Name: De slag bij Vronen
Uploaded: 2017-06-15T14:22:24+02:00
Duration: 4 min 38 s
Description: In 1296 vindt er bij Vronen een bloederige veldslag plaats tussen de West-Friezen en de Hollandse overheersen. In de grond zijn talloze botten en schedels gevonden die herinneren aan die veldslag.

Klas 1/2/3

Als Janneke de tuin van haar huis in Sint Pancras wil veranderen, doet ze een lugubere ontdekking.
Onder Jannekes huis ligt een middeleeuws massagraf verborgen. Aan de botten en de schedels is te zien dat hier een vreselijke veldslag heeft plaatsgevonden. De omgeving van Alkmaar is aan het eind van de 13e eeuw het slagveld van Hollandse en West-Friese legers. De Hollandse Graaf Floris V is in die tijd de baas over West-Friesland. Als hij in 1296 wordt vermoord, denken de West-Friezen dat ze hun vrijheid weer terug kunnen krijgen en zij trekken op tegen de Hollandse overheersers. Maar bij Vronen, het huidige Sint Pancras, worden ze tegengehouden en er vindt een veldslag plaats waarbij de West-Friezen bijna letterlijk in de pan worden gehakt. 
De Middelburg en de Nijenburg. Floris V wil een einde maken aan de strijd door de aanleg van een ring van burchten die steeds op een afstand liggen van twee enorme kruisbogen: quarelen. De plek waar de Middelburg, één van de kastelen van Floris V, heeft gestaan is nog altijd herkenbaar.

Je hebt een heleboel botten in je lichaam. Waar zitten ze en waar zijn ze eigenlijk van gemaakt? Dwaal door je geraamte met deze interactieve schoolplaat en bekijk de video's om meer te weten te komen over je botten. 

Interactieve schoolplaat door je skelet

Je lichaam: botten

Wereldwijd zijn er bijna 90 miljoen mensen op de vlucht. Waar komen ze vandaag en waar gaan ze naartoe? Klik op de afbeelding om de story te lezen.

Story over mensen op de vlucht

Wanneer ben je vluchteling?

1672 is een bewogen jaar voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Na de Tachtigjarige Oorlog met Spanje worden de Nederlanden nu aangevallen door Frankrijk, Engeland en Duitse bisdommen. Wat ging er vooraf aan het rampjaar 1672? En hoe kwamen de Nederlanden uit de strijd?  

Tijdlijn over het jaar 1672 in de Republiek

Het Rampjaar

De duikboot wordt in 1620 uitgevonden door de Nederlandse uitvinder Cornelis Drebbel. Hoe heeft de duikboot zich sindsdien ontwikkeld tot oorlogsmachine en onderzoeksvoertuig?

Story over de geschiedenis van de duikboot

Hoe is de duikboot ontstaan?

De slag bij Vronen

LOGO'S OMROEPEN - BONT

LOGO OMROEPEN

VPRO

Geen land ter wereld dat zo vaak is omgeploegd, heringericht en weer volgebouwd. Met foto’s van toen en nu en animaties laat Onzichtbaar Nederland de verandering van Nederland zien.

Onzichtbaar Nederland

Onzichtbaar Nederland in de klas

In 1296 vindt er bij Vronen een bloederige veldslag plaats tussen de West-Friezen en de Hollandse overheersen. In de grond zijn talloze botten en schedels gevonden die herinneren aan die veldslag.

Steden en staten

Een veldslag tussen Hollandse en West-Friese legers

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Klas 4/5/6

Examenvideo's bij geschiedenis (havo/vwo) over tijdvak 3: Monniken en ridders (500 – 1000) / vroege Middeleeuwen.

Aardrijkskunde examenquiz

Test of jij goed bent voorbereid op je examen aardrijkskunde! Wat weet je van platentektoniek, de koolstofkringloop en oceanische circulatie? Klik op de afbeelding om te beginnen.

Examenquiz bij aardrijkskunde voor vwo

Wat weet jij over de aarde als natuurlijk systeem?

In de 18e eeuw begint in Europa de Verlichting. Door de ontwikkeling van de wetenschap veranderen onze ideeën over de maatschappij. Weet jij wat de Verlichting precies inhoudt? Test je kennis in de quiz. 

Quiz over denkers en ideeën

Wat weet jij over de Verlichting?

