Klas 4/5/6

Examenvideo's bij economie (vmbo) over internationale ontwikkelingen. Eindtermen: Europese Unie, ontwikkelingsproblematiek en Nederland als open economie.

Klas 1/2/3

Nooit meer oorlog: dat is het idee waarmee zes landen in 1951 de EGKS oprichten: de voorloper van de EU. Hoe heeft de EU zich door de jaren heen ontwikkeld? En welke landen zijn er bijgekomen en weggegaan? Deze tijdlijn geeft een chronologisch overzicht. 

Tijdlijn over de Europese eenwording

De Europese Unie

Story Rode Kruis

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Als er ergens op de wereld een ramp plaatsvindt, is het Rode Kruis snel ter plaatse. Maar het Rode Kruis doet meer dan noodhulp verlenen. Klik op de afbeelding om de story te lezen op NPO Kennis.

Story over de grootste noodhulporganisatie ter wereld

Wat doet het Rode Kruis?

Waarom zijn bananen krom? Hoe werkt je geheugen? Uiteenlopende vragen die Clipphanger met een grappige animatie op een verrassende manier beantwoordt.

Clipphanger header

Clipphanger logo

Clipphanger 

Clipphanger op Youtube

In de 18e eeuw begint in Europa de Verlichting. Door de ontwikkeling van de wetenschap veranderen onze ideeën over de maatschappij. Weet jij wat de Verlichting precies inhoudt? Test je kennis in de quiz. 

Quiz over denkers en ideeën

Wat weet jij over de Verlichting?

Aardrijkskunde examenquiz

Test of jij goed bent voorbereid op je examen aardrijkskunde! Wat weet je van platentektoniek, de koolstofkringloop en oceanische circulatie? Klik op de afbeelding om te beginnen.

Examenquiz bij aardrijkskunde voor vwo

Wat weet jij over de aarde als natuurlijk systeem?

Bedrijven kopen goederen en diensten bij leveranciers in en maken hiervan eindproducten met behulp van productiefactoren als kapitaal, arbeid, ondernemerschap en natuur. De eindproducten worden vervolgens verkocht. Het verschil tussen inkoopprijs en omzet heet toegevoegde waarde. Als je de toegevoegde waarde van alle bedrijven en overheidsinstellingen bij elkaar optelt ontstaat het binnenlands product. Bedrijven investeren door kapitaalgoederen te kopen. Als je de afschrijvingen daarvan optelt bij het binnenlands product krijg je het bruto binnenlands product, het BBP.
Hierin zijn ook alle afschrijvingen op kapitaalgoederen, zoals machines, en alle ambtenarensalarissen meegeteld. De overheid levert namelijk goederen en diensten waar je geen verkoopprijs aan kunt hangen


Wat is het Binnenlands Nationaal Product?

Als je de toegevoegde waarde van alle bedrijven en overheidsinstellingen bij elkaar optelt ontstaat het binnenlands product.

De toegevoegde waarde van alle bedrijven

EenVandaag in de klas

In 2002 wordt de euro geïntroduceerd als betaalmiddel, nadat daar jarenlang over is onderhandeld. Twee Nederlandse topambtenaren blikken terug op de invoering van de euro en vinden dat er op de plannen en de voorbereiding wel wat aan te merken is.

Was de euro wel zo'n goed idee?

In de haven van Rotterdam liggen gigantische containerschepen. Ze zijn over de hele wereld gevaren om spullen te brengen in containers. Veel schepen varen ook door belangrijke kanalen, zoals het Suezkanaal in Egypte en het Panamakanaal.

Nieuwsuur in de klas

Belangrijke kanalen voor de wereldhandel

Tegenlicht in de klas

Na de Tweede Wereldoorlog is de Europese Unie opgericht, mede om te voorkomen dat er ooit nog oorlog zou worden gevoerd in Europa. Maar oorlogen zijn er daarna wel geweest en blijven ook komen. Hoe kan de EU dat voorkomen?

