De Verenigde Naties. Die intergouvernementele organisatie van 193 samenwerkende landen. Je kent ze wel, maar ken je ze ook echt? Tuurlijk. Het begon allemaal in 1945 na de Tweede Wereldoorlog. Met als core business het bewaken van de wereldvrede. Maar in die ruim zeventig jaar is de VN veel meer geworden dan alleen een peacekeeper. De VN is overal en elke dag wel ergens op de één of andere manier in het nieuws. De VN heeft al heel veel bereikt, maar loopt ook tegen muren op. Eerst: wat is de VN nou precies?
De VN is een internationale duizendpoot met zoals gezegd 193 lidstaten, vijf bestuursorganen, zes officiële talen, twintig gespecialiseerde organisaties en nog een stuk of wat gespecialiseerde programma's. Wat ik zeg, een duizendpoot. Eerst die bestuursorganen. Dat zijn er dus vijf. De algemene vergadering, zeg maar het parlement. De enige plekken waar alle 193 leden bij elkaar komen voor overleg. De Economische en Sociale Raad, die wereldwijd verbetering van de levensstandaard en het beschermen van mensenrechten voorstaat. Het Internationaal Gerechtshof hier bij ons in Den Haag, die zich bezighoudt met rechtsgeschillen tussen staten. Het secretariaat, voor de administratieve rompslomp en de communicatie tussen de bestuursorganen, met aan het hoofd een secretaris-generaal, het gezicht van de VN. En de allerbelangrijkste: de Veiligheidsraad. Het paradepaardje van de internationale vrede. Maar daar valt nog wel een kanttekening bij te plaatsen. Kom ik zo op terug. Eerst de gespecialiseerde organisaties van de VN. Denk bijvoorbeeld aan UNESCO voor onderwijs, wetenschap en cultuur, de Wereldbank voor geld voor ontwikkelingssamenwerking en de Wereldgezondheidsorganisatie voor, jawel, wereldwijde volksgezondheid.
Bij gespecialiseerde programma's moet je vooral denken aan hulporganisaties zoals Unicef voor kinderen in nood, de UNHCR voor vluchtelingen en het Wereldvoedselprogramma tegen honger. En dus nog heel veel meer, maar nu heb je in ieder geval een beeld van de vele gezichten van de VN. Die hebben ons van alles opgeleverd. Een kleine greep. Wat dacht je van minder oorlogen en doden dankzij diplomatie en vredesmissies. De Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens. Oorlogsmisdadigers zoals Milosevic en Charles Taylor die konden worden berecht. Een wereldwijde standaard voor veilig vliegen. Het uitroeien van ziektes zoals pokken. Het beschermen van werelderfgoed zoals de Galapagoseilanden. Het klimaatakkoord van Parijs en de opvang van vele, vele vluchtelingen wereldwijd, zoals hier in Libanon. En ik kan best nog wel even doorgaan. De Verenigde Naties zijn dus veel meer dan alleen een paar mooie woorden op papier. Maar ja, daar is 'ie, de grote 'maar'.
De VN heeft ook flinke beperkingen. Neem die Veiligheidsraad, waar wereldvrede gegarandeerd moet worden. De vijf permanente leden van de Veiligheidsraad, China, de VS, Rusland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben elk een heel bijzonder recht, het vetorecht. Daarmee kunnen zij individueel elke VN-resolutie blokkeren. Daardoor zitten sommige conflicten gewoon muur- en muurvast. Denk aan het Israëlisch-Palestijnse conflict of de uitzichtloze situatie in Syrië. Door onenigheid tussen de grootmachten binnen die VN zijn echte oplossingen soms mijlenver weg. En zelfs als de VN op vredesmissie gaat in conflictgebieden, kan het heel lelijk aflopen. Denk aan de massaslachtingen in Rwanda van Hutu's op Tutsi's of de val van Srebrenica en de moord op duizenden moslims. Zeer, zeer pijnlijke dossiers. De VN stond erbij en keek ernaar. Machteloos. En er zijn nog wel meer zwarte bladzijden. Bijvoorbeeld zware misdragingen door VN-militairen in Congo of corruptie bij het olie-voor-voedselprogramma in Irak. Ook is er kritiek op de machtsverhoudingen binnen de VN en de manier waarop het gefinancierd en bestuurd wordt. De macht en de daadkracht van de VN is uiteindelijk soms gewoon heel beperkt.
Er valt dus meer dan genoeg aan te merken op de VN. Maar vergeet toch vooral ook dat eerdere mooie lijstje niet. Want laten we eens even een gedachte-experimentje doen. Zet deze video 2 minuten op pauze en denk eens na over een wereld zonder zulke internationale samenwerking, waarin iedereen alleen z'n eigen hachje redt. Oké, doe maar even na de video, want we zijn er wel zo'n beetje.