Hoe is Nederland geworden zoals het nu is? Onze geschiedenis heeft nog steeds invloed op hoe wij leven en wat we belangrijk vinden. Deze tijdlijn neemt je mee door de tien tijdvakken, van de jagers en boeren uit de prehistorie tot de bevrijders en bezetters uit de Tweede Wereldoorlog.

Tijdlijn over de geschiedenis van ons land

Het verhaal van Nederland

In de 19e eeuw begint in Nederland de industriële revolutie, ook wel bekend als de ijzeren eeuw. In deze tijdlijn word je meegenomen in belangrijke momenten voor de ijzeren eeuw.

Tijdlijn over de 19e eeuw

De industriele revolutie in Nederland

Groep 6/7/8

In 768 volgt Karel zijn vader op en wordt koning van het Frankische Rijk. Een rijk zo groot als Frankrijk, België, Nederland en een deel van Duitsland nu. Karel zal het rijk nog groter maken, hij voert oorlog met de Moren in het Zuiden, de Longobarden in het Zuidoosten en de Saksen in het Noorden. Met dat laatste volk voert Karel 30 jaar lang strijd. Uiteindelijk lukt het hem zijn vijanden te verslaan en rust te brengen in zijn rijk.
Het geloof speelt in het leven van Karel een grote rol, net als de meeste mensen geloof hij in een Christelijke God en in de Kerk die dat geloof verkondigt. Karel blijft zijn hele leven lang trouw aan de Paus en de Kerk. Hij belooft het geloof te verdedigen en te verspreiden, met geweld als het moet. Zo schrijft hij in een brief aan de Paus “het is mijn plicht om met de hulp van God overal de Kerk van Christus tegen aanvallen van ongelovigen met wapens te verdedigen”.
En die ongelovigen zijn de Saksen.
De Saksen geloven zelf ook, maar niet in de Christelijke God. Ze geloven in de goden van de natuur: Wodan, Donar, Frija. De Christenen komen samen in hun Kerk, de Saksen komen bij elkaar rond een Heilige Boom. Behalve verschil in geloof is er ook strijd om grondgebied. De Saksen vallen telkens Frankische dorpen aan. Karel wil hier een einde aan maken en bovendien ervoor zorgen, dat de Saksen christen worden. Dat ziet hij als zijn heilige plicht. In een poging de Saksen te dwingen hun geloof op te geven laat Karel hun Heilige Boom omhakken.
Onder grote dwang eist Karel dat de Saksen hem als koning accepteren, voor nu en altijd. En degene die zich niet laat bekeren tot Christen wordt gedood. Er is één stamhoofd, Widukind, die zich weigert te onderwerpen aan Karel. En steeds opnieuw valt hij Frankische dorpen aan en laat hij kerken in brand steken. Daarmee raakt hij Karel in het diepst van zijn ziel.
Karel neemt op een verschrikkelijke manier wraak. Als straf laat Karel een paar duizend Saksen doden. Uiteindelijk geeft Widukind de strijd op en geeft zich over. Hij wil vrede. Na 30 jaar van oorlog voeren heerst Karel over het gebied van de Saksen.


Karel de Grote en de Saksen

Na 30 jaar van oorlog voeren heerst Karel over het gebied van de Saksen. Daar ging een hevige strijd aan vooraf. Karel wilde dat iedereen christen werd en wie dit weigerde werd gedood.

Een oorlog van 30 jaar

Rond 700 zag Nederland er heel anders uit dan nu. Er woonden nog maar weinig mensen. En ze woonden in kleine dorpjes of op een boerderij. We noemen ze Germanen. Germanen geloofden niet in één God, maar in meer goden. Ze baden tot Wodan de god die met zijn paarden over de wolken raasde en Donar, de god van de donder. Hij liet het bliksemen en donderen als hij boos was. 
Aan de overkant van de Noordzee, het land van de Angelen, geloofden de mensen in één God. Ze hadden zich christen laten dopen. Er stonden overal kerken waar ze bij elkaar kwamen om tot God te bidden. In kloosters leefden monniken. Christenen die God beloofden om iedere dag tot hem te bidden en te zingen. Ze leefden eigenlijk alleen voor God. 
Winfred wilde ook monnik worden. Hij deed erg zijn best en leerde lezen en schrijven. Toen Winfred hoorde dat de Germanen aan de overkant van de zee het verhaal van Jezus Christus nog niet kenden wilde hij graag naar hen toe. Hij zou ze dan alles over Jezus Christus vertellen. En ze bekeren en dopen. 
Winfred stak de Noordzee over. Hij ging eerst naar Rome, want daar woonde de paus; de hoogste bisschop van de kerk. Die zegende hem en gaf hem een nieuwe naam; Bonifatius. Dat betekent 'weldoener'. Bonifatius ging jarenlang naar de heidenen toe en probeerde hen te bekeren tot het christelijke geloof.

