Groep 6/7/8

Wintersporten zoals skiën kent iedereen wel. Maar weet je ook wat curling is en waar de sneeuw in een skihal vandaan komt?

Liedjes met videoclips die ervoor zorgen dat het kwartje valt, of waarmee je een handig ezelsbruggetje leert. Snapje?

Programmaheaders

Programmalogo's

Snapje?

Water kan vloeibaar, gasvormig of bevroren zijn. Weet jij alles over de fases van water? Bekijk het Snapje en beantwoord de vragen in de quiz!

Quiz over de verschillende toestanden van water

Wat weet jij over aggregeren?

Afspeellijst wintersport

Hallo, ik ben Jasper en ik wil graag weten hoe ik sneller kan gaan met m'n snowboard. Wat een goede vraag. Met het ene snowboard kun je vette tricks doen en met het andere snowboard kun je keihard van de piste afdalen. Nou, zo dus. Maar nu is de vraag: Hoe kun je ervoor zorgen dat je op je snowboard zo hard en snel mogelijk gaat. Om nog sneller door de sneeuw te glijden moet je ervoor zorgen dat je je snowboard regelmatig waxt. Je smeert dan een dun laagje wax op de onderkant van je snowboard. Daardoor wordt het waterafstotend. Je snowboard glijdt dan zo door de sneeuw. Kijk maar. Je hebt dus verschillende types snowboards voor verschillende snowboardstijlen. Toch, Ruben? Ja, deze is bijvoorbeeld om te freestylen. Die is heel soepel. Deze is voor het free-riden. Die is echt supergoed en hard. En stevig, dus daar kun je onwijs hard mee de berg af. Cool. En op wat voor snowboard sta ik nu? Jij staat nu op een allround-snowboard, geschikt voor alle snowboarders. Eigenlijk voor de beginners. Je kunt iedereen er op zetten. Dus hier kan ik alles mee doen? Ja, zowel freestylen als free-riden. Ik ga het even checken. Succes. Whoa!
Dat gaat al goed!  Nou...Je techniek is superbelangrijk als je met je snowboard zo snel mogelijk van die piste af wilt dalen.	Hoe meer controle je hebt over je snowboard hoe sneller je kunt gaan. Ruben, jij bent snowboard-expert.
Wat heeft zo'n snowboard nodig om zo snel mogelijk van die piste te gaan? Ten eerste een goede vorm. Hij moet ook een beetje stevig zijn. Hij moet goed gewaxt zijn. Een beetje vettig zodat-ie goed naar beneden kan glijden. Dat is heel belangrijk. Waar wordt zo'n snowboard van gemaakt? Vooral van hout en kunststof. Ik heb er hier een doormidden gezaagd. Dan kun je zien dat er hout en kunststof toegevoegd zijn. Aan sommige boards worden andere materialen toegevoegd om het steviger te maken. Oke. Hout dient voor de stevigheid. Plastic en kunststof om het wat soepeler te maken. Zodat-ie kan buigen? Ja, zodat je makkelijk kan snowboarden. Ik zie hier ook een soort zilveren rand aan de zijkant. Wat is dat dan? Dat is de staalkant van het snowboard. Die moet scherp zijn. Zodat je er goed mee kan snowboarden. Zoals je ziet is deze lekker scherp. Als je erop gaat snowboarden wordt-ie steeds botter. Dus dan moet je 'm weer laten slijpen.Net als een schaats? Ja. We hebben dus de nose en de tail. Zit er aan de onderkant ook verschil in. Ja, we hebben verschillende soorten 'shapes'. Dit is een platte, een flat shape. We hebben ook nog een bolling. Dat noemen we een camber-shape. Oke. Hebben we ook nog een combinatie van twee, en dat noemen we een hybride-shape. Dat waxen van het snowboard gebeurt met deze machine. Hoe doe je dat? Eerst voegen we de wax aan de machine toe. Ja. Daarna halen we het snowboard er overheen. Zo krijgt het bord een mooie waxlaag. En daarna poetsen we 'm uit om 'm weer volledig glad te krijgen. In de loop van de tijd, als je aan het snowboarden bent, raakt je wax op. Omdat-ie de wax afgeeft aan de sneeuw. Dus je moet 'm vaak genoeg waxen om snel te kunnen blijven snowboarden. Nog even oefenen.

