België tegen te houden. Hierdoor verliezen de geallieerde troepen kostbare tijd. Bovendien landen nieuwe geallieerde parachutisten op een verkeerde plek, midden in Duits gebied. Veel soldaten worden doodgeschoten en wapens en goederen komen in Duitse handen terecht. Het begint er voor de parachutisten bij Arnhem steeds somberder uit te zien. Het geallieerde leger zou in twee dagen bij Arnhem zijn, maar na vier dagen zitten de parachutisten nog steeds te wachten. De meeste van hen zijn dan al gewond of dood.
Na negen dagen vechten is de situatie voor de geallieerden bij Arnhem hopeloos geworden. En het belangrijkste doel: de Rijnbrug bij Arnhem, is nog steeds in Duitse handen. Operatie Market Garden is mislukt. Tijdens de slag om Arnhem verliezen de geallieerden zeventienduizend soldaten. De meeste worden krijgsgevangen genomen, of raken gewond. 1500 soldaten zijn gedood. Het zuiden van Nederland is wel bevrijd. Maar het duurt nog maanden voordat de rest van Nederland bevrijd zal worden.

Operatie Market Garden

De bevrijding van Nederland wordt tot staan gebracht als Operatie Market Garden mislukt. De Duitsers zijn te sterk voor de geallieerde parachutisten en troepen.

Een dapper plan mislukt

Op 6 juni 1944 landden Amerikaanse, Engelse en Canadese troepen, de geallieerden, aan de Franse kust. Vanaf daar trokken ze naar het noorden om Europa te bevrijden en Hitler, de Duitse dictator te verslaan. 
De Engelse generaal Montgomery maakte een plan om ook Nederland snel te bevrijden om daarna Duitsland binnen te vallen. Parachutisten moesten de bruggen over de grote rivieren bij Grave, Nijmegen en Arnhem veroveren. Het geallieerde leger zou zich daarna vanuit België in twee dagen bij hen aansluiten en dan doortrekken naar Duitsland. Althans dat was het plan. 
Montgomery had het idee dat de Duitsers niet meer zo sterk waren. Zijn plan kon dus best in twee dagen worden uitgevoerd, dacht hij. Hij luisterde niet naar Nederlandse verzetsmensen die gezien hadden dat het Duitse leger juist sterk was. De Duitsers hadden namelijk veel tanks in de buurt van Arnhem. 
Op 17 september stegen de eerste geallieerde vliegtuigen met parachutisten in Engeland op. De parachutisten probeerden de Rijnbrug bij Arnhem te veroveren maar dat lukte niet. Met hun lichte wapens konden ze niet op tegen de Duitse tanks. 
Er ging nog meer mis met het plan van Montgomery. Het geallieerde leger dat de parachutisten moest helpen kwam te langzaam vooruit. Het werd tegengehouden door de Duitsers, die steeds harder terug vochten. Toen sloten de Duitsers Arnhem af en omsingelden de parachutisten. Die moesten het nu helemaal alleen opknappen. De telefoons die de parachutisten hadden, werkten ook al niet goed. Hierdoor konden ze niet aan hun eigen vliegtuigen door geven waar ze zaten en kwamen wapens en voorraden bij de Duitsers terecht. 
En er ging nog meer fout. Een tweede groep parachutisten die bij Arnhem zou landen, kon niet op tijd weg. Dichte mist vertraagde het vertrek van hun vliegtuig uit Engeland. Daardoor kwamen de parachutisten te laat in Nederland aan. Door het slechte weer, de slecht werkende telefoons maar vooral door de Duitse tanks was het plan van Montgomery om in twee dagen Arnhem te bereiken mislukt. 
Na vijf dagen van felle strijd gaven de parachutisten zich over. De verovering van de Rijnbrug bij Arnhem was mislukt. De bruggen bij Grave en Nijmegen waren wel veroverd. Maar die van Arnhem bleek een brug te ver.

Een brug te ver

Op 6 juni 1944 landden de Amerikaanse, Engelse en Canadese troepen aan de Franse kust. Ze zouden Duitsland aanvallen om Hitler, de Duitse alleenheerser, te verslaan.

