Dit soort oproepen zijn online gemakkelijk te vinden. Meisjes die al dun zijn en nog dunner willen worden en die elkaar aanmoedigen om zichzelf uit te hongeren. Ze laten zich zelfs straffen of uitschelden als ze toch iets eten. Meedoen in die pro-ana-scene kan voor die meisjes gevaarlijke gevolgen hebben en onverwachte risico's.
Stuur die foto's op van verschillende kanten van je lichaam dan kan ik ook zien waar het vet zit in je lichaam. Pro-ana-coaches maken eigenlijk misbruik van de kwetsbaarheid van meisjes met anorexia nervosa. Ik wil je helpen met de beste bedoelingen maar dan moet je wel zorgen dat je nu naaktfoto's aanlevert. Veel meisjes zijn wel eens onzeker over zichzelf of willen afvallen. Maar voor naar schatting zo'n 7.000 meisjes of vrouwen is dat dunner willen zijn een ziekte: anorexia nervosa.
Vaak sluipt dat erin. Ouders merken het ook vaak niet. Het begint vaak met stoppen met snoepen, gezonder willen eten. En tijdens het afvallen bij deze meisjes zie je dus dat die stoornis zich eigenlijk ontwikkelt en je hele manier van denken wordt eigenlijk overgenomen door die ziekte. Het gevolg daarvan is dat ze zich steeds dikker gaan voelen. Hele strenge gedachtes krijgen over eten, over uiterlijk, over gewicht en afvallen, soms tot hele extreme vormen. En wat kunnen de gevolgen zijn? Vreemd genoeg, en dat maakt het ook tot zo'n stoornis, ervaren deze meisjes het zelf niet als een probleem. Ze willen graag afvallen en steeds dunner worden en hebben eigenlijk zoiets van: ook naar hulpverleners en naar ouders, laat me met rust. Ik wil afvallen. Een deel van die meisjes, hoeveel weten we niet, komt in een wereld van pro-ana terecht, pro-anorexia. Pro-ana's moedigen elkaar aan nog minder te eten en delen tips over hoe ze dat doen. Deze meisjes vinden elkaar op speciale sites en fora. En als je die bezoekt, krijg je wel eerst deze waarschuwing. Dat moet namelijk van de overheid. Maar na wegklikken kom je dit soort teksten tegen. Tot een paar jaar terug waren pro-ana's vooral actief op dit soort sites. Maar nu is Insta bijvoorbeeld een plek waar mensen met anorexia elkaar ontmoeten. De hashtags #proana en #thinspiration zijn verboden, maar ook makkelijk te omzeilen. En neem Tumblr. Als je daar op thinspo zoekt, krijg je eerst deze melding te zien. Maar klik je die weg, dan vind je genoeg thinspiration. Naomi, nu 24, zocht toen ze jonger was ook online naar dit soort inspiratie.
Het begon gewoon heel onschuldig met een beetje afvallen eigenlijk, heel simpel. En daar bleek ik supergoed in te zijn. Toen kreeg ik ook complimenten op school. Lekker bezig Naomi, ga zo door. In principe hoefde ik ook helemaal niet meer af te vallen. In principe hoefde ik überhaupt niet af te vallen want er was helemaal niks. Ik had geen overgewicht of iets dergelijks, maar ik raakte heel erg gefixeerd op de weegschaal. De echte slechte jaren dat ik echt helemaal van de wereld was, duurde drie jaar en mijn herstel duurde vijf jaar. Niet mee eten, heel veel bewegen. Ik was echt een extreem geval qua bewegen. Ik zat niet stil. Overgeven, laxeertabletten heb ik wel eens geprobeerd. Een eetstoornis is gewoon heel eenzaam. Je gaat naar binnen, je klapt naar binnen. Ik denk dat andere mensen meer naar buiten klappen als je op school bent dan laat je zien wie je bent. Praat je met mensen. Als je een eetstoornis hebt dan klap je naar binnen. Ik ging voornamelijk op zoek naar die websites, denk ik, om lotgenoten te zoeken, omdat ik me niet begrepen voelde en zelfs door mijn eigen therapeuten voelde ik me dus niet begrepen. Nou ja, dan maar op internet. Naomi zocht dus vooral lotgenoten, maar er zijn ook meisjes die nog verder willen gaan. Zij zoeken een pro-ana-coach die hen kan helpen vooral niet te eten. Die coaches zoeken ze vooral op openbare fora. Daar staat het vol met oproepen van meisjes die iemand zoeken die hen kan helpen bij het afvallen en die hen zelfs kan straffen als het afvallen niet snel genoeg gaat. En zo'n straf kan bijvoorbeeld zijn dat een meisje zichzelf moet snijden als ze toch iets eet. Je vraagt je misschien af: waarom zou je zo ver willen gaan. Erik spreekt veel met dit soort meisjes en legt uit hoe dit bij hun ziekte past.
De aantrekkingskracht van pro-ana zit hem in nou net dat zieke deel van het meisje. Het sluit aan bij de hele strenge gedachte die de ziekte eigenlijk aan je oplegt over uiterlijk, over eten en gewicht. Meisjes beschrijven dan ook dat ze zich zo overgenomen voelen door die gedachte, dat ze op zoek gaan naar dit soort hulp Pro-ana, en zeker pro-ana-coaches, die nemen die gedachten als het ware over en worden de strenge meester op het gebied van eetstoornissen. Het contact met zo'n pro-ana-coach loopt vaak via Kik. Op die chatapp kan het allemaal anoniem. Eenmaal op Kik heeft zo'n pro-ana-coach vaak heel andere bedoelingen. Dat blijkt allemaal uit de eerste resultaten van een nieuw onderzoek. Dat onderzoek mochten wij inzien omdat we graag wilden weten wie er achter zo'n pro-ana-coach zit. Kijk even mee. De onderzoekers maakten twee nepprofielen aan van Jisse van 14 en Sarina van 15. Twee pro-ana-meisjes met een afvalwens. Binnen no time werden ze door meer dan 40 coaches benaderd op Kik.
