Name: Een bezoek aan Auschwitz
Uploaded: 2021-09-20T11:19:31+02:00
Duration: 12 min 33 s
Description: Op 27 januari 1945 wordt Auschwitz bevrijd door Sovjetsoldaten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog worden er in dit kamp ruim één miljoen mensen vermoord, onder wie meer dan 60.000 Nederlanders. Tegenwoordig is het voormalige vernietigingskamp een museum. Hoe is het om deze plek met eigen ogen te zien?

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

Een bezoek aan de plek van het onvoorstelbare. Een plek waar in de Tweede Wereldoorlog op een nooit vertoonde industriële schaal mensen werden vermoord. Meer dan een miljoen, onder wie 60.000 Nederlanders. 

De slechtste plek op de wereld. Iedereen weet het. We zeggen wel eens: ‘Als je in Zuid-Amerikaanse “Auschwitz” zegt, zal niemand zeggen: ‘Is dat de nieuwe soort cognac?’ Iedereen weet wat Auschwitz betekent. 

Het Rode Leger heeft het leven van miljoenen kampbewoners gered. Buchenwald, Belsen, Dachau, Treblinka. Vijf jaar lang was Europa één grote gevangenis. Maar niets was te vergelijken met de wreedheden van Auschwitz het concentratiekamp in Oswiecim. De Duitsers hingen deze leuze boven het hek van het kamp: ‘Arbeit macht frei’, werk brengt vrijheid. Cynischer kan niet.

Allemaal naar nummer 7 overschakelen. Ja, iedereen overgeschakeld naar nummer 7? Ja, allemaal te horen. Nederland 2. En dat is dus een prachtig dat we hier ook nog even kunnen lachen. Ja. Nee, waarom dit een hele belangrijke plek is? Hier stond vroeger het kamporkest. Dus als mensen het kamp uit ging om te werken, speelde het orkest en als de mensen terugkwamen, speelde weer dat orkest. Door te spelen in dit orkest hebben veel Nederlandse musici het kamp overleefd en een van de bekendste is Lex van Weren. 

We hebben met een paar honderd man proef gespeeld en het hele gekke was, dat er zeker honderd slagwerkers en twintig/dertig pianisten waren. Nou, daar hadden ze maar één van nodig. En trompettisten waren er maar twee. Nou, daar was ik bij. Ik heb proef gespeeld voor de lagerführer van Schlössler (?) en dat lukte allemaal goed. En dat is dan deze trompet geweest, die is dus van een Pool geweest. En daar heb ik dus mee gespeeld in Auschwitz bij de poort, ‘Arbeit macht frei’ en op zondag concerten in het kamp. En ik heb daarvoor geprofiteerd, of wij met het orkest. We krijgen het iets beter. 

Ja, want ik stop altijd hier. Want als je nou hier kijkt en je kijkt naar rechts, je kijkt naar links en naar voren en naar achteren, dan zie je hoe klein dat kamp is. Dat is een heel klein kamp. En mensen hebben het idee van Auschwitz, hé. Maar dan hebben we het eigenlijk over Birkenau. Maar Auschwitz I Stamlager is maar een klein kamp zoals je ziet. Dat is dus de grootte van het kamp. 

In Auschwitz I vonden de Sovjets echter volle magazijnen met voorraden die moesten worden verwerkt. De commissie telde 348.820 herenkostuums en 836.525 stuks dameskleding. 

Hier staan we dus op de rampen die in het laatste deel van de oorlog is doorgetrokken en waar je dus eigenlijk alle beelden van ziet. De selecties die hier plaatsvonden. En dan zie je ook de greppels aan de zijkanten, waar dus geen ontsnappen mogelijk was. En hier werd de selectie dus uitgevoerd. Degenen die het kamp in gingen en degenen die rechtstreeks dus over het bruggetje gingen wat we hier zien. 

Even van tevoren zaten de families nog bij mekaar, elkaar troosten, hadden nog wat illusion, hadden nog wat hoop. Tot het moment dat de wagondeuren opengingen. En ook, je had alles nog bij je, dus ik had ook een trompet bij me. Wagondeuren werden opengetrokken en met honden gehuil, met geschreeuw, stokken, met karwartsen, met knuppels. Toen viel het masker af. Toen vonden ze niet nodig meer om de boel geheim te houden. En toen gingen wij een hel tegemoet en dat ging allemaal in een roes. Vrouwen en mannen gescheiden, kinderen bij de vrouwen en alles moest snel, snel, snel. Alles moest snel. En dan die rijen voor een van vier of vijf mannen of vrouwen. Dan voorbij een SS-dokter en die zei je met een enkel gebaartje links of rechts. En links was dood, want je was dan binnen een half uur op vrachtauto's, naar de gaskamers gebracht. En rechts mocht je nog een tijdje blijven leven. Of de meesten die zijn blijven leven of die daar erg gelukkig mee zijn geweest. Ik betwijfel dat. 

Het zijn in totaal zeventien gasten die we hier kunnen herkennen, waarvan er slechts twee hebben overleefd. De zus van de bruid, Alice, en mijn vader die de kampen heeft overleefd. Alle andere personen die zijn helaas vermoord. Mijn vader is al in augustus 1942 vanuit Maastricht via Westerbork in Auschwitz terechtgekomen en uiteindelijk in Monowitz, Auschwitz 3. 

