Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Mens en lichaam

Televisie en computer

Clipphanger 

Michiel Eijsbouts

Clipphanger op Youtube

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Jannetje Johanna Schaft wordt in 1920 geboren in Haarlem. ’Jo gaat rechten studeren in Amsterdam. Wanneer haar Joodse vriendinnen in de oorlog te maken krijgen met onderdrukking door de nazi’s, komt Jo in actie! Met vervalste id-kaarten en onderduikadressen houdt ze haar vriendinnen veilig. In 1943 sluit ze zich aan bij een verzetsgroep in Haarlem. Ze vervoert wapens, zorgt voor onderduikers en brieft informatie over de Duitsers door aan de Engelsen. Ze verandert haar naam in Hannie, verft haar rode haar zwart en neemt een bril en schietlessen, om zelf aanslagen te kunnen plegen op NSB’ers en verraders. Maar de nazi’s zijn ook naar haar op zoek. Ze arresteren zelfs haar ouders, maar Hannie blijft ondergronds, steelt munitie en blaast treinen op als een ware superheld. In maart 1945 wordt ze toch opgepakt. In haar fietstas: illegale kranten, in haar handtas: een pistool. Na dagenlange verhoren bekent ze een aantal aanslagen. In de duinen wordt ze vlak voor het einde van de oorlog gefusilleerd. Na haar dood wordt ze geëerd als Nederlandse verzetsstrijder en in films en documentaires wordt haar verhaal nog steeds verteld.

Wie was Hannie Schaft?

Clipphanger logo

Hannie Schaft is 20 jaar wanneer de Tweede Wereldoorlog in Nederland uitbreekt. Ze sluit zich aan bij het verzet waar ze ID-kaarten vervalst en treinen opblaast. Voor het einde van de oorlog wordt ze gearresteerd en vermoord door de Duitse bezetter.

Clipphanger

Als jij weinig zuurstof binnenkrijgt, moeite hebt met ademhalen en een gebrek aan energie, dan heb je misschien wel Chronic Obstructive… Pulmonary… Disease. En als je dat niet haalt, dan zeg je gewoon COPD. COPD is een longziekte, die bestaat in 2 varianten: bij de ene heb je een tekort aan longblaasjes. Hierdoor wordt er minder zuurstof opgenomen en is het ook lastiger om afvalstoffen uit te ademen. Het kan ook zijn dat je ontstekingen hebt aan de vertakkingen van je luchtpijp. Er wordt dan te veel slijm aangemaakt, waardoor je slecht ademt - maar wel heel goed rochelt. Als je rookt of vapet loop je een verhoogd risico op COPD. Gooi die stinkstokken dus vandaag nog weg. COPD is nog niet te genezen, maar er zijn wel medicijnen die je ademhaling wat makkelijker kunnen maken. Of je haalt verlichting uit een zuurstoftank. En die hoef je misschien helemaal niet zo lang te gebruiken, want vergeleken met een gezond mens leef je gemiddeld zo’n 8 jaar korter.

Wat is COPD?

COPD is een ongeneeslijke longziekte die meestal komt door roken. Met COPD wordt het steeds moeilijker om zuurstof op te nemen en afvalstoffen uit te ademen. Ook kun je last krijgen van slijmvorming, waardoor je gaat rochelen en hoesten. Roken en vapen verhogen het risico op COPD, en de bijbehorende zuurstoftank.

De ‘Vikingen’, dat zijn de Scandinavische piraten die vanaf het eind van 8e eeuw wereldwijd op rooftocht gaan. Uit het niets slaan ze toe in de slecht verdedigde kloosters op de Britse eilanden, en daarna in de rest van Europa, Noord-Afrika, Rusland, Canada en zelfs… ons eigen Wijk bij Duurstede (?!?!). Op zijn snelle, lange boot is de Viking een vervelende verrassing. Hij is uit op je buit, of op jou zelf: verslagen vijanden worden soms als slaaf meegenomen om op de boerderij te werken. Want na zo’n rooftocht kon een Viking thuis gewoon weer een tijdje lekker boeren. Gezondheid! Maar een Viking voelt zich pas echt fijn, als ie kan knokken. Op het slagveld toont hij zijn moed, of misschien wel: roekeloosheid. Want als hij per ongeluk sterft in de strijd, komt hij fijn terecht in het Walhalla, zo geloven ze tenminste. Vanaf 1100 komen de Vikingen steeds minder vaak langs. Hun traditionele doelwitten hebben geleerd zich te verdedigen en havens en steden zijn versterkt. Maar in de eeuwen daarvoor hebben ze zich in heel Europa aardig ‘vermengd’ met de lokale bevolking. Dus misschien heb jij ook nog een beetje Vikingbloed!

