De pest in Nederland

Rond 1347 bereikt een mysterieuze ziekte ons land: de pest. Slachtoffers zitten onder de zwarte bulten en overlijden binnen een paar dagen. Een rampzalige pandemie.

Dankzij haar bevoorrechte positie werd de katholieke kerk steeds rijker en machtiger. Maar alle rijkdom en macht bood geen bescherming tegen een gevaar dat in de Middeleeuwen iedereen bedreigde. De Zwarte Dood werd het later genoemd. Een vreselijke ziekte die steeds weer terugkeerde en Europa vier eeuwen lang heeft geteisterd. De pest. Als je besmet raakt, krijg je zwellingen onder je oksels en in je liezen tot je hele lichaam is overdekt met zwarte vlekken. Je vergaat daarbij van de pijn, krijgt hoge koorts en hoest bloed op. Hooguit drie tot vijf dagen na de eerste symptomen ben je er geweest. De allerbekendste is wat men nu dus de Zwarte Dood noemen en die komt in Europa rond 1347 aan land via mediterrane handelssteden. En die verspreidt zich razendsnel over heel Europa en wordt veroorzaakt door een bacterie en niet door een virus. Tussen de 40 en de 60 procent van de hele bevolking sterft aan deze ziekte. Arm en rijk, jong en oud, gelovig of niet. Iedereen wordt het slachtoffer. Koopmannen kunnen zich niet redden met hun geld, priesters niet met hun gebed. Bij iedere uitbraak raakten mensen in paniek. Burgemeesters, raadsleden, ja zelfs artsen sloegen op de vlucht. Maar zo zorgden ze ervoor dat de epidemie zich nog verder kon uitbreiden. Steden probeerden zichzelf te beschermen door reizigers te weren en de poort op slot te doen. Markten en andere evenementen werden verboden en de zieke zelf? Die werden meteen weggestopt in een pesthuis. Zoals deze hier in Zwolle. Het liefst zo ver mogelijk buiten de stadsmuren. Dat is dus vooral ook voor armere mensen die er dan heen moeten. En het is niet een ziekenhuis met een intensive care. Het is inderdaad bijna eerder om te voorkomen dat anderen besmet raken, al zullen mensen daar ook zeker wel zorg hebben gekregen. In de Middeleeuwen was het de gewoonte om mensen in de kerk te begraven, maar het aantal slachtoffers was zo groot dat er in de kerken niet genoeg ruimte was om iedereen fatsoenlijk te begraven. Kisten bevatten soms twee of zelfs drie personen en moesten worden gestapeld. Vaak was de stank tijdens kerkdiensten niet te harden. Alleen al in Europa stierven er 20 tot 30 miljoen mensen aan de Zwarte Dood. Een derde van de hele bevolking. Dat is nog altijd de grootste ramp die Europa ooit heeft getroffen.