De Europese Unie nu en in de toekomst

Handelsdeal met Zuid-Amerika

Na 25 jaar onderhandelen ligt een deal op tafel tussen de EU en vijf Zuid-Amerikaanse landen. Dat betekent minder importheffingen op producten van en naar Zuid-Amerika. Correspondent Ardy Stemerding legt uit dat dat leidt tot lagere prijzen voor klanten aan weerszijden van de Atlantische Oceaan.

NOS Nieuwsclips

Handelsdeal met Zuid-Amerika: goed voor de consument?

Nederland steunt armere landen met ontwikkelingshulp. Maar er is kritiek op de keuzes die soms worden gemaakt. De minister en een hoogleraar vertellen over de keuzes die er zijn.

Kritiek op ontwikkelingshulp

Mombassa Port is the largest port eastern Africa. Maersk is the largest carrier in Africa. In Africa, we have a 35% market share of every container that goes in and out on the ocean. We are shipping beans, peas, carrots, broccoli, whatever it might be. When you look at the fruits the majority of that is the avocados. The avocado exports out of Kenya have been growing year on year significantly. Last year alone Maersk shipped half billion avocados from Kenya to Europe. 50% of that when to Holland actually. There's a lot of trees being painted, a lot of supply has to come to the market. Not only Kenya but Tanzania as well. So the future is looking bright. Het kweken van avocado's en het exporteren ervan heeft een enorme vlucht genomen. You can see now the younger fruits. What are your main export markets? Mostly in Europe, they will go to the Netherlands. Spain, Italy, some will go to the Middle East actually as well. Kenya is Africans best now in avocado export. So tells you how much volume we have compared for our neighbors and our African countries. How long does it take to Rotterdam, do know how how many days? 24, 28, depending. We enhance the shelf life and we delay ripening. So that by the time we have 30, 28 days or 24 days two transit time depending on the destination, the crops still arrives in good condition. And we make sure that we are within the optimals temperatures from here to the destination. We have a specialized container called a controlled atmosphere container which not only regulates the temperature, but it regulates the gas content as well, the carbon oxide, the oxygen. When it's exported to Europe, we bring it back into Kenya empty. We get it ready for the next shipment and then we deliver it to the farm, the cold storage pack house. Some of the bigger farms they have pack houses on their forms. We can deliver de container there and we can load directly from this.

De weg van de avocado

In Kenia worden grote hoeveelheden avocado’s geteeld, geoogst en verscheept naar Europa. Oorspronkelijk komt de vrucht uit Zuid-Amerika, maar inmiddels is Kenia één van de grootste exporteurs van avocado’s ter wereld.

Groen fruit uit Kenia

Veel mensen in Europa en de VS zijn ervan overtuigd dat de democratische, kapitalistische wereldorde die hier is opgebouwd het beste is voor de hele wereld. Maar dat beeld wordt niet door iedereen gedragen. De economie van China groeit snel en het zal niet lang meer duren of deze autocratisch geleide grootmacht streeft de VS, de grootste economie van de wereld van dit moment, voorbij. En in China wordt heel anders gedacht over kapitalisme en democratie.

China, een nieuwe economische wereldmacht

De handel in de wereld loopt niet meer zo gesmeerd als een paar jaar geleden. Klimaatproblemen, oorlogen en een wereldwijd virus lijken ons wakker te schudden. Is het traditionele handelssysteem wel toekomstbestendig?

De toekomst van de internationale handel

Vroeger bepaalden Europese boeren zelf hoeveel melk ze aan de fabriek leverden. Maar ze produceren veel meer, dan we gebruiken. De melk moet dus buiten Europa verkocht worden.
Maar melk uit Europa is duurder dan die uit andere landen en dat is natuurlijk lastig voor de verkoop. Daarom besluit de EU te helpen. De boeren krijgen extra geld, dat heet subsidie. Zo kunnen ze hun melk toch op de wereldmarkt verkopen.
Door de subsidies lopen de kosten uit de hand. Daarom voert de EU het melkquotum in. De Europese Unie bepaalt vanaf dat moment hoeveel een boer maximaal mag verkopen. Gaat hij over zijn maximum heen, dan moet ie een boete betalen.

Melkquotum

Melkboeren in de Europese Unie mogen een bepaalde hoeveelheid melk verkopen aan fabrieken. Anders moeten ze een boete betalen.