Het bevrijdingsplan van Montgomery

Stukje chocola? Met cacao van vroeger. En echte suiker, proef je? Lekker, hè? Ik was al bijna vergeten hoe het smaakte.
Het is eind 1944. De Tweede Wereldoorlog is al vier en een half jaar aan de gang. Het zuiden van ons land is inmiddels bevrijd maar het noorden wordt nog steeds bezet door de Duitsers. De mensen in de grote steden in het westen hebben geen brandstof meer om hun  huizen te verwarmen. En tot overmaat van ramp is het die winter bitter koud. En dus gaan de mensen op zoek naar alles wat maar branden kan, om hun kachels aan te steken. 
Eén ding mag je houden. Ik weet niet...Deze  is van papa... Nu kiezen, anders gaat het vuur uit.  Ik zou het wel weten, hoor. Je knuffel zou ik nooit wegdoen. Die kan je altijd troosten... Hier. Ik hou m’n boot. Als ik weer kledingbonnen krijg, maak ik een nieuwe voor je.
Maar de kou is niet het enige probleem.  Door de oorlog is er steeds minder te eten en wat er nog is moet zo eerlijk mogelijk worden verdeeld onder de hongerige mensen. Dat gebeurt met bonnen. Brood is op de bon, meel, rijst, koffie, thee, boter, macaroni, havermout, suiker, vlees en ga zo maar door. Voor iedereen is er een klein beetje. 
Er zijn ook gaarkeukens. Bedoeld voor arme mensen, maar nu er bijna geen eten meer is, komt bijna iedereen hier naartoe. De mensen staan hier iedere dag urenlang te wachten in de bittere kou. Voor een smakeloze prak. Maar het is beter dan helemaal niets. 
Schiet nou toch op! Anders hebben we weer geen soepballen! Soepballen?! Er zitten helemaal geen ballen in die soep! Wel waar! Maar die worden er als eerste uitgevist. Ik heb NOG NOOIT een bal gezien! Omdat we altijd net te laat zijn. Nu zijn we in ieder geval de eersten. 
Als in de laatste maanden van 1944 er geen treinen meer rijden door een spoorwegstaking, komt er helemaal geen voedsel en brandstof meer naar de grote steden in het westen. Het wordt er steeds moeilijker om te leven. Het maakt niet uit of je bonnen hebt of niet. Er is gewoon niets meer te krijgen. Al snel breekt er een hongersnood uit, zoals Nederland die in geen tijden heeft gekend. 
Zonder eten worden de mensen moedeloos, ze hebben nergens meer puf voor, tot ze zelfs geen kracht meer hebben om op te staan. De laatste Oorlogswinter is een zware tijd. Veel mensen sterven aan honger en kou.

Hongersnood in Nederland

In de winter van 1944 is er bijna nergens eten meer te krijgen. Ook de brandstof is op terwijl Nederland een bitterkoude winter te wachten staat.  

Tijdens de hongerwinter

Het is eind 1944. De Tweede Wereldoorlog  duurt nu al vier en een half jaar. Het zuiden van ons land is inmiddels bevrijd door de geallieerde legers, maar het noorden wordt nog steeds bezet door de Duitsers. De mensen in de grote steden in het westen hebben geen brandstof meer om hun  huizen te verwarmen. En tot overmaat van ramp is het die winter bitter koud. Door de oorlog is er ook steeds minder te eten. Er breekt een hongerwinter uit, zoals Nederland in geen tijden heeft gekend. Veel mensen zijn radeloos. Wanneer worden ze nu eindelijk eens bevrijd? 
In maart 1945 lijkt dat te gaan gebeuren. Geallieerde legers bevrijden Gelderland, Overijssel en de drie Noordelijke provincies. Maar bij de Grebbelinie worden ze tegengehouden door de Duitsers. De grote steden in het westen kunnen nog niet worden bevrijd.
Toch zijn de Duitsers nu bijna verslagen. De geallieerden kunnen afspraken met de Duitsers maken om voedsel te brengen bij de hongerige  mensen. 
Eind april droppen Amerikaanse en Engelse vliegtuigen miljoenen kilo’s voedsel boven West-Nederland.  
Hier Radio Herrijzend Nederland. Luisteraars blijft hangen aan uw toestel. Daar uw voedselvoorraad is uitgeput heeft het opperbevel opdracht gegeven om dadelijk voedsel door vliegtuigen boven bezet gebied uit te werpen. 
De Hongerwinter is eindelijk voorbij en de bevrijding komt er aan.

