Name: Wanneer is een steen een edelsteen?
Uploaded: 2024-03-06T11:31:47+01:00
Duration: 5 min 35 s
Description: Je hebt vast wel eens een mooie steen gevonden. Maar is dit dan ook een edelsteen? Een edelsteen is een steen die mooi van kleur of glinstering is, zo hard zijn dat hij minimaal een 7 op de schaal van hardheid scoort en hij moet zeldzaam zijn.

Groep 6/7/8

Ik ben een beetje voorzichtig, want ik loop hier met hele dure buit. Tenminste, dat moet nog blijken. Ik heb hier namelijk een armband en een heel mooi ringetje. En die zijn van een erfenis van een vriendin van mij die heel graag wil weten wat die stenen nou precies zijn. Zijn het echte edelstenen? En wat maakt een steen nou eigenlijk een edelsteen?
Om daarachter te komen bestaat er een plek waar je stenen uitgebreid kan laten onderzoeken. Het Nederlands Edelsteen Laboratorium. Dat zit hier bij Naturalis en dat komt goed uit, want zij hebben ook een prachtige verzameling stenen. Hier in het laboratorium hebben ze alle kennis en apparatuur om elk soort steen te onderzoeken. Zijn de stenen echt? Hoe zuiver zijn de stenen? Waar komen ze vandaan? Allemaal vragen die belangrijk kunnen zijn voor een juwelier of een veilinghuis. Of voor mensen die een erfenis hebben gekregen en niet zo goed weten waar ze mee te maken hebben. Zoals ik. 

Hanco jij bent de baas van het laboratorium. Zou jij voor mij deze twee sieraden willen onderzoeken? Jazeker, dat gaan we doen. Super! Dan kom ik straks weer terug. Dit is echt een hele mooie voorraad van bijna alle soorten edelstenen die worden gebruikt in sieraden. Nou, je ziet zoveel mooie kleuren en vormen. Ik zie hier al een robijn, een echte diamant, amethist, jade, smaragd, saffier. Ik kan zo nog wel even doorgaan, maar deze collectie, waarvan ze elk exemplaar echt door en door kennen, wordt gebruikt als vergelijkingsmateriaal. Dat is nodig voor het testen. 

Maar wat maakt een steen nou een edelsteen? Er zijn eigenlijk maar drie simpele regels voor. Eén: Hij moet gewoon mooi zijn. Mooi van kleur en helderheid of mooi van glinstering. Twee: Hij moet hard zijn. Sommige stenen zijn heel zacht, zoals talk of krijt. Die kan je gewoon met je vingers fijnwrijven. Die krijgen een 1. En dan heb je ook nog de allerhardste steen, diamant. Die krijgt een 10. Alle andere stenen zitten daar ergens tussenin. En een steen moet minimaal een 7 krijgen om een edelsteen te mogen zijn. En drie: Hij moet zeldzaam zijn. Ja, als je de stenen overal kan oprapen, dan zijn ze niet meer bijzonder. 

Maar hoe zit het dan met onze sieraden? Eindelijk de proef op de som. In dit laboratorium wordt gekeken, gevoeld, geklopt en geanalyseerd. Alles om de eigenschappen van de stenen te bestuderen. Hanco, baas van het laboratorium, zijn de edelstenen in onze sieraden echt? Nou, ik moet je wat deze armband betreft echt teleurstellen, want alles wat hierin zit is glas. Nee... Nou, jammer, dan moet ik mijn hoop maar op deze vestigen. Ja, ik zie hier in het midden een robijn. Daarnaast zie ik die briljant geslepen steentjes. Dat zijn zo te zien diamanten. Dit is een manier om diamant op echtheid te testen. Je zet eigenlijk UV-straling op de diamant. Dan zien we dit patroon ontstaan. Dat is de oorspronkelijke groeistructuur. Dan kun je hier zien hoe de diamant gevormd is. Robijn splitst wit licht in twee kleuren als je door een polaroidfilter kijkt. En als ik hier nu kijk naar deze steen, dan zie ik inderdaad die twee kleuren verschijnen. Ok, ik ga dus nu op de groene steen inzoomen om te kijken of dat een smaragd is. Dan heb je hier twee hele grote pieken, aluminium, silicium. En je hebt hier chroom, die de groene kleur veroorzaakt. Samen met vanadium en ijzer aanwezig. Ik heb de ring met de blauwe stenen in een Raman-spectrometer gelegd. Die straalt de stenen aan met een groene laser. Dat levert een bepaald profiel op wat we hier zien. En als we dat profiel vergelijken, dan zien we dat het profiel precies overeenkomt met dat van saffier. 

Nou, ben benieuwd. Hanco, wat is de conclusie? Ja, het zijn kleine steentjes allemaal. Maar ze zijn wel allemaal echt. Ok. Wat ook wel leuk is dat je kunt spreken over de ‘big four’, de vier meest gewilde edelstenen die in één ring zitten. Da's best wel bijzonder. Ja, dat is echt heel gaaf! Dus alsjeblieft. Ja, dank je wel. Nou, dan hebben we deze in ieder geval nog voor de bling bling en deze echte voor de pingping. Ik denk dat die vriendin van mij daar wel blij mee zal zijn. Ik ga het haar vertellen. Joe!

Wanneer is een steen een edelsteen?

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Het Klokhuis

Programmalogo's

Je hebt vast wel eens een mooie steen gevonden. Maar is dit dan ook een edelsteen? Een edelsteen is een steen die mooi van kleur of glinstering is, zo hard zijn dat hij minimaal een 7 op de schaal van hardheid scoort en hij moet zeldzaam zijn.

Aarde, zon en maan

Een edelsteen is mooi, hard en zeldzaam

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.