Name: Het Midden-Oosten
Uploaded: 2018-06-25T12:32:46+02:00
Duration: 4 min 42 s
Description: Recep Tayyip Erdoğan is de president van Turkije. Hij is populair onder veel Turken: ze zien hem als de leider die Turkije economisch vooruit heeft geholpen. Maar er is ook een andere kant: zijn regering treedt hard op tegen tegenstanders en de pers. Ondanks kritiek uit het buitenland is Erdogan in 2018 herkozen als president van Turkije.

Klas 4/5/6

Hij is nu president van Turkije. Maar zijn leven begon in bescheiden omstandigheden. Recep Tayyip Erdogan, zoals hij voluit heet, is  geboren in een volkswijk van Istanbul, in 1954. Zijn ouders zijn vrome moslims. Veel geld is er niet. De jonge Erdogan moet regelmatig bijverdienen door het verkopen van limonade. Hij kan wel gaan studeren en tijdens die studie Bedrijfskunde wordt hij politiek actief. 
Zijn eerste grote succes: hij wordt in 1994 burgemeester van Istanbul. In Turkije heerst dan nog een strikte scheiding tussen religie en staat. Het leger moet die scheiding in de gaten houden en is zoals dat heet de ‘hoeder van de seculiere staat’. 
Maar hoe niet-religieus is de politiek van Erdogan? Steeds meer mensen twijfelen daaraan en er komt een incident waarvoor hij in 1998 wordt veroordeeld tot 10 maanden gevangenisstraf. De aanleiding voor zijn arrestatie is een gedicht dat hij voordraagt, met zinnen als “democratie is alleen maar de trein die wij nemen tot we op onze bestemming zijn aangekomen. En: “moskeeën zijn onze kazernes en gelovigen onze soldaten”.
Het kost Erdogan zijn burgemeesterschap en hij verdwijnt voor vier maanden in de cel. In 2001 besluit hij een eigen, conservatieve, partij op te richten, de AK-partij. Het lukt hem premier te worden en in 2014 wordt Erdogan president. En hij is populair. Veel Turken zien in Erdogan de leider die Turkije economisch vooruit heeft geholpen. Maar er is ook een andere kant. In de Erdogan jaren treedt de regering steeds harder op tegen de politieke oppositie, en ook tegen journalisten. En niet te vergeten, tegen de Koerdische PKK, dat volgens de Turken, maar ook de VS en de EU een terroristische beweging is.
En heeft Erdogan ooit wel de ambitie gehad om lid van de EU te worden, dat lijkt verder weg dan ooit voor dit land dat een NAVO-partner is. Wel sluit hij in 2015 een vluchtelingendeal met Europa. Turkije zal de bootjes vol vluchtelingen en migranten die vanuit Turkije oversteken naar Griekenland voortaan tegenhouden. 
Zo wordt de vluchtelingencrisis bezworen. 
Maar er dient zich algauw een nieuwe crisis aan. Ook daarin weet Erdogan zich als sterke leider te presenteren. Op vrijdag 15 juli 2016 proberen elementen binnen het leger een staatsgreep te plegen. Erdogan ontsnapt, op zijn vakantieadres, op het nippertje aan een aanslag op zijn leven. Het parlement in Ankara wordt gebombardeerd. Maar de staatsgreep mislukt. 
Zonder harde bewijzen wijst Erdogan zijn vroegere vriend, nu aartsvijand, Gülen,  aan als organisator van de coup. Gülen is een islamitische geestelijke met veel aanhangers, die al jaren in de Verenigde Staten woont. Duizenden mensen worden beschuldigd ‘Gülenist’ te zijn en worden ontslagen of verdwijnen achter de tralies. Rechters, militairen en opnieuw: journalisten. 
Erdogan krijgt onder meer uit Europa kritiek op zijn manier van optreden in eigen land en daarbuiten. Maar hij weet ook dat de Europese Unie afhankelijk is van de uitvoering van de vluchtelingendeal. Dat geeft Erdogan extra speelruimte.

In Gaza is de Islamitische Palestijnse beweging Hamas aan de macht. Internationaal wordt Hamas als terreurorganisatie beschouwd. Wat is het doel van Hamas? En waarom laait het geweld tussen Hamas en Israël weer op? Klik op de foto op naar de story te gaan. 

Story over de extremistische Palestijnse beweging

Wat is Hamas?