Bonifatius

Tante Anastasia gaat samen met Jeffrey of Jet op zoek naar antwoorden op vragen over het verleden. 

Header Vroeger en zo

Vroeger & Zo

Bonifatius werd bij Dokkum vermoord, maar wie is hij eigenlijk?

Wie is dat?

De Vikingen wonen zo’n duizend jaar geleden in het noorden van Europa. Dat heet nu Scandinavië: Noorwegen, zweden en Denemarken. De Vikingen leven bij elkaar in verschillende stammen. Wanneer een Viking sterft, erft de oudste zoon de boerderij en het land van zijn vader. De andere zoons krijgen niets en moeten op zoek naar een eigen stuk grond. Het leven in het noorden is hard. De natuur is ruig, het klimaat koud, en in de aarde wil het graan niet erg groeien. Als er steeds meer mensen geboren worden, is er dan ook niet genoeg eten voor iedereen. Vikingen overvallen andere dorpen om aan eten te komen. Alleen de sterkste Viking kan overwinnen. De verliezer kan niks anders doen dan zich overgeven of weggaan, op zoek naar een nieuw leven. En zo verlaten hele groepen Vikingen hun land. Dat doen ze per schip. Als geen ander volk in die tijd kunnen de Vikingen schepen bouwen. Hun boten zijn snel en wendbaar. Er kan mee geroeid worden als de wind wegvalt. 
De schepen worden versierd met een draak als boegbeeld. Die moet de zeelui beschermen tegen de boze geesten op zee. En hij maakt tegelijkertijd eventuele vijanden bang. 
Om met een houten schip van hooguit 30 meter lang, de oceaan over te steken moet je een goeie zeeman zijn. Zeker als het gaat stormen. 
Om je koers te bepalen, zeilen de Vikingen met behulp van de zon en de sterren. 
Als ze denken dicht bij land te zijn, laten ze een raaf los. De vogel vliegt direct naar de kust toe. De Vikingen hoefden nu alleen de vogel te volgen. Met deze primitieve middelen blijft het een grote prestatie om je weg over de onmetelijke zee te vinden.
Op zoek naar nieuw land varen de Vikingen naar het westen. Ze ontdekken het land dat we nu IJsland noemen. Een land met watervallen en geisers. De Vikingen verdelen het gebied onder elkaar. Dat gaat zo. Het stuk grond, waar je in één dag omheen kan lopen, wordt van jou. Maar na een tijd is dit land verdeeld en is er niet genoeg plek voor nieuwkomers. 
Dus zeilen de Vikingen verder naar het westen en ontdekken een land nog kaler en ijziger dan IJsland. Om het aantrekkelijk te maken voor de thuisblijvers noemen de Vikingen het: Groenland. Er gaan verhalen dat nog verder weg een droomland is. Een land waar geen sneeuw en ijs is, de grond vruchtbaar en eten in overvloed. 
En weer trekken de Vikingen verder naar het westen. Ze komen aan bij de kust van Canada. Er zijn bossen, en vis, de aarde is vruchtbaar en het is er niet zo koud.
Het droomland lijkt gevonden. De Vikingen bouwen hier dorpen. 
Maar lang blijven ze er niet. Er woont namelijk al een volk. De indianen. Na een periode van vrede breekt er tussen hen oorlog uit. De Vikingen moeten vluchten en komen niet meer terug. De Vikingen hebben zo bijna de hele wereld overgevaren. Via het westen maar ook naar het oosten tot diep in Rusland. En naar het zuiden via de Middellandse zee tot aan Turkije.

De Vikingen

De Vikingen hebben een groot deel van de wereld overgevaren. Waarom eigenlijk?

