Name: Waarom niezen we?
Uploaded: 2014-11-10T13:49:33+01:00
Duration: 1 min 28 s
Description: Je kunt niezen omdat je verkouden bent, een allergische reactie hebt of gewoon als er iets prikkelends je neus in komt. Door te niezen reinig je je neus en je longen. Lekker gezond dus. Hatsjie!

Klas 1/2/3

Groep 6/7/8

Koning, keizer, admiraal, niezen moeten we allemaal. De een knijpt snel zijn neus dicht, de ander laat het lekker los. En dan knallen de bacteriën met wel 150 kilometer per uur je neus uit. Maar goed dat je daar geen boete voor kunt krijgen.

Niezen is een reflex die wordt veroorzaakt door een gewone verkoudheid, of door een allergie zoals hooikoorts of een stofallergie. In elk geval wordt je neusslijmvlies geprikkeld, er gaat een signaal naar hersenen en dan treedt dus de niesreflex in werking: je ademt opeens veel lucht in. Je strotteklepje en je stembanden gaan op slot waardoor die lucht wordt ingesloten in je longen. Je uitademingsspieren, zoals je buikspieren, spannen zich aan en dan gaan in 1 klap je strotteklepje en je stembanden weer open. HATSJIE! Duizenden druppels zoeken het luchtruim! Jij bent er lekker vanaf, maar iedereen in de buurt zit wel met de natte peren. Gezondheid!

Niezen is nuttig, want het reinigt de neus en de longen. Als je niest gaan je ogen meestal vanzelf dicht, maar niet omdat ze er anders uit zouden vallen – da's een fabeltje. Er zijn wel mensen die met de ogen open kunnen  niezen. Misschien wel zo handig, want dan kunnen ze nog snel even kiezen op wie ze gaan niezen…


Astma

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

In Nederland hebben bijna 600.000 mensen astma. Bij astma is het slijmvlies in je luchtwegen altijd ontstoken en geïrriteerd. Daardoor kun je moeite hebben met ademhalen. Maar hoe krijg je eigenlijk astma? Klik op de afbeelding om de story te lezen. 

Story over chronische luchtweginfecties

Hoe krijg je astma?

Klas 4/5/6

Als je bij iemand op de kamer ligt die snurkt, kan dat behoorlijk vervelend zijn. Maar wist je dat snurkers er vaak helemaal niets aan kunnen doen dat ze snurken? Meer over dit wonderlijke fenomeen lees je in de story van NPO Kennis.

Scrollverhaal over hinderlijke slaapgeluiden

Waarom snurken mensen?

Groep 3/4/5

Als je ziek bent kun je niet naar school. Maar gelukkig kun je zelf veel doen om gezond te blijven! Weet jij wat vitamines zijn en waarom snot goed voor je is?

Quiz over ziek en gezond zijn

Wat weet jij over ziek zijn?

Welke organen zitten er in je lichaam en wat doen ze precies? Dwaal rond door je lichaam met deze interactieve schoolplaat en bekijk de video's om meer te ontdekken over je organen. 

Interactieve schoolplaat langs je organen

Je lichaam: organen

Clipphanger

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Clipphanger logo

Clipphanger 

Clipphanger op Youtube

Je kunt niezen omdat je verkouden bent, een allergische reactie hebt of gewoon als er iets prikkelends je neus in komt. Door te niezen reinig je je neus en je longen. Lekker gezond dus. Hatsjie! 

Mens en lichaam

Waarom niezen we?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Je immuunsysteem beschermt je lichaam tegen bacteriën, virussen, parasieten en zieke lichaamscellen. Bekijk hier alle animaties over dit onderwerp!