Machtsstrijd in het Midden-Oosten

De geopolitieke relaties in het Midden-Oosten zijn complex. Al is het maar omdat onderlinge verhoudingen vele honderden jaren terug gaan. Kennis over de koloniale geschiedenis, religie en verschillen tussen etnische groepen geeft meer duidelijkheid. Klik op de afbeelding om het scrollverhaal te lezen.

Scrollverhaal over de landen en partijen in het conflict

Benjamin Netanyahu

Benjamin Netanyahu is de premier van Israël. Hij staat bekend als uitgesproken rechts en is tegenstander van een onafhankelijke Palestijnse staat. Klik op de afbeelding om de rest van de story te lezen op NPO Kennis.

Story over de leider van Israël

Wie is Benjamin Netanyahu?

Jordanië woestijn pick-up

Het Midden-Oosterse land Jordanië staat vooral bekend om historische plekken en de uitgestrekte woestijnlandschappen. Hoeveel mensen wonen hier eigenlijk en wat maakt dit land bijzonder? Dat en meer leer je in deze quiz! Klik op de afbeelding om de quiz te starten.

Quiz over het land van woestijnen en wereldwonderen

Wat weet jij over Jordanië?

Het Midden-Oosten

Logo NTR zwart

Logo NTR wit

Met het Midden-Oosten bedoelen we landen in Zuidwest-Azië en Noord-Afrika. Het Midden-Oosten kent een bewogen geschiedenis van revoluties, opstanden en conflicten.

Programmaheaders

Recep Tayyip Erdoğan is de president van Turkije. Hij is populair onder veel Turken: ze zien hem als de leider die Turkije economisch vooruit heeft geholpen. Maar er is ook een andere kant: zijn regering treedt hard op tegen tegenstanders en de pers. Ondanks kritiek uit het buitenland is Erdogan in 2018 herkozen als president van Turkije.

Televisie en computer

De opkomst van Erdogan

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Klas 1/2/3

Iemand die alle macht naar zich toetrekt en andersdenkenden opsluit, noem je een dictator. Maak kennis met bekende en minder bekende dictators, en speel daarna de dikke dictatorquiz!

Als je door je geschiedenisboek bladert, kom je de ene dictator na de andere tegen. Wat zijn hun overeenkomsten en verschillen? Hoe is hun opkomst te verklaren en waar gingen ze uiteindelijk aan ten onder? Test je kennis in de dikke dictatorquiz!

De dikke dictatorquiz

Wat weet jij over dictators?

Adolf Hitler ontketent in 1939 de Tweede Wereldoorlog en is verantwoordelijk voor de dood van miljoenen mensen. Hoe kwam de nazileider aan de macht in democratisch Duitsland? Bekijk het in dit beeldverhaal van NPO Kennis.

Scrollverhaal over de opkomst van Adolf Hitler

Hoe kwam Hitler aan de macht?

Ongewenst een naaktfoto opgestuurd krijgen, aangeraakt worden terwijl je dat niet wil: seksueel grensoverschrijdend gedrag kan allerlei vormen aannemen. Het is belangrijk om je bewust te zijn van machtsverhoudingen en aan de bel te trekken als je iets vervelends meemaakt. Klik op de afbeelding om meer te lezen over seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Story over wat wel en niet oke is

Wat is seksueel grensoverschrijdend gedrag?

Dictators

Groep 6/7/8

De kleine Adolf Hitler houdt vooral veel van tekenen, en van zijn moeder. Als die overlijdt, gaat Adolf naar Wenen, voor de kunstacademie, maar hij wordt afgewezen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zit hij in de loopgraven, en daarna richt Hitler zijn eigen politieke partij op, de NSDAP. Die partij is extreem nationalistisch en racistisch. In 1923 doet Hitler een poging om de Duitse regering omver te werpen, maar die coup loopt in de soep. In de bajes, pent-ie al zijn plannen op in het boek Mein Kampf. Eenmaal uit de bak, gaat-ie echt aan de bak. 

Door zijn spreektalent en krachtige uitstraling, krijgt Hitler steeds meer volgelingen. Die brengen de Hitlergroet en noemen hem de ‘Führer’. In 1933 wordt Hitler benoemd tot Rijkskanselier, en trekt hij alle macht naar zich toe. Hij valt Polen binnen in 1939, en daarna de rest van Europa. Zijn plan: een groot Duits Rijk waarin geen plaats is voor Joden en andere ‘Untermenschen’. De rest van de wereld is het daar niet mee eens, en Hitler krijgt zijn eigen Wereldoorlog. Als de geallieerden oprukken naar Berlijn, gaat hij de bunker in. Hij trouwt nog even snel met Eva Braun, daarna testen ze het vergif op de hond en plegen ze samen zelfmoord. Op 30 april 1945 is de meest gehate dictator aller tijden, definitief verleden tijd.