Wie waren de Vikingen?

In de Middeleeuwen krijgen veel Europese landen onverwacht bezoek van Vikingen. Deze Scandinavische piraten zijn uit op zilver, vrouwen en roem. De Vikingen zijn gevreesde tegenstanders op het slagveld. Rond 1100 neemt de invloed van de Vikingen in Europa af.

Jouw huidje vernieuwt zich voortdurend. Oude huidcellen worden afgestoten en vervangen door nieuwe die van onderuit aangroeien. Bij de meeste huidjes duurt dit ongeveer een maand. Maar bij sommige gaat het een stuk sneller, in een dag of 5. De overtollige huidcellen worden niet afgestoten en er ontstaat  een ophoping van verschillende huidlagen. Deze huidcellen zijn niet helemaal goed gerijpt, waardoor de huid een stuk harder is. Dit noemen we: psoriasis, van het Griekse ‘psora’. Dat betekent ‘schurft’, maar psoriasis is niet besmettelijk! Psoriasis heeft wel een erfelijke component: als 1 of 2 van je ouders het heeft, is de kans groter dat jij het krijgt. 
Je krijgt dan last van dikke, rode plekken met schilfers op je hoofdhuid, ellebogen of knieën. Maar psoriasis kent verschillende vormen en gradaties. De plekken kunnen erger worden door wondjes, ontstekingen, sommige medicijnen en stress. Psoriasis gaat nooit helemaal over.  Sommige mensen hebben baat bij lichttherapie. Nee, niet ‘liggen’, ‘licht’ onderdrukt de ontstekingsreactie van je huid.  En je klachten kunnen verminderen met een vette crème of zalf. Begint het al te jeuken? Niet krabben, maar smeren!

Wat is psoriasis?

Last van schilferige plekken op je knieën, ellebogen of hoofdhuid? Misschien heb je last van psoriasis. Bij deze aandoening hopen verschillende huidlagen zich op. Het is niet besmettelijk, maar wel vervelend. Je kunt je klachten verminderen met een vette zalf of lichttherapie.

Op Curaçao leven in de 17e en 18e eeuw heel wat mensen gedwongen in slavernij. Ze moeten op de plantages lange dagen werken in de brandende zon. Dat geldt ook voor de tot slaaf gemaakte Tula. Zijn onvrede groeit, zeker als hij de verhalen hoort over de succesvolle slavenopstand in Haïti. Tula is een intelligente leider en kan erg goed spreken in het openbaar. Samen met zo’n 50 medestanders leg hij op 17 augustus 1795 het werk neer. Da’s schrikken voor de plantagehouder. Die zegt: mij niet bellen, ga maar naar de gouverneur. Tula en zijn opstandelingen trekken naar Willemstad, van plantage naar plantage. Als argument tegen de slavernij verwijst Tula naar de christelijke leer en de idealen van de Franse Revolutie. Zo groeit zijn opstand tot wel 2000 mensen, totdat het leger wordt ingezet. Er vallen veel slachtoffers en Tula zelf moet vluchten. Hij wordt verraden en op gruwelijke wijze gemarteld en vermoord. Pas in 1863 komt er een einde aan de slavernij in de Nederlandse gebieden. Dat herdenken en vieren we op 1 juli, Keti Koti. Op Curaçao is 17 augustus de Dag van de Vrijheidsstrijd, als blijvend eerbetoon aan de nationale held Tula.

Wie was Tula?