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

Programmaheaders

Programmalogo's

NOS op 3

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

In de jaren 80 van de vorige eeuw duikt er een mysterieus virus op waar vooral homoseksuele mannen erg ziek van worden. Het virus heet HIV en de ziekte die je ervan krijgt is Aids. Hiv- en aidspatiënten zijn ten dode opgeschreven en mensen lopen vaak met een grote boog om ze heen. Bijna veertig jaar later is er met hiv en aids prima te leven. Maar sommige dingen zijn nog niet veranderd. 

Scrollverhaal over hiv en aids in Nederland

Hoe de wereld kennismaakte met aids

Als de zon op je huid schijnt, maakt je lichaam vitamine D aan. Een belangrijke vitamine voor onder andere je groei, je botten en je immuunsysteem. Wat gebeurt er als je te weinig vitamine D binnenkrijgt?

Story over het belang van vitamine D

Wat doet vitamine D?

Een koemelkallergie is iets anders dan een koemelkintolerantie. Bij een allergie gaat je lichaam de strijd aan met onschuldige eiwitten. Een intolerantie heeft juist niets te maken met je afweersysteem. Waarmee dan wel? Je leest er alles over in de story van NPO Kennis.

Story over reacties van je lichaam

Wat is het verschil tussen allergie en intolerantie?

Elke dag is je afweer hard aan het werk om je lichaam te beschermen tegen ziekteverwekkers, zoals bacteriën en virussen. Hoe werkt je immuunsysteem? Klik op de afbeelding om er meer over te lezen.

Story over hoe je lichaam zich verdedigt

Hoe werkt je immuunsysteem?

Afspeellijst immuunsysteem

We zien ze niet, maar ze zijn overal om ons heen, ze zitten zelfs in ons, en ze kunnen ons goed ziek maken: bacteriën en virussen. Maar een bacterie is niet hetzelfde als een virus.
Bacteriën zijn piepkleine organismen: ze bestaan uit 1 cel. Maar die cel kan zichzelf wel delen. Die cellen delen zich ook weer, dat gaat een tijdje zo door, en in een mum van tijdjes heb je een heel cellencomplex.
Sommige bacteriën hebben ons lichaam nodig om te leven, maar zijn niet schadelijk. Maar er zijn ook slechteriken, die bacteriën dringen naar binnen om ons een vervelende ziekte te bezorgen. Denk aan legionella, cholera, pest, tyfus en salmonellavergiftiging. Als je zo’n kwaal hebt opgelopen dan komen je witte bloedcellen in actie om die indringers weer te verdrijven. En jij kunt ze een handje helpen door antibiotica te slikken.
Een virus is geen organisme. Een virus is niet meer dan wat genetisch materiaal met daaromheen een eiwitmantel. Een virus is een soort piraat: het kaapt een cel in je lichaam. Het neemt de controle over die cel over, en geeft opdracht om weer nieuwe virussen aan te maken. Bekende virusziektes zijn hiv, koortslip, waterpokken en verkoudheid. Verkoudheid komt dus niet door de kou, maar door een virus, en zou eigenlijk vervirusdheid moeten heten. (hatsjie) Beterschap!

Van kou word je niet verkouden. Het zijn virussen en bacteriën die je ziek kunnen maken. Allebei vervelend, maar wat is eigenlijk het verschil tussen die twee?

Wat is het verschil tussen een bacterie en een virus?

De leeuw, de krokodil, de cobra... Hoe gevaarlijk ze ook lijken, ze halen het niet bij: de mug. Per jaar overlijden een miljoen mensen aan malaria, en dat krijgen ze door een beet van de zwangere vrouwtjesmug, het zware meisje van het dierenrijk.
Met die beet injecteert ze een parasiet in je bloedbaan. Een eencellig organisme, dat zich in je lever nestelt en daar lekker gaat liggen voortplanten. Hierna trekt het rode leger je rode bloedcellen binnen, ze laten die cellen openbarsten, en trekken weer verder, totdat ze in al je cellen zitten en je je ziek voelt, zeer ziek. Wat een malaise.
‘Milde’ malaria merk je pas zo’n 12 dagen na de bloedbeet. De echte killer is malaria tropica, die kan al binnen enkele dagen tot de dood lijden. Dan is het zaak om die parasieten snel met medicijnen om zeep te helpen. En ook in de tropen is voorkomen beter dan genezen. Antimalariapillen mee, muggenwerende kleding aan, een flinke fles Deet op zak en ’s avonds een date onder de klamboe. Dan is die brutale mug niet meer gevaarlijk, maar alleen nog irritant. Bloedirritant!