Hoe kun je het snelst snowboarden?

Het ene snowboard is het andere niet. Je hebt snowboards om trucjes mee te doen en snowboards om snel mee af te dalen. Wat is het verschil en waarom moet je snowboard regelmatig waxen?

Het beste snowboard

Daar gaat 'ie. De laatste Canadese steen. Pats, weg is 'ie.
Curling wordt gespeeld op een baan van 42 en een halve meter lang. Dan hebben we hier 3 banen naast elkaar, maar één baan is 4,3 meter breed, met aan de uiteinden gekleurde cirkels. Dit noem je het huis. Die cirkels hebben een kleur zodat je in 1 oogopslag direct kan zien hoe jouw steen ligt ten opzichte van die van de tegenstander. Ja toch, Jaap?
Ja, je kan nu duidelijk zien dat die blauwe beter ligt dan de gele.
Curling wordt gespeeld met 2 teams met ieder 4 spelers. Nou heb ik alvast 1 team hier: het Nederlandse juniorenteam. Ze hebben ieder 8 stenen. Gelukkig mogen we die stenen over de baan laten schuiven en hoeven ze niet te tillen, want ze zijn namelijk gemaakt van graniet en wegen zo'n 20 kilo. Er worden 8 rondes gespeeld, dat betekent dat er in totaal 64 keer een steen wordt gespeeld. Ze denken dat curling in Nederland is ontstaan, maar dat het in Schotland is ontwikkeld tot de sport. Van daaruit is het gegaan naar Canada, waar het hartstikke populair is, net als trouwens in Noorwegen, Zweden en Zwitserland. We doen nu even net alsof we 2 teams hebben. Per ronde gooit elke speler 2 stenen over het ijs en die moet hij voor die rode lijn losgelaten hebben. Dat gebeurt om en om, dus eerst 1 speler van het ene team en dan 1 speler van het andere team. Nou is het de bedoeling dat die steen zo dicht mogelijk in het midden, in het centrum van dat huis komt, en het mooi zou zijn als alle stenen van 1 team zo dicht mogelijk in het centrum komen. Maar dat is nog niet zo makkelijk. Hoe zorg je ervoor dat jij die steen precies krijg waar t jij 'm hebben wil.
Als je die steen rechtdoor gooit, dan kan hij alle kanten op. Je weet niet waar hij heen gaat, dus we geven zelf altijd die steen een draaiing mee.
Oh vandaar de naam curling, een draaiing. Stel dat ik nou naar rechts wil.
Dan draai je de steen met de klok mee en dan gaat hij naar rechts toe afbuigen.
Als je dan naar links wil, dan draai je waarschijnlijk tegen de klok in.
Tegen de klok in en dan gaat 'ie naar links toe afbuigen.
Jij gaat zometeen gooien, waar wil jij je steen hebben?
De situatie is nu ongeveer zo en ik wil mijn steen in het midden hebben, dus dan ga ik linksom en dat hij dan naar rechts afbuigt.
Dat zou te gek zijn.
Ja.
Kom maar. Oh dat is wel heel dichtbij, wie heeft er gewonnen?
Nou zoals je ziet is geel de beste, hij ligt het dichtste bij het midden, dus geel heeft gewonnen want er kan als er maar 1 team zijn dat punten pakt.
En hoeveel punten heeft geel dan, 3? Want ik zie hier 3 gele stenen liggen.
