Name: Kun je verslavingsgevoelig zijn?
Uploaded: 2013-05-16T22:00:00+02:00
Duration: 1 min 24 s
Description: Hoeveel je ergens van geniet, wordt bepaald door je hersens. En hoe je hersens werken, is erfelijk bepaald. Als je ouders meer genoten van een fles sherry dan een gezellige boswandeling, heb je meer kans om ook verslaafd te raken. Je kunt er dus gevoelig voor zijn.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Bij aangename activiteiten, zoals lekker eten of de liefde bedrijven, komt er in het beloningscentrum van je brein dopamine vrij. Dopamine is een natuurlijke signaalstof, die zo plezierig aanvoelt dat je die belangrijke dingen steeds weer blijft doen. Maar niet tegelijkertijd a.u.b.. 
Dopamine wordt opgevangen door dopaminereceptoren. Mensen die daar veel van hebben, ervaren eerder het aangename effect. Deze mensen halen plezier uit de ‘gewone’ dingen des levens, de mazzelkonten. Als je weinig receptoren hebt, dan liggen de drugs op de loer, want die geven een enorme dopamineboost. Maar bij iedere shot krimpt het aantal receptoren in je bovenkamer, waardoor je een steeds hogere dosis moet nemen om je weer goed te voelen. De vicieuze verslavingscirkel komt op gang! En jij ook. Op naar de kliniek, om eens even lekker af te kicken. Sterkte!
De manier waarop je hersenen functioneren is erfelijk. Dit zorgt er mede voor dat verslaving vaak een familieaangelegenheid is. Als een van je ouders alcoholist is, dan heb jij 2 tot 4 keer meer kans om zelf ook aan de drank te raken. Hopelijk krijg je dan van je andere ouder een overdosis wilskracht.

In Nederland mag je pas alcohol drinken vanaf je achttiende. En daar zijn goede redenen voor: alcohol beschadigt je organen en je hersenen. Lees er meer over in dit scrollverhaal.

Scrollverhaal over de gevolgen van alcohol

Wat doet alcohol met je?

In Nederland sterven elk jaar zo'n 20.000 mensen aan de gevolgen van roken. In een sigaret zitten allerlei schadelijke stoffen die slecht zijn voor je lichaam. Waarom zijn we ooit begonnen met roken?

Scrollverhaal over de gevolgen van roken

Hoe schadelijk is roken?

Vapen wordt steeds populairder, maar gezond is het niet. Net als bij roken krijg je allerlei schadelijke stoffen binnen. Deskundigen maken zich zorgen dat er een nieuwe generatie rookverslaafden opgroeit. Wat moet je weten over de e-sigaret?

Scrollverhaal over een populair alternatief voor roken

Hoe slecht zijn e-sigaretten?

Ben jij snel afgeleid, vergeetachtig en dromerig. Dan heb je misschien wel ADD. Wil je weten wat ADD precies inhoudt? Klik op de afbeelding om de rest van de story te lezen op NPO Kennis.

Story over attention deficit disorder

Wat is ADD?

Clipphanger

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Clipphanger logo

Clipphanger 

Clipphanger op Youtube

Hoeveel je ergens van geniet, wordt bepaald door je hersens. En hoe je hersens werken, is erfelijk bepaald. Als je ouders meer genoten van een fles sherry dan een gezellige boswandeling, heb je meer kans om ook verslaafd te raken. Je kunt er dus gevoelig voor zijn.

Mens en lichaam

Kun je verslavingsgevoelig zijn?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

In je brein gebeurt een heleboel. Wat regelen al die kwabben, hormonen en stofjes?

Welke organen zitten er in je lichaam en wat doen ze precies? Dwaal rond door je lichaam met deze interactieve schoolplaat en bekijk de video's om meer te ontdekken over je organen. 