Clipphanger

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Clipphanger logo

Clipphanger 

Clipphanger op Youtube

Als Adolf Hitler in 1933 aan de macht komt, wil hij van Europa een groot Duits rijk maken. In 1939 valt hij Polen binnen en in 1940 is ook Nederland aan de beurt. De geallieerden weten de nazi’s in 1945 te verslaan. Hitler pleegt zelfmoord voor ze hem kunnen oppakken.

Wie was Hitler?

In 1878 wordt in Georgië een kereltje geboren genaamd Jozef Vissarionovitsj Dzjoegashvili. De jonge Jozef zit graag met zijn neus in de communistische boeken van Karl Marx, hij wordt zelf ook revolutionair en verbannen naar Siberrrrië. 

Jozef ontsnapt uit de kou en sluit zich aan bij Vladimir Lenin. Tijdens de oktoberrevolutie van 1917 komen ze in opstand tegen de tsaar van Rusland. Na een bloedige burgeroorlog wordt het land omgedoopt in de Sovjet-Unie. Met aan het hoofd Jozef Stalin: de Man van Staal.

Hij smeedt plannen om de economie te stimuleren. Arbeiders werken zich te pletter, en wie niet luistert krijgt ook een enkeltje Siberië, of erger. Stalin wordt in de propaganda verheerlijkt als De Grote Leider. Tijdens de Tweede Wereldoorlog strijdt hij met de geallieerden tegen die andere beruchte snor, maar die warme samenwerking tussen Oost en West wordt daarna een Koude Oorlog. In 1953 overlijdt Stalin aan de gevolgen van een beroerte. Voor de Russen wordt het leven daarna langzaamaan iets minder beroerd.

Jozef Stalin staat bijna dertig jaar aan het hoofd van de communistische Sovjet-Unie. Als dictator reageert hij met ijzeren hand: miljoenen Russen worden geëxecuteerd of komen om in strafkampen.

Wie was Stalin?

In 1926 wordt op Cuba een kereltje geboren, genaamd Fidel Alejandro Castro Ruz. Cuba wordt geregeerd door dictator Batista terwijl Amerika aan de touwtjes trekt.  Fidel gaat rechten studeren en neemt het op voor de minderbedeelden, en hij neemt nog meer op, namelijk: de wapens.

Hij ontpopt zich tot nationalist en keert zich tegen Batista. Samen met Che Guevara plant Fidel een machtsgreep, maar die gaat niet helemaal lekker. In de bergen van de Sierra Maestra krijgen de heren steun van de Cubaanse boeren en - belangrijker nog - laat Fidel zijn baard staan, en dan gaat het vlot. De Cubaanse Revolutie barst los. In 1959 neemt Castro de macht over en is Batista de sigaar.

Fidel verbreekt de banden met Amerika en maakt van Cuba een socialistische staat, gesteund door de communistische Sovjet-Unie. Zo kan hij jaren aan de macht blijven, en toespraken houden die soms wel eeuwen lijken te duren. Terwijl de hele wereld om hem heen verandert, houdt Castro Cuba communistisch. Pas in 2016 is hij definitief uitgepraat.

Fidel Castro is het niet eens met de manier waarop Cuba wordt geleid. Na de Cubaanse Revolutie neemt Castro in 1959 de macht over in Cuba. Hij maakt van Cuba een socialistische staat die niks moet hebben van kapitalisme.

Wie was Fidel Castro?

In 1917 komt in Rusland Vladimir Lenin aan de macht. Lenin komt op voor de onderdrukte boeren en arbeiders in zijn land. Onder zijn leiding breekt de Russische revolutie uit. De elitaire tsaar wordt afgezet en Rusland wordt een socialistische republiek. In de daarop volgende burgeroorlog worden alle landbouwgronden, bedrijven en fabrieken staatseigendom. Maar dit leidt tot teruglopende productie. Ook breekt er droogte uit en miljoenen Russen sterven van de honger. In 1921 wijzigt Lenin zijn beleid met de Nieuwe Economische Politiek waarin een deel van het staatseigendom weer privé wordt. In 1924 sterft Lenin aan een beroerte, maar hij blijft een voorbeeld voor veel toekomstige communisten.