Avonturiers uit het noorden

De Vikingen wonen zo’n duizend jaar geleden in het noorden van Europa.
Dat heet nu Scandinavië: Noorwegen, zweden en Denemarken.
De Vikingen leven bij elkaar in verschillende stammen. 
Wanneer een Viking sterft, erft de oudste zoon de boerderij en het land van zijn vader. 
De andere zoons krijgen niets en moeten op zoek naar een eigen stuk grond. 
Het leven in het noorden is hard.
De natuur is ruig, het klimaat koud, en in de aarde wil het graan niet erg groeien. 
Als er steeds meer mensen geboren worden, is er dan ook niet genoeg eten voor iedereen. 
Vikingen overvallen andere dorpen om aan eten te komen. Alleen de sterkste Viking kan overwinnen. 
De verliezer kan niks anders doen dan zich overgeven of weggaan, op zoek naar een nieuw leven.
En zo verlaten hele groepen Vikingen hun land. 
Met hun snelle schepen varen ze richting zuiden naar Engeland, naar Nederland, naar Frankrijk. 
De Vikingen zijn geweldige vechters. Voor niets of niemand bang. 
Oefenen in het gevecht doen ze al als de mannen nog jongens zijn. 
Dat vechten is belangrijk, natuurlijk om je vijand te kunnen overwinnen. 
Maar ook als je verliest en sterft in de strijd. Dan ga je naar de hemel.
Daar wacht een eeuwig leven vol feesten en gevechten.
De Vikingen geloven in een wereld vol goden, zoals Wodan, de oppergod en god van de oorlog. En Thor, god van donder en bliksem, en godin van de vruchtbaarheid, Freya.
Als de Vikingen aan land gaan, krijgen ze maar weinig tegenstand. Als de bewoners zich al verzetten maken ze meestal geen schijn van kans. 
De Vikingen nemen alles van waarde mee. Dan vertrekken ze weer.
Soms blijven ook ze in de gebieden die ze veroverd hebben. 
En ze nemen de gewoonten en gebruiken over van de volken die ze hebben overwonnen. 
Sommige Vikingen nemen ook hun godsdienst over en worden christen. 
Als de Vikingen weer terugkeren naar het noorden bouwen ze daar kerken om hun nieuwe God te eren.
Veel van wat we nu weten over de Vikingen is beschreven in de sagen. 
Er staan gedichten in, verhalen.
Ze vertellen ons wat de Vikingen dachten, en wat ze belangrijk vonden in het leven.

De tochten van de Vikingen

De Vikingen staan bekend als geweldige vechters. Waarom was dit zo belangrijk voor de Vikingen?

Noormannen in West-Europa

Martinus is soldaat in het leger van de Romeinse keizer. In het Franse Amiens treft hij op een koude winterdag een bedelaar, die wel erg luchtig gekleed gaat. Martinus kan het niet aanzien, grijpt zijn zwaard, snijdt zijn eigen mantel in tweeën en geeft die arme sloeber een fijne snuggie.
Die nacht droomt Martinus van Jezus – gekleed in die halve mantel. Dat is voor hem een teken uit de Hemel: Martinus verlaat het leger en wordt monnik. Hij probeert overal goed te doen, maakt carrière in de kerk en wordt bisschop van Tours. Maar hij hoeft niet op tournee, want de mensen komen van heinde en verre om hèm te zien. Hij is een soort religieuze rockster, al wast hij zich wat minder vaak, en geeft hij zijn kleren nog steeds liever aan de armen. (snufsnuf) 
Martinus legt het loodje op 11 november 397. Daarna wordt hij al snel heilig verklaard: Sint Maarten. Dat vieren we dus op 11 november. Kinderen mogen de deuren langs om bedelliedjes te zingen. En net zoals Sint Maarten dat deed, geven de mensen dan een aalmoes: geen halve mantel, maar een halve mandarijn of een half onsje snoep of een hele halve vrachtwagen vol. En bedankt!

Clipphanger

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Clipphanger logo

Clipphanger 

Clipphanger op Youtube

Soldaat Martinus droomt op een nacht van Jezus en besluit daarom monnik te worden. Omdat hij zijn leven lang goed doet wordt hij op 11 november, zijn sterfdag, heilig verklaard.

Wie was Sint-Maarten?