Interactieve schoolplaat langs je organen

Je lichaam: organen

Wat is de hik? Waarom krijg je kramp? Ontdek alles over je lichaam in deze interactieve schoolplaat. Heb je ergens last van? Of vraag je je af waarom je lichaam werkt zoals-ie dat doet? Zoom in en dwaal door je lijf, van top tot teen.

Interactieve schoolplaat over het menselijk lichaam

Van top tot teen

Zweet

Ons lichaam zweet om af te koelen. Het meeste zweet stinkt niet, maar onder je oksels kan het behoorlijk gaan stinken. Wat hebben bacterieën daarmee te maken en waarom stinken pubers zo erg? Klik op de afbeelding om de story te lezen op NPO Kennis.

Story over vervelende lichaamsgeurtjes

Waarom stinkt zweet?

Yoga staat bij elke sportschool wel op het programma. Maar er zijn heel veel soorten yoga, en voor iedereen betekent het iets anders. Yoga is een manier om fit te blijven maar kan ook een manier zijn om innerlijke rust te vinden. Klik op de afbeelding om meer te lezen over yoga.

Story over de yoga way of life

Wat is yoga?

Afspeellijst brein

‘Déjà vu’ betekent letterlijk ‘al gezien’. Het is een merkwaardig psychologisch verschijnsel, waarbij je het gevoel krijgt dat je een bepaalde situatie al eens eerder hebt meegemaakt.
Ondanks eeuwenlang nadenken zijn wetenschappers er nog niet over uit hoe een déjà-vu ontstaat. De Franse psychiater Pierre Janet dacht dat bij een déjà vu het beeld dat we zien zich splitst en via twee verschillende prikkels aan de hersenen wordt doorgegeven. De ene prikkel komt later binnen dan de andere, waardoor de eerdere prikkel als herinnering wordt ‘herkend’. Een déjà-vu!
Andere wetenschappers verklaren déjà-vu's aan de hand van de hippocampus. De hippocampus is geen universiteitsterrein voor nijlpaarden, maar een deel van je hersenen dat herinneringen aanmaakt. Een ander deel van de hersenen, de gyrus dentatus zorgt ervoor dat de verschillen tussen die herinneringen duidelijk worden. Maar, als dat niet goed werkt, kun je de verschillen niet goed uit elkaar houden, en krijg je het gevoel dat je al eens eerder ergens bent geweest. Een déjà-vu!
Nog een theorie is dat er bij een déjà vu een soort kortsluiting ontstaat in de hersenpan. Normaal zie je iets en wordt het daarna pas opgeslagen in het geheugen. Als er sprake is van kortsluiting wordt het beeld eerst opgeslagen, en zie je pas later "het licht". Daardoor lijkt het beeld een herinnering. Een déjà-vu!
Of had ik dat al een keer gezegd?

Ken je dat gevoel dat je ergens al eerder bent geweest of iets eerder hebt gezien? Daar is wel een naam voor - déjà-vu - maar nog geen eenduidige verklaring. 

Wat is een déjà-vu?

Groep 6/7/8

Angst ontstaat in het angstcentrum in je hersenen.
Eigenlijk het alarmsysteem van je lichaam. Als er gevaar dreigt, dan gaat het alarm af, en wordt je lichaam in verhoogde staat van paraatheid gebracht. Je adem versnelt, je hart gaat hard kloppen en je bloeddruk stijgt. Klaar om de strijd aan te gaan! Of om heel erg snel weg te rennen… dat mag ook.

Als je last hebt van een angststoornis, dan is je alarmsysteem te scherp afgesteld. Er hoeft maar een spinnetje in de buurt te komen, of de sirene begint te loeien. Dikke kans dat het daar niet bij blijft, en dat je bang wordt voor die angst. Dan ga je situaties mijden waar je eventueel ooit spinnen tegen zou kunnen komen. En da’s lastig, want… ZE ZITTEN OVERAL!