Het einde van de hongerwinter

In 1944 spreken de geallieerden met de verliezende Duitsers af dat ze het bezette deel van Nederland voedsel mogen brengen. Met vliegtuigen voorzien ze mensen van bloem, suiker en meel. De hongerwinter is voorbij!

Het voedsel komt uit de lucht

De Tweede Wereldoorlog loopt ten einde. Eind april 1945 hebben de Russische soldaten bijna heel Berlijn veroverd. Het is een gruwelijke strijd. Om elke straat, ieder gebouw en elk huis wordt gevochten. Ook de Rijksdag, het Duitse parlementsgebouw wordt veroverd. En de Russische vlag gaat trots in top. Hitler beseft dat hij de oorlog heeft verloren. Zijn droom van een groot Duits rijk ligt aan diggelen en hij pleegt zelfmoord.Overal geven Duitse soldaten zich nu over. De oorlog is nu bijna ten einde, ook in Nederland. 
In hotel De Wereld in Wageningen, onderhandelen de Duitsers en de Canadezen over de overgave van het Duitse leger in Nederland. Ook de baas van het Nederlandse leger, prins Bernard, de opa van Willem Alexander, is daarbij aanwezig. De oorlog is voorbij, het is eindelijk vrede. Het Duitse leger heeft verloren. Het grote nieuws wordt bekend gemaakt door radio oranje. 
Landgenoten. Nederland is vrij... Veldmaarschalk Montgomery heeft aan generaal Eisenhower medegedeeld dat alle Duitse strijdkrachten in Nederland hebben gecapituleerd.
En ook koningin Wilhelmina spreekt via de radio het volk toe. Iedereen is dolblij nu het hele land is bevrijd. En iedereen viert feest. Maar er zijn nog steeds Duitse soldaten in ons land.
En wat moeten wij nou? Gewoon. Ons overgeven. Zonder te vechten?! Wees blij! Deze krankzinnige oorlog is voorbij en wij leven nog! Maar onze eed dan?! We hebben trouw gezworen aan Hitler! De Führer is dood. Im Leben geht alles vorüber. Auch das Glück, doch zum Glück auch das Leid. En zijn beloften dan?! Duitsland zou overwinnen! we zouden het machtigste land ter wereld worden! waarom zijn we anders die hele oorlog begonnen?! Sprookjes, allemaal sprookjes. 
De Duitse soldaten geven zich over, maar de bevrijders zijn nog niet in alle dorpen en steden aangekomen. Het is chaos want een paar dagen lang is niemand de baas in Nederland. Om de orde toch te bewaren zijn de Binnenlandse Strijdkrachten ingezet. Ze arresteren NSB-s, Nederlanders die met de Duitsers hebben samengewerkt. En dat gaat er hardhandig aan toe. Vaak wordt er meteen wraak genomen op landverraders. Ze worden geslagen en belachelijk gemaakt. En ook vrouwen die met Duitse soldaten zijn omgegaan, worden opgepakt. Ze worden kaalgeschoren. En soms besmeurd met verf. Sommigen krijgen een hakenkruis  op hun hoofd. 
Kale kop, kale kop. Met een hakenkruis erop. Wie heeft dat gedaan?! Laat maar. Het gaat wel. Kunnen ze wel tegen een vrouw?! Lieverd, het is maar verf en m'n haar groeit wel weer aan. De Canadezen komen eraan! Vijf jaar lang hoor je ze niet, die Hollanders. En pas wanneer hun geallieerde vriendjes d'r zijn, durven ze met z'n allen een vrouw te mishandelen. Lafbekken.

Duitsland geeft zich over

De geallieerden drijven Hitler in het nauw. Hij kan geen kant meer op. Op straat vieren mensen de bevrijding van Nederland.


Nederland is weer een vrij land

De tweede wereldoorlog is voorbij. Duitsland heeft zich overgegeven, Nederland is bevrijd door de geallieerde legers. Het is één groot feest in de straten. Veel Nederlandse meisjes vinden het maar wat interessant, al die buitenlandse jongens in die stoere uniformen. Ze knuffelen en zoenen en sommigen vrijen met de soldaten. Uit die relaties worden meer dan zevenduizend baby’s geboren. Als de laatste geallieerde soldaten in januari 1946 naar hun land teruggaan, gaan sommige vrouwen met hen mee.