Een strenge regel voor melkboeren

Consumenten bestellen graag hun spullen online. Vooral Chinese webshops als AliExpress zijn populair. Maar winkeliers in Nederland maken zich zorgen. Om hun inkomsten, maar ook om de veiligheid.

Online shoppen in China 

EenVandaag in de klas 

Eeuwenlang worden er schepen gebouwd in Nederland. Dat verdwijnt door de concurrentie van goedkopere scheepsbouwers uit Azië. Nederland gaat zich dan meer richten op de kenniseconomie.  Een goed voorbeeld van Globalisering.
Maar in de jaren ‘20 ondervindt ook Nederland de gevolgen van corona en oorlog. We komen erachter dat we op vele gebieden te veel afhankelijk zijn geworden van andere landen. 
De meeste schepen worden tegenwoordig gemaakt in Azië, bijvoorbeeld in China.

Carlijn Bodéwes is business developer bij scheepsbouwer Bodéwes in Groningen. Een familiebedrijf dat wordt gerund door haar vader Herman. Het bedrijf is opgericht in 1812.

En daarom is 3 jaar geleden het eerste hybride koopvaardijschip van de werf gerold. Innovatie is één van de manieren waarmee Bodéwes al 200 jaar het hoofd boven water weet te houden. Ze doen alles nèt even anders. Zijn wars van poespas. Geen pr-afdeling en geen glossy folders. De nieuwe generatie staat klaar om het familiebedrijf over te nemen: En dat is naast Carlijn ook haar zus Nienke die projectmanager is. Ze zijn vastbesloten om níet de laatste generatie te zijn die het bedrijf drijvende houdt.

Terwijl Carlijn vooral op kantoor zit, voelt Nienke zich het meest thuis op de werkvloer. Ze is bezig met de aflevering van het 5e hybride schip.

Wat er beter kan is een uitdaging voor de ontwerper van het bedrijf, Rik. Hij heeft ervoor gezorgd dat de schepen steeds zuiniger zijn geworden. En dat waarderen de klanten.

Rik heeft veel ervaring in de bouw van schepen. En dat komt nu goed van pas met de onveilige situatie in bijvoorbeeld de Rode zee. Daar kan hij z’n kennis goed bij gebruiken.

Om schepen te bouwen heb je natuurlijk wel personeel nodig. En dat is in Nederland niet makkelijk te vinden. Want wie wil er nu nog werken in een koude hal tussen roestig staal, verbrand ijzer en vette takels. En dat in een kakafonie van boor-, slijp- en hamergeluiden. 

Bodéwes heeft een tijdje het maakwerk uitbesteed aan Oost-Europa. Maar daar zijn ze snel weer op teruggekomen. 

En dat werk wordt nu gedaan door vakmensen uit verschillende landen. Hoe Nederlands is het bedrijf dan eigenlijk nog. De komende jaren liggen er nog enorme uitdagingen te wachten op de scheepsbouw. De scheepvaart moet worden verduurzaamd en veel schepen zijn verouderd. Maar daar ligt ook weer een kans om scheepsbouwopdrachten terug naar Nederland te halen.

In 1980 wordt bijna de helft van alle schepen in de wereld gemaakt in Europa. Nu is dat nog maar 4%. De meesten worden gebouwd in Azië. Wat is hier mis gegaan en hoe kunnen we het tij keren.

Scheepsbouw terug naar Nederland

Nederland van boven in de klas

De bollenvelden in het Westland staan in bloei. Nederland is dan ook bekend om z’n bloemen. Maar misschien nog meer om de handelsgeest. En niet voor niets, want zestig procent van de wereldhandel in bloemen gaat via Nederland. Ook andere industrieën, zoals de scheepsbouw, doen het goed in Nederland. Nauwkeurigheid en goede verzorging zorgt voor bloei, voor welvaart en geluk. Maar we moeten altijd alert blijven voor het verval.

Bloei

Grondstoffen als lithium en neodynium zijn onmisbaar in veel moderne toepassingen, zoals elektrische auto’s en windmolens. Veel van de wereldwijde behoefte aan metalen komt uit mijnen in China. Europa wil minder afhankelijk worden van China en is dus op zoek naar eigen mijnen.

