Klas 1/2/3

Korte, actuele reportages gekoppeld aan leerstof voor leerlingen in de onderbouw van het vmbo.

Schooltv actueel

Schooltv Actueel

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Klas 4/5/6

Bij je geboorte zijn je hersens nog niet klaar. Ze moeten nog groeien. Net als de rest van je lijf. Pas rond je 24e zijn ze af. Dit zijn je kleine hersenen, die zorgen ervoor dat je goed kan bewegen. Rond je 12e zijn ze klaar... Maar dit hier groeit ongeveer door tot je 16e. Het zorgt ervoor dat je nieuwe dingen kunt leren en onthouden... En dit stuk is tijdens je puberteit ook volop in ontwikkeling, het regelt je emoties... Creatief denken en problemen oplossen doe je hier en plannen en goede beslissingen nemen gebeurt met dit hersendeel, dat groeit zelfs door tot na je 20e. Tenminste als het goed is, want als je drinkt wordt de groei verstoord. Je hersenen zullen zich dan niet goed ontwikkelen. Je kunt niet alleen minder goed leren, maar bijvoorbeeld ook emotioneler of onaardiger worden dan als je niet zou drinken.

Hersenschade door alcoholgebruik

Je hersenen groeien tot je twintigste. Als je voor die tijd veel alcohol drinkt, ontwikkelen je hersenen niet goed. 

Wat doet alcohol met je hersenen?

Groep 6/7/8

Geluid wordt aangegeven met decibel. 
Als er een blad van de boom valt, hoor je ongeveer 10 db en dit is hoe 60 db klinkt. Kabaal van de snelweg is 90 db en in de disco gaat het volume tot 110 db. Een straaljager jaagt de meter nog verder op, wel 130 db.

Decibel

Geluid meet je in decibel: db. Wist je dat dat muziek in de disco bijna net zo veel herrie maakt als een straaljager?

Hoeveel geluid maakt een straaljager?

Gloeilampen zijn in de winkel goedkoop, maar verspillen veel energie. Van alle stroom, die ze gebruiken, wordt maar een klein beetje omgezet in licht. Zo’n 90% gaat verloren als warmte. Best zonde.
Een spaar of een LED-lamp heeft veel minder stroom nodig. Ook gaan die veel langer mee. Veel duurzamer dus.
Als je alle gloeilampen in huis vervangt door spaarlampen, kun je bijna 10 procent op je energierekening besparen.

Gloeilamp of spaarlamp?

Spaarlampen zijn beter voor het milieu dan gloeilampen, zeggen ze. Maar waarom eigenlijk?

Welke moet je kiezen?

Door de mens komen allerlei afvalstoffen in het zeewater en dat is schadelijk voor de voedselkringloop van de zeehond. In de zee leven hele kleine zeediertjes, die de afvalstoffen binnen krijgen. De beestjes worden gegeten door grotere zeedieren, die de vervuiling dus ook naar binnen krijgen. Die worden weer gegeten door vissen.
En met elke vis die een zeehond eet, krijgt hij dus meer afvalstoffen binnen en wordt hij steeds zwakker.

Vervuiling van de voedselkringloop

Zeehonden zijn de schattige bewoners van de Waddenzee. Maar ze hebben het moeilijk, doordat mensen allerlei afvalstoffen in het zeewater dumpen.

Hoe komen giftige stoffen in het voedsel van de zeehond terecht?

T-shirts van plastic maak je zo. Van petflessen worden kleine korrels gemalen.
Daar maak je lange dunne plastic draden van. En van die draden weef je grote lappen plastic stof. Die lappen kun je in iedere kleur verven die je maar wil. En van die gekleurde draden weeft de machine de voetbalshirts. Zo komen de plastic flessen niet op de vuilnisbelt terecht, maar worden ze gerecycled. Hergebruikt voor deze flitsende voetbalshirts.

Plastic shirts

Het Nederlands elftal voetbalde tijdens het WK van 2010 in gewone oranje T-shirts. Maar zo gewoon waren ze niet; de shirts waren namelijk gemaakt van gerecycled plastic!

Hoe maak je shirts van plastic flessen?

Een groot deel van ons afval komt in de zee terecht. Ook plastic. Het plastic brokkelt af. De stukjes noemen we microplastic. Kleine zeedieren denken dat microplastic voedsel is en eten het op. De kleine zeedieren worden weer opgegeten door grotere vissen. En zo komt er dus ook plastic in hun maag terecht. Deze vis wordt gevangen en komt uiteindelijk op jouw bord terecht.

Plastic soep

Wat gebeurt er met plastic dat in de natuur terechtkomt?

Hoe komt plastic in onze voedselketen terecht?

