Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Je hormonen regelen een heleboel in je lichaam. Ze beïnvloeden je groei, stressniveau, eetlust en niet in de laatste plaats; je gedrag.

Klas 4/5/6

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Als je verliefd bent, voel je vlinders in je buik en kun je je intens gelukkig voelen. Maar je kan ook nachten wakker liggen en geen hap door je keel krijgen. Wat doet verliefdheid allemaal met je? 

Story over vlinders in je buik

Wat doet verliefd zijn met je?

Ongeveer de helft van de wereldbevolking krijgt er vanaf de puberteit mee te maken: ongesteldheid. Wat gebeurt er in je lichaam en wat is mentruatie-armoede? Je leest het in de story van NPO Kennis.

Story over ongesteld zijn

Wat is mentruatie?

Er is veel meer dan alleen 'de bloemetjes en de bijtjes'. Alles weten over liefde, enzo? Bekijk Liefdesplein over relaties en seksualiteit. 

Liefdesplein

Wat weet jij over de puberteit, verliefdheid en seks? Speel de liefdesquiz bij Het Liefdesplein!

Quiz Liefdesplein

Wat weet jij over liefde en seks?

Zweet

Ons lichaam zweet om af te koelen. Het meeste zweet stinkt niet, maar onder je oksels kan het behoorlijk gaan stinken. Wat hebben bacterieën daarmee te maken en waarom stinken pubers zo erg? Klik op de afbeelding om de story te lezen op NPO Kennis.

Story over vervelende lichaamsgeurtjes

Waarom stinkt zweet?

Afspeellijst hormonen

Hormonen worden aangemaakt door verschillende klieren in je lichaam. Zo zijn hormonen de hele dag door betrokken bij allerlei levensbelangrijke processen: je spijsvertering, je biologische klok en bij stress zorgen ze voor een stoot adrenaline zodat je er even stevig tegenaan kan. Hormoonpowerrrr!

Die ‘hormoonbaan’ begint al voor je geboorte. Terwijl je moeder misselijk en moe is, kan jij veilig groeien in de baarmoeder. Daar zorgen je genen en de geslachtshormonen ervoor dat je een geslacht krijgt. Daarna houden ze zich een jaar of tien redelijk koest, in afwachting van het grote hormoonfestival: de Puberteit. Bij meisjes gaan de eierstokken oestrogeen aanmaken, en bij jongens gaan de ballen stuiteren van de testosteron. Onder invloed van déze hormonen gaan allerlei lichaamsdelen groeien en bloeien. ‘Boeien!’ Ook je persoonlijkheid kan veranderen, je wordt misschien wel onzeker, opstandig, maar uiteindelijk ook zelfstandig.

Bij vrouwen staat er rond hun vijftigste nog een orkaan van hormonen te wachten: de overgang. Ja, soms zijn het echt klieren, die klieren.

Clipphanger

In de puberteit krijg je te maken met een heleboel verschillende hormonen. Ze zorgen ervoor dat je lichaam verandert en dat jij langzaam volwassen wordt. Maar hormonen zijn ook onmisbaar bij alledaagse processen zoals je spijsvertering en je biologische klok.

Wat doen hormonen met je?

Adrenaline is een hormoon dat wordt aangemaakt in je adrena, je bijnier. Maar alleen als het er echt op aankomt: bij extreme kou, of hitte, als je witheet bent of juist vurig warm, dan spuit de adrenaline je bloedbaan in, waardoor je bloedvaten zich vernauwen, je hart sneller gaat kloppen, je pupillen wijder worden en je handen gaan zweten. Je kan er zelfs van gaan braken, en daar worden andere mensen dan weer misselijk van.
Adrenaline is een verdraaid nuttig hormoontje: als je overvallen wordt, kan je opeens razendsnel reageren. Met de adrenaline werken je hersenen namelijk sneller, zodat je beter op de situatie kan inspelen. Het spul zorgt er ook nog eens voor dat je extreme pijnen kunt verdragen. Zoals wanneer je hard onderuit gaat. Je strompelt naar huis, en dan blijkt pas dat je been gebroken is. Au! Dan is de adrenaline uitgewerkt, en wordt het tijd voor morfine.
Net als morfine kan adrenaline verslavend zijn. Als je de hele week voor je werk allerlei spannende branden hebt geblust dan wil je lichaam in het weekend ook weer een shotje. Gewoon even stoer doen, en lekker een stukje bungeejumpen. Adrenaline, dat moet je verdienen!