In de 18e eeuw groeit de onvrede onder tot slaaf gemaakten die moeten werken voor Nederlandse plantagehouders. De Curaçaose Tula pikt het niet langer en begint een opstand. Tula wordt vermoord en maakt het eind van de slavernij niet meer mee. Tegenwoordig wordt hij geëerd als de nationale held van Curaçao.

Begin 20ste eeuw is Europa niet 1 gezellige Unie, maar een lappendeken van landjes, met heel wat onderlinge spanningen. Het nationalisme neemt toe: landen willen hun macht laten zien en investeren in steeds meer wapens. Landen concurreren met elkaar om de heerschappij over koloniën. En het nieuwe Duitse Keizerrijk wordt voor sommigen veel te groot. Ook zijn er allerlei onderlinge bondgenootschappen. Europa wordt zo een kruitvat dat wacht op een vuurtje…Dat komt van de Bosnisch-Servische nationalist Gavrilo Princip. Hij vermoordt op 28 juni 1914 kroonprins Franz Ferdinand van Oostenrijk-Hongarije tijdens een bezoekje aan Sarajevo. De aanslag brengt een kettingreactie op gang: Oostenrijk-Hongarije brengt een leger op de been, gesteund door Duitsland. Rusland gaat achter de Serven staan. Zo wordt ook de Russische bondgenoot Frankrijk bij de zaak betrokken. Als de Duitsers naar Frankrijk willen marcheren via het neutrale België, verklaart Engeland weer de oorlog aan Duitsland. En dan is de Grote Oorlog echt een feit. Na 4 jaar strijd leggen de Duitsers het af tegen de geallieerden. Maar met 30 miljoen doden is eigenlijk heel Europa de grote verliezer.

Hoe begon de Eerste Wereldoorlog?

In 1914 breekt de Eerste Wereldoorlog uit in Europa. Het is de eerste grote oorlog waar wereldwijd miljoenen soldaten en burgers betrokken raken. Duitsland krijgt de schuld van de oorlog, en wordt zwaar gestraft.

Hoog in de bergen, daar kom je ‘m tegen: de vaak enorme ijsmassa die we een ‘gletsjer’ noemen. Zo’n jetser van een gletsjer ontstaat uit minuscule sneeuwvlokjes. De gevallen sneeuw bevriest, wordt samengedrukt door nieuwe sneeuw en verandert zo in ijs. Die gletsjer lijkt misschien lekker op z’n plek te liggen, maar stroomt wel degelijk naar beneden. Heeel langzaaaaaaam, dus je kan je surfplank thuislaten.

Gletsjers hebben grote invloed op het landschap. Ze slijten de ondergrond uit, waardoor er heuvels en dalen ontstaan. En van rotsmateriaal vormen ze morenen. Zelfs in Nederland zien we gletsjerresten uit de voorlaatste ijstijd: de stuwwallen op de Veluwe en de Utrechtse heuvelrug zijn prehistorische cadeautjes van onze coole vrienden.

Om dit natuurfenomeen in het echt te zien, moet je even naar de Alpen. Maar door klimaatverandering trekken de gletsjers zich terug. Ten noorden van de Poolcirkel vind je continentale gletsjers. Die bedekken zo’n 10 % van ons aardoppervlak. Nog wel! Als die ook allemaal smelten gaat de zeespiegel door het dakkie. Kan je straks wel lekker op je schoolplein surfen.

Wat is een gletsjer?

Gletsjers zijn ontstaan uit bevroren sneeuw. Doordat ze stromen, slijten ze de ondergrond uit en ontstaan er heuvels en dalen. Maar door klimaatverandering trekken overal ter wereld gletsjers zich terug, met grote gevolgen voor de zeespiegel.

Wat zijn gletsjers?