High Speed History

Hoe zat het ook alweer? Grote en kleine gebeurtenissen uit de geschiedenis in animaties van minder dan een minuut. Kort, duidelijk en superhandig om je geheugen even op te frissen!

Van 1917 tot 1924 is Vladimir Lenin leider van de Sovjet-Unie. Hij maakt van Rusland een socialistische republiek waarin alle landbouw en industrie staatseigendom wordt.

Wie was Lenin?

De Chinees Mao Zedong is de zoon van een rijke boer. Hij wordt in 1921 lid van de Communistische Partij. Na een burgeroorlog weten de communisten in 1949 de macht te grijpen. China heet voortaan: de Volksrepubliek China en Mao wordt het staatshoofd. Zijn ideeën worden vastgelegd in Het Rode Boekje. Iedereen in China moet het dit boekje uit het hoofd leren. Het is onderdeel van de Culturele Revolutie die Mao in de jaren 60 in gang zet. Daarbij worden tegenstanders en andersdenkenden op grote schaal gemarteld en vermoord. De repressie en de hongersnoden kosten miljoenen Chinezen het leven. In 1976 overlijdt Mao waarna de dictatuur iets minder streng wordt, maar nog altijd is de Communistische Partij in China aan de macht.

Mao Zedong is van 1949 tot 1976 de communistische dictator van China. Hij laat zijn tegenstanders martelen en vermoorden. Onder zijn bewind zijn er hongersnoden en wordt de bevolking onderdrukt.

Wie was Mao Zedong?

