Name: Waarom is de mens rechtop gaan lopen?
Uploaded: 2021-11-08T00:00:00+01:00
Duration: 3 min 1 s
Description: Zo’n 3,5 miljoen jaar geleden maakt de Afrikaanse jungle plaats voor meer grasland. Diersoorten worden gedwongen om rechtop te staan. Ook onze voorouders passen zich aan en ontwikkelen langere benen. Zo kunnen we harder lopen en onze overlevingskansen vergroten.

Klas 4/5/6

Algemeen wordt aangenomen dat de Australopithecus de eerste mensachtige was die af en toe ook op twee benen liep. Dat lijkt misschien niet zo belangrijk maar die verandering van slingeren aan de takken naar lopen op de grond was een cruciaal moment in onze ontwikkeling. Bioloog Jelle Reumer denkt te weten wat de aanleiding is geweest. Waarom zijn onze verre voorouders op hun achterpoten gaan lopen? Nou, een goeie kaart, dit. Ja, prachtige kaart is dit! Hoe oud is die? Ik heb begrepen dat-ie uit 1899 is. Oke, prachtige kaart, maar wat heeft dat met onze tweebenigheid te maken? Wij staan hier op onze achterbenen. Ja, dat kunnen we goed. Nou, dat heeft uiteindelijk, want we komen uit Oost-Afrika de oorzaak van het feit dat wij op twee benen staan die ligt hier in Panama. Huh?! De landengte van Panama, dit stukje, de connectie tussen Noord-Amerika en Zuid Amerika, is ontstaan als gevolg van platentektoniek. Dus je hebt de Stille Oceaan, dat is een losse aardplaat, de beide Amerikaans zijn ook losse aardplaten en die botsen in die zin op elkaar dat de Stille Oceaan schuift onder de Amerika's. En zo ongeveer 3,5 miljoen jaar geleden kwam dit middendeel omhoog. Dat was er eerst niet, dat was open. Dus je kon aanvankelijk dus gewoon van hier naar daar zwemmen. En dat kan nu niet meer. Toen dus die landengte van Panama zich sloot, dus als het ware omhoog rees uit zee en een connectie vormde, raakten de zeestromingen verstoord. En die oceaanstromingen hebben een ongelooflijk grote invloed op het klimaat. Door de klimaatverandering maakt de Afrikaanse jungle plaats voor savanne. Er ontstaan steeds meer uitgestrekte graslanden. Volgens de theorie van Jelle veroorzaakt die verandering in het landschap ook een koerswijziging in onze evolutie. Één van de aspecten daarvan is dat dieren die in de bossen leefden gedwongen werden om omhoog te komen, rechter op te gaan staan. Je krijgt langere benen. Onze benen zijn ook relatief langer dan die van een gorilla of een chimpansee. En dat heeft een paar voordelen. Je staat hoger, je kan beter om je heen kijken. Maar met lange benen kun je ook harder lopen. Je kan lange afstanden maken, je kan flink rennen en je dus ook uit de voeten maken voor een roofdier dat eraan komt. Of, en dat is ook een interessante theorie, dat mensen onder andere ook zo langbenig zijn tweebenig om achter prooien aan te kunnen rennen. Dus die tweebenigheid, dat was iets wat je op de savanne wel kunt gebruiken en in een bosrijke omgeving heb je er niks aan? Precies, zo is het in elkaar.

Klas 1/2/3

De aarde is geen grote versteende planeet. In de aardkern is het heel erg heet en de aardkorst drijft op magma in de langzaam stromende aardmantel. De aardkorst is wel hard, maar bestaat uit platen die voortdurend in beweging zijn en naar elkaar toe drijven (convergentie) of van elkaar af drijven (divergentie). Bij de breuken tussen de aardplaten komen vaak aardbevingen voor en vind je vulkanen. Bekijk deze interactieve schoolplaat over de opbouw van de aarde. Zoom in en bekijk de verschillende video's!

Interactieve schoolplaat over aardlagen

Opbouw van de aarde

NPO Kennis maakt explainers en informatieve story's over onderwerpen die jongeren bezighouden, van Netflix tot klimaatverandering.

Npo Kennis header

Logo NPO Kennis

NPO Kennis

Je merkt er misschien niets van, maar elke dag vinden er wereldwijd duizenden aardbevingen plaats. De ene aardbeving is heftiger dan de andere. Klik op de afbeelding om te lezen hoe aardbevingen ontstaan.

Scrollverhaal over bewegende aardplaten

Wat is een aardbeving?

Aardrijkskunde examenquiz

Test of jij goed bent voorbereid op je examen aardrijkskunde! Wat weet je van platentektoniek, de koolstofkringloop en oceanische circulatie? Klik op de afbeelding om te beginnen.

Examenquiz bij aardrijkskunde voor vwo

Wat weet jij over de aarde als natuurlijk systeem?

Wetenschapsjournalist Govert Schilling gaat op zoek naar de oorsprong van de mens. Hoe zijn we geworden wie we zijn? Bewerkte afleveringen die aansluiten bij de biologieles, inclusief lesbrief.

Govert naar de oorsprong van de mens in de klas

Deze interactieve schoolplaat brengt de evolutie van de aarde en al zijn organismen in beeld. Van de oerknal 14 miljard jaar geleden tot de ontwikkeling van dinosauriërs en zoogdieren tot aan nu: het tijdperk van de mens.

In de schoolplaat is veel te ontdekken: het eerste leven op aarde, de invloed van natuurlijke selectie en mutaties op evolutie, de bevolking van de aarde voordat wij bestonden én alle stappen die leidden tot de mens. 

Ervaar de evolutie door zelf te scrollen en video's aan te klikken of door een van de twee tours te doen en je te laten rondleiden. Bij deze schoolplaat hoort een lesbrief met o.a. gebruikstips, leerdoelen, kernbegrippen en verdieping.

Schoolplaat over evolutie, ordening en geologische tijdschaal

Evolutie

Waarom is de mens rechtop gaan lopen?

Zo’n 3,5 miljoen jaar geleden maakt de Afrikaanse jungle plaats voor meer grasland. Diersoorten worden gedwongen om rechtop te staan. Ook onze voorouders passen zich aan en ontwikkelen langere benen. Zo kunnen we harder lopen en onze overlevingskansen vergroten.

Milieu en klimaat

Mens en lichaam

Overleven door lange benen

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.