Je zou het misschien niet zeggen, maar er overlijden per jaar meer mensen door toedoen van een mug dan door een haai of krokodil. Daarom moet je je goed beschermen tegen malaria als je op vakantie gaat naar de tropen. 

Wat is malaria?

Griep wordt veroorzaakt door een virus: het Influenzavirus. Dat kan je overal oplopen waar besmette mensen rondlopen: in bed (oh daar loop je niet), eh, op de crèche, in de supermarkt of in de tram. Ha-ha-hand voor de mond: hatsjoe! 
En dan niet de conducteur een high five geven, want straks heeft zij ook griep.
Bij de griep raken de holtes in je neus, keel, luchtpijp en longen ontstoken. Je krijgt koorts, die kan oplopen tot wel 40 graden, en dan heb je ook nog eens koude rillingen. Ga maar naar bed, want je krijgt ook nog hoofdpijn en een flinke spierpijn te verduren. Griep met een hoofdletter GR.
Als na een dag of 3 a 5 je koorts gaat zakken, dan krijg je vanzelf ook minder hoofdpijn en spierpijn. Maar dan komen de broertjes keelpijn en droge hoest op ziekenbezoek. Hoe’st nou?
Griep is niet zomaar een verkoudheidje, je bent echt uit de roulatie. Maar verder is het vrij onschuldig, en je kunt ervan genezen zonder medicijnen. En dat komt goed uit, want er zijn ook geen medicijnen.

Een dagje niet lekker? Misschien meld je je ziek met griep. Maar van échte griep ben je zeker een week ziek. De enige remedie: uitzieken. 

Wat is griep?

Jouw mooie lichaam is opgebouwd uit miljarden cellen, die zich voortdurend delen. Tijdens al deze celdelingen kan er wel 's iets misgaan. Er ontstaan dan cellen waar je eigenlijk niks aan hebt. Een opeenhoping van zulke cellen noemen we een tumor. En die kan kwaadaardige vormen aannemen. Dan krijg je van de dokter te horen dat je kanker hebt. Hoog tijd om even flink te vloeken! 

Om te voorkomen dat kanker gaat uitzaaien, moet er snel behandeld worden. Dat kan met chemotherapie, dat zijn medicijnen die de celgroei remmen. Het kankerweefsel kan ook bestraald worden, met radioactieve straling. Of de hele boel wordt weggenomen tijdens een operatie. Dat lucht op, hopelijk. En anders zijn er ook nog immunotherapie, hormonale therapie, doelgerichte therapie... Allemaal bedacht door de knappe koppen die kanker de wereld uit willen helpen. Onze Helden!

Kanker is niet erfelijk, maar de aanleg voor kanker kan dat wel zijn. Ook hier is proberen te voorkomen beter dan proberen te genezen. Dus: weinig alcohol, niet alleen maar in de zon liggen bakken, veel bewegen en zo lekker slank blijven. O en niet roken. Gewoon niet aan beginnen, dan hoef je d'r ook niet mee te stoppen. 


Kanker begint als een foutje met de celdeling in je lichaam. Er ontstaat een tumor die het functioneren van je lichaam kan aantasten.  

Wat is kanker?