In 1989 wankelde het communisme in Europa op zijn grondvesten. De Berlijnse Muur viel. In Tsjechië voerde Havel zijn fluwelen revolutie door. In Polen zat vakbondsleider Lech Walesa sinds de zomer met Solidarność in de Poolse regering. Maar gek genoeg waren er in de laatste maanden van 1989 in Roemenië nog weinig tekenen die wezen op een op handen zijnde ommekeer. Bij het veertiende partijcongres, dat slechts een maand voor Ceausescu's dood plaatsvond, leek er nog niets aan de hand. Alle aanwezige partijleden klapten net als altijd braaf voor Ceausescu's nieuwe plannen. Ceausescu en het volk, Ceausescu en de PCR. Ceausescu regeerde 24 jaar lang Roemenië als een neo-Stalinistische despoot. Zijn beleid werd gekenmerkt door ad hoc besluiten, waaronder het volk danig te lijden had. En door megalomane bouwprojecten waarmee hij internationaal aanzien hoopte te verwerven. Zo liet hij bijvoorbeeld een groot deel van Boekarest platgooien om er een immens parlementsgebouw en een zeven kilometer lange boulevard voor in de plaats te zetten. Iedere dag kwamen er mensen op de bouwplaats om. Het leger werkte hier non-stop. En alles moest natuurlijk heel snel, gehaast gebeuren. Ceausescu had nog maar weinig tijd, zoals we nu weten. Zo woonden er mensen in dit gebied die pas als de bulldozers kwamen, wisten of hun huis bleef staan of niet. Een kennis van mij was theaterdirecteur. Hij had altijd zijn koffers klaarstaan want niemand wist waar en wanneer dit sloopproject zou ophouden. Toen Ceausescu stierf, was dit project nog lang niet afgerond. Tot op de dag van vandaag is veel grond waar oude huizen zijn gesloopt nog onbenut. Sorin Antohi heeft net als de meeste kritische intellectuelen onder Ceausescu nooit veel rijkdom gekend. Hij neemt ons mee naar de villa in Boekarest, waar de Ceausescu's woonden. Het contrast met de omstandigheden van de gewone burgers in de jaren 80 is immens. Als je geen tandpasta, boter, melk, brood, vlees kunt kopen en niet in de eerste levensbehoeften kunt voorzien, wordt het leven moeilijk. En daar waren de mensen voornamelijk mee bezig van 1978, 1979 tot 1989. Het werd elke maand, elk jaar erger. Eind jaren '80 was het dieptepunt bereikt. Je zat in de kou. Ik had een elektrisch radiatorkacheltje. Maar meestal was de stroom afgesloten. En als er dan weer stroom was, kon je twee uur tv kijken naar Ceausescu en z'n prachtige projecten en geweldige prestaties. Ceausescu leek de maand ervoor nog vast in het zadel te zitten, maar in een tijdsbestek van enkele dagen zou alles veranderen. Een opstand in het westen van Roemenië sloeg over naar Boekarest. Ceausescu, die zich totaal niet bewust leek van de situatie in het land, hield op 21 december zoals altijd een publieke redevoering op het bordes van het partij-gebouw. Maar ineens begonnen mensen te roepen en de vlam sloeg in de pan. Stilte! Stilte! Kom terug, kameraden. Blijf rustig. De verbijstering en het ongeloof op het gezicht van Ceausescu was tekenend. Gewend als ie was aan een applaus, zoals nog geen maand eerder bij het partijcongres, kon hij deze publieke afwijzing gewoon niet bevatten. En het werd nog erger, want de volgende dag werd het partij-gebouw door demonstranten bestormd en Ceausescu moest vluchten. Hij werd overgebracht naar een kazerne ten noorden van Boekarest. Op 25 december werd er in een geïmproviseerd zaaltje een haastig proces tegen hem en zijn vrouw opgezet. Een proces dat nog geen twee uur zou duren. Hier stond de tafel, met daarachter de vijf mensen die hem berechtten. Hier stond de tafel met de assistenten. Hier zat zij, en hier hij. Sta op alsjeblieft. Lees de grondwet maar. Die heb ik gelezen. Het volk dat voor zijn land vecht zal stand houden tot deze bende van volksverraders uitgeschakeld is. De bende die in samenwerking met het buitenland deze staatsgreep beraamd heeft. Na het proces is het tribunaal daar naar binnen gegaan. En binnen een minuut hebben ze het doodvonnis geveld. Sta op. Nee. Wij zijn maar gewone mensen. In de naam van de wet en van het volk verklaart dit geheime tribunaal unaniem dat de beklaagden, Nicolae en Elena Ceausescu worden veroordeeld tot de hoogste straf. Zijn jullie bang voor het volk? Kinderen toch. Ze kwamen uit die deur. Er was een woordenwisseling met een soldaat. Zij schold de soldaat uit en hij haar ook. Hij zei tegen haar: je bent er geweest. Ze werden hierlangs gevoerd tot aan die muur. Ze werden tot hier meegevoerd en met het gezicht deze kant op gekeerd. De soldaten liepen twee, drie meter naar achteren. Ze hielden het geweer op heuphoogte en hebben allemaal een magazijn leeggeschoten. Een magazijn heeft dertig kogels. De ironie van de geschiedenis is dat vandaag de dag in Boekarest alle gebouwen op Ceausescu boulevard van de overwinning van het socialisme getooid zijn met grote billboards en lichtreclames voor met name westerse producten. Maar aan het eind van de boulevard staat nog altijd Ceausescu's trots. Het kolossale Huis van het Volk. Als je een metafoor zoekt voor de continuïteit tussen de tijd van Ceausescu en de tijd van de democratie in Roemenië, dan zou dit een goede metafoor zijn. Want in dit gebouw zit nu het parlement. En sommige mensen die vóór 1989 in dit gebouw zaten, zitten er nu nog steeds. Er is een samenleving waarin je probleemloos kunt stelen en alles kunt bouwen. Als je kijkt naar de samenstelling van de regering, besef je dat het ongeveer 19 jaar heeft geduurd voordat de tweede en derde echelons van de heersende elite van het Roemenië van vóór 1989 weer waren teruggekeerd en nu zelfs volledig gelegitimeerd, omdat het volk ze democratisch heeft gekozen. Punt twee: Roemenië is lid van de EU, als u dat mocht zijn vergeten.

De val van Ceausescu

In de serie In Europa trekt schrijver Geert Mak door het Europa van de 20e eeuw  tot nu. Over de gruweldaden in de wereldoorlogen, censuur in de 21e eeuw, de wonden van de oorlog in Bosnië en terrorisme.

In Europa

In Europa geschiedenis

Over de serie In Europa

Vanaf midden jaren ’60 is in Roemenië dictator Ceausescu aan de macht. Hij voert een communistisch bewind. Het volk krijgt allerlei regels opgelegd en moet wijken voor Ceausescu’s grote bouwplannen. In 1989 is de bevolking het spuugzat en breekt de Roemeense Revolutie uit. Ceausescu en zijn vrouw worden berecht en krijgen de doodstraf opgelegd. Na zijn dood wordt het land een democratie.