Vroeger bepaalden Europese boeren zelf hoeveel melk ze aan de fabriek leverden. Maar ze produceren veel meer, dan we gebruiken. De melk moet dus buiten Europa verkocht worden.
Maar melk uit Europa is duurder dan die uit andere landen en dat is natuurlijk lastig voor de verkoop. Daarom besluit de EU te helpen. De boeren krijgen extra geld, dat heet subsidie. Zo kunnen ze hun melk toch op de wereldmarkt verkopen.
Door de subsidies lopen de kosten uit de hand. Daarom voert de EU het melkquotum in. De Europese Unie bepaalt vanaf dat moment hoeveel een boer maximaal mag verkopen. Gaat hij over zijn maximum heen, dan moet ie een boete betalen.

Melkquotum

Melkboeren in de Europese Unie mogen een bepaalde hoeveelheid melk verkopen aan fabrieken. Anders moeten ze een boete betalen.

Een strenge regel voor melkboeren

Steeds minder mensen willen in Oost-Groningen wonen. Dat komt doordat er niet genoeg werk is. En nieuwe bedrijven willen zich hier niet vestigen. Er woont simpelweg te weinig en goed geschoold personeel. En aan minder mensen kun je ook minder verkopen.
Maar ja, dat zorgt er dus weer voor dat mensen die er wonen geen werk kunnen vinden en weg trekken. Het loopt hier gewoon leeg en voor de mensen die achterblijven, wordt de woonomgeving steeds armoediger. Sommige dorpen kunnen niet eens meer bestaan en moeten misschien worden afgebroken.

Spookdorpen

Spookdorpen hebben niets met geesten of spoken te maken: het betekent gewoon dat het dorp verlaten is. Iedereen trekt naar de stad, want daar is werk.

Waarom vertrekken mensen uit dorpen in Groningen?

De aarde heeft een sterke aantrekkingskracht op alles om zich heen... dat heet zwaartekracht... Daardoor vallen de dingen naar beneden en niet omhoog. Om los te komen van aarde gebruik je spierkracht. Dat doe je bijvoorbeeld als je loopt of springt, maar hoe goed je je best ook doet de aarde trekt je altijd weer terug. Als je echt los wilt komen van de aarde heb je een hele krachtige raket nodig.

Zwaartekracht

Alles wat je loslaat, valt naar beneden. Dat komt doordat de aarde eigenlijk een grote magneet is.

Hoe kom je los van de aarde?

In een bos staan bomen, die halen water en voedingsstoffen uit de bodem.
Daarmee kunnen de blaadjes aan de boom groeien. Kleine rupsen eten de blaadjes en de vogels eten de rupsen. Kortom, ze hebben elkaar allemaal nodig om te kunnen leven. Dit is een voorbeeld van een ecosysteem.

Hoe werkt een ecosysteem?

Een ecosysteem is niet meer dan een geheel van planten en dieren die van elkaar afhankelijk zijn om te overleven.

Dieren en planten hebben elkaar nodig

Bijna elk frisdrankmerk heeft tegenwoordig wel een light variant. Ook een goed voorbeeld van nieuwe trends in de voedselindustrie. Light producten worden ingezet in de strijd tegen overgewicht. Light frisdranken bevatten geen suiker en geen of een lage energetische waarde. Wel zijn ze even zoet als producten waar gewoon suiker in zit. 
Zo'n blikje Cola bevat bijvoorbeeld 35 gram suiker dat zijn zo'n 7 suikerklontjes en levert 594 kilojoules aan energie. Een blikje Cola light bevat 0 gram suiker en levert 2,64 kilojoules aan energie. In cola light zit een zoetstof, aspartaam. De meeste light frisdranken worden trouwens gezoet met aspartaam.
Aspartaam is geen sacharide, maar een dipeptide. Het is opgebouwd uit twee aminozuren. Met onze tong kunnen we zoet, zuur, bitter en zout proeven. Dit komt omdat er verschillende smaakreceptoren in de tong liggen. Aspartaam en sacharose binden beide aan de zoetreceptoren. Die sturen dan een signaal naar de hersenen. Er zijn aanwijzingen dat aspartaam het celmembraan passeert en ook in de cel interacties aangaat. Hierdoor is de werking intenser. 
In het lichaam wordt aspartaam verwerkt als een dipeptide. Het levert net als sacharose per gram 17 kJ. Maar voor dezelfde zoete smaak heb je veel meer sacharose nodig. Fabrikanten claimen dat aspartaam wel 200x zo zoet is als sacharose.

Aspartaam

Aspartaam is geen suiker maar een dipeptide. Toch geeft het een zoete smaak.

Waarom is aspartaam zoeter dan sacharose?

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.