Geel is je beste, maar deze blauwe ligt beter dan die 2 gele. Dus die 2 gele tellen niet mee en het is maar 1 punt voor geel.
Stel nou dat deze gele hier had gelegen.
Als deze 2 gele allebei beter liggen dan die blauwe, dan is het dus 2 punten voor geel.
Da's mooi.
Nu gaan we de nieuwe ronde beginnen. En dan moet geel beginnen want die heeft gewonnen. Dat is goed toch? Eigenlijk niet. Want blauw heeft dan de hammer, oftewel de laatste steen, en dat is belangrijk want dan kunnen ze als laatste nog iets aan de situatie veranderen.
Je moet me even helpen.
Nou kijk, stel dat dit de situatie is, rood heeft 4 punten in het huis liggen maar blauw heeft nog de laatste steen en als die hem dan precies in het midden weten te krijgen, dan tellen al die rooie niet mee en is het 1 punt voor blauw.
Oh vandaar de hamer, dat ze even de andere knock out kunnen slaan. Da's balen. Moet je kijken. Dat noem je pebble. Voor de wedstrijd wordt de baan namelijk op een speciale manier behandeld. Er wordt als het ware water overheen gesprenkeld, waardoor het water heel snel opvriest, waardoor een oneffen oppervlak ontstaat. Er komen bobbeltjes. Dat zorgt ervoor dat de steen heel weinig contactpunten heeft met het ijs, waardoor de steen heel hard glijdt. Kom ik automatisch bij de bezem uit. Door heel hard te vegen, maak ik de bovenlaag van dat ijs warm, ontstaat er een heel dun laagje water bovenop de bobbeltjes, glijdt de steen nog harder. Proefje. Twee planken. Daar doe ik dat water overheen. En dat water werkt als glijmiddel. Let op, twee stenen. En dit is dus wat er gebeurt als je gaat vegen. Een goed veegteam krijgt zo'n steen zeker 2 tot 3 meter verder. Bij curling moet je heel goed nadenken. Het is een soort schaken op het ijs. Elk team heeft de aanvoerder, de skip. En de skip geeft aan zijn teamleden aan waar die steen terecht moet komen.
Maar wat doe jij nou, zo ga je 'm toch helpen?
Een steen van de tegenstander mag jij na deze middelste lijn vegen.
Verder van het centrum af.
Wat ga je nu doen? Ik ga proberen dit paadje hier af te dekken door een steen hier neer te leggen, zodat hij niet meer op de stip kan komen.
Dus dat doe je zo met die bezem. Wat doe je met je hand?
Als ik nu mijn bezem zo neerzet dan zou ik de draaiing van der steen bepalen.
Goed! Top.
Ik denk dat hij sowieso die steen eruit gaat halen zodat hij weer naar het stipje kan komen.
Elkaar een beetje dwars zitten. Zullen we gaan tellen.
Deze gele ligt beter dan die blauwe en die en die en die en die. Dus vijf. Vijf punten verschil.
Typisch geval van afgedroogd, ook wel ingemaakt. Zo, dan ga ik het ook eens proberen. 2 zooltjes. Eén gladde om te glijden. En eentje om mee af te remmen.
Of te blijven staan.
En een bezem. Fantastische stenen, maar uiteindelijk gaat het natuurlijk om de tactiek.