Je bent sterker dan je denkt: in stressvolle situaties werken je hersens en spieren ineens op volle toeren. Dat komt door het hormoon adrenaline.

Wat is adrenaline?

Als je stress hebt reageren je hersenen en je lijf ongeveer hetzelfde als bij een brandweercentrale. Er komt dan een signaal binnen bij de meldkamer. Die slaat meteen alarm: brand! De meldkamer stuurt een boodschapper naar de hoofdcommandant. Waarschuw de brandweermannen! Een tweede boodschapper rent vervolgens snel naar de garage met de brandweerauto’s. Ruk uit met de auto’s! Er is brand! De chauffeur stuurt een bericht naar de meldkamer dat ze onderweg zijn en dat het alarm uitgezet kan worden. Als je lang stress hebt dan raakt de hele brandweercentrale ontregeld. De meldkamer blijft maar alarm afgeven en de brandweerauto’s rijden verward rond. Je lichaam komt niet meer tot rust. Als je tijdens zulke periodes lekker gaat rechillen dan help je de brandweercentrale weer rustig te worden, herstel je alle chaos daar in je hoofd, zodat je lijf en je geest weer lekker gaan werken.

Wat is stress?

Als je veel moet doen in weinig tijd, kun je last krijgen van stress. Je lijf reageert alsof er brand is. Als de druk voorbij is, wordt je lijf weer rustig. Maar wat gebeurt er als de stress niet overgaat?

Een op hol geslagen brandweercentrale

Als je lacht, gebruik je talloze spieren in je gezicht, en misschien zelfs in je buik en je middenrif. Zo train je die spieren, en verbrand je flink wat calorihihihieën. Ook komen er tijdens een lachbui verschillende fijne stofjes vrij zoals het gelukshormoon dopamine en ook endorfine, wat werkt als een pijnstiller en zorgt voor ontspanning. Lachen is gezond, dat spreekwoord is voor de verandering dus echt wahahahaaar.

En jouw lach is ook sociaal gedrag. Samen lach je zo’n 30 keer vaker dan in je eentje. Dat komt door onze spiegelneuronen. Die zenuwcellen zijn gevoelig voor waar je naar kijkt, dus als jij iemand ziet lachen, schiet jij ook zomaar in de lach. Dus eigenlijk zijn het lachspiegelneuronen.

Als je vaak lacht ben je alerter en creatiever. Sommige studiebollen beweren dat je ook een beter geheugen krijgt en meer kan leren. Bijvoorbeeld een nieuwe mop: Hoe noem je een olifant die zich insmeert voor-ie naar het strand gaat? Een zonnebrandolifant! Eh… De positieve effecten van een echte lachbui zijn trouwens meestal wel tijdelijk. Dus, wat er ook gebeurt: altijd blijven lachen!

Lachen vermindert stress en geeft je een gelukkig en ontspannen gevoel. Met een stevige lachbui verbrand je zelfs flink wat calorieën. Altijd blijven lachen dus!

Waarom is lachen gezond?

Groep 3/4/5

Weet je wat ik heb? Ik heb een heel gek huisdier. Ik heb een super spacey lavalamp. En: ik heb nog iets anders. Iets dat jij waarschijnlijk niet hebt. En het heet: groeihormoonstoornis.

Om te snappen wat een groeihormoonstoornis is, moet je eerst begrijpen wat een hypofyse is. Een Hypo-wattes? Een hypofyse is een heel klein, maar belangrijk orgaan in je hoofd, bij je hersenen. Met die hypofyse maakt je lichaam allerlei hormonen, zoals het groeihormoon. Dat stofje zorgt ervoor dat je groeit.

Bij een groeihormoonstoornis werkt je hypofyse niet goed, of je hebt er zelfs helemaal geen een. Dus hoe kom ik dan aan dat stofje? Precies: de prikpen. En nee dat is geen pijnlijke balpen in de vorm van een cactus, maar een handig ding dat ik bewaar in de koelkast, waarmee ik elke dag hormonen inspuit. Prikt wel een beetje hoor.

Zelfs met de hormonen uit die prikpen zul je waarschijnlijk aan me merken dat mijn gewicht en lengte niet altijd met elkaar kloppen. Daarnaast ben ik sneller moe, kan ik me soms niet goed concentreren en ook mijn geheugen laat me af en toe in de steek. Of had ik dat al verteld?

Anyway, Nu weet je wat ik heb!