Mannen hebben borsten. De een wat meer dan de ander, zoals je kunt zien op het strand, of in de sauna, of in het zwembad, of bij je thuis... Maar ze halen het natuurlijk niet bij de moeder aller borsten: de vrouwenborst.
Tot aan de puberteit zijn de borsten van meisjes en jongens hetzelfde: klein. Die majestueuze vrouwenborsten worden gevormd tijdens de puberteit, want dan komen natuurlijk de hormonen in actie. Bij een meisje zorgen de oestrogenen voor de ontwikkeling van de melkgangen, melkklieren, vetweefsel en bindweefsel: et voilá, twee borsten, klaar voor gebruik.
Een puberjongen staat tijdens de puberteit - soms letterlijk - bol van de mannelijke hormonen, zoals testosteron. Dat zorgt ervoor dat zijn borsten zich juist niet gaan ontwikkelen. Tenzij die hormoonhuishouding uit balans is, en dan kan een jongen tijdelijk ook borsten krijgen. Nou ja, dan weet-ie ook ‘s hoe dat voelt, en het gaat dus vanzelf weer over.
Maar elke volwassen man heeft dus nog een beetje borstweefsel. En waar weefsel is, daar kan kanker komen. In Nederland krijgen ongeveer 100 mannen per jaar borstkanker, voornamelijk in de categorie 60+. De risicofactoren zijn hetzelfde als bij vrouwen: erfelijkheid, ernstig overgewicht, alcoholgebruik en gebrek aan beweging.
Wie het risico op het krijgen van borstkanker laag wil houden, kan dus maar beter veel bewegen, weinig drinken, niet te dik worden, onder de 60 blijven, en andere ouders kiezen.
Maar ja, mannen kunnen dus borstkanker krijgen.

Borstkanker is een ziekte die voornamelijk vrouwen treft. Maar ook mannen kunnen het krijgen. Want waar weefsel is, kan kanker voorkomen.

Kunnen mannen borstkanker krijgen?

Ebola kennen we sinds 1976. Toen waren de eerste uitbraken in Soedan en de Congo, in de buurt van de rivier Ebola. Hé, da’s ook toevallig. Het virus wordt verspreid door vleermuizen en dan met name door hun ontlasting. Zo raken eerst dieren als chimpansees en antilopen besmet, en als die dan bij de mens op het bordje belanden. Ja, dan is die ook het haasje.

Ebola lijkt eerst nog op een ‘gewoon’ griepje. Maar dan volgen er buikpijn, overgeven en diarree. Als de ziekte doorzet dan ontstaan er interne bloedingen en uiteindelijk algeheel orgaanfalen, shock, en zelfs overlijden. Afhankelijk van de ebola-variant is het risico op overlijden tussen de 25 en 90 %. 

Bij een ebola-uitbraak moet dus snel gehandeld worden. Patiënten worden geïsoleerd door verzorgers met speciale ebola-pakken en maskers. Je kunt ebola alleen oplopen als je direct in aanraking bent geweest met een besmette patiënt. As je contact hebt gehad met zijn zweet, bloed, ontlasting, urine, sperma of braaksel, dan willen de artsen jou ook wel even spreken. O, en misschien moet je die antilopeburger met guanodressing ook maar een keertje laten staan.


Ebola is een besmettelijke ziekte die op dit moment veel slachtoffers maakt in Afrika. Het virus wordt verspreid door vleermuizen. Er is geen vaccin, het enige dat artsen kunnen doen is de complicaties behandelen en patiënten afzonderen. 

Wat is ebola?