Veel leuker is het om je angstcentrum zelf voor de gek te houden. Als je in een achtbaan stapt, dan weet je heel goed dat er niks kan gebeuren. Maar je angstcentrum weet dat niet, en reageert geheel automatisch: aaaaaaaaa! 

Er worden ook mensen geboren, bij wie het angstcentrum niet goed werkt. Deze waaghalzen zijn letterlijk nergens bang voor. Maar daar kunnen we helaas meestal niet zo lang van genieten...


Als er gevaar dreigt, gaat er in het angstcentrum in je hersenen een alarm af. En voor je het weet begin je zelf ook te loeien. 

Waarom gil je als je bang bent?

Na een amputatie volgt nog een heel andere sensatie: een brandend, tintelend of stekend gevoel in het lichaamsdeel dat je niet meer hebt: fantoompijn. En die is heel frustrerend, want hoe kun je nou krabben aan een vinger die er niet meer is?
Fantoompijn zou te maken kunnen hebben met je zenuwen die bij de amputatie zijn doorgesneden, maar toch nog steeds prikkels doorgeven aan je hersenen. Anderen leggen de oorzaak juist bij die hersenen: als je een ledemaat kwijtraakt, wordt het bijbehorende deel van je grijze massa werkloos. Die hersencellen willen wel blijven meedoen, en dat vertaalt zich in fantoompijn. Een derde verklaring vinden we in ons pijngeheugen. Daar zijn allerlei pijnbelevingen in opgeslagen, die ook na de amputatie af en toe de kop opsteken. En dan is je pijngeheugen niet echt een fijn geheugen.
Die rare fantoompijn wordt tegenwoordig behandeld met een heel gewone spiegel. Door de hand die je nog wél hebt voor de spiegel heen en weer te bewegen, gaan je hersens denken dat je andere hand er ook weer is. Handig hoor. Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, opeens voel je niks meer van je geamputeerde hand..

Een geamputeerd been hoef je niet meer te scheren. Maar het kan nog wel pijn doen of jeuken. Met een spiegel is deze fantoompijn makkelijk te bestrijden. 

Wat is fantoompijn?

Ons geheugen heeft zijn plek natuurlijk in de hersenen, en wel in de hippocampus. Goed onthouden!
Het opslaan van informatie begint bij de zintuigen: horen, ruiken, voelen, zien en proeven. Die ‘cocktail’ aan prikkels wordt geregistreerd in je sensorische geheugen. Al na een paar seconden gaat deze informatie door naar je korte-termijngeheugen. Hier kun je bijvoorbeeld ook een telefoonnummer opslaan. En dit korte-termijngeheugen is nét lang genoeg om dat nummer in te kunnen intoetsen: ‘Hallo? Hallo-ooo?’ 
Alleen heel belangrijke zaken mogen door naar het langetermijngeheugen. (zoals die megahit van Prince) Maar daar moet je soms wel wat moeite voor doen. Zoals een ezelsbrug bedenken. Het jaar dat Oranje het EK won, plus de wortel van 16, het nummer van James Bond - hmhm - 1999: Jackpot! 
Het ene geheugen is als een safe, het andere als een zeef. Als je bijvoorbeeld te maken krijgt met de ziekte van Alzheimer, dan gaat je hippocampus geleidelijk aan verschrompelen. Je krijgt moeite om nieuwe informatie te onthouden. Dat kan tot een vervelende situatie leiden, maar, één troost: ook dat ben je waarschijnlijk morgen weer vergeten.


Sommige dingen staan voor altijd in je geheugen gegrift, maar soms moet je echt graven in je geheugen. Dat heeft te maken met de werking van je hippocampus.

Hoe werkt je geheugen?