En nu.... ga ik Fritzy even eten geven.

Hoooi!

Weet Wat Ik Heb

Om te groeien heb je groeihormonen nodig. Bij kinderen met een groeihormoonstoornis worden er te weinig groeihormonen aangemaakt in de hypofyse. Dat kan gevolgen hebben voor je groei en ontwikkeling, waardoor je er anders uit ziet.

Wat is een groeihormoonstoornis?

Hormonen maken, als het tijd is, 
Van jou een echte vrouw of man
Het gaat in je lijf en kop dan alle kanten op	
Daar word je knap onzeker van

Je bent humeurig en krijgt schaamhaar
Alles voelt raar, maar heb geduld
En als je moeder klaagt dat je je vreemd gedraagt
Geef je hormonen dan de schuld	

Het is niet raar, eng, vies of gek
Het hoort bij pubers, dus relax
Praten helpt sowieso
Dus kijk de Dokter Corrie Show
Dus kijk de Dokter Corrie Show

Lijflied: hormonen

In de puberteit gieren de hormonen door je lijf. Als puber voelt het soms alsof je in het middelpunt lijkt te staan en dan krijg je tot overmaat van ramp ook nog eens een pukkel op je neus. Logisch dat je daar chagrijnig van wordt! Dokter Corrie zingt een lied over die vervelende hormonen.

Dokter Corrie over de hormonen van pubers

Als het gaat over ‘de pil’ dan bedoelen we niet de XTC-pil of de erectiepil maar de anticonceptiepil, dé pil die ervoor zorgt dat je niet zwanger wordt. De populairste pil in Nederland is de zogenaamde combinatiepil, met de hormonen progestageen en oestrogeen. Die voorkomt zwangerschap op drie manieren. Daar ‘komen’ ze:

Allereerst in de eierstokken, waar normaal elke maand een eitje rijpt. Daar wordt door de pil een stokje voor gestoken en er vindt dus ook geen eisprong plaats naar de eileider. Tegelijkertijd wordt het slijm rond de baarmoederhals dik en stug, waardoor de zwemmende zaadcellen geen schijn van kans maken. En tenslotte wordt ook het slijmvlies in de baarmoeder zelf aangepakt, waardoor d’r geen innesteling van een eitje kan plaatsvinden. 

Mogelijke bijwerkingen van de pil zijn hoofdpijn, gespannen borsten of stemmingswisselingen. Als de stemming positief wordt, en je krijgt er zin in: pas op want de pil beschermt natuurlijk ook niet tegen soa’s. Daar moet je toch echt een condoom voor pakken. Anticonceptie aan? Gaan met die banaan!

De pil wordt in 1964 beschikbaar voor vrouwen in Nederland. Sindsdien kunnen vrouwen zelf bepalen of ze zwanger willen worden. Dat komt door de hormonen die in de pil zitten.

Hoe werkt de pil?

Moedergevoelens zijn zo groot: ze zijn zelfs te zien op een hersenscan. Het brein van een moeder die naar haar kindje kijkt, vertoont dezelfde activiteit als dat van een verliefd meisje bij haar vriendje. It’s Love! Ook de 'beloningsgebieden' in je bovenkamer worden door het moedergevoel geactiveerd. Normaal gebeurt dat als je veel geld verdient of een lijntje snuift, maar moeders krijgen dat helemaal gratis, en zonder daar iets voor te hoeven doen. 
De moederhersens worden vooral beïnvloed door 2 hormonen: oxytocine en vasopressine. Oxytocine wordt ook wel het 'knuffelhormoon' genoemd, omdat het vrijkomt bij knuffelen. En door vasopressine worden ouders vrijgeviger en monogamer. Het zorgt ervoor dat ze niet met andere mensen gaan eh knuffelen.
Moederliefde is ook goed voor de kinderhersenen, en onderzoek bij ratten heeft aangetoond dat moeders die minder verzorgend zijn, kinderratjes krijgen die ongezonder zijn en gestresster. Ratjes dus.
Ook de mensenvader krijgt na de geboorte meer sociale hormonen, maar wel minder dan moeders. Zo kan de band tussen moeder en kind nog wel eens zorgen voor een jaloerse vader. Maar ja, die gaat dan maar uithuilen bij... zijn eigen moeder.

Als je moeder wordt, wil je alleen maar knuffelen met je baby. Dat komt door de hormonen en is alleen maar goed voor de baby. Iets minder voor jaloerse vaders. 