Aardmetalen uit Europa

Ja, iedereen vindt een betaalbare auto fijn. Alleen ja, wat is daar dan de echte prijs van? Daar moet je toch over nadenken denk ik. Chinese autofabrikanten willen graag veel elektrische auto's verkopen in Europa. De Chinese modellen zijn goedkoper en volgens kenners rijden ze ook prima. Toch zien mensen ook bezwaren tegen die opmars van Chinese auto's. De fabrikanten zouden bijvoorbeeld steun krijgen van de Chinese staat. Dat is valse concurrentie en er gaan ook verhalen rond over dwangarbeid en spionage. Ja, dat is Chinees comfort. Dat is lekker zacht, zompig, zouden wij zeggen. Kijk, het is de tweede economie ter wereld en ik denk niet dat we überhaupt in de positie zijn om die met pek en veren in de hoek te zetten. Je vertrouwt de Chinezen voor geen meter. Totaal niet. Alle auto's zijn een soort computers op wielen met heel veel software, heel veel sensoren. Maar de kans op hacking en het doorspelen van die informatie naar China is heel groot. Dus met kans op spionage en sabotage. En dat moeten we echt voorkomen. 
De Chinezen hebben inmiddels een grote voorsprong als het gaat om het maken van betaalbare auto's. Build your Dreams is één van die merken in China, zelfs groter dan Volkswagen en wereldwijd groter dan Tesla. VVD Europarlementariër Caroline Nagtegaal van Doorn ziet twee hele grote bezwaren: ongewenste spionage-activiteiten en ongeoorloofde staatssteun. Nou ja, wat je nu ziet dat eigenlijk Chinese auto's tegen lage prijzen dus onder de kostprijs worden gedumpt op de Europese markt. En dat komt door de grote hoeveelheid staatssteun die ze krijgen. Er is berekend dat in de afgelopen zeven jaar bijna $60 miljard aan Chinese overheidssubsidies wordt gegeven aan de Chinese auto-industrie. Dat is wel een zorgelijke ontwikkeling en daar kan je als Europa en als bedrijven niet tegenaan concurreren. Eerlijk gezegd geloof ik het niet om de eenvoudige reden dat China zeker bedrijven steunt, maar bedrijven die het nodig hebben om wat voor reden dan ook. En als autobedrijven in China iets niet nodig hebben, is het subsidie, want ze draaien gewoon allemaal hartstikke goed. Autojournalist Frank Jacobs relativeert de bedreigingen vanuit China. Al die nieuwe toetreders op de markt zijn doodgewone concurrenten en de Europese industrie zal ze ook zo moeten behandelen. 1,5 miljard Chinezen moesten van de fiets of de ezel naar de auto toe. Nou, die groei, die vlakt nu wat af. De capaciteit, de productiecapaciteit is er wel naar. Dus de Chinezen hebben gewoon overcapaciteit op dit moment. En he, wat toevallig, Wij kunnen tegenwoordig goede elektrische auto's maken en laat er aan de overkant van de wereld een continent zijn waar ze vanaf 2035 alleen nog maar elektrische auto's mogen kopen. Ja één en één is twee natuurlijk. Die Chinezen zijn niet gek. Maar die Chinezen hebben wel een heel ander wereldbeeld. In de regio Xinjiang worden naar schatting 1 miljoen Oeigoeren opgesloten in kampen en heropvoedingsgestichten vanwege hun geloof. Alle grote automerken ter wereld zijn actief in Xinjiang vanwege de enorme aluminiumindustrie waarin Oeigoeren gedwongen worden te werken. We kunnen niet zomaar vanuit China dingen accepteren. We moeten eisen stellen als Europa en Nederland ook. Europa kan eisen stellen aan producten die uit China komen. Human Rights Watch stelde onlangs vast dat de vijf grootste automerken, ook Europese, vuile handen hebben als het gaat om dwangarbeid. En ons rapport richt zich op de vijf grootste autobedrijven ter wereld. We hebben er al wat aangeschreven, zijn gesprekken geprobeerd aan te gaan, maar alleen Volkswagen is met ons om de tafel gegaan en bijvoorbeeld Toyota en BYD hebben niet eens gereageerd op onze vragen, dus dat geeft wel aan hoe weinig transparantie er is in die sector. De Europese Unie is vergevorderd met de zogenaamde productieketenwet, die voorschrijft dat bedrijven wettelijk verantwoordelijk zijn voor alle stappen in het productieproces. Juist autoland Duitsland lijkt op het laatste moment die wet te willen blokkeren. 