In de zomer zijn we allemaal vrolijk en blij, maar zo gauw de eerste herfstregens vallen, wordt ook ons humeur neerslachtiger. Tijd voor een fikse winterdip. Somberheid, vermoeidheid, de hele dag in bed willen liggen, en meer trek in calorierijk eten hebben waardoor je gewicht weer toeneemt, je niet meer in je kleren past en NOG somberder wordt. Je raakt van de regen in de dip.
Artsen denken dat de winterdip ligt aan het licht. Het licht van de zon is in de winter minder sterk, en het is ook nog eens minder lang licht. Hierdoor raakt de biologische klok, die achter je ogen zit, flink van de leg. De winterdip wordt tegenwoordig dan ook vaak aangepakt met lichttherapie. Niet liggen onder de zonnebank, maar met licht uit een speciale lamp: een half uurtje lang maar liefst 10.000 lux op je doppen, en je winterdip verdwijnt als een sneeuwpop voor de verwarming.
Wat ook helpt: regelmaat, iedere dag voor 8 uur opstaan, een goed ontbijt nemen zodat ook je lichaam weet dat de dag weer is begonnen, zoveel mogelijk naar buiten gaan om wat extra licht mee te pikken, en lekker hard schaatsen zodat je lichaam het geluksstofje endorfine aanmaakt. Dag winterdip! Tot volgend jaar.

In het najaar laat de zon zich minder zien. Dat kan je biologische klok flink ontregelen: als je alleen maar wilt slapen, eten en klagen heb je waarschijnlijk last van een winterdip. 

Wat is een winterdip?

Alois Alzheimer wordt in 1864 in Duitsland geboren met een uitstekend stel hersens. Op zijn 23ste al haalt hij zijn medische graad. Zijn passie is de neuropathologie, oftewel de studie van zenuwziekten. Tegen zijn eigen zenuwen paft hij per dag een batterijtje sigaren weg.
In 1908 wordt Alzheimer in München directeur van het klinisch anatomisch laboratorium. Met zijn onafscheidelijke microscoop verdiept hij zich in de grijze massa. Even uitkijken met je sigaar.
Hij onderzoekt oude mensen die last hebben van dementie en geheugenverlies. Bepaalde delen van hun hersenen blijken gekrompen, of zelfs helemaal foetsie, en Alzheimer vindt ook allerlei opmerkelijke ophopingen van eiwit. Niet alleen bij ouderen, ook bij een vrouw van pas 51 treft hij deze afwijkingen aan. Hiermee is aangetoond dat dementie ook bij jongeren voor kan komen. Balen voor de patiënten, applaus voor Alzheimer.
In de trein naar Polen, op weg naar een nieuwe baan als professor, wordt Alzheimer ziek. Een paar jaar later sterft hij, 51 jaar oud, maar zonder ooit zijn eigen ziekte gehad te hebben. Al had hij dus wel zijn eigen ziekte: Alzheimer. Maar die had hij dus niet zelf.

Wat we tegenwoordig de ziekte van Alzheimer noemen, wordt aan het begin van de twintigste eeuw ontdekt door de Duitse neuropatholoog Alois Alzheimer.

Wie was Alzheimer?

Adrenaline is een hormoon dat wordt aangemaakt in je adrena, je bijnier. Maar alleen als het er echt op aankomt: bij extreme kou, of hitte, als je witheet bent of juist vurig warm, dan spuit de adrenaline je bloedbaan in, waardoor je bloedvaten zich vernauwen, je hart sneller gaat kloppen, je pupillen wijder worden en je handen gaan zweten. Je kan er zelfs van gaan braken, en daar worden andere mensen dan weer misselijk van.
Adrenaline is een verdraaid nuttig hormoontje: als je overvallen wordt, kan je opeens razendsnel reageren. Met de adrenaline werken je hersenen namelijk sneller, zodat je beter op de situatie kan inspelen. Het spul zorgt er ook nog eens voor dat je extreme pijnen kunt verdragen. Zoals wanneer je hard onderuit gaat. Je strompelt naar huis, en dan blijkt pas dat je been gebroken is. Au! Dan is de adrenaline uitgewerkt, en wordt het tijd voor morfine.
Net als morfine kan adrenaline verslavend zijn. Als je de hele week voor je werk allerlei spannende branden hebt geblust dan wil je lichaam in het weekend ook weer een shotje. Gewoon even stoer doen, en lekker een stukje bungeejumpen. Adrenaline, dat moet je verdienen!