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog komen de Nederlandse provincies in opstand tegen de Spaanse koning. Als de stad Leiden de kant kiest van de opstandelingen, vinden de Spanjaarden dat niet zo leuk. De Hertog van Alva stuurt een troepenmacht om de stad te belegeren. Vanaf 30 oktober 1573 kan niets of niemand erin of eruit. Maar de Leidenaren hebben met een vooruitziende blik lekker veel eten en drank ingeslagen. Dus ondanks het beleg, zit er op hun brood nog steeds beleg. In april moeten de Spanjaarden even naar de Mookerhei, maar daarna keren ze terug met wel 5000 manschappen. Dit 2e beleg is veel zwaarder. Veel Leidenaren sterven door honger en door ziektes. Gelukkig is er hulp onderweg: de Watergeuzen steken de dijken door, het water stijgt en de Spanjaarden nemen de benen. Ay caramba! Op 3 oktober 1574 varen de Watergeuzen Leiden binnen met haring en wittebrood. Hmmmm! Het verhaal gaat dat de Spanjaarden zó snel moeten vluchten, dat ze een ketel met hutspot achterlaten. Deze maaltijd wordt een symbool van de overwinning en staat elke 3 oktober op het menu, als het Leidens ontzet gevierd wordt. Ook is er weer haring met wittebrood, kermis, optochten, optredens en wordt het altijd weer Leidens Ontzet-tend gezellig.

Wat is Leidens ontzet?

Op 3 oktober vieren de inwoners van Leiden dat hun stad in 1574 wordt ontzet door de Watergeuzen. De Spanjaarden hebben hun stad belegerd: niks of niemand kan erin of eruit. Met het verjagen van de Spaanse troepen wordt de stad bevrijd. Dat wordt nog steeds gevierd met feest, kermis en hutspot.

Als jij op 14 februari urenlang zit te wachten en te smachten, denk je misschien: waar heb ik dit aan te danken? Daarvoor gaan we terug naar de derde eeuw. In Rome is het dan voor soldaten niet toegestaan om te trouwen. Maar een priester genaamd Valentijn, die knijpt af en toe een oogje dicht. Als de Romeinse keizer daarachter komt, is Valentijn nog niet jarig. Op 14 februari 269 wordt hij een kopje kleiner gemaakt en na zijn dood wordt hij martelaar voor de liefde. De heilige Sint Valentijn. Het duurt meer dan duizend jaar voor Valentijnsdag op de kalender staat. De Britse schrijver Geoffrey Chaucer schrijft hoe vogeltjes op die dag hun partner kiezen. En ook Shakespeare duikt er bovenop. Aan de Britse en Franse hoven ontstaat de gewoonte om elkaar rond 14 februari een liefdeskaartje te sturen. Later komt er in Amerika een hele industrie op gang rond Valentijn. In de twintigste eeuw blijven jongeren namelijk steeds langer single. Een ideale doelgroep om met Valentijnsspullen te verleiden. Vanaf de jaren vijftig krijgen ook steeds meer Nederlanders een anoniem berichtje van hun Valentijn. Blijft jouw brievenbus leeg? Volgend jaar is het weer Valentijnsdag.

Waarom vieren we Valentijn?

Dat 14 februari de dag van de liefde is, hebben we waarschijnlijk te danken aan de Romeinse priester Valentijn. Hij liet Romeinse soldaten in het diepste geheim trouwen met hun geliefde. Duizend jaar na zijn dood wordt het verhaal van Valentijn opgepikt door schrijvers en verkopers, en wordt Valentijnsdag een commerciële hit.

In 356 voor 0 wordt in Macedonië een koningskind geboren. De zoon van koning Philippus de IIe heet Alexander en die wordt vanzelf steeds groter…De kleine prins krijgt een klassieke, Griekse opvoeding, met filosofieles van Aristoteles en gymles van Leonidas. Zo wordt hij geestelijk en lichamelijk klaargestoomd voor het koningsschap. Die dag komt al op zijn 20ste. Als zijn vader wordt vermoord, wordt Alexander zelf koning. Hij erft niet alleen een mooi rijtje Griekse stadsstaten, maar ook een goed getraind leger. En die mannen willen maar 1 ding: Aanvallen! Eerst komt Alexander de Perzische koning Darius tegen. Na zijn verovering van het Perzische Rijk, trekt hij door naar India. Daar verslaat hij ook de lokale vorst, en zo is Alexander op zijn 30ste al heerser van het grootste rijk van de oudheid. Niet alleen zijn rijk is groot, Alexander is eigenlijk ook wel een beetje goddelijk – al zegt ie het zelf. Als het slecht weer wordt in India, laten zijn mannen hem in de steek. Na een barre terugtocht naar Babylon, sterft Alexander onder onduidelijke omstandigheden. En niet veel later valt ook zijn rijk uit elkaar.