De bevrijding

Als Nederland is bevrijd, zijn de geallieerden soldaten erg populair bij de meisjes. Zo populair, dat er duizenden baby's worden geboren uit relaties met Engelsen en Canadezen. 

'Trees heeft een Canadees'

Ieder jaar, op 5 mei, is het feest. Dan vieren we onze vrijheid die we sinds de Tweede Wereldoorlog hebben. - En niet alleen omdat we wel houden van een feestje, we proberen op 5 mei ook stil te staan bij hoe fijn het is om in vrijheid te leven. Want dat hebben we in de Tweede Wereldoorlog vijf jaar lang niet kunnen doen.

Op 10 mei 1940 vallen Duitse soldaten ons land binnen. Vaak ook letterlijk ‘vallen’, overal in het land springen soldaten met parachutes uit Duitse vliegtuigen. Er breekt een hele zware periode aan, want de Duitse bezetters, de Nazi’s voeren een schrikbewind in Nederland. 
Je mag niet meer openlijk zeggen wat je vindt en denkt, je kan zomaar gevangen worden gezet of zelfs worden doodgeschoten. En de Duitsers zijn ook meedogenloos tegen allerlei mensen, alleen maar omdat ze vinden dat ze anders zijn. Vooral Joden worden massaal opgepakt en weggevoerd naar concentratiekampen. Sommige kampen, zoals Auswitz-Birkenau, zijn speciaal gemaakt om grote groepen mensen massaal te vermoorden. Vernietigingskampen.

In 1942 heeft Duitsland grote delen van Europa bezet en noemen dat Het Duitse Rijk. Maar daaromheen werken grote landen samen om de Nazi’s te stoppen en terug te dringen. Dat zijn de geallieerden. Rusland heeft als eerste succes. Ze weten het Duitse leger in het Oosten terug te dringen. En later lukt het Engelse, Amerikaanse en Canadese soldaten in 1944. Het is D-Day. Ook hier kan de bevrijding beginnen.

Ze landen aan de kust van Frankrijk en er wordt zwaar gevochten. Veel soldaten komen om. Maar toch lukt het de geallieerden door de Duitse linies te breken. Nu kan Frankrijk worden  bevrijd en daarna België. De geallieerden komen steeds dichter bij Nederland.

En dan is het zover. Het is, 12 september 1944.  Maastricht is de eerste grote stad die wordt bevrijd, de oorlog lijkt bijna over.

Dan verzinnen de geallieerden een gewaagd plan.
Om de opmars zeker te stellen proberen de geallieerden met parachutisten de bruggen over de grote rivieren veroveren. Bij Nijmegen en bij Arnhem. Als de bruggen heel blijven dan kunnen de tanks door rollen en kan Nederland verder worden bevrijd. 

Het is een gedurfde aanval. 
Er worden bruggen veroverd, maar bij Arnhem gaat de verovering moeizaam.
 
De Duitsers zijn te sterk. 
En na een hevige strijd blijkt Arnhem een brug te ver... De stad blijft verwoest achter.

De geallieerden komen alleen tot de zuidkant van de rivieren. De bevrijding van de rest van Nederland laat nog maanden op zich wachten.  

De mensen in Noord Nederland krijgen het zwaar te verduren. Het voedsel raakt op en een hongerwinter teistert Nederland.  
Terwijl de bevrijding zo dichtbij leek, komen nog duizenden mensen om van honger en uitputting in die laatste maanden van de bezetting. De geallieerden droppen voedselpakketten voor de hongerige bevolking.

In April rukken Geallieerde  troepen weer op in ons land. Als eerste worden het oosten en het noorden bevrijd.
Dan, op 5 mei 1945 geven de Duitse troepen zich officieel over tijdens besprekingen in Hotel de Wereld in Wageningen. Hier is onze vrede getekend.

De eerste dagen na de bevrijding is ook een onrustige tijd. Duitsers trekken zich massaal terug en in Nederland wordt afgerekend met de Nederlanders die tijdens de bezetting met de Duitsers hadden samengewerkt. NSB-ers, de bevriende partijleden van de Nazi’s, worden gearresteerd. 
Er worden ook overal meisjes uitgejouwd die verkering hadden gehad met Duitse soldaten. 

