Name: Onderzoek naar pulsars
Uploaded: 2016-02-16T00:00:00+01:00
Duration: 6 min 14 s

Klas 1/2/3

Maurice: "Vet hé? Ja dat is een radiotelescoop van sterrenkundig instituut Astron. Daar ben ik omdat ik heb afgesproken met sterrenkundige Samayra Straal. Zij doet onderzoek naar pulsars. Dat zijn zeg maar ontplofte sterren en dat onderzoek doet ze met behulp van onzichtbaar licht. Ja echt, onzichtbaar licht."

Maurice: "Wat een fantastische locatie om onderzoek te doen." 
Samayra: "Ja mooi hé?" 
Maurice: "Echt te gek! Wat houd je onderzoek precies in?"
Samayra: "Ik zoek naar pulsars en dat is een overblijfsel van als een zware ster is ontploft. Een zware ster is ongeveer 8 tot 25 keer zo zwaar als onze zon, ze zijn heel groot en heel zwaar, dan ontploffen ze en dan blijft er iets  over dat is ongeveer 1,5 keer zo zwaar als de zon en maar 10 kilometer breed. Dus dat is net zo groot als Amsterdam. Ik heb een model binnen staan, dus kom maar mee."

Samayra: "Dit is het model van een pulsar en ze draaien heel snel rond. De snelste draait wel 625 keer per seconde om zijn as."
Maurice: "625 keer?"
Samayra: "Ja snel hé?"
Maurice: "Per seconde?"
Samayra: "Per seconde."
Maurice: "Dat is heel snel ja."

Maurice: "Hoeveel van die pulsars zijn er?"
Samayra: "Nou we hebben er tot nu toe 2000 ontdekt en ik hoop er nog veel meer te ontdekken."
Maurice: "Ja, ergens in de ruimte. En hoe ontdek je die dan?"
Samayra: "Ja met behulp van onzichtbaar licht en dat is onderdeel van het elektromagnetisch spectrum."
Maurice: "Aaah het elektromagnetisch spectrum! Ja..."

Samayra: "Wit licht is eigenlijk een optelsom van alle verschillende kleuren en dat kunnen we duidelijk maken met behulp van een prisma."
Maurice: "Ah, de regenboog."
Samayra: "Ja inderdaad, een mini regenboog die alle zichtbare kleuren laat zien. En iedere kleur heeft zijn eigen golflengte. Een golflengte bepaal je door de afstand tussen twee pieken. Het rode licht heeft een lange golflengte en het blauwe licht heeft een kortere golflengte. Naast een eigen golflengte heeft iedere kleur ook een eigen temperatuur. Blauw is kouder dan rood. Als je vervolgens de temperatuur naast het rood gaat meten, blijkt dat de temperatuur daar nog hoger is. Daar zit infrarood ligt met een langere golflengte dan rood en als we verder gaan hebben we microgolven en radiogolven. Aan de andere kant heb je ook licht dat we niet kunnen zien, maar juist met een kortere golflengte. Daar zit bijvoorbeeld röntgenstraling en gammastraling."
Maurice: "Maar dat kunnen wij dus allemaal niet zien?"
Samayra: "Dat wij nu allemaal niet zien."
Maurice: "Maar dat is er nu wel?"
Samayra: "Dat is er wel."
Maurice: "Ons brein kan dat dan misschien niet, maar slimme wetenschappers hebben toch een manier gevonden om dat onzichtbare licht zichtbaar te maken en daar hebben we allerlei voordelen uitgehaald. Denk aan een politiehelikopter. Toch? Met zo'n warmtecamera. Verdachte criminelen zijn dan opeens wel zichtbaar. Of het ziekenhuis, daar maken ze röntgenfoto's. Die röntgenstraling zorgt ervoor dat wij in een lichaam kunnen kijken. Nou, super handig dus."
Samayra: "Ja, en al dat licht samen, van röntgen helemaal tot radio, dat samen is het elektromagnetisch spectrum."
Maurice: "Dat is het elektromagnetisch spectrum! 
Samayra: "Inderdaad."
Maurice: "Ik snap het nu."