Wie was Alexander de Grote?

Alexander de Grote staat bekend als een groot heerser. Hij verovert het ene land na het andere tot hij het grootste rijk van de Oudheid bezit. Maar zo snel als het rijk van Alexander de Grote ontstaan was, is het ook weer ten onder gegaan.

Op het Caribische eiland Jamaica wordt op 6 februari 1945 de kleine Bob Marley geboren. Het is een verlegen kind met een grote interesse in muziek. In 1962 wordt Bob de leadzanger van de groep The Wailers. Ze doen mee aan een talentenjacht en hun nummer Simmer Down wordt een enorme hit. Eind jaren ’60 duiken ze in de reggaemuziek. Een stijl die erg relaxed klinkt, maar soms ook zware onderwerpen aansnijdt, over het leven in de sloppenwijken bijvoorbeeld. Gelukkig hebben de muzikanten ook zo hun middeltjes om te ontspannen. In 1974 stappen er een paar bandleden op en gaat Bob verder als Bob Marley & The Wailers. Als zanger, songwriter en gitarist maakt hij persoonlijke nummers over zijn leven en emoties. No Woman No Cry en Could You Be Loved worden ook buiten Jamaica grote hits. Bob is ook maatschappelijk betrokken. Hij organiseert een concert om de Jamaicanen bij elkaar te brengen: One Love. Maar hij kan niet lang van zijn succes genieten. Bob sterft als hij pas 36 is aan kanker. Na zijn dood verschijnt het toepasselijk getitelde album ‘Legend’. Ook nu nog komt Bob voorbij op t-shirts en posters en in je oortjes. Zo gaat Bob Marley nog altijd ‘sky high’...

Wie was Bob Marley?

Bob Marley maakt reggaemuziek populair over de hele wereld. Zijn muziek klinkt tropisch en relaxed, maar Bob zingt ook over grote levensvragen. Hij overlijdt als hij pas 36 is. Gelukkig kunnen we nog steeds genieten van zijn grote hits zoals No woman no cry en Could you be loved.

Om jouw lichaam te laten werken heb je zuurstof nodig. Adem in! (zucht) Die zuurstof gaat via de longen de bloedbaan in en zo naar al je organen. Dit transport wordt uitgevoerd door je rode bloedcellen. Bij bloedarmoede heb jij te weinig rode bloedcellen en daar heeft het zuurstoftransport natuurlijk onder te lijden. Je lichaam wordt niet goed bediend en je kan last krijgen van kortademigheid, duizeligheid, hartkloppingen, pijn op de borst en algehele ver-moeid-heid. Gauw naar de dokter - als je daar nog puf voor hebt. Bloedarmoede kan erfelijk zijn, of een effect van een andere ziekte. Vaak is bloedarmoede een gevolg van een tekort aan vitamientjes of ijzer. Zo komen ook veel zwangere vrouwen aan bloedarmoede. IJzertekort is te verhelpen door ijzerrijk voedsel te eten zoals rundvlees, tofu, eieren en noten. Veel vers fruit en groente erbij, want de vitamine c zorgt voor snelle opname van ijzer door je lichaam. Zo word je echt ‘lekker’ beter. Sommige vormen van bloedarmoede worden (tijdelijk) behandeld door het geven van een bloedtransfusie: een paar flinke zakken donorbloed in je aderen. En dan ga je in een wip van bloedarmoede naar bloedjerijk…

Wat is bloedarmoede?

Bloedarmoede is vaak een gevolg van een tekort aan ijzer. Je voelt je moe, futloos en hebt weinig energie. Niet zo gek, want je organen krijgen te weinig zuurstofrijk bloed. Veel ijzerrijk voedsel eten dus, of naar de dokter voor ijzerpillen.

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Clipphanger

Type videos