Ik sprak een tijdje geleden met de CEO van Mercedes. Ik stelde hem ook die vraag van; hoe zeker weet u dat alles wat er al die grondstoffen van in die Mercedes Elektro Mercedes koosjer zijn? En toen zei hij heel eerlijk, hij zei: ik kan niet elke stap controleren. Wij hebben allerlei protocollen over, afspraken, contracten. Wij monitoren ook. We hebben een speciale klachtenlijn voor als iemand twijfels heeft. Maar ik kan niet elke stap, elke korrel grondstof kan ik niet controleren. Dat is nou eenmaal zo. 
Maar autogigant Volkswagen overweegt op dit moment onder druk van publiciteit zich terug te trekken uit een samenwerkingsverband in Xinjiang, waar een testbaan werd aangelegd door dwangarbeiders. Ja, laten we hopen dat er vanuit het publiek, de publieke opinie enorme druk ontstaat op bedrijven ook om gewoon bedrijfsprocessen aan te passen en niet meer te zeggen oké, een joint venture van ons produceert in China en daar hebben we wat minder over te zeggen. Nee, daar heb je wel degelijk wat over te zeggen. Je kunt als bedrijf tegen autoriteiten ook zeggen; we accepteren geen dwangarbeid in waar dan ook in onze productieketen. Dat zou de inzet moeten zijn. 
En dan is er nog die kwestie van mogelijke spionage en sabotage. Een moderne auto is feitelijk een modem op wielen, draadloos verbonden met de hele wereld. En dat is gevaarlijk als het om de Chinezen gaat, zegt Carolien Nagtegaal van Doorn. Dan weten de Chinezen waar ik in de file sta. Nou en? 
Nou, het is er nog erger. Op het moment dat je in je auto stapt en je koppelt je telefoon bijvoorbeeld aan je auto. Dan kunnen ze letterlijk alles uit je telefoon trekken. Dus de kans op het verkrijgen van al die data, dat maakt het natuurlijk extreem gevaarlijk. En het komt ook met name dat in China een wet is sinds 2017. Vanuit de inlichtingendienst die letterlijk verplicht dat bedrijven de informatie moeten doorgeven aan de inlichtingendienst. Dus dat is een groot risico voor jou als consument, maar zeker ook voor bedrijven die bijvoorbeeld in kritieke infrastructuur zitten. Dus daar moeten we echt waakzaam op zijn. Vandaar ook dat de VVD Europarlementariër waarschuwt dat bepaalde bedrijven of politici absoluut niet met Chinese auto's op pad gaan. 
Ik zou het sterk ontraden dat de leden van ons eigen kabinet of onze minister-president, maar denk ook aan een CEO van de haven van Rotterdam of ASML, dat die in een Chinese auto gaat rijden met dat risico bij zulke belangrijke bedrijven met staatsgeheimen, bedrijven van onze vitale kritieke infrastructuur, dat die in dit soort auto's gaan rijden. Het eerste gevoel is heel goed hoor, het is gewoon fijn materiaal en zo en het ziet er degelijk uit. Ik zeg, ik vind hem tamelijk zompig, maar voor de rest is het een prettige auto.

Autofabrikanten uit China hebben hun pijlen gericht op Europa. Ze zijn een stuk goedkoper dan de merken die we hier kennen, maar bezwaren zijn er ook. Zoals valse concurrentie door staatssteun, mogelijke spionage en dwangarbeid.

Van dwangarbeid tot spionage: bezwaren tegen Chinese auto’s

Internationale ontwikkelingen

VMBO examenvideo's bij economie over internationale ontwikkelingen.

Economie examen: internationale ontwikkelingen

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

ijsjes 

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.