Je bent sterker dan je denkt: in stressvolle situaties werken je hersens en spieren ineens op volle toeren. Dat komt door het hormoon adrenaline.

Wat is adrenaline?

Vroeger dachten we dat tijdens het slapen onze hersenen op de UITstand staan. Maar tegenwoordig weten we dat we verschillende slaapstadia kennen: we gaan van de lichte slaap, via de diepe slaap naar de droomslaap, en weer terug, en dat dan 4 tot 6 keer per nacht. Je zou er bijna moe van worden.
Tijdens het slapen worden je gedachten en indrukken van de dag verwerkt. Als het ware wordt de harde schijf van je hersenen gedefragmenteerd zodat die weer klaar voor gebruik zijn. Als je slecht slaapt kun dus je minder goed kennis en vaardigheden opnemen. Het enige wat je leert als je wakker ligt is heel veel schaapjes tellen.
Slaap kan ook dienen om energie te sparen: lichaam en geest komen tot rust. Je spieren ontspannen zich, en je hersengolven, ademhaling en hartslag vertragen. Maar slapen kost ook energie, helemaal als je droomt. En sommige dromen zijn toch echt net iets te leuk om te skippen...
Hoe dan ook: slapen is goed voor je. Natuurlijk ’s nachts, maar ook een dutje van 5 minuten heeft al een positief effect op je hersenen. Dus als je een keer betrapt wordt als je overdag slaapt, dan zeg je gewoon dat je werkt aan je Nobelprijs. Truste! 

Zonder slaap kunnen we niet leven. Maar waarom eigenlijk niet? Wat maakt die acht uurtjes slaap per nacht zo onmisbaar?

Waarom slapen we?

Geluid is eigenlijk een golf, maar dan in de lucht. Die golf komt via de oorschelp en de gehoorgang terecht op het trommelvlies, dat dan gaat trillen. De bekende gehoorbeentjes (hamer, aambeeld en stijgbeugel), die versterken die trillingen en geven ze door aan het slakkenhuis, waar tienduizenden piepkleine haarcellen in beweging komen. Zo worden de trillingen zenuwimpulsen, die rechtstreeks naar de hersenen gaan. En dit gebeurt allemaal in een fractie van de tijd, die ik nodig heb om deze zin uit te spreken.
Over spreken gesproken: als je zelf spreekt, dan breng je dus ook geluidsgolven voort. Die golven vang je weer op met je oorschelpen, zoals we net hebben gezien en gehoord. Maar je hoort je eigen spraak ook ‘inwendig’: de trillingen van je stemholte worden via je schedel direct aan het slakkenhuis doorgegeven. Dat heet ‘botgeleiding’.
In het slakkenhuis worden dus het uitwendige en het inwendige geluid gecombineerd, tot die prachtige volle stem die je van jezelf zo goed kent: ‘Hé schatje, zal ik je rug eens eventjes lekker insmeren?’ Pas als je, eenmaal thuis, de vakantievideo terugkijkt, dan hoor je hoe andere mensen jou horen: (hoog stemmetje) ‘Hé schatje, zal ik je rug eens eventjes lekker insmeren?’. En ja, dat is nou eigenlijk je echte stem.

Schrik jij ook altijd als je eigen stem terughoort? In het echt klinkt je stem heel anders dan in je hoofd. Dat komt door de combinatie van inwendig en uitwendig geluid.

Hoe hoor je je eigen stem?