Wat is curling?

Curling speel je op het ijs. Je schuift de stenen met een draai zo dicht mogelijk bij de middelste stip, het huis. Met de bezem laat je ze nog sneller gaan.

Stenen schuiven over het ijs

Sneeuw! Oh, ik houd van sneeuw! Sneeuw is leuk. Sneeuw is mooi. En sneeuw is ook... Aaah. Ja, lekker, dank je wel! Inderdaad, sneeuw is ook koud ja. Nou zijn er plekken in Nederland waar het elke dag sneeuwt. In deze skihal bijvoorbeeld! Maar ja, hoe maak je nou binnen sneeuw?	Sneeuw is eigenlijk gewoon bevroren regen. Dus heb je een koude ruimte nodig waarin het regent. Nou, eerst de ruimte. Achter deze deur bevindt zich het hart van de koelkast. Maar er is heel veel herrie, maar dat geeft niet...want daar heb ik een appje voor... met een inspreekstem. Dit is een warmtewisselaar. Of ze hadden het beter een koudewisselaar kunnen noemen. Want hier wordt kou afgegeven aan de vloeistof glycol. Die hele koude vloeistof glycol... stroomt zo door de hal naar dat hokje. Aaaaaaaah! Dit is ook weer zo'n koudewisselaar...alleen wordt hier de kou van de vloeistof weer afgegeven... aan de lucht in de skihal. Maar dan nog het water. Eens even kijken. Nou, dat wordt niet echt sneeuw.
Maar ja, daar hebben ze hier ook een hele andere spuit voor. Nou ja, spuit, zeg maar gerust kanon. Maar voordat hier sneeuw uitkomt moet er eerst nog wat gebeuren.
Daar hebben we weer die koudewisselaar. Nu gebruiken ze de koude vloeistof glycol om leidingwater af te koelen tot ongeveer 1 graad. Een pomp zorgt daarna voor een enorme druk op het water. En dan kan het water de hal in naar het kanon. Op het kanon zitten heel veel van dit soort kleine spuitmondjes. Doordat er heel veel kracht op het water staat...schiet het er met een enorme snelheid uit. Zo worden het minuscuul kleine waterdruppeltjes. Tegelijkertijd schiet er uit het spuitmondje ernaast een mengsel van water, nevel en lucht. Als dat mengsel van water en lucht hier uitkomt...dan botst het op de waternevel uit het andere spuitmondje. En zo vormt het een soort ijsballetje. Die ijsballetjes, kristallen, vormen zich in de hal verder tot sneeuw. Nou, ik zou zeggen...zet aan dat kanon! Hoe langer die ijskristallen in de lucht blijven zweven hoe meer ze aan mekaar gaan kleven. Vandaar ook een grote ventilator... die alles zo ver mogelijk de hal inblaast. Zo, hallo! Ik zie geen hand voor ogen! Hallo? Is er iemand?

Hoe laat je het binnen sneeuwen?

In de zomer kun je prima skiën in Nederland. Niet buiten natuurlijk, maar in een skihal. Een systeem aan buizen en een groot kanon zorgt daar voor sneeuw.