Je bent misselijk, je darmen zijn van slag en je hebt buikkramp. Waarschijnlijk heb je ook diarree en moet je overgeven, of allebei tegelijk. Dat kan 3 dingen betekenen: je hebt een voedselvergiftiging, of een voedselinfectie, of de laatste single van Dries Roelvink staat op.
Een voedselvergiftiging krijg je van gif in je eten dat is aangemaakt door bacteriën of schimmels: in bepaalde paddenstoelen bijvoorbeeld.
Bij een voedselinfectie is het eten zelf niet giftig, maar dan zit er een ziekmakende hoeveelheid bacteriën of schimmels in en/of op. Bijvoorbeeld op een kipfiletje, dat iets te lang buiten de koelkast heeft gelegen. De bacteriën liften met het kippetje mee, bij jou naar binnen. De vijandige darmridders gaan als een beest tekeer, met als gevolg dat je regelmatig even moet ontspannen in de porseleinen zithoek.
Gelukkig gaat een voedselinfectie of vergiftiging vanzelf weer over, als je darmridders samen op duikvakantie zijn gegaan in Riolering de Janeiro. Tot die tijd: niet uitdrogen, dus veel water drinken. UIT EEN GLAS!

Plotseling last van je buik? Dan heb je waarschijnlijk iets gegeten waar een ziekmakende hoeveelheid bacteriën of schimmels in zat. Bij zo’n voedselinfectie kun je maar 1 ding doen: zorgen dat er een wc in de buurt is.

Wat is voedselvergiftiging?

Een van de belangrijkste beschermers van ons lichaam is ons immuunsysteem. Dat is zeg maar onze eigen interne Chinese Muur. Ons immuunsysteem zorgt ervoor dat ziekmakers, zoals virussen geen kans krijgen. Maar wanneer je besmet bent met de überziekmaker hiv dan krijgt jouw muur het moeilijk. Steentje voor steentje wordt ie afgebroken en als je niet wordt behandeld, krijg je uiteindelijk aids. Het immuunmuurtje is dan zo laag, dat zelfs een simpel griepje daar makkelijk overheen springt. Als je hiv hebt, dan ben je seropositief. Maar dat is dus niet zo positief. In het begin merk je er misschien nog weinig van, maar je kan het dan al wel doorgeven via de bekende slaapkamersport. Gelukkig zijn er tegenwoordig steeds betere hiv-remmers beschikbaar, die ervoor zorgen dat hiv zich moeilijker kan vermenigvuldigen en je dus uiteindelijk geen aids krijgt. Maar aan die medicijnen zit dan je wel de rest van je leven vast. En da’s toch even slikken. Genezen is nog niet mogelijk en dus kan je maar beter weer voorkomen. Zorg dat je niet het risico loopt om hiv te krijgen. En dat betekent gewoon altijd kiezen voor veilige seks. Hiv voorkomen, dat doe je met condomen.

Steentje voor steentje wordt je immuunsysteem afgebroken en als je niet wordt behandeld, krijg je uiteindelijk aids.

Wat is aids?

Eczeem is een ontstekingsreactie van je huid. Het is geen oppervlakkig probleem, want het komt helemaal vanuit je lederhuid. De boel wordt rood, zwelt op, schilfert en er kunnen puistjes, blaasjes, kloofjes en korstjes ontstaan. En jeuken dat het doet! Maar: niet gaan krabben! Dan kan de boel gaan infecteren. En dan wordt je eczeem pas echt extreem.
Net als astma en hooikoorts is eczeem een atopische ziekte: je immuunsysteem reageert abnormaal. Je lieve lijf maakt een heel leger aan antistoffen aan. En juist dat leger kan weer een allergische reactie veroorzaken: jeuk voor dank! Soms werkt het trouwens weer anders, en dan is het eigenlijk gewoon helemaal gissen waar je eczeem vandaan komt. Dat is nog een mooi klusje voor de wetenschap.
We weten wel dat het allemaal nog veel kan erger worden wanneer je te weinig weerstand hebt, bijvoorbeeld door ziekte of stress. En je krijgt het sneller als je een droge huid hebt, dus vooral in de winter. Goed insmeren dus, en rustig afwachten. Na je 30ste is het meestal wel over: dan is je eczeem je ex-eczeem.

Eczeem heeft vele gedaanten: een schilferige huid, blaasjes of korstjes. En krabben werkt averechts. Wat wel helpt: goed smeren, en wachten tot je 30 bent.