In elke klas zit er wel 1, of 2… een kind met ADHD.
Nou ja, ‘zitten’, dat lukt ze niet altijd. Grof gezegd zijn er 3 soorten ADHD’ers: sommige zijn ‘alleen’ hyperactief: steeds opstaan, rondrennen, overal op klimmen, veel praten en door anderen heen tetteren. Andere ADHD’ers hebben ‘alleen’ aandachtsproblemen: ze luisteren niet zo goed, vergeten veel, hebben moeite met organiseren en raken vaak dingen kwijt. Maar de meeste ADHD’ers hebben het allebei! Ze hebben én moeite met het vasthouden van aandacht én ze zijn druk en impulsief - en daarmee trekken ze juist weer de aandacht van anderen.
Dus als je druk of dromerig bent, dan heb je ADHD? Niet altijd. Kenmerken van ADHD komen bij veel kinderen voor. Als je er last van hebt kun je laten testen op ADHD. Dus als je gewone leven er moeilijk door wordt. Dan kan het handig zijn om professionele hulp te zoeken. Je kan geholpen worden door een psycholoog en eventueel met medicijnen, die je klachten kunnen verminderen. ADHD kan lastig zijn, maar veel ADHD’ers hebben ook een hoop positieve eigenschappen zoals creativiteit, doorzettingsvermogen, leiderschap en lef. ADHD? Daar maak je vrienden mee!

Wat is ADHD?

Als je ADHD hebt kun je druk zijn, dromerig zijn, of allebei. Je hebt bijvoorbeeld moeite met luisteren of je klimt overal op. Lastig voor anderen, maar ook voor jezelf. Therapie kan dan helpen, eventueel in combinatie met medicijnen.

Dyslexie is ‘een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau’. Kortom: moeite met lezen en schrijven.
Er zijn verschillende varianten en gradaties van dyslexie, waarbij er altijd iets mis gaat in de hersenen. Zo hebben dyslectici moeite met de volgorde van klanken (is het nou ‘drop’ of ‘dorp’?) en het verschil tussen klanken die hetzelfde klinken (‘aandacht’ of eh... ‘aandagt’). Je merkt het wel als een dyslecticus voor moeten lezen: hij spelt de woorden letter voor letter, probeert maar een beetje te raden welke letter er komt, of draait dingen om. Zo wordt een wetenschapper per ongeluk opeens een schetenwapper.
Door dyslexie hebben de hersenen misschien wat moeite met woordjes, voor de rest doen ze het nog prima. Dat is al bewezen door Albert Einstein. Die bekende dyslectische schetenwapper schudde zomaar de formule E=mc² uit zijn mouw. En dat is dan juist weer onbegrijpelijk voor de meeste andere mensen, mét of zonder dyslexie.
Dyslexie is natuurlijk lastig als je hele dikke studieboeken moet doorploegen. Maar er wordt ook beweerd dat dyslectici juist creatiever zijn, en intuïtiever. Ze kunnen het dan wel niet spellen, maar ze zijn het wel, de mazzelpikken.

Mensen met dyslexie hebben moeite met lezen en schrijven. Doordat er iets misgaat in hun hersenen kan Einstein zomaar veranderen van een wetenschapper in een schetenwapper.

Wat is dyslexie?