Opvallend was ook dat die coaches bijna allemaal direct om foto's vroegen om te kunnen checken waar iemand te veel vet had. Bodychecks. Zodra de meisjes aangaven dat ze dat niet wilden, kregen ze dit soort reacties. De onderzoekers waren verbijsterd over de reacties van de coaches.
We zijn geschrokken van het aantal reacties van die pro-ana-coaches die hen onder druk zetten. Maar ook het feit dat er zo snel werd gevraagd naar foto's. Soms werd er al binnen één dag gevraagd: kan je foto's sturen. Kan je foto's in ondergoed sturen, kan je naaktfoto's sturen. Want anders kan ik je niet helpen. Het is aan jou, wil je dik blijven. Wil je als een varken blijven of wil je afvallen. Als je wil afvallen, moet je precies doen wat ik zeg. Anders gaat het niet werken, dus zeg het maar. Waar we echt van geschrokken zijn is dat er ook in enkele gevallen contact werd voorgesteld om fysiek af te spreken en er werd ook gewoon niet geschroomd om te zeggen: maar dan moet je wel seks met mij hebben. Ik ga je helpen maar dan moet je er wel wat voor terugdoen. Naast deze chats ondervroegen de onderzoekers tientallen echte meisjes die online naar coaches zochten. Deze enquêtes en interviews bevestigden het beeld dat er mannen achter die coaches zitten. Maar liefst 96 procent gaf aan dat er werd aangedrongen op foto's waar 60 procent aangeeft dat het ook om naaktfoto's ging.
Zijn die meisjes daar ook op ingegaan? Sommige wel en dat was helaas ook niet het enige. Een enkele keer werd er ook voorgesteld om fysiek af te spreken. Eén meisje gaf daar ook aan: ik heb seks gehad en ik was destijds ook minderjarig. Daar zijn we heel erg van geschrokken.
Oké, dat lijkt dus echt niet te deugen en in sommige gevallen is het dus ook echt strafbaar. Als het gaat om volwassen mannen die minderjarige meisjes vragen om naaktfoto's, dan kunnen die in theorie natuurlijk vervolgd worden voor bijvoorbeeld kinderporno. Maar ja, dan moet Justitie dat wel horen. En daar zit een probleem, want heel veel meisjes praten niet over hun ervaringen.
Wat we uit de eerste resultaten van het onderzoek zien is dat meisjes zich schamen voor het feit dat ze contact hebben gehad met zo'n coach en soms ook denken: ik heb iets heel doms gedaan. Maar hun gedrag is wel te verklaren uit de kracht van die eetstoornis. Die is zo dwingend en onvrijwillig.
Oké, we hebben het dus over jonge meisjes met anorexia nervosa die ziek zijn en die online makkelijk inspiratie vinden om nog zieker te worden en die dan ook nog als prooi worden gezien door mannen met andere bedoelingen. Moet je die hele pro-ana-sites, waar coaches bewust hun slachtoffers kiezen, niet gewoon verbieden? Een paar jaar geleden was daar ook al discussie over en toen is besloten om dat juist niet te doen. De reden: het zou niet te handhaven zijn en geen zin hebben. Tegelijkertijd kan een platform als Insta juist hulp bieden. En daar speelt Naomi ook een rol in.
Toen ik ziek was wilde ik dat er iemand was zoals ik, die zei: zo zit het. Waarom doen jullie allemaal zo raar. Je weet toch zelf ook wel... Ja, gewoon straight to the point: dit zijn we aan het doen en we moeten daarmee ophouden. Dat miste ik. En dat heb ik gecreëerd en ik merk dat daar gewoon heel veel vraag naar is toch wel. En dat had ik eigenlijk stiekem misschien wel helemaal niet verwacht. Op het account plaatst ik voornamelijk... wel persoonlijke dingen ook, dat vind ik nog steeds best wel lastig af en toe. Dan denk ik, moet ik dat wel online zetten omdat het heel dichtbij komt, maar dan krijg ik een berichtje: goh Naomi, ik vind het zo fijn dat je dat ook laat zien. Bijvoorbeeld als mijn leven niet zo lekker loopt. Ik vind het wel fijn om te zien dat een leven zonder eetstoornis ook gewoon niet altijd even lekker loopt. Ik heb wel nog steeds zoiets van: ik gooi mijn hele ziel en zaligheid en gedachte op internet. Maar als ik dan weer een berichtje krijg: goh, dit heeft me zo erg geholpen, of dan zie ik dat het vijftig keer is opgeslagen. Dan denk ik: ja, oké. Het is goed. Want wat krijg je voor reacties? Deze krijg ik heel vaak, de reactie, vooral in het begin. Ik heb me nooit begrepen gevoeld. Jij stuurt mij een berichtje en ik kan gewoon weer een maand door. Verder, ja, ik krijg een vraag, ik schrijf en dan krijg ik respons en vaak is het gewoon: wow, dit zijn gewoon de woorden die ik nodig had. Dat is wel heel bijzonder.
Met Naomi gaat het dus inmiddels goed. Zij is genezen van anorexia en zij probeert andere meisjes die daar nog niet zijn online te helpen. Mocht jij nou na het zien van deze video hulp nodig hebben, meld je dan vooral even bij je huisarts. Hulp zoeken kan natuurlijk ook anoniem. Online, bij bijvoorbeeld Proud to be me, als het gaat over eetstoornissen, of bij Chatmetfier als jij ook een nare ervaring hebt gehad met een pro-ana-coach.