Wat zijn moedergevoelens?

En uw gastvrouw van vandaag is Nienke de la Rive Box!
Jaaa, daar zijn we weer-weer-weer...met een nieuwe 'Waarom? Daarom!' Vragen die in EEN minuutje zijn op te lossen. En de vraag... Van vandaag...Ja, inderdaad, ja!
Waarom worden vrouwen ouder dan mannen? Vrouwen worden gemiddeld vijf jaar ouder dan mannen. Maar hoe komt dat? Dat komt, zeggen ze, door hun levensstijl. Mannen roken en drinken vaak meer. Hebben meestal veel meer stress. Ze werken vaker te veel en te hard, hebben vaker gevaarlijke beroepen...en worden ook nog vaker vermoord. Vrouwtjes in het dierenrijk worden ook ouder dan mannetjes. Maar die roken en drinken toch niet? Nou, mannen hebben veel testosteron. Dat is het mannelijk hormoon. Je krijgt er grote spieren van en gedraagt je ook mannelijker. Stoer doen, meer risico's nemen. Vooral puberjongens hebben daar last van want die maken extra veel testosteron aan. Pubermeisjes maken voornamelijk een ander stofje aan. Oestrogeen, en dat is het vrouwelijk hormoon. Je krijgt dan onder andere ronde vrouwelijke vormen zoals... borsten! Maar mannelijke en vrouwelijke hormonen hebben nog een effect. Oestrogeen is beter voor de gezondheid dan testosteron. Testosteron zorgt voor meer kans op hart- en vaatziekten. Terwijl oestrogeen je tegen diezelfde ziektes beschermt. Wat hebben we dan eigenlijk aan testosteron? Het zorgt ervoor dat een mannetje...aan een partner kan komen om mee voort te planten. En dat kan hij beter door indruk te maken...en de concurrerende mannetjes weg te jagen. Daar komt dat stoere gedrag op het schoolplein dus vandaan. Dat was 'm alweer. Tot de volgende Waarom? Daarom!

Waarom worden vrouwen ouder dan mannen?

De levensverwachting van vrouwen ligt vijf jaar hoger dan die van mannen. Vrouwen leven gewoon veel gezonder dan mannen: ze roken minder, eten gezonder en nemen minder risico’s. En het hormoon testosteron speelt ook een belangrijke rol.

Door een gezondere leefstijl

Staan blijven! Draaien, draaien, draaien! 
Stress! Het is één van de grootste problemen in ons drukke bestaan. Je wordt er moe van, angstig en je kan er zelfs ziek van worden. Maar toch is het ook een hele normale reactie als er gevaar dreigt. Je lichaam gaat dan allemaal stofjes aanmaken, zodat je klaar bent om weg te rennen of zelfs om te vechten, als dat nodig is. Dus, je kan stress krijgen bij echt gevaar. Maar daarnaast bestaat er ook nog psychische stress. En wat gebeurt er dan precies?
Nou, bij acute stress gaat je lichaam adrenaline produceren. En adrenaline wordt ook wel het vecht- of vluchthormoon genoemd. En dat wordt aangemaakt in je bijnieren. En om je bijnieren te kunnen laten zien, moet ik helemaal naar achteren in het lichaam. Achter de lever, achter de maag. Achter de darmen. En dan zie je hier twee nieren verschijnen en op die nieren liggen de bijnieren en die maken adrenaline aan. Die zitten dan, zeg maar, hier helemaal. Ja, precies. En door adrenaline gaat bijvoorbeeld je hartslag omhoog, je bloeddruk gaat omhoog en dat alles zorgt ervoor dat je lichaam klaar is om te vechten of te vluchten.
En na vijf à tien minuten gaan je bijnieren ook cortisol afgeven. Ja, deze dus, hè. Ja, klopt. En cortisol is dus net als adrenaline ook een stresshormoon. Ja. Dus cortisol zwengelt die stressreactie verder aan. Maar het zorgt er ook voor dat je die stressreactie kunt volhouden. Dus in feite is het verschil tussen adrenaline en cortisol dat adrenaline meer is als druivensuiker. Dus snelle, korte en krachtige energie. Terwijl cortisol meer is als een bruine boterham met kaas. Dus cortisol is langzamer, maar het geeft je wel langdurige energie. En een ander belangrijk ding dat cortisol doet, is dat het de herinnering aan het gevaar helpt op te slaan. Zodat je weet wat je moet doen om gevaar in de toekomst te ontlopen. Klopt, dus dat is heel nuttig. De keerzijde is wel dat als de stress te heftig was of te lang aanhoudt, dat cortisol je ook angstiger kan laten voelen. Dan wordt het dus eigenlijk erger. Ja. En alle aspecten die aan die angstherinnering gekoppeld zijn, zoals het geluid of de geur, die kunnen weer die angst oproepen.

