Name: Hella Haasse
Uploaded: 2014-06-11T22:00:00+02:00
Duration: 4 min 34 s
Description: De wortels van Nederlandse schrijvers als Hella Haasse en Adriaan van Dis liggen in Nederlands-Indië. Hun werken ‘Oeroeg’ en ‘Hollandse duinen’ geven hun jeugdherinneringen weer en een kritische kijk op de Nederlandse kolonisatie.

Klas 4/5/6

Kort na de Bevrijding belandde het gehavende Nederland meteen in een volgende oorlog: het koloniale bezit dat zo lang Nederlands Indië had geheten was door de Nationalisten omgedoopt tot Indonesië en had zich onafhankelijk verklaard. Tienduizenden Nederlandse militairen werden verscheept naar Azië.
Nederland vocht een erg gewelddadige, maar zinloze strijd om de kolonie te behouden. Zelfs bondgenoten trokken hun handen van Nederland af. Indonesië werd in 1949 ook door Nederland erkend als vrije republiek.
Drie en een halve eeuw overheersing en uitbuiting van dit grote eilandenrijk waren voorbij. In al die jaren was Nederland verbonden geraakt met de Gordel van Smaragd. Veel Nederlanders waren er opgegroeid en gevormd.
Hella Haasse’s novelle Oeroeg gaat over twee jongens in het oude Nederlands Indië die samen opgroeien en goede vrienden worden. Ondanks hun grote verschillen in achtergrond.
De één is de zoon van een Nederlandse administrateur op een plantage, de ander, Oeroeg, is het kind van inlandse ouders. Voor deze kinderen is dat geen probleem. Maar als ze ouder worden groeien ze toch uit elkaar, want Nederlanders en inlanders zijn nu eenmaal gewend langs elkaar heen te leven. Oeroeg wordt zich steeds meer bewust van het onrecht dat in de kolonie heerst en sluit zich aan bij de Indonesische Nationalisten.
De Rijn stroomt bij Lobith ons land binnen. Maar dat (…) bij (…) ontspringt, dat hebben wij niet geleerd.
Wil je zingen, zing dan mee. Dat is het lied dat het gouvernement ons wilde laten zingen, maar ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is:
♪ Wilhelmus van Nassau is van Indonesisch bloed. Sukarno zijn wij getrouw en zijn wij tot in den dood. ♪
Oeroeg gaat zijn eigen weg. De oude vrienden zien elkaar jaren niet meer. Tot de Vrijheidstrijd uitbarst. Ze komen tegenover elkaar te staan en blijken definitief uit elkaar gegroeid.
Oeroeg.
Johan.
Zijn wij nog vrienden?
Alleen als we elkaars gelijken zijn.
Zijn we dat nu niet?
Doorlopen!
Niet zo lang 12 Indonesiërs net zoveel waard zijn als jij.
Oeroeg verscheen in de Boekenweek van 1948, de strijd in Indonesië was toen nog in volle gang. Deze novelle maakte een heel groot publiek in één keer duidelijk dat de Indonesische bevolking eeuwen overheersing echt definitief van zich afschudde. De Nederlanders konden naar huis. Adriaan van Dis, zelf kind in een gerepatrieerd gezin, gaf er in Indische Duinen een schrijnend beeld van, herinnerende mensen die in de ban blijven van onvoltooid verleden.
Indonesië is het land waar ik het meest nooit geweest ben. Ik ken het als Indië, het land van mijn ouders en bruine halfzusjes. Hun verhalen kleuren mijn jeugd.
Daar lagen de duinen, rijen dik. De wolken scheurden in het licht en het zand kleurde goudgeel. Niemand praatte. De meeuwen doken naar het land en de zon liet een schaduw over de duinen dansen. Een wajangspel in de kou. Echtparen keken elkaar aan en zochten elkaars hand. “Wat zijn dat?”, vroeg Saskia. “Duinen”, zei ‘r moeder, “Hollandse duinen”. En haar stem trilde. “Net cake”, zei Saskia. De omstanders lachten en huilden tegelijk.


Nederland heeft eeuwenlang geprofiteerd van de rijkdommen van Indonesië. Ons land wil koste wat kost vasthouden aan de kolonie Nederlands-Indië, ook als de roep om onafhankelijkheid steeds luider wordt. Er volgt een bloedige koloniale oorlog, die tienduizenden Indonesiërs het leven kost. In 1949 draagt Nederland de soevereiniteit over aan het onafhankelijke Indonesië. Hoe was het leven in onze kolonie, wat was de rol van de VOC en hoe werd Indonesië onafhankelijk? Klik op de afbeelding om de tijdlijn te bekijken.

Tijdlijn over ons koloniale verleden

De geschiedenis van Nederlands-Indië

Welkom aan boord van het beroemde VOC-schip 'De Amsterdam'. Kijk nu zelf rond door deze replica van een VOC-schip die aan de steiger van het Scheepvaartmuseum ligt. Verken de Nederlandse geschiedenis uit de 17e en 18e eeuw. Over de eerste overzeese reizen, de handel, de avonturen en ontberingen. En in het ruim kom je meer te weten over de zwarte bladzijdes van het slavernijverleden. Kijk zelf in 360 graden rond, zoom in en ontdek wat er op het schip zoal gebeurde tijdens de lange reis naar de Oost.

Handel en oorlog over zee

De VOC en WIC van alle kanten

In deze tijdlijn over de Tweede Wereldoorlog kun je zien welke gebeurtenissen van belang zijn in de oorlog en welke invloed ze hebben op de bevolking. Ook is te zien hoe de Tweede Wereldoorlog in Nederland verloopt. Van het binnenvallen van Polen naar de Wannsee conferentie tot de capitulatie van Japan. 

Tijdlijn over de oorlog tussen Duitsland en de geallieerden 

De Tweede Wereldoorlog 

Wat weet jij van Indonesië?

Het Aziatische eilandenrijk Indonesië was tot 1949 een kolonie van Nederland en heette Nederlands-Indië. Nu is het een onafhankelijke republiek. Wat weet jij van dit land? Start de quiz, bekijk de video's en beantwoord de vragen!

Quiz over de voormalige kolonie van Nederland

Wat weet jij over Indonesië?

Hella Haasse

Aan de hand van contemporaine schrijvers en artiesten maken we een reis door de Gouden Eeuw, de Middeleeuwen en de 18e, 19e en 20e eeuw.

Programmaheaders

Literatuurgeschiedenis

De wortels van Nederlandse schrijvers als Hella Haasse en Adriaan van Dis liggen in Nederlands-Indië. Hun werken ‘Oeroeg’ en ‘Hollandse duinen’ geven hun jeugdherinneringen weer en een kritische kijk op de Nederlandse kolonisatie.

Leesvaardigheid

Schrijfster van Oeroeg (1948) 

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.