Roemenië als dictatuur

100 jaar voor Christus wordt in Rome een zekere Gaius Julius Caesar geboren. Een dapper baasje: in militaire dienst krijgt-ie als beloning al een lauwerkroon van eikenbladeren. Hij maakt politiek carrière, wordt beheerder van de schatkist en consul. Maar Caesar wil meer: met een enorm leger trekt hij naar het Noorden en verovert Gallië. Caesar is rijk en machtig, iets té machtig voor de senatoren in zijn eigen Rome. Er komt een burgeroorlog, die hem helemaal naar Egypte brengt waar hij in het voorbijgaan ook nog even een kindje maakt bij Cleopatra. Ja, als je d’r toch bent...

Julius voert de ene veldtocht na de andere. Hij komt, hij ziet en hij overwint. In 46 wordt hij benoemd tot ‘dictator’ van het Romeinse Rijk. Hij heeft allerlei plannen die leuk zijn voor het volk. Maar die vallen niet in de smaak bij de senatoren, onder wie een zekere Brutus. Op 15 maart van het jaar 44 trakteren ze hem op 23 dolksteken. Julius overleeft het niet, maar je komt hem vandaag de dag nog wel tegen op je eigen wc, want de maand juli is naar hem vernoemd.

Denk je aan het Romeinse Rijk, dan denk je aan Julius Caesar. Met zijn enorme leger verovert hij grote delen van Europa. Caesar wordt de machtigste man van het Romeinse Rijk, en dat komt hem duur te staan.

Wie was Julius Caesar?

100 jaar voor Christus wordt in Rome Julius Caesar geboren. Al gauw blijkt hij een slimme leerling. Caesar schopt het tot legeraanvoerder. Onder zijn leiding worden nieuwe gebieden veroverd. Ook de moedige Galliërs worden door hem overwonnen. Terug in Rome moet hij vechten voor de macht. Hij zegeviert en wordt de machtigste man van het Romeinse rijk. Zijn almacht is voor een aantal senatoren een probleem. Caesar gedraagt zich volgens hen als een koning. Op 15 maart, 44 voor Christus wordt Caesar door hen vermoord. Maar Julius is nooit vergeten. Tegenwoordig eren we hem met de maand Juli.

Julius Caesar is de machtigste man van het Romeinse Rijk. Maar op 15 maart 44 voor Christus wordt hij vermoord.

Nieuwsuur in de klas

Nieuwsuur is er voor achtergronden bij het nieuws met video's voor de bovenbouw over onderwerpen als IS, de Europese Unie (EU) en de verkiezingen.

Nieuwsuur header

Programmalogo's

Naar de website van Nieuwsuur

Noord-Korea is een gesloten land. We weten niet veel over hoe het is om er te wonen, maar correspondent Marieke de Vries van Nieuwsuur mag bij hoge uitzondering een kijkje nemen in het land van dictator Kim Jong-Un.

Noord-Korea: leven in een dictatuur

De grondlegger van het fascisme is de Italiaan Benito Mussolini. De jonge Mussolini is nog socialist, maar als hij staat te trappelen om mee te doen aan de Eerste Wereldoorlog, moet hij de partij uit. Hij sticht dan maar zijn eigen Italiaanse strijdgroepen, de fasci italiani di combattimento en creëert zo een heel leger aan fascisten. Mussolini zelf is de leider, Il Duce, en dus volgens hemzelf zeker geen doetje.

In het fascisme is een sterke leider belangrijk. Ondergeschikten moeten netjes gehoorzamen. 
En wie niet in de pas loopt, krijgt met de geheime politie te maken. Als Mussolini aan de macht komt, heeft hij grote plannen met Italië. Volgens de propaganda gaan die gesmeerd, maar in het echt pakken zijn keuzes niet zo goed uit. Uiteindelijk wordt zijn bondgenootschap met nazi-Duitsland Mussolini fataal. De grote Leider eindigt hangend aan een tankstation bij Milaan. Zegeltjes d’rbij?

Ook heden ten dage kennen we groeperingen die min of meer fascistisch zijn. Hun ideologie is sterk populistisch én nationalistisch, met de nadruk op nationale symbolen en tradities. De eigen cultuur wordt verheerlijkt en ondertussen worden andere culturen zwartgemaakt. Of soms erger….