Wat doet stress in je lichaam?

Bij acute, plotselinge stress produceert je lichaam adrenaline. Door dit hormoon gaan je hartslag en bloeddruk omhoog. Je lichaam is klaar om te vechten of vluchten. Vervolgens wordt er een ander hormoon afgegeven, cortisol. Dit zorgt ervoor dat je die stressreactie kunt blijven volhouden.

Adrenaline voor vechten of vluchten

Er wordt al jarenlang over gediscussieerd: heeft het kijken van filmpjes invloed op ons gedrag? De een zegt van wel, de ander denkt van niet. Hoogste tijd om dat te testen met ons testteam. Welkom testteam. Jullie zijn opgedeeld in twee teams: team blauw en team geel. Jullie kunnen vandaag flink wat geld verdienen door risico's te nemen. Maar onthoud wel: Als je te veel risico's neemt, dan win je helemaal niks. De opdracht is simpel. Deze luchtpomp zit aangesloten op een ballon. Iedere keer dat er lucht in de ballon wordt gepompt krijgen de proefkonijnen geld. Elke seconde dat ze durven te pompen is een euro waard. Maar als er te veel lucht in de ballon komt…ontploft hij en winnen ze niks. Welk team haalt het meeste geld op? Kyra, je verdient een euro voor elke seconde die je straks gaat pompen. Maar hoe lang durf jij te pompen? Voordat we starten, ga ik je nog even deze beelden laten zien. Beide teams krijgen een korte video te zien om te onderzoeken hoe dit hun gedrag beïnvloedt. Straks vertellen we waar ze naar gekeken hebben. Zo, ben jij er klaar voor? Ja. Goed, start! Hoe ver durft Kyra te gaan? De ballon groeit en het bedrag aan euro’s ook. Best snel verdiend, maar als-ie knapt, knalt ook het geld weg. Spannend! Je bent gestopt? Ja. Oke, je zit dus nu op ehm...31 euro. Ja.Wat doe je? Ik ga stoppen. Je gaat niet nog meer risico nemen? Nee. Oke, dan heb jij bij deze 31 euro gewonnen. Jeeh! Gefeliciteerd. Jonas? Ja? Klaar voor? Ja. Start! Hoeveel risico gaat Jonas nemen? Elke seconde pompen is een euro erbij. En Jonas kan nog best wel wat geld gebruiken. 17 seconden gepompt, dus dat betekent 17 euro. Mooi zo. Wat ga je doen? Er kan nog wel wat bij, denk ik. Oooh! De ballon staat nu echt op knappen. Hoeveel kan er nog bij? Hij wordt steeds groter! Nog een klein beetje moet kunnen. Of toch niet? Jij durft, jij durft. Zeker. Stoppen Jonas, voor het te laat is en je met lege handen staat. Dat was een knal. Jij hebt 37 seconden gepompt. Dat is best lang, dat betekent 37 euro. Maar ja, de ballon is geknapt dus je hebt helemaal niks gewonnen. Had ik eerder moeten stoppen. Ja, te veel risico genomen. Go! Ook de andere teamleden gaan pompen. Hoeveel gaan zij verdienen en welke risico's nemen zij? 30 euro voor jou. Wat doe je? Ga je stoppen? Ga je voor het geld? Ik ga voor het geld. Ja. Je gaat door? Ik ga nog heel even door. Ik ga voor die 30 euro. Het is mooi geweest. Ja. Oeh! Oooh! Oeh! Zooo! Whoooo! Haha! Nou, dat was een flinke knal. Ja. Hij is geknapt dus je hebt niks. Jammer. Dat waren flink wat knallen, m'n oren lopen nog te klapperen. Team blauw, jullie hebben het best goed gedaan. Er is maar een ballon geknald, dus 61 euro voor jullie team. Team geel, ik weet niet wat er gebeurde, maar jullie hebben alle drie je ballonnen laten knallen. Dat betekent nul euro voor jullie. Jullie hebben echt te veel risico genomen. Hoe kan dat? Waarom namen jullie zoveel risico? Dat komt door video's die de teams hebben bekeken. Team blauw heeft naar deze rustgevende video gekeken en neemt minder risico. Team geel heeft deze beelden bekeken en neemt te veel risico om met geld naar huis te gaan. Heftige, snelle video's zorgen voor een toename van adrenaline in je lichaam waardoor je meer risico’s durft te nemen. Dus het bekijken van beelden heeft invloed op het nemen van risico's en dus op je brein. Dus mocht je iemand op date willen vragen maar durf je dat niet? Kijk dan een filmpje met heftige beelden. Dan is de kans groter dat je daarna gewoon 'bam' op diegene afstapt.