In de achtste eeuw heersten de Franken over de Lage Landen. De boeren hebben het moeilijk. Ze worden vaak overvallen en zoeken bescherming bij grote landheren. In ruil voor deze bescherming moeten ze het land van de heer bewerken. Zo ontstaan er overal in het land agrarische domeinen. De landheren zijn vorsten, adellijke families en kerkelijke instellingen.
Hier in de Lutte kun je nog blokvormige akkers zien die herinneren aan de landbouw uit die tijd. Aan deze kant bewerken de boeren het land van hun Heer. En hier hebben ze een klein lapje grond waar ze iets voor zichzelf mogen verbouwen.
Om de voedselproductie te verbeteren gaan de boeren over op het drieslagstelsel. Ze verbouwen het eerste jaar wintergraan zoals tarwe en rogge. Het volgende jaar zomergraan als gerst en haver. En het derde jaar laten ze het perceel braak liggen zodat het niet uitgeput raakt. Om ieder jaar toch alles te kunnen oogsten gebruikt een boer drie stukken land waarmee hij steeds wisselt. Niet alleen landbouw is belangrijk. Hier op de stuwwallen van de Veluwe houdt men zich in die tijd met heel andere dingen bezig. Het maken van ijzer. Dit is een klappersteen. Deeltjes ijzer die hebben zich rondom een bolletje klei afgezet. De buitenste is ijzer. En het bolletje klei wat er in zit dat is gaan verschrompelen en los komen te zitten en vandaar dus de naam klappersteen. Ze worden hier veel gevonden en gebruikt om ijzer te maken. En door de ijzerwinning ontstaan in het landschap dit soort ijzerkuilen die je nu nog steeds kan herkennen.


Het ontstaan en de inrichting van Nederland

Het Nederlandse landschap is gemaakt door de natuur en ingericht door de mens. 

In de achtste eeuw heersen de Franken over de lage landen. De boeren hebben het moeilijk, ze worden vaak overvallen en zoeken bescherming bij grote landheren. In ruil voor deze bescherming moeten ze het land van de heer bewerken. Zo ontstaan er overal in het land agrarische domeinen. De landheren zijn vorsten, adellijke families en kerkelijke instellingen.

Boeren voor heer en klooster

Het ontstaan en de inrichting van Nederland 

Een van de eerste monniken die een klooster bouwden was Benedictus. Hij vond dat de mensen in zijn tijd niet goed leefden. Ze dachten alleen maar aan zichzelf en niet aan God. Daarom verliet hij de stad om samen met een aantal andere mannen het eerste grote klooster te bouwen, boven op een berg. Daar vonden ze de rust die nodig was om op zoek te gaan naar God.
De monniken werkten op het land, verbouwden groente en tarwe voor het brood en zorgden voor de zieken en de armen. 
Een belangrijke taak van de monniken in de middeleeuwen was het overschrijven van teksten uit de bijbel. In die tijd konden alleen de monniken lezen en schrijven. En de techniek om boeken te drukken bestond nog niet. Een monnik moest het doen met een ganzenveer en inkt. Het schrijven deed hij in het scriptorium. Met één boek kon hij wel twee jaar bezig zijn. Het was dus echt monnikenwerk.

Kloosters in de middeleeuwen

Eén van de eerste monniken die een klooster bouwde was Benedictus. In een klooster vonden de monniken de rust die nodig was om op zoek te gaan naar God.

Het leven in een klooster

Groep 3/4/5

In de Middeleeuwen zag Nederland er ongeveer zo uit. Er waren maar weinig steden zoals Utrecht, Tiel, Nijmegen, Zutphen, Deventer en Groningen. Maar rond het jaar 1000 begon dat te veranderen, er kwamen veel steden bij. Dat kwam door de handel, daar ging het steeds beter mee. Kooplieden verkochten overal hun spullen op markten. De kooplieden maakten vaak lange reizen. Gevaarlijke reizen, want er lagen voortdurend rovers op de loer, die hun waardevolle spullen wilden stelen.
Als ze niet op reis waren, woonden de kooplieden met hun spullen het liefst op een veilige plaats. Bijvoorbeeld bij een kasteel of een kerk. En juist daar op die plaatsen ontstonden ook nieuwe steden. Bij een kasteel, vooral als die bij een rivier stond. Of een stad ontstond op een kruising van wegen. Of waar een weg de rivier kruist.
Op zulke plaatsen werd het steeds drukker. Mensen ontmoeten elkaar om spullen te kopen en te verkopen. Er kwamen markten. Mensen gingen er wonen en werken. Er ontstond een dorp en dat dorp groeide vaak uit tot een stad. Zoals Zutphen.

De eerste steden

In de Middeleeuwen waren er weinig steden. Rond het jaar 1000 kwam daar verandering in. Er kwamen steeds meer steden bij.