Wat is eczeem?

Er zijn maar weinig geluiden zó irritant als het gezoem van een mug. Het wordt nog irritanter als je weet waarom ze zoemen. Muggen gebruiken hun zoemtoon namelijk om een partner te vinden. Als dat is gelukt, is het tijd voor voortplanting. En denk maar niet dat ze proberen om het een beetje stil te doen: muggen paren terwijl ze vliegen, zoemend van plezier. En dat allemaal terwijl jij probeert te slapen!
Als de bevruchting achter de rug is krijgt het vrouwtje dorst. Bloeddorst! Voor de ontwikkeling van haar eitjes heeft de moedermug eiwitten nodig uit ons bloed. Ze bijt door onze huid en spuugt in de wond. In haar speeksel zit namelijk een enzym dat werkt als een antistollingsmiddel. Op die manier blijft het bloed lekker dun, zodat mevrouw haar buikje rond kan zuigen. Eind goed, al goed? Nou nee, want ons lichaam is allergisch voor muggenspuug. Als reactie maken we een antistof aan: histamine. Die histamine zorgt ervoor dat de bloedvaten rond de beet wijd open gaan staan, met als gevolg een dikke, rode en jeukende muggenbult. Vervelend misschien, maar je hebt wel een zwangere vrouw door een zware tijd geholpen.

Wat is er vervelender dan een zoemende mug? Een jeukende muggenbult! Maar waarom jeuken muggenbulten eigenlijk?

Waarom jeuken muggenbeten?

Bloed is rood vanwege de miljarden rode bloedcellen. Aan de buitenkant van elke rode bloedcel zitten eiwitten. Aan de hand van die eiwitten kun je het bloed indelen in de bloedgroepen. De belangrijkste zijn A, B, AB en 0.
Wanneer je een cocktail maakt van de verschillende bloedgroepen kan het goed misgaan. Zo hebben mensen met bloedgroep A bepaalde antistoffen, gericht tegen bloedgroep B. Als je A en B met elkaar mengt dan gaat de boel klonteren, je aders slibben dicht, bloed kan niet meer doorstromen en je legt je laatste loodje. Bloedlink dus.
Maar bloedgroep AB bijvoorbeeld, is een soort vampier, die vindt al het andere bloed lekker. En bloedgroep 0 die wil wet geen enkele bloedgroep wat te maken hebben. Dat kun je onthouden met het ezelsbruggetje ‘bloedgroep 0 is de [piep]’.
En dan hebben we ook nog de rhesusfactor! Rhesuspositief bloed wordt afgestoten door rhesusnegatief bloed, maar andersom gaat het ‘natuurlijk’ weer prima. Kortom, het is heel moeilijk allemaal, en daarom wordt voor de handigheid meestal alleen bloed gedoneerd tussen mensen met dezelfde bloedgroep en dezelfde rhesusfactor.
Dat wordt geregeld door de bloedbank, die altijd een prima partijtje bloed paraat heeft in alle soorten, maten en kleuren. Nou ja, alleen rood dus.

Een bloedgroep is meer dan alleen een etiket. Want als je bloed van verschillende bloedgroepen mixt, kan er een dodelijke cocktail ontstaan.

Kan ik van iedereen bloed ontvangen?