Wanneer durft je brein meer risico te nemen?

Janouk verdeelt het testteam in twee groepjes. Het ene groepje krijgt een rustgevend natuurfilmpje te zien, het andere groepje filmpjes van heftige stunts. Wie durft er bij het experiment daarna het meeste risico te nemen?

De invloed van filmpjes op je gedrag

Wat is er leuk aan angst?

Als je bang bent, komt het stofje adrenaline in actie: je hart gaat sneller kloppen en je bloeddruk stijgt. Maar angst kan ook heel leuk zijn. Als je gaat bungeejumpen bijvoorbeeld.

Adrenaline geeft een rush

Prof kan wel zeggen dat ik iets spannends moet doen met m’n date maar ik weet niet of dat wel een goed idee is. Dus ik doe eerst even een klein experiment. Jongens, zouden jullie mee willen doen aan een onderzoek? Ja. Oke, kom. Ik heb hier foto's en ik wil jullie vragen om die te beoordelen met een cijfer op hoe knap je die jongen of dat meisje vindt. Zes. Nee, is het ook niet. Jullie zijn niet scheutig met die cijfers. Het is een beetje een mooi-boy. Ik weet het niet zo. Jij gaat ervoor. Jullie mogen ze inleveren. En dan gaan we snel door met het leukste. En het spannendste gedeelte van het onderzoek. Kom. Ik ga zo erg kotsen. Hou me vast. En go! Ik wil niet. Iedereen, ik hou van jullie! Helemaal verwaaid. Het viel wel mee. Ik wil niet meer. Ik ga jullie nog een keer dezelfde foto's geven. En dan wil ik jullie vragen om die weer te beoordelen. OMG, look at this. Deze is wel goed. Wel naar je onderbuikgevoel luisteren. Hier voel ik de vlinders. Ja, daar gaan ze he. Een tien! Een tien plus. Dan mogen jullie ze weer inleveren. Hier kan ik wel wat mee. Kijk, we hebben gewoon tienen. Even kijken, dit is een acht. Dit is een zeven. Acht. Dit is dus gewoon wel hoger. Plus zeven plus vijf. Dit is zeven. Acht, zes en een half, zeven punt negen. Zo. Ze geven dus een hoger cijfer nadat ze in de achtbaan zijn geweest. Hoe kan dat? Prof adviseert niet voor niks om je date mee te nemen naar de achtbaan. Wat gebeurt er namelijk als je iets spannends doet? Je bloeddruk stijgt en je voelt het in je buik. Wat gebeurt er als je iemand ziet op wie je verliefd bent? Je bloeddruk stijgt en je voelt vlinders in je buik. Maar je hersenen kunnen die twee gevoelens niet goed uit elkaar houden. Daardoor kan je denken dat je een beetje verliefd bent terwijl je dat niet eens bent. En daarom waren de cijfers na de achtbaan hoger dan ervoor. Hee Bart. Ik heb vrijkaartjes voor het pretpark. Alleen vandaag. Dus kom je deze kant op? Ja? Oke, ik wacht op je bij de achtbaan. Bart! Daar is-ie hoor. Heb je er zin in? Ja, zeker. Nou...Handjes in de lucht. Zo! Ik vond het vet leuk, man. Nog een keer? Ik ben kotsmisselijk. Ik ga naar huis. Sorry Janouk, vergeten te zeggen. Het werkt niet bij iedereen.

Wat gebeurt er in je hersenen als je iets spannends doet?

Als je iets spannends hebt gedaan, gebeurt er in je hersenen hetzelfde als wanneer je verliefd bent: je bloeddruk stijgt en je voelt het in je buik. Janouk is in een pretpark om deze theorie te testen met een groepje waaghalzen.