Ontstaan van middeleeuwse steden

Rond 1000 is West-Europa versnipperd in kleine staatjes onder leiding van ridders en edelen. De meest mensen leven in armoede op het platteland met als enige houvast hun christelijke geloof. De paus is de machtigste man van West-Europa. Als Turkse moslimlegers de heilige stad Jeruzalem innemen is de paus daar niet blij mee. In 1096 brengt hij een leger van ridders en boeren op de been om de stad terug te winnen. Het kruis is het symbool van de strijders en hun beloning een plekje in de hemel. De meeste kruisvaarders sterven onderweg naar Jeruzalem. Maar een uitgeput leger weet de stad toch te veroveren en in blinde woede wordt iedere moslim gedood. Moslims veroveren de stad weer snel weer terug, gevolgd door nog meer kruistochten. En een verstoorde relatie tussen moslims en christenen.

High Speed History

Hoe zat het ook alweer? Grote en kleine gebeurtenissen uit de geschiedenis in animaties van minder dan een minuut. Kort, duidelijk en superhandig om je geheugen even op te frissen!

Programmaheaders

In de Middeleeuwen is de paus de machtigste man van West-Europa. Om Jeruzalem terug te winnen van de moslims brengt hij een leger van ridders en boeren op de been: de kruistochten kunnen beginnen.

Wat waren de kruistochten?

In de veertiende eeuw ontwikkelt er zich in het verre China een gruwelijke ziekte. Via handelsroutes verspreidt de ziekte die de pest wordt genoemd zich over Azië richting het midden Oosten. Uiteindelijk wordt via scheepvaarroutes ook Europa bereikt. Iedere havenstad wordt getroffen door de zwarte dood. Er sterven meer dan 25 miljoen mensen, een kwart van de totale bevolking. 
In Nederland komt in 1349 de pest aan land in Bergen op Zoom. Binnen de stadsmuren zijn pas in de jaren ‘90 van de vorige eeuw de sporen hiervan gevonden. 

De pest blijft nog eeuwenlang rondwaren. Ook in de Gouden eeuw breekt er een grote epidemie uit. In 1663 is Amsterdam aan de beurt. Mensen krijgen last van zwarte plekken op hun huid, hoge koorts, ondragelijke hoofdpijn en hallucinaties. Eenmaal besmet is het binnen een paar dagen met je gedaan. Tonnen met brandend pek en teer worden op straat gezet om de geur van lijken niet te hoeven ruiken. Niemand komt meer buiten.

Via de pestsloot worden de patiënten de stad uitgevoerd, om waarschijnlijk nooit meer terug te keren. Zo worden de gezonde inwoners beschermd tegen het onzichtbare dodelijke gevaar. 

Ook in Rotterdam ligt het pesthuis ver buiten de stad, in de weilanden aan de overkant van de Maas. En als de epidemie aan het eind van de 17e eeuw op z’n einde loopt, krijgen veel pesthuizen een nieuwe bestemming. Het pesthuis in Leiden bijvoorbeeld wordt achtereenvolgens militair hospitaal, gevangenis en rijksopvoedingsgesticht voor jongens. Nu is het natuurhistorisch museum Naturalis er gevestigd. Ernaast staat er een enorm ziekenhuis, waar nu 7000 mensen werken.

De pest in Nederland

Vanaf de veertiende eeuw grijpt de pest om zich heen in Europa. Een kwart van de bevolking komt om. Ook in Nederland sterven er veel mensen aan de zwarte dood. Er worden pesthuizen gebouwd om de gezonde inwoners te beschermen tegen het onzichtbare dodelijke gevaar.

Pesthuizen om de gezonde inwoners te beschermen

In de twaalfde eeuw groeit de handel in Oost-Nederland. En gaan steeds meer steden samenwerken. Zo kunnen ze voordeliger inkopen en veiliger reizen. In 1356 richten ze samen een verbond op: de Hanze. De handelsroutes strekken zich uit van België, via Nederland tot in Rusland. De Hanzesteden handelen in zout, graan, vis, hout, wijn, dierenhuiden en laken. In die tijd gaat het vervoer vooral over water. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de karakteristieke koggeschepen. Door de samenwerking groeit de welvaart, maar in de zestiende eeuw heeft de Hanze zijn langste tijd gehad en wordt Holland toonaangevend in de handel.

Zwolle, Kampen, Deventer: ze worden ook wel Hanzesteden genoemd. De Hanze was een verbond tussen belangrijke handelssteden uit de veertiende eeuw. In de zestiende eeuw viel het Hanzeverbond uit elkaar.

Wat is de Hanze?

Monniken en ridders

H/V examenvideo's bij geschiedenis (havo/vwo) over vroege Middeleeuwen.

Geschiedenis examen: tijdvak 3, monniken en ridders

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.