De koudste plek op aarde

Als je van kou houdt, hoef je niet per se naar de Zuidpool of Noordpool. Je kunt ook gewoon naar de universiteit van Leiden. Daar kunnen ze het maar liefst 273 graden onder nul maken. Een lagere temperatuur bestaat niet!

Ik ga vandaag op zoek naar het allerkoudste plekje op aarde. En daarvoor ga ik niet naar de Noord- of de Zuidpool...maar ik moet gewoon hier zijn bij de universiteit in Leiden. Door meten tot weten.
Dat staat er niet voor niks, want in dit laboratorium weten ze wat... de laagste temperatuur is die je kan bereiken.
Alle stoffen bestaan uit hele kleine deeltjes, moleculen.
Met het blote oog kun je ze niet zien. Maar stel je voor dat deze pingpongballen de watermoleculen in dit glas zijn.
Het lijkt of ze stil staan... maar die moleculen bewegen heel hard door elkaar. Hoe heter het water, hoe sneller ze bewegen. En hoe kouder het water, hoe langzamer ze bewegen. Je zou het niet zeggen, maar de moleculen in ijs bewegen nog steeds een beetje. Als je de moleculen in een stof helemaal stil laat staan moet je ze afkoelen tot het absolute nulpunt. En wetenschappers hebben het dan niet meer over graden Celsius, maar over graden Kelvin.
Als alle moleculen in een stof stilstaan, dan is de temperatuur 0 graden Kelvin...oftewel -273 graden Celsius. Kouder kan iets nooit worden. Die temperatuur kun je niet zomaar ergens op aarde vinden maar je kan 'm wel in een laboratorium maken. En dat is precies wat deze man, Heike Kamerlingh Onnes... meer dan honderd jaar geleden hier in Leiden heeft gedaan. Dat deed hij niet met water, maar met helium, dat kan veel kouder worden dan water. Met deze machine lukt het om helium zo koud te maken dat het bijna 0 graden Kelvin is. Dankzij de ontdekking van Kamerlingh Onnes zijn er weer heel veel...
nieuwe ontdekkingen gedaan die gebruikt worden in moderne uitvindingen. Zoals bijvoorbeeld de mri-scan waarmee we in onze hersenen kunnen kijken... maar je kunt er ook hele leuke proefjes mee doen. Bijvoorbeeld een blaadje sla bevriezen tot -196 graden Celsius met behulp van stikstof. Dat kan ook met een prei. -196. Banaantje koud maken. Dat wordt een bananenhamer.
Onnes bereikte met zijn machine bijna dat nulpunt.
Dit is een moderne variant van zijn machine. En hiermee komen ze duidend keer dichterbij dat absolute nulpunt.
Hij staat nu uit. Dus we kunnen er even in kijken. Als hij aanstaat, dan is het hierboven kamertemperatuur.
En hoe lager het gaat, hoe kouder het wordt. Dat blokje daar binnenin is dan een van de allerkoudste plekjes op aarde, of, sterker nog...van het heelal.