Het fascisme, dat is toch iets van 80 jaar geleden? Bedacht door de Italiaanse dictator Mussolini, met veel propaganda en militair machtsvertoon. Met Mussolini liep het niet zo goed af, maar er bestaan nog steeds ideologieën met fascistische trekjes.

Wat is fascisme?

Macht is het vermogen om andere mensen te laten doen wat jij wilt. Je kan de macht krijgen, of de macht grijpen. Maar al die machten verbleken bij de macht van de macht: zo gauw je die absolute macht in handen hebt, worden ethiek en moraal onder de voet gelopen.
Als je wint komt er een enorme lading testosteron vrij in je hersenen. Dit zorgt ervoor dat je meer risico’s gaat nemen, er ontstaat een tunnelvisie, die gericht is op succes: het winnaarseffect. En dat werkt echt. Grote kans dat je de volgende partij weer wint. Het brein helpt de winnaar een handje, of een backhandje.
Onderzoek heeft aangetoond dat mensen gulzig worden van macht: ze nemen meer koekjes van een schaal, en laten meer kruimels achter. Ze krijgen dus minder oog voor andere mensen. 
Mensen met macht nemen aan dat ze die macht wel verdiend zullen hebben, en dus vinden ze anderen al snel minder competent. Ook denken ze vaak dat ze overal verstand van hebben en in elke situatie het hoogste woord mogen voeren. Maar ja da’s logisch.

Of je nou president van Amerika bent of filiaalmanager van een supermarkt: de macht die je door je positie krijgt, zorgt ervoor dat je je anders gaat gedragen. Of misdragen. 

Wat doet macht met je?

De wereld is zich aan het herbewapenen. Deze trend zie je al een paar jaar in de internationale verkoop van wapens. Landen als China, India, Rusland en ook de VS investeren flink in hun wapenarsenaal. Daarnaast trekt Trump de Navo in twijfel en lijkt hij sowieso een grillige factor op het wereldtoneel. Het internationale systeem wordt steeds minder stabiel volgens expert, en daar speelt zeker Noord-Korea een rol in. Maar hoeveel wapentuig hebben de belangrijke landen in de wereld? In dit overzicht nemen we alleen een selectie mee van landen die op dit moment een grote rol spelen. We laten de slagkracht in cijfers zien, maar dat zegt nog niets over de staat en de inzetbaarheid van het materieel en de geoefendheid van de troepen. 

We beginnen bij de VS, nog steeds veruit de grootste militaire macht. Het land heeft bijna 1,4 miljoen actieve militairen paraat. Qua wapentuig staan de VS er als volgt voor: het land heeft zo’n 3000 tanks, 3500 jachtvliegtuigen en 93 gevechtsschepen. Atoomwapens spelen nog steeds een grote rol in de militaire verhoudingen: Amerika heeft er op dit moment 7000.

Dan Rusland. Na jaren van verslonzing is er weer stevig geïnvesteerd in de modernisering van het leger. Naast de ruim 800 duizend actieve militairen heeft Rusland bijna 3000 tanks, meer dan 1000 jachtvliegtuigen en 32 gevechtsschepen. Met kernwapens lopen ze voorop, met bijna 7300 stuks. 

China verhoogde afgelopen jaren meermalen het defensiebudget. Het land had altijd al een groot leger qua manschappen; op dit moment bestaat het uit bijna 2,2 miljoen militairen. Verder hebben de Chinezen bijna 7000 tanks, 2000 jachtvliegtuigen en 78 gevechtsschepen. Het kernwapenaantal staat op 260. 

Zoals gezegd speelt Noord-Korea een steeds grotere rol. Vooral door het testen van raketten en kernwapens. Het onvoorspelbare gedrag is met name een bedreiging voor de regio, maar het is moeilijk om harde cijfers te krijgen over de militaire slagkracht van dit gesloten land. De schattingen zijn als volgt. Noord-Korea heeft ongeveer 700 duizend actieve militairen en 5000 tanks, met daarbij de kanttekening dat veel van het materieel verouderd is. DE luchtmacht heeft waarschijnlijk 570 gevechtsvliegtuigen en de marine zo’n 10 oorlogsschepen. En experts schatten dat Kim-Jong Un 10 kernkoppen tot zijn beschikking heeft. 