Voor de arbeiders werd vlakbij het buitenkamp Monowitz gebouwd. De industrie bij Auschwitz was belangrijk geworden omdat oorlogsbedrijven hun productie naar het oosten, waar geen luchtaanvallen waren, hadden verplaatst. Een van de grootste was de Bunafabriek van IG Farben. Honderdduizenden arbeiders, krijgsgevangenen en kampbewoners moesten er werken, wat volledige uitputting en ’n langzame dood door verzwakking tot gevolg had. 

Mijn moeder, die was verloofd in Amsterdam. Ook haar eigen familie, haar vader, haar stiefmoeder, maar ook de familie van haar verloofde is voor een grotendeel uitgeroeid. Zij is in september dicht 1944 vanuit Westerbork naar Auschwitz gekomen. 

Maar dan heb je ook een beetje beeld. Je ziet al die foto's van al die koppies in zo’n barak, ook de mannenbarak. En ja, dat zegt weinig. Nu zie je hoe dat dus was. Dus zo ging dat. Ja, en dit dan het hele vrouwengedeelte, allemaal. 

Het is voor mij wel bijzonder emotioneel op dit moment hier op deze plek te staan. In een van deze barakken is ook mijn moeder geweest en heeft het overleefd. Dus wel apart dat ik hier als overlevende van die generatie mag staan en eer mag betuigen aan allen die vermoord zijn. Mijn vader en mijn moeder hebben elkaar na de oorlog ontmoet en ook zij hebben hun verdriet niet kunnen verwerken. Het zij zo. Dat heb ik op enig moment moeten accepteren, moeten respecteren vooral. Ik begrijp vandaag de dag beter dan ooit waarom dit zo was.

Waarom? 
Niet verwerkt verdriet. In feite de kern hierachter, voor zover ik daar tegen aankijk is, ze hebben geen afscheid kunnen nemen van hun geliefden. 

We zijn even hier gaan staan omdat je ziet hier, dat is het origineel. De ingang van crematorium en van gaskamers II. Dat wil zeggen dat als je hier doorheen ging, kwam je nooit meer terug. Wij hebben altijd hé, ja, wij gaan d’r even in, let op. Het hek gaat open, maar we kunnen ook weer teruglopen. Dus iedereen die zegt ik wil er even in, maar ik kan daaruit, dan is nu de mogelijkheid.

Ik heb deze reis nu heel bewust en ook nu pas gemaakt en met een heel goed gevoel loop ik vandaag ook hierom. Maar ik ben er nog. In feite is dat mijn kernboodschap. In feite, een beetje plat vertaald: men heeft ze ons niet kapot gemaakt.

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

Programmaheaders

Programmalogo's

NOS op 3

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

Op 3 mei 1942 voert de Duitse bezetter in Nederland de Jodenster in. Alle Joden ouder dan zes jaar mogen alleen nog de straat op met een gele Davidster, met daarin het woord 'Jood'. Wat betekent het om langzaam maar zeker verstoten te worden uit de maatschappij?

Scrollverhaal over de Jodenster

Voor Joden verboden

107.000 Joden zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog vanuit Nederland naar concentratiekampen gedeporteerd. Slechts circa 5000 van hen overleefden de oorlog. Zij keerden zwaar getraumatiseerd terug naar huis. Bekijk in deze special het verhaal van zes slachtoffers, verteld door hun kleinkinderen.

Scrollverhaal over de holocaust

De oorlog van mijn oma

Groep 6/7/8

Anne Frank

Anne filmt zichzelf en de gebeurtenissen in het Achterhuis, kijkt terug op de tijd voor de onderduik, vertelt over de oorlog en deelt haar diepste gedachten en gevoelens. 

Het videodagboek van Anne Frank

Anne Frank heeft de Tweede Wereldoorlog niet overleefd, maar haar dagboek wel. In ‘Het Achterhuis’ schrijft ze over onderduiken, de oorlog en haar gedachtes en gevoelens. Na de oorlog is haar dagboek wereldberoemd geworden. In deze tijdlijn scroll je door haar leven, van haar geboorte in Frankfurt tot aan haar dood in concentratiekamp Bergen-Belsen. 

Tijdlijn over het Joodse meisje dat een wereldberoemd dagboek schreef

Het leven van Anne Frank

Holocaust Museum

Begin 2024 opent het Nationaal Holocaust Museum in Amsterdam. Op deze plek zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog 600 Joodse kinderen gered. Hoe? Kijk verder in deze NOS 360 graden-special met ooggetuigenverhalen.

NOS 360 graden-special

Kijk rond in het Nationaal Holocaust Museum

Een bezoek aan Auschwitz

Oorlogen, bewegingen en opstanden. Belangrijke gebeurtenissen uit de hedendaagse geschiedenis bewerkt uit Andere Tijden (NTR), speciaal voor gebruik in de klas.

Andere Tijden in de klas

Andere Tijden

Op 27 januari 1945 wordt Auschwitz bevrijd door Sovjetsoldaten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog worden er in dit kamp ruim één miljoen mensen vermoord, onder wie meer dan 60.000 Nederlanders. Tegenwoordig is het voormalige vernietigingskamp een museum. Hoe is het om deze plek met eigen ogen te zien?

Wereldoorlogen

Het bekendste concentratiekamp van de Tweede Wereldoorlog

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.