Name: Wat zijn slimme materialen?
Uploaded: 2017-04-25T00:00:00+02:00
Duration: 3 min 3 s
Description: De meeste scheikundige stoffen kunnen één ding heel goed: ze zijn stevig, of juist flexibel, of ze isoleren of smaken lekker. Maar hoe handig zou het zijn als materialen zouden reageren op hun omgeving? Diederik Jekel ontdekt verschillende ‘slimme’ materialen.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Al deze spullen die hier voor me heb, zouden niet mogelijk zijn geweest zonder de scheikunde. De scheikunde is echt de scheppende studie bij uitstek. Zij maken nieuwe dingen. En dat begon allemaal lang geleden met Friedrich Weule, die voor het eerst ureum wist te maken. De afvalstof die je terugvindt in urine. Maar het gaat natuurlijk nog veel verder. Zo heb je allerlei verfpigmenten die m'n shirt lekker fel maken...maar je hebt ook zachte plasticsoorten, harde plasticsoorten. Je hebt ook allerlei polymeren die ervoor zorgen dat het lekker waterafstotend is, je bestek. Je hebt natuurlijk zoetstofjes, zodat je thee lekker smaakt. Je kunt het zo gek niet verzinnen. Medicijnen, zoals insuline. Het houdt niet op. Het nadeel van al die dingen is dat ze maar EEN ding kunnen. Ze kunnen het heel goed. Ze zijn of sterk, of zwak. Of transparant, je kan er doorheen kijken. Of ze geleiden elektriciteit. Maar er is maar EEN ding wat ze kunnen. Ze reageren niet op de omgeving. En dat is nou precies wat er gaat veranderen. Op de Universiteit Eindhoven werken ze aan zogenaamde slimme materialen. Dat zijn materialen waarbij een eigenschap verandert zodra de omgeving verandert...bijvoorbeeld druk of temperatuur of luchtvochtigheid. Nou, een bekend voorbeeld is dit blikje met een koelmeter. Op het moment dat-ie koud is, dan is deze strip blauw. En op het moment dat-ie warm is, is-ie zilverkleurig. Nou, dat noem je een thermochromestof. Thermo betekent warmte en chromo betekent kleur. Maar, er zijn nog meer voorbeelden. Bijvoorbeeld deze bekende batterijen waarin je ziet hoe vol die nog is. En wat dacht je hiervan. Dit is een geheugenmetaal. Het onthoudt wat de oorspronkelijke vorm was...en als je het dan vervolgens verwarmt, dan gaat het weer terug naar z'n oorspronkelijke vorm. Dit is echt heel bizar. Dit is dus een coating die ruw is wanneer er licht op schijnt, maar glad is wanneer het donker is. Ja, dat is precies wat het is. Dat laat ook deze microscoop-opname zien. Dit is de situatie zonder licht en dit is de situatie met licht. Er wordt een ribbelig oppervlak gevormd. Wat zou je er dan mee kunnen doen? Nou, we kunnen er heel veel dingen mee doen. Maar een van de toepassingen waar we aan werken, is het maken van zelfreinigende zonnecellen. Zonnecellen die kan je heel goed in de woestijn gebruiken. Daar is veel licht. Je kan de woestijn volplanten met zonnecellen, maar er is ook veel zand. En dat zand verontreinigt het oppervlak, waardoor er heel veel licht verloren gaat. En je graag een coating hebben, die het zand als het ware afremt. Dan wil je die ribbeltjes gebruiken en dan op en neer te laten trillen, om zo het zand eraf te halen? De zonnecellen staan een klein beetje schuin en dat zand rolt er gewoon vanaf. Ongelooflijk. Heb je nou ook al iets wat ik kan toepassen echt direct in m'n eigen huis? Slimme ramen. Wat is een slim raam? Dit is een slim raam. Dit is de donkere toestand, van het slimme raam. Ja. En dan kan ik schakelen naar licht. En dan kan ik ook weer naar donker schakelen. Dus er zitten gordijnen in het glas gebouwd? Precies.

Hoe is het voor mensen in andere landen om buitenstaander te zijn, puber, homo, verslaafd of... ongesteld? Je ziet de overeenkomsten en verschillen tussen culturen in onze steeds kleiner wordende wereld.

Programmaheaders

Programmalogo's

Metropolis in de klas

Alles van Metropolis

Verzamel al het plastic afval dat de mensheid ooit heeft geproduceerd en je hebt een berg groter dan de Mount Everest. De plastic soep in de oceanen vormt een grote bedreiging voor de natuur. In dit scrollverhaal gaan de correspondenten van VPRO’s Metropolis in hun land op zoek naar bijzondere manieren waarop mensen omgaan met plastic. Verhalen van plasticsmokkelaars, eenzame milieustrijders en zelfs zo smerig dat de poep je om de oren vliegt.

Scrollverhaal over plastic soep

Tasje erbij?

Wat zijn slimme materialen?

Wat hebben wetenschappers te zeggen over ons persoonlijk leven, onze wereld, actuele onderwerpen en onze toekomst? Presentatoren: Dirk de Bekker, Elisabeth van Nimwegen en Lieven Scheire (NTR).

Logo Wetenschap

De Kennis van Nu in de klas

Het Youtubekanaal van NTR Wetenschap

De meeste scheikundige stoffen kunnen één ding heel goed: ze zijn stevig, of juist flexibel, of ze isoleren of smaken lekker. Maar hoe handig zou het zijn als materialen zouden reageren op hun omgeving? Diederik Jekel ontdekt verschillende ‘slimme’ materialen.

Techniek

Ze maken ons leven makkelijker

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.