Verliefd uit de achtbaan

Deze keer een vraag van een hele verliefde kijker: Tamar. Zij wil weten hoe vlinders in je buik ontstaan. Je kent het gevoel wel. Als je jouw crush ziet, degene waarvan je denkt... oeoeoe, love! Dan voel je hier iets kriebelen. Dat noemen we vlinders. Oke, het zijn misschien geen echte vlinders. Maar er gebeurt echt iets in je lichaam. 't Zit zo: Als je verliefd bent, merk je lichaam... dat er iets vreemds aan de hand is. Er komt een stofje vrij in je hersenen: het stresshormoon adrenaline. Daardoor word je zenuwachtiger en gaat je hart sneller kloppen. Je ademhaling wordt zwaarder. En de spieren in je buik trekken zich samen. Normaal gesproken gaat er veel bloed naar je buik... om eten te kunnen verwerken. Maar als je verliefd bent, gaat 't bloed niet naar je buik toe. Nee, dan gaat 't naar je gestreste hart... je longen en je spieren. De bloedtoevoer naar je buik begint te haperen... en je maagspieren verslappen. Je maag stuurt een signaal naar je hersenen, zo van: Hee, hallo! Er gebeurt iets raars hier. Kunnen we effe normaal doen? En je hersenen vertalen dit gevoel als vlinders in je buik. Dus, Tamar, de vlinders in jouw buik komen niet uit coconnen... zoals echte vlinders. Maar dat komt door een slechte communicatie tussen je hersenen en je buik. Ze zijn gewoon een beetje in de war.

Hoe ontstaan vlinders in je buik?

Als je verliefd bent, komt er een stofje vrij in je hersenen: het stresshormoon adrenaline. Daardoor gaat je hart sneller kloppen. Normaal gesproken gaat er veel bloed naar je buik om eten te kunnen verwerken. Maar als je verliefd bent, gaat 't bloed niet naar je buik toe maar naar je gestreste hart, longen en spieren.

Minder bloed naar je buik

Je hebt het gevoel dat je op wolken loopt en elke keer als je die leuke jongen of dat leuke meisje aankijkt, allemaal vlinders in je buik…mmmmmmm, je bent verliefd! 
Als je verliefd bent stroomt de oxytocine door je lijf. Oxytocine is een stofje dat door je hersenen aangemaakt wordt en ervoor zorgt dat mensen en dieren zich aan elkaar hechten. Dit stofje wordt aangemaakt zodra mensen op een fijne en positieve manier contact met elkaar maken. Dus van die knipoog, luchtkus, of dikke knuffel… je voelt die liefde dan stromen. Het geeft mensen een gevoel van veiligheid en zorgt ervoor dat wanneer je je bang bent, je gevoel van angst minder wordt. En laat die angst nou net het gene zijn dat je voelt als je jouw grote liefde verkering wilt vragen. Want ohhhh wat is dát spannend! Laat die oxytocine maar stromen. ReChill!

Wat is verliefdheid?

Elke keer als je die leuke jongen of dat leuke meisje tegenkomt, voel je het in je buik: je bent verliefd! Het stofje oxytocine stroomt dan door je lijf, wat zorgt voor dat fijne gevoel.

Laat die oxytocine maar stromen!

Bij een spannende sollicitatie krijg je al gauw te maken met stress. Het hormoon adrenaline komt vrij. Je bloeddruk stijgt, net als je hartslag, en je bloed stroomt naar je spieren en je hersenen. Je staat helemaal op scherp. Daarna komt er ook nog cortisol vrij, het ‘stresshormoon’. Je bloedsuikerspiegel en je stofwisseling gaan in de overdrive. Een flinke stoot energie, helemaal gratis! Die baan kan je niet meer ontgaan. Als je weer buiten staat, voel je hoe de stress je lichaam verlaat. No spang!
Stress wordt problematisch als de spanning te lang aanhoudt, en je geen tijd hebt voor ontspanning. Dat kan komen door ruzies of een constante hoge werkdruk. Met als gevolg: oververmoeidheid, hoofdpijn en het bekende korte lontje. Ook je immuunsysteem staat onder druk: je bent gevoelig voor infecties, zoals een koortslip. En dan krijg je daar ook weer stress van...
Wie geen stresskip wil worden moet assertief zijn. Als de baas alweer met een berg werk aan komt zetten, moet je niet in hoekje gaan zitten mokken. Nee, gelijk je mond opendoen: sorry baas, hier heb ik écht even geen tijd voor. Dan ben jij de stress de baas... en krijgt de baas de stress.