Diabetes heeft alles te maken met je bloedsuiker. Als je groente eet, of brood, dan
worden de koolhydraten uit je eten omgezet in bloedsuiker en via je bloed naar je
spieren en organen getransporteerd. Bloedsuiker powerrrrrrrrrrr!
De hoeveelheid bloedsuiker in je bloed noemen we de bloedsuikerspiegel. Die moet
wel een beetje binnen de marges blijven, en dat regelt je lichaam helemaal zelf met
insuline. Als je diabetes hebt, dan gaat het met die insuline juist mis. Bij een
zogenaamde 'hyper' kan je bloedsuikerspiegel te hoog raken, je voelt je moe,
humeurig, dorstig en je moet veel plassen. Om je bloedsuikerspiegel naar beneden
te krijgen, moet je insuline spuiten en bewegen. Hup hup!
Bij een hypo heb je juist te weinig bloedsuiker, je bent ook weer moe, voelt je
duizelig, en gaat trillen en zweten. De bloedsuikerspiegel moet nu snel weer op peil
gebracht worden, dus kom maar door met die slagroomtaart!
Sommige diabetespatiënten dragen een pompje om de insulinetoevoer te reguleren.
Anderen moeten regelmatig prikken om te kijken of hun bloedsuikerspiegel nog oké
is. Diabetespatiënten mogen best af en toe suiker eten, maar ze moeten wel goed
blijven opletten wat ze binnenkrijgen. Maar ja, dat moeten we eigenlijk allemaal....

In Nederland hebben ongeveer een miljoen mensen diabetes. Bij hen gaat er iets mis met het regelen van de insuline die nodig is om glucose in je lichaam te verwerken. Dat betekent gezond leven en in sommige gevallen insuline spuiten.

Wat is diabetes?

Ons woordje astma is afgeleid van het Griekse woord ἅσθμα. Dat betekent ‘hijgen’. Een astma-aanval wordt veroorzaakt door een virus, of door bepaalde prikkels waar je allergisch voor bent. Als je met zo’n prikkel in aanraking komt, dan wordt de aanval op je luchtwegen geopend: de slijmvliezen in je neus, je keel en je longen zwellen op. De spiertjes in deze regio raken verkrampt en trekken samen. Hierdoor worden je luchtwegen smaller. Je longen raken vol met lucht en ademen gaat opeens een stuk moeilijker. En dan begin je met een beetje pech ook nog eens te piepen.

Hoog tijd om het befaamde puffertje d’rbij te pakken. Hierin zit een medicijn dat de ontsteking in je longen rechtstreeks bestrijdt. Je longen reageren opeens een stuk relaxter op de prikkels en kan jij weer rustig ademhalen. Zucht!

In Nederland hebben meer dan een half miljoen mensen een vorm van astma. Astma is een chronische ziekte, en gaat dus niet over. Je kan maar beter je medicijnen bij de hand houden EN voor jou gevaarlijke prikkels zo veel mogelijk vermijden. En dat geldt dus zeker ook voor die Hummer met die labrador die een sigaartje rookt.

Astma is een chronische ontsteking van de longen. Niet prettig dus. Dat betekent dat je het benauwd krijgt als je geprikkeld wordt door bijvoorbeeld sigarettenrook, je schattige huisdier en huisstofmijt. Gelukkig kun je een astma-aanval verlichten met een inhalator oftewel: puffertje.

Wat is astma?

In de 14de eeuw wordt Europa overvallen door een mysterieuze ziekte: mensen worden onrustig, ze krijgen koorts en enorme puisten en builen zo groot als appels. Er komen zwarte vlekken op de huid en het is ook bloed spugen geblazen! Dat is allemaal niet best, dat is de pest.
De meeste mensen denken dan dat de pest een straf van God is, maar niemand weet waar het precies vandaan komt. Maar wel waar het heengaat: naar de begraafplaats, want pestlijders overlijden binnen 2 tot 8 dagen. Al vrij snel heeft de pest vrij spel: hele gebieden worden uitgeroeid. En zo ongeveer elke tien jaar is er weer een nieuwe uitbraak. In 1664 maakt een pestepidemie in Amsterdam zo'n 25.000 slachtoffers. Een treurige zaak, behalve voor de mensen die op een huurwoning wachten.
Inmiddels weten we dat de pestbacil verspreidt wordt door vlooien die op ratten leven. Zij springen over op mensen en die kunnen dan – letterlijk - de pest krijgen. Bij ons gebeurt dat voor het laatst in 1929, in de haven van Rotterdam. Mocht je nu nog de pest oplopen, dan liggen de draaiboeken klaar: je wordt eerst in quarantaine geplaatst, om te voorkomen dat andere mensen besmet raken. Je krijgt antibiotica toegediend, en een pak kaarten om een weekje lekker in je eentje te patiencen. Pest relaxed.