Sigmund Freud ziet in 1856 het levenslicht, en hij blijkt een pienter ventje. Hij schopt het tot psychiater en niet zo maar één. Slimme Sigmund behandelt patiënten met merkwaardige lichamelijke klachten. Hij stopt ze niet in een dwangbuis, maar legt ze op de divan. Met zijn psychoanalytische benadering probeert hij verklaringen te vinden voor onverklaarbare kwalen. 
Volgens Freud lijkt ons brein op een ijsberg, een tiende ligt boven water, is bewust, maar de grote massa ligt onder water, onbewust. En dit allemaal nog voor de ramp met de Titanic. 
Hoe vreemd ons handelen ook is, er is een verklaring voor, diep in het onbewuste. Om daar bij te kunnen, laat Freud zijn patiënten ‘vrij associëren’. En hij vraagt ze naar hun dromen en ziet dat die bol staan van seksuele symbolieken, die overduidelijk aan de oppervlakte komen, of juist als verborgen boodschap. Sigaartje, Sigmund? 
Onze seksuele driften liggen volgens Freud ten grondslag aan het Oedipuscomplex: ieder jongetje wordt verliefd op zijn moeder. Maar zij heeft al een man, namelijk z’n eigen vader. Het jochie gaat zijn vader haten, tot hij later beseft dat hij ook een man is en zelf vadertje en moedertje kan gaan spelen. 
Vader Freud krijgt keelkanker. Hij is te ziek om verder te kunnen leven. In 1939 krijgt hij van zijn arts wat extra morfine, en dan kan Freud helemaal vrij gaan associëren.

Volgens Freud is het onderbewuste verantwoordelijk voor een groot deel van ons handelen. Daarom liet hij zijn patiënten vrij associëren. Een methodiek die anno 2012 nog steeds omstreden is. 

Wie was Freud?

Slaapwandelen komt meestal voor aan het begin van de nacht, zo’n 1 tot 3 uur na het inslapen. Het gebeurt tijdens je diepe slaap. Tijdens het slaapwandelen word je maar gedeeltelijk wakker, zeker niet compleet. Anders had het ook wel ‘wakkerwandelen’ geheten.
Een slaapwandelaar verricht allerlei handelingen op de automatische piloot. Je kleedt je aan, of je kleedt je juist uit, je gaat de deur uit of je gaat juist het raam uit, en je gaat letterlijk slaapwandelen of zelfs slaap-autorijden. En het mooie is: je keert ook automatisch weer terug naar je bedje, en ’s ochtends weet je nergens meer wat van. Tenzij je tijdens het slaapwandelen van je balkon bent gestapt. Dan word je wakker in het ziekenhuis en heb je je botbreuken als aandenken.
Deze aparte nachtaandoening is vaak genetisch bepaald: als je slaapwandelt, is de kans 80% dat een familielid het ook doet. Zo kom je elkaar nog ’s tegen!
Aan slaapwandelen valt weinig te doen. Een slaapwandelaar wakker maken lukt vaak niet eens, en als het wel lukt, zijn ze meestal ook niet echt blij. Slimmer is het om je huis slaapwandelbestendig te maken, met ingewikkelde sloten op de deuren (en de ramen), en voor alle zekerheid natuurlijk een trampoline onder het balkon.

Wie slaapwandelt weet daar 's morgens meestal niks meer van. Over het algemeen kan zo'n nachtelijk wandelingetje geen kwaad, maar je kunt natuurlijk altijd voor de zekerheid een trampoline onder je balkon zetten.

Wat is slaapwandelen?

Als je verliefd bent dan stijgt de aanmaak van dopamine in je lichaam. Dopamine is een stofje dat signalen van genot en blijdschap aan je hersenen doorgeeft. Telkens als je je geliefde ziet of aanraakt, krijgen je hersenen een shotje dopamine, en krijg jij dat verliefde, zweverige gevoel. Omdat je dat gevoel wilt behouden, wil je je geliefde steeds weer zien. Eigenlijk ben je dan gewoon een dopamine-junk, maar wel een hele blije.
En dopamine heeft een nog agressiever broertje: noradrenaline. Dat zorgt voor de lichamelijke  symptomen van verliefdheid: hartkloppingen, vlinders in je buik, zwetende handen en een onuitputtelijke energie en opwinding. De wereld ligt aan je verliefde voeten!
Verliefdheid is heerlijk, maar erg stressvol voor je lichaam. Concentratieproblemen, ontwenningsverschijnselen en slaapgebrek ‘Gelukkig’ maakt je lichaam geleidelijk steeds minder dopamine aan. Na anderhalf tot 3 jaar is de verliefdheid wel voorbij, en is ook je relatie voorbij. Tenzij er inmiddels sprake is van ‘houden van’.
Maar gelukkig hebben we onze zogenaamde knuffelhormonen nog!. Zij spelen een rol in het vertrouwen in anderen, en lichamelijke gewenning. De knuffelhormonen komen opzetten als je relatie serieuzer wordt. Dus ook als de verliefdheid is weggeëbd, kun je samen 100 worden. All you need is dopamine en knuffelhormonen!