Na de bevrijding wordt velen pas echt duidelijk hoe wreed het Nazi Duitsland was, als de mensen terugkomen die gevangen zaten in concentratiekampen.  

Nu, zoveel jaren later, praten we er juist wel weer over. Want als je weet wat er toen is gebeurd, waardeer je de vrijheid van nu des te beter. 


Nederland bevrijd

Ieder jaar, op 5 mei, is het feest: Bevrijdingsdag. Dan vieren we onze vrijheid sinds de Tweede Wereldoorlog. Voor die vrijheid hebben veel soldaten hard gevochten. 

Na vijf jaar Tweede Wereldoorlog

De Tweede Wereldoorlog is voorbij. Na de Bevrijding wordt iedereen die wordt verdacht van verraad, NSB’ers en andere helpers van de Duitsers, opgepakt door leden van de Binnenlandse Strijdkrachten. Tussen de 120 en 180 duizend NSB-ers worden gevangen genomen en opgesloten in scholen, fabrieken, maar ook in vroegere kampen, zoals kamp Westerbork. Ze worden bewaakt door vroegere verzetsmensen die vaak nog ontzettend kwaad zijn op de NSB’ers. Daarom laten ze hen allemaal rotklussen doen. De gevangenen worden uitgescholden en mishandeld en krijgen slecht te eten. Zeker een paar 100 gevangenen komen om het leven. Uiteindelijk krijgen na hun proces 50.000 NSB’ers en verraders een gevangenisstraf. De leider van de NSB, Anton Mussert, wordt doodgeschoten.

Na de oorlog

Wie in de oorlog de Duitsers heeft geholpen, wordt na de bevrijding gestraft. Ze worden opgesloten en moeten zwaar werk doen. 

Verraders worden gestraft

Op 6 juni 1944 varen vanuit Engeland duizenden schepen richting de Noord-Franse kust. Aan boord tienduizenden Engelse, Amerikaanse en Canadese soldaten. Het zijn de geallieerden die zijn gekomen om Europa te bevrijden van Adolf Hitler en de nazi’s. En met succes. Na drie maanden wordt Parijs bevrijd. Daarna volgen Brussel en Antwerpen. De opmars van de geallieerden gaat zo vlug dat het er op lijkt dat Nederland nu ook heel snel bevrijd zal worden. Maar daar zijn de NSB’ers die de Duitsers helpen niet blij mee. 
CORRY! CORRY! CORRY! We moeten wegwezen! Als ze je te pakken krijgen, dan hangen ze je op! Net als in Frankrijk en België! Neem alleen wat handbagage mee. We moeten de trein halen! Kom, vader, naar Duitsland. We hebben niets te verbergen. Ik blijf hier. Corry, alsjeblieft. Het spijt me, Marinus.
Als het gerucht gaat dat de geallieerde troepen in Nederland zijn, vluchten op 4 september 1944 duizenden NSB-ers en Duitse soldaten naar Duitsland. Ze hopen daar veilig te zijn. Lopend, met de trein, met de auto, met de fiets, op karren, het maakt ze niets uit, zolang ze maar weg kunnen. Maar de geallieerde opmars wordt bij de grote rivieren door de Duitsers tegen gehouden. En de bevrijding laat in een groot deel van Nederland nog 8 maanden op zich wachten.  Pas op 4 mei 1945 geven de Duitsers zich over en is Nederland na 5 jaar bezetting weer helemaal vrij. En dat wordt gevierd. 
We waren toch voor Nederland? We wilden toch alleen maar het beste voor iedereen? Wat hebben we dan verkeerd gedaan? We hebben verloren. Opeens wordt er op de voordeur gebonsd. Hier zitten ze, die Landverraaiers!
Na vijf jaar Duitse bezetting willen de mensen alleen maar wraak. Wraak nemen op de landverraders. En die worden bespuugd, geschopt, geslagen en uitgelachen. Ze worden vernederd. En vrouwen en meisjes die hebben gevreeën met Duitse soldaten, die worden kaalgeschoren. Zo’n 150.000 NSB’ers waaronder 10.000 kinderen worden opgesloten in oude scholen, kampen en gevangenissen. Hoe lang je vast zit, heeft te maken met wat je hebt gedaan. Hoe je de Duitsers hebt geholpen. Ben je alleen een meeloper, of heb je ook echt mensen verraden. Anton Mussert, de leider van de NSB krijgt de zwaarste straf. Hij wordt doodgeschoten wegens landverraad. Sommigen NSB-ers zitten jaren lang vast, en anderen zijn na een paar weken of een paar maanden al weer vrij. Maar de schaamte dat ze NSB-er zijn geweest, die gaat voor velen nooit meer voorbij. Ook al is de oorlog allang afgelopen.