In de Middeleeuwen is de pest een gevreesde ziekte die vrijwel altijd de dood tot gevolg heeft. Inmiddels is de ziekte uitgeroeid en is er antibiotica uitgevonden.  

Wat is de pest?

Jouw immuunsysteem is voortdurend bezig om allerlei indringers onschadelijk te maken. Maar soms reageert dat systeem iets te heftig op stoffen die eigenlijk helemaal niet zo gevaarlijk zijn. Je lichaam doet er dan alles aan om die stoffen naar buiten te werken. Dat noemen we een allergie, en echt leuk is het nie.

Als je allergisch bent voor pinda’s, dan kun je last krijgen van tintelende lippen, een opzwellende tong, een rode kop en jeuk. In ernstige gevallen krijg je zelfs moeite met ademhalen, je hart raakt van slag of jij raakt bewusteloos. Dat noemen we een anafylactische shock. Dan kan alleen een injectie met adrenaline jou weer op de been helpen. En wil iemand die pinda’s weghalen! 

Om van zo’n allergie af te komen, kan je aan de immunotherapie: je begint met een minuscule hoeveelheid, en neemt dan steeds iets meer pinda. Maar dat kan wel een paar jaar duren. Helaas, pindak… o nee.

Om een allergie te voorkomen, kan het helpen om als klein kind al met verschillende stoffen in aanraking te komen. Dan heeft je immuunsysteem de tijd om die pinda’s eens goed te leren kennen. En willen jullie elkaar nog een keer zien?

Als je allergisch bent voor pinda’s, kan een flintertje pinda al een heftige allergische reactie veroorzaken. Dat komt doordat je immuunsysteem te heftig reageert op bepaalde stoffen. Er bestaat therapie om van allergieën af te komen, maar daar ben je wel even zoet mee.

Wat is een voedselallergie?

Micro-organismes: er zijn er een hoop die niets liever willen dan jou ziek maken. Gelukkig heb jij je immuunsysteem, dat hard zijn best doet om jou gezond te houden. Allereerst houdt je huid allerlei schadelijke stoffen tegen, samen met de slijmvliezen in je lichaamsopeningen. Zo worden bacteriën van je luchtwegen weggevoerd naar je keelholte, waar ze een spuugbad krijgen. Slurp! Als dit niet helpt, komt je aangeboren afweer in actie met verschillende typen witte bloedcellen. Enge indringers worden gewoon opgegeten door je fagocyten, en er zijn ook speciale eiwitten die bacteriën lekker lekprikken. De derde linie van je immuunsysteem is je verworven afweer die een specifieke ziekmaker signaleert. Deze wordt hardhandig aangepakt door je T-cellen, terwijl je B-cellen antistoffen aanmaken tegen de ongewenste indringer. Die antistoffen blijven bij je, waardoor deze ziekmaker voortaan geen kans meer maakt. Dan ben je dus immuun, oftewel ongevoelig! Voor die ziekte dan hè. Als jouw immuunsysteem aan het werk is, krijg jij vaak koorts. Dat is natuurlijk vervelend, maar het helpt wel om de ziekteverwekkers te bestrijden. Zo ben jij snel weer zo gezond als een vis. Wat een systeem!

Je lichaam heeft een bijzonder systeem om je te beschermen tegen allerlei ziekmakers: je immuunsysteem. Wanneer er indringers voor de deur staan, komen je huid, je slijmvliezen en je witte bloedcellen in actie.

Organisatie en bestuur

Animaties over alles waar je lichaam je tegen beschermt

Immuunsysteem

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.