Je lichaam maakt adrenaline en cortisol aan voor extra energie in spannende tijden. Maar als die te lang aanhouden, raak je permanent gestrest. Slecht voor je humeur en voor je lichaam.

Er gebeurt van alles in je lichaam als je verliefd bent. De hormonen gieren door je lijf!
Als je verliefd bent maakt je lichaam veel stoffen aan. Zoals dopamine.
Dopamine zorgt ervoor dat je blij bent, je verliefd voelt. Jij kan de hele wereld aan. Maar je wilt er ook steeds meer van, het is verslavend.
Ook komt het stofje adrenaline vrij. Adrenaline zorgt ervoor dat je hart sneller slaat, dat je energie hebt en uitgelaten bent!
En dan heb je nog een stofje: het knuffelhormoon oxytocine. De naam zegt het al; dit zorgt ervoor dat je de hele tijd wil knuffelen met je vriendje of vriendinnetje.
Al die stofjes zorgen voor vlinders in je buik. Dat komt doordat je hersenen boodschappen doorgeven aan de spieren in je buik en die spieren trekken vervolgens samen. Een heerlijk gevoel! Maar je kunt je ook minder goed concentreren.


Wat gebeurt er in je lichaam als je verliefd bent?

Als je verliefd bent, voel je je fantastisch. Dat komt doordat je lichaam dan allerlei stofjes aanmaakt waar je blij van wordt en energie van krijgt. 

Hormonen sturen je lijf op hol

In je puberteit verandert er een hele hoop aan je lichaam. Leuke dingen... Maar ook minder leuke. Zo kun je opeens puistjes krijgen op je borst, je rug en je gezicht. De dokter noemt dat ‘acne vulgaris’, een fenomeen dat niet vulgair maar best wel naar is. 
Als de puberteit daar is, wordt vooral je hormoonhuishouding flink opgeschud. Hierdoor gaan de talgklieren die je huid soepel houden in de overdrive. Door deze vettige overproductie raakt de talgklier verstopt en ontstaat er een mee-eter. Ondertussen zijn bacteriën bezig om al die smeuïge talg om te zetten in vetzuren. En da’s vooral vet zuur voor jou: er ontstaat een ontsteking met een kop van pus, die uiteindelijk uitbarst als een vulkaan. Acné toch.
Acné in je gezicht is misschien geen prettig gezicht, maar het gaat uiteindelijk vanzelf over. Als je geen zin hebt om te wachten dan kan je naar de huisarts voor een zalfje, een lotionnetje of natuurlijk de anticonceptiepil als je een meisje bent. En.. Nee jongens, een condoom helpt NIET tegen puistjes.


Bijna iedereen krijgt in zijn puberteit last van puistjes. Dat komt door je hormonen, die je talgklieren flink in de war sturen. Niet prettig, maar wel tijdelijk. 

Wat is acne?

De zon, daar word je vrolijk van!
Maar waarom eigenlijk?
Alles ziet er wat mooier uit. 
Met zon worden kleurcontrasten beter zichtbaar, en krijg je zin om dingen te doen. Je wil naar buiten.
Het zonnetje brandt op je huid en dat heeft een positief psychologisch effect.
En dat je je als de zon schijnt waarschijnlijk lekkerder voelt, komt ook doordat de aanmaak van vitamine D wordt bevorderd.
Dat zorgt voor sterkere botten en een sterker immuunsysteem. 
We maken dan meer witte bloedcellen aan en daardoor ben je minder vatbaar voor virussen en bacteriën. 
Bovendien straalt niet alleen de zon, wij zelf ook! 
De gedachte is dat je wat mooier bent omdat je bruin wordt, en de zon stimuleert de aanmaak van hormonen waar we ons gelukkiger door voelen.
Een kwartiertje in de zon is al genoeg om voordelen van zonlicht tot je te nemen.
Binnen zitten met een stralend zonnetje heeft geen zin, want glas houdt belangrijke zonnestralen tegen.
Lekker naar buiten dus, er staan ons nog genoeg zonnige dagen te wachten.

Waarom word je vrolijk van de zon?

Als de zon weer gaat schijnen in de lente, wordt iedereen een beetje vrolijker. Maar zonnestralen hebben niet alleen psychologisch effect: ze zorgen ook voor de aanmaak van vitamine D en hormonen waarvan je gelukkig wordt.

Als de zon straalt, straal jij een beetje mee

Mens en lichaam

De regelneven van je lichaam

Hormonen

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Pepernoten

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.