Voor het perspectief kijken we tenslotte even naar Nederland. IN ons eentje zijn we niet veel waard tegen de grootmachten, maar we zijn lid van de Navo en de VN. Zelf hebben we 42.000 actieve manschappen, officieel 0 eigen tanks maar we leasen er 18 van Duitsland. Verder hebben we 62 gevechtsvliegtuigen en 10 gevechtsschepen. Atoomwapens: ook 0, maar waarschijnlijk liggen er 20 Amerikaanse kernbommen in Nederland opgeslagen. 

Voor het totaalbeeld nog een overzicht van de landen en legers in cijfers. Waar de herbewapening toe leidt, dat is uiteindelijk aan de spelers.

Wereldmachten in kaart

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

NOS op 3

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

Noord-Korea pronkt graag met zijn raketten en Amerika heeft meer dan een miljoen militairen. Welke landen hebben de meeste wapens en hoe zit het eigenlijk met ons eigen leger?

Wie heeft de meeste wapens?

Het begint met een fruitverkoper in Tunesië die zichzelf in brand steekt, en het eindigt met revoluties verspreid over Noord-Afrika en het Midden-Oosten. De eerste in de rij is dus Tunesië. Er zijn daar eind 2010 steeds meer protesten, van mensen die met hetzelfde probleem zitten als de fruitverkoper: ze willen geen dictatuur, en vooral meer zicht op geld en werk. De straatprotesten zorgen ervoor dat Tunesische dictator Ben Ali opstapt. Het is dan januari 2011.
Het vuur van de Tunesische revolutie slaat over naar andere landen. In Egypte gaan mensen massaal de straat op en vooral naar het Tahrirplein in Cairo. Na wekenlange protesten treedt de Egyptische leider Mubarak af. Het blijft branden. In Jemen, Libië, Syrië en Bahrein ontstaat grote onrust. Overal is een zelfde soort onvrede: over dictators en hun geheime diensten. Over gebrek aan werk, vrijheid en een goede toekomst. 
Soms wordt de brand snel geblust, zoals in Bahrein. In Jemen verdwijnt na maanden van onrust de president, maar het wordt daarna niet rustig. Ook in Libië gaan de demonstraties over in een burgeroorlog, waarbij de rebellen steun krijgen van het westen, dat helpt met bombarderen vanuit de lucht. Als de rebellen de hoofdstad innemen is de Libische dictator Khadaffi verdwenen, maar die wordt later opgepakt en gelyncht. 
En dan Syrië. Ook daar begint het met demonstraties, maar het verandert al snel in een bloedig conflict. De rebellen hopen op westerse steun, zoals die er ook kwam in Libië, dus met bombardementen. Maar de Russen die bevriend zijn met de Syrische leider Assad zien dat niet zitten. En dus komt daar geen internationale toestemming voor. Wel leveren landen als Amerika en Saoedi-Arabië wapens aan de rebellen, maar nooit genoeg om de oorlog echt mee te winnen. Ook Turkije steunt de opstand, en houdt de grens open voor jihadisten uit de hele wereld die in Syrië willen meevechten. De opstand radicaliseert snel. Steeds meer moslimextremisten melden zich om mee te vechten tegen Assad. Al blijkt een deel van hen andere plannen te hebben. Een club die zich Islamitische Staat noemt, wil vooral een eigen land stichten en doet dat in 2014, op een groot stuk van Syrië en buurland Irak.
Assad heeft intussen steun gekregen van Hezbollah, een militie uit Libanon met nauwe banden met Iran. Ondertussen lukt het IS om flinke stukken land in Syrië en Irak te veroveren. De Russen beginnen in 2015 een militaire operatie om Assad te helpen weer gebieden te heroveren. En dat lukt. IS verliest terrein en Assad is nog steeds de president van Syrië. 
Bijna niemand spreekt meer over de Arabische Lente. Wat hoopvol begon, eindigde in een regio die in brand staat. In bijna al die landen, op Tunesië na, is er of een nieuwe dictatuur voor in de plaats gekomen, of is er nog steeds chaos en oorlog.

Vanaf 2011 woedt de Arabische Lente in het Midden-Oosten. Veel mensen hebben genoeg van de dictators in hun land. Het begint in Tunesië en verspreidt zich over een aantal andere Arabische landen. In Egypte en Libië worden de leiders afgezet, maar in Syrië niet. Hier woedt nog steeds een bloedige burgeroorlog.

De regio in brand

Machthebbers en alleenheersers

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.