Maurice: "Zo'n pulsar straalt dus ook straling uit."
Samayra: "Ja alles zendt elektrostralingen uit en een pulsar heeft een bundels radiogolven. En radiogolven zijn lange golven met een lage frequentie. Die draai je rond. Dus iedere keer als je hem langs ziet komen, zie je een flitsje. Net als bij een vuurtoren. Als jij hem langs ziet komen dan zien wij hem ook. Maar dan in het onzichtbare radiolicht. En omdat we dat zelf niet zien, zetten we dat met behulp van de computer om in een piepje. In geluid dus."
Maurice: "Kunnen we nu ook zoeken naar zo'n pulsar?"
Samayra: "Ja, kom mee!"
Maurice: "Vet."
Samayra: "Moet ik heel even de telescoop besturen."
Maurice: "Ok, die telescoop beweegt nu naar de pulsar?"
Samayra: "Ja, zodat hij het signaal kan ontvangen."

Samayra: "Dat is hem. De radiogolven worden door de computer omgezet in een geluidje. Dus die bof bof, dat is iedere keer dat de bundel radiostraling door de telescoop wordt opgevangen." 
Maurice: "En is dit het licht wat nu uitgestraald wordt?"
Samayra: "Nee, dit licht is al een tijdje onderweg. Dit is 3,5 duizend jaar geleden uitgezonden door de pulsar. Dus deze radiogolven zijn uitgezonden in de tijd van de Grieken en de Romeinen."
Maurice: "Bizar zeg!"
Samayra: "We kijken eigenlijk terug in de tijd."

Maurice: "Het ziet er prachtig uit. Het maakt contact met het buitenaardse, maar ik weet niet precies hoe zo'n radiotelescoop werkt. Je kijkt erdoorheen en er zitten allemaal gaatjes in."
Samayra: "Ja dat klopt, je kijkt erdoorheen, maar dat is het zichtbare licht dat erdoorheen gaat. Je weet nu, het zichtbare licht heeft een korte golflengte, dus die kan er wel door, maar de radiogolven hebben een langere golflengte en die worden gereflecteerd door de telescoop naar de camera, waar het vervolgens wordt opgevangen."
Maurice: "Oh, op die manier."
Samayra: "Dus eigenlijk een soort van zeef. Het zichtbare licht gaat er wel door, maar de radiogolven niet."
Maurice: "Het lijkt ook wel een beetje op een zeef inderdaad."
Samayra: "Ja."
Maurice: "Volgens mij is het heel leuk om dit onderzoek te doen, of niet?"
Samayra: "Ja ik vind het ook echt superleuk."
Maurice: "Maar wat hebben we er eigenlijk aan?"
Samayra: "Nou ja, wij als mensen zijn natuurlijk erg nieuwsgierig. We willen exact weten hoe alles in elkaar zit. Zo ook willen we weten hoe het heelal in elkaar zit en om bijvoorbeeld pulsars te vinden moeten we nieuwe technologieën ontwikkelen. Deze technologieën worden nu ook gebruikt in het hedendaagse leven. Zonder sterrenkunde had jij geen camera op je telefoon gehad. Had je geen selfie kunnen maken. Je had hem trouwens ook niet op Facebook kunnen uploaden, want je had geen wifi gehad."
Maurice: "Zo telescoop erbij en lachen. Nou top! Ga maar lekker door met die onderzoeken."

De ruimte-experts

Ruimtevaart in de praktijk. Breng met deze video's ruimtevaart de klas in met uitleg van verschillende ruimte-experts over satellieten, raketten, ruimtestations en alles wat met ruimtevaart te maken heeft. In samenwerking met NEMO en ESERO.

Programmaheaders

Ruimtevaart in de klas

Met onze ogen kunnen we maar een klein deel zien van al het licht, de rest is voor ons dus 'onzichtbaar'. Maar wetenschappers gebruiken dit 'onzichtbare licht' wel voor hun onderzoek. Sterrenkundige Samayra Straal doet onderzoek naar pulsars. Dat zijn ontplofte sterren ver weg in de ruimte. Met behulp van een telescoop vangt ze radiogolven van deze pulsars op. Radiogolven maken, net als zichtbaar licht, deel uit van het elektromagnetisch spectrum.

Aarde, zon en maan

Techniek

Onderzoek naar pulsars

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Gele tulpen

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.