Wraak op de NSB

Na de bevrijding willen veel mensen wraak nemen op de NSB'ers die de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben geholpen. Mensen die de Duitsers hebben gesteund worden openlijk afgeranseld of te werk gesteld in werkkampen.

Bespuugd, geslagen en vernederd

Het is 1945. De Tweede Wereldoorlog is eindelijk voorbij. Maar het land ligt in puin en moet worden opgebouwd. Overal zijn huizen, bruggen, wegen en spoorbanen verwoest. Ook zijn de havens van Rotterdam en Amsterdam vernietigd. En grote stukken land zijn onbruikbaar geworden, omdat ze tijdens de oorlog onder water zijn gezet.

Nederland in puin

Nederland is dan wel bevrijd, maar de Tweede Wereldoorlog eist ook na 5 mei 1945 nog slachtoffers. Dagelijks vallen er doden door Duitse landmijnen. 

Door bombardementen en landmijnen

Mijn oma praat nooit stoer over de oorlog
De laatste winter weet ze nog het beste
Ze was zeven
Zuid-Nederland bevrijd, de rest nog niet
Oma hoorde bij de rest

Raar dat vrede zo vaak gaat over waar je huis toevallig staat
Ze heeft toen vaak de hemel af staan speuren
En dacht maar: wanneer gaat het nou gebeuren?

Waar blijven ze nou?
De mensen die ons gaan bevrijden
Ze weten toch wel dat we kou en honger lijden?
Zijn ze gewoon vergeten daar dat we bestaan?
Of komen ze er stiekem bijna aan?
Waar blijven ze nou?

Mijn oma heeft nu kasten vol met eten
En ook haar koelkast si altijd gevuld
Ze wil nooit meer restjes uit het vuilnis hoeven rapen
Als toen, toen ze van honger niet kon slapen
En dacht: waar blijven ze nou?
Waar blijven ze nou?

Soms sla ik het journaal maar liever over
Alweer een oorlog of een voedselramp
Al die mensen die hoop houden in platgegooide steden of een vluchtelingenkamp
Raar dat vrede zo vaak gaat over waar je huis toevallig staat
Dus zie je ons nooit en hen wel in nieuwsberichten
Met steeds dezelfde vraag op hun gezichten

Waar blijven ze nou?
Ze weten toch wel dat we kou en honger lijden?
Zijn ze gewoon vergeten daar dat we bestaan?
Of komen ze er stiekem bijna aan?
Dan wil je schreeuwen: het komt goed
Iedereen doet wat ie kan
Maar als dat niet zo is
Wat zeg je dan?

Waar blijven ze nou?

In 1944 wordt het zuiden van Nederland bevrijd. De rest van ons land moet de hongerwinter doorstaan. Ook vandaag de dag zijn er mensen op de vlucht voor oorlog. Dit liedje gaat over wachten op bevrijding.

Liedje over vrede en bevrijding

79 jaar geleden

De bevrijding van Nederland

Op dit moment ervaren wij problemen met de site, waaronder de zoekfunctie. Er wordt aan gewerkt, hopelijk snel opgelost. red. Schooltv.nl

Narcis in de knop

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Wat weet jij over de bevrijding van Nederland?

De bevrijding begint

D-day

De bevrijders van de oorlog

Operatie Market Garden

Een brug te ver

Hongersnood in Nederland

Het einde van de hongerwinter

Duitsland geeft zich over

De bevrijding

Nederland bevrijd

Na de oorlog

Wraak op de NSB

Nederland in puin

Waar blijven ze nou?

Wat weet jij over de bevrijding van Nederland?

Meer

Nederland in de Tweede Wereldoorlog

Wat weet jij over Willibrord?

De Canon van Nederland

Wat weet jij over Karel de Grote?

Embed video

Bewaar dit item in een verzameling

Nieuwe verzameling

Hallo! Welkom terug

Vind alles voor een leuke les!

Met een account kan je