Kriebels in je buik en continu je geliefde willen zien en aanraken: eigenlijk zijn verliefde mensen gewoon verslaafd. Niet aan de liefde, maar aan de hormonen die verliefdheid veroorzaken.

Hoe werkt verliefdheid?

Moedergevoelens zijn zo groot: ze zijn zelfs te zien op een hersenscan. Het brein van een moeder die naar haar kindje kijkt, vertoont dezelfde activiteit als dat van een verliefd meisje bij haar vriendje. It’s Love! Ook de 'beloningsgebieden' in je bovenkamer worden door het moedergevoel geactiveerd. Normaal gebeurt dat als je veel geld verdient of een lijntje snuift, maar moeders krijgen dat helemaal gratis, en zonder daar iets voor te hoeven doen. 
De moederhersens worden vooral beïnvloed door 2 hormonen: oxytocine en vasopressine. Oxytocine wordt ook wel het 'knuffelhormoon' genoemd, omdat het vrijkomt bij knuffelen. En door vasopressine worden ouders vrijgeviger en monogamer. Het zorgt ervoor dat ze niet met andere mensen gaan eh knuffelen.
Moederliefde is ook goed voor de kinderhersenen, en onderzoek bij ratten heeft aangetoond dat moeders die minder verzorgend zijn, kinderratjes krijgen die ongezonder zijn en gestresster. Ratjes dus.
Ook de mensenvader krijgt na de geboorte meer sociale hormonen, maar wel minder dan moeders. Zo kan de band tussen moeder en kind nog wel eens zorgen voor een jaloerse vader. Maar ja, die gaat dan maar uithuilen bij... zijn eigen moeder.

Als je moeder wordt, wil je alleen maar knuffelen met je baby. Dat komt door de hormonen en is alleen maar goed voor de baby. Iets minder voor jaloerse vaders. 

Wat zijn moedergevoelens?

Al vanaf onze geboorte zijn we op zoek naar veiligheid en geborgenheid. Als dreumes vind je die bij ‘ons mam’, later bij de rest van je familie en vrienden. En samen sta je ook nog eens sterk. Zeker als je samen anoniem bent, bijvoorbeeld met z’n 10.000en op een verjaardagspartijtje in Haren. Maar misschien wordt het dan toch tijd om je tegen de kudde te keren.
Al is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Want als jij je tegen de kudde keert, dan kan de kudde dat niet over zijn kant laten gaan. Kuddegedrag mondt vaak uit in pesten – of nog erger. En niemand die de pestkoppen durft aan te pakken, want dan zijn ze natuurlijk zelf de pineut. Ook dat is de ‘kracht’ van de kudde.
Als je zelf ook een keer een kudde wilt beginnen, dan is dat heel gemakkelijk. Ga maar eens naar het station, en begin opeens te rennen. Dikke kans dat je een hele kudde mensen achter je aan krijgt die bang zijn hun trein te missen. Dat zijn letterlijk en figuurlijk meelopers en jij bent hun natuurlijke leider. Geniet ervan! Gewoon door blijven rennen naar de uitgang, en kijken wanneer ze afhaken. Stelletje kuddedieren!

Mensen horen graag ergens bij. Maar die overlevingsdrang heeft ook nare kantjes: kuddegedrag mondt vaak uit in pesten. 

Zijn mensen kuddedieren?

Animaties over alles wat je hersenen regelen!

Je brein

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.