We reizen 400 jaar terug in de tijd voor een spannend en waargebeurd verhaal. De hoofdrolspeler in dit verhaal is Hugo de Groot. Hij was een heel belangrijk Nederlander. In Nederland zijn er meer dan 70 straatnamen naar hem vernoemd. Hij had ideeën die zijn tijd ver vooruit waren. Er sommige van die ideeën zijn hem duur komen te staan.
Hugo de Groot wordt in 1583 geboren hier in Delft. Hij is een echt wonderkind. Op zijn achtste schreef hij al gedichten in het Latijn! Dat was de taal van de geleerden in die tijd. In het buitenland kennen ze onze Hugo dan ook als Hugo Grotius. Dat klonk wat meer als Latijn. Op zijn vijftiende werd hij adviseur van Johan van Oldebarnevelt, de belangrijkste politicus van die tijd. En als adviseur van die politicus kwam hij later in grote problemen. Want Van Oldebarnevelt was toen niet de enige baas in Nederland. Prins Maurits van Oranje was de andere baas. Hij leidde het leger. Hij was de verre, verre, verre, verre voorouder van koning Willem-Alexander en prinses Amalia. De mannen krijgen flinke ruzie met elkaar. Johan van Oldebarnevelt en Hugo de Groot wilden stoppen met oorlogvoeren tegen Spanje. Maar prins Maurits wou er juist mee doorgaan. En ze waren het ook niet eens over het geloof. 'Als je in God gelooft, moet je heel precieze regels volgen!' 'Nee, iedereen mag het op zijn eigen manier doen.' De ruzie ging dus over van alles. Maar misschien nog wel het meest over wie er nou eigenlijk de echte baas was van het land. Prins Maurits wint deze strijd. Johan van Oldebarnevelt krijgt de doodstraf en wordt onthoofd. En Hugo de Groot werd veroordeeld tot eeuwige gevangenis. In Slot Loevestein.
Hé Henk! Hallo Eva. Ja. Jij bent historicus en doet onderzoek naar het werk en leven van Hugo de Groot. Dat klopt. Hoe lang heeft hij in totaal gevangen gezeten hier? Bijna twee jaar. Op 5 juni 1619 werd Hugo de Groot hier binnengebracht. Zullen we kijken waar hij heeft gezeten? Goed. We gaan daar naartoe. Het is zo raar om 400 jaar later dezelfde stappen te zetten als Hugo de Groot. En hier heeft hij dus gewoon gepoept!
Het is wel echt onmogelijk om hieruit te ontsnappen. Kijk maar, die muren zijn twee meter dik. Je hebt wel een mooi uitzicht. Maar dat was dan ook het enige wat mooi was aan Loevestein. Het slot was, zeker in de winter, koud, vochtig, rokerig. O ja. De gevangenen zaten alleen op hun kamer. Ze mochten niet met elkaar praten. Dus het was echt een harde gevangenisschap. Dat klinkt niet echt gezellig.
Kijk, hier zat Hugo de Groot gevangen. Huh? Dit is toch geen gevangeniscel? Ik zat aan een kerker te denken. Het was een staatsgevangenis, voor heel belangrijke mensen die anders dachten over de politiek dan de meerderheid wilde. Ah, oké.
Hugo de Groot had heel veel ideeën. Hij dacht na over belangrijke vragen, zoals: Van wie is de zee eigenlijk? Waarom voeren landen oorlog? En hoe kunnen gelovige mensen vreedzaam samenleven?
Dit is wel een hele grote ruimte om alleen te zitten. Ja, maar Hugo de Groot zat hier niet alleen, maar met zijn familie. Zijn vrouw, maar ook minstens 1 kind, dochter Cornelia. En er was ook een dienstmeisje. Maar zaten er dan kinderen in de gevangenis? Die zaten er ook in. Dat was toegestaan aan de gevangenen. Maar die waren natuurlijk wel vrij. Die mochten, als ze toestemming hadden, naar buiten. Oké, dat scheelt.
Het merendeel van zijn tijd hier in Slot Loevestein was Hugo aan het lezen en schrijven. En schrijven, en schrijven. En hij dacht dus na over hoe je het beste oorlog kon voeren. Want er waren eigenlijk nog helemaal geen regels in die tijd. Iedereen deed maar wat. Het was echt een zooitje. Dat kun je wel zeggen. Volgens Hugo was iedereen gebaat bij vrede. Je moet er echt alles aan doen om een oorlog te voorkomen. En dan is heel belangrijk dat je met elkaar gaat praten. Als je het dan echt niet kan voorkomen en het is eenmaal oorlog, dan gelden er belangrijke regels. Als je iemand gevangenneemt, moet je hem wel goed behandelen. En je mag hem zeker niet martelen. Je mag niet zomaar schieten op mensen die niks met de oorlog te maken hebben. Je mag niet zomaar roven en plunderen.
Zijn ideeën voor het voeren van oorlog zijn totaal nieuw voor die tijd. En veel van die regels gelden nu nog steeds. Echt een briljant man dus. Maar zijn vrouw was ook briljant. Want die bedacht een plan waardoor Hugo kon ontsnappen uit Slot Loevestein. Omdat Hugo een echte
boekenverslinder was, ging er iedere week vanuit Gorinchem een kist met boeken naar Loevestein. O ja. En als Hugo al die boeken gelezen had, gingen ze weer terug in de kist en werden ze weer teruggebracht naar Gorinchem. Oké. En dat bracht de vrouw van Hugo, Maria, op een schitterend idee. Ging Hugo dan in de kist zitten?! Zeker. Want al die boeken bij elkaar waren ongeveer even zwaar als een mens. Aaah, slim zeg! Maria liet Hugo avonden op rij oefenen om zo lang mogelijk in de kist te zitten. Ondertussen probeerde Maria erachter te komen wat een goed moment zou zijn om te ontsnappen. Tijdens de feestdagen van Pasen, op 22 maart 1621, is het zover. Hugo de Groot vlucht in de boekenkist uit Loevestein.
Maria vergeet een belangrijk onderdeel in het ontsnappingsplan: Hugo brandt iedere avond een kaarsje op zijn kamer en dat is Maria vergeten. Daardoor wordt zijn ontsnapping diezelfde avond nog ontdekt. Maar Hugo is tegen die tijd al lang en breed vertrokken uit het gebied. Hugo vlucht uiteindelijk naar Parijs waar hij met open armen door de Franse koning ontvangen wordt. Zijn vrouw Maria en dochter Cornelia komen hem achterna. En daar in Parijs schrijft hij zijn belangrijkste boeken. Zijn boek over oorlog en vrede wordt wereldberoemd. De regels die hij 400 jaar geleden geschreven heeft, zijn door landen gebruikt om afspraken te maken. Alles om ruzie en oorlog te voorkomen. Wauw.
Hier in het Vredespaleis in Den Haag bekijken rechters van het Internationaal Gerechtshof en het Permanente Hof van Arbitrage of landen zich wel aan de regels houden. En worden problemen tussen landen opgelost. En dan te bedenken dat zonder Hugo de Groot dit prachtige Vredespaleis er misschien helemaal niet was geweest. En hier in de kelder van de bibliotheek van het Vredespaleis staat wel 20 kilometer aan boeken over het internationaal recht! En sommige van die boeken zijn al eeuwen oud. Zo ook de boeken van Hugo de Groot en die staan hier in de kast. Oh! Ja, dit is hem! Het origineel. Zijn wereldberoemde boek over oorlog en vrede. 'De iure belli ac pacis'. En wat hij allemaal heeft moeten doorstaan om dit te kunnen schrijven...