Geen winter, toch sneeuw

Schaatsen hoort bij Nederland. Schaatsen is gewoon heel goed voor je lichaam en goed voor je geest. Jaap Wansinck is een ijsmeester. Ik werk alleen als het vriest. Een kunstijsmeester die maakt ijs. Wij kunnen het helaas niet maken, anders zouden we het wel doen. Jaap moet dus geduld hebben, maar in sommige plaatsen...laten ze het niet afhangen van het weer. Zoals in Gouda, hier kan altijd geschaatst worden. Deze tijdelijke kunstijsbaan staat iedere dag bommetje vol met kinderen. Het past mooi bij de markt van Gouda. Het is lekker koud, ik hou van de kou. Je kan rondjes maken en allerlei trucs doen. Het is ook grappig om anderen te zien vallen. Je kan met iedereen schaatsen, het is heel gezellig. Hier is het dus gezellig druk, maar bij veel grote kunstijsbanen is dat anders. Schaatsverenigingen daar zien dat steeds minder kinderen lid worden. En dat heeft, denken ze, ook veel met de klimaatsverandering te maken. De winters van nu zijn lang niet zo streng als eerst. Vroeger kon je soms als kind wel dagenlang buiten schaatsen op het natuurijs. En zo raakte je besmet met het schaatsvirus. Maar ja, met die winters van de afgelopen jaren... kun je je schaatsen beter thuis laten. Dat het vroeger echt wel kouder was, zie je als we terugkijken in de tijd. Zoals in de jaren 60 van de vorige eeuw. Dan vriest het vaak en wordt er volop geschaatst. In 1963 is het zelfs extreem koud. Drie maanden achter elkaar vriest het elke dag... en daalt de temperatuur soms tot min 20. EEN van de koudste winters ooit gemeten. Jaap zal die winter nooit vergeten. De ijsclub van Noorden heeft een tourtocht georganiseerd voor auto's. Dat was toen al een uniek iets. Op het ijs! In de jaren daarna wordt het minder, al kan Nederland er in de jaren 80 nog vrolijk op los schaatsen. Maar langzaamaan hebben we steeds minder natuurijs. De afgelopen 25 jaar zijn de meeste winters zacht. En als er eens een koude winter tussen zit...is het niet meer zo lang en zo extreem als vroeger. De laatste echt strenge winter was in 1997.	20 jaar geleden, toen de laatste Elfstedentocht werd gereden. Ruim 16.000 toerrijders zijn op het ijs. Schaatsen is natuurlijk een oer- en oer-Hollandse sport. Als er ijs komt, begint dat toch bij iedereen te kriebelen. Het mooie in de natuur zijn, het buiten zijn. Dan waan je je in een paradijs op aarde. Nu is er geen ijs te vinden, maar als het zover is, komt Jaap in actie. Als ijsmeester bepaalt hij wanneer het dik genoeg is om te schaatsen. Nou, wat heb je nodig. Je begint met een boor met een langere steel eraan. Want het ijs kan soms heel dik zijn. Je boort een gaatje en als je er doorheen bent...dan heb ik ander attribuut dat ik zelf aan het ontwikkelen ben geweest. Dat laat ik door dat gat heen zakken. Dan moet ik kijken: Wat is de onderkant van het ijs? Dan doe ik dat... Ah, er ligt ijs hierboven! Dan komt er wat uit en trek ik hem omhoog. Blijft het rood, dan is het nog niet goed. Wordt het groen, dan is het goed. Dan kan je zeggen: Dat stuk ijs is goed om te schaatsen. Maar al zeven jaar heeft-ie z'n spullen niet hoeven te gebruiken.
Daar baalt hij van, want hij weet hoe mooi het kan zijn. Dan had je daar de koek-en-zopie-tent. De tocht reed hier langs en dan had je een groot lint van mensen... die die kant op schaatsten, want daar was de stempelpost... waar zij het stempeltje konden halen. Vervolgens gingen zijn verder naar de andere stemposten. Jaap kan niet wachten, net als veel kinderen waarschijnlijk. Al staat niet iedereen te trappelen van ongeduld.	Neem nou Mitica en Kadir bijvoorbeeld. Waarom doen mensen dit überhaupt? Ik kan voor geen meter schaatsen. Mensen om je heen kunnen hartstikke goed schaatsen. Ze beuken je allemaal omver. Ik wil het niet leren en niet doen, want ik vind het niet leuk. Maar ja, zo'n kunstijsbaan is ook niet te vergelijken... met het echte ijs in de vrije natuur. Ik heb goede hoop dat wij toch een stukje winter gaan krijgen. Echt waar? Ja. Waarom? Dat voel je! Hoezo? Waaraan? Leg eens uit. Zeg maar vingergevoel, ik weet het niet. Zit er iets in de lucht of zo? Ja, misschien wel. 't Wordt hoog tijd.

Schaatsen in Nederland

Nederland is een schaatsland. Het hoort bij onze cultuur. Maar de laatste jaren vriest het in de winter niet hard genoeg om op natuurijs te kunnen schaatsen. Het is dus al heel lang geleden dat er voor het laatst een Elfstedentocht is geweest. Maar gelukkig zijn er ook kunstijsbanen.

Op natuurijs en kunstijs

Dit is shorttrack. Keihard schaatsen op een korte baan. Ze gaan heel hard door de bocht. Om in die bocht de topsnelheid te houden, raken ze met hun hand kort het ijs aan om in balans te blijven.
We zijn bij Thialf Heerenveen. Dit is de ijshockeyhal, maar nu zijn hier de shorttrack-clubwedstrijden. Bij een wedstrijd rijden 4-6 schaatsers per keer tegen elkaar. Het gaat er niet om wie de snelste tijd rijdt, maar wie na een aantal rondjes als eerste over de finish komt.
Een shorttrackrondje is ruim 111 meter. Maar bij wedstrijden rijden ze verschillende afstanden: De 500 meter van 4,5 ronde. De 1000 meter, dan rijden ze 9 rondes. En de 1500 meter, en dan schaatsen ze maar liefst 13,5 ronde. Maar hoe weet je nou hoeveel rondes je hebt gereden? Dat weten ze door in een fractie van een seconde het rondebord te checken.
En de bel voor de laatste ronde.
Naar de start! Klaar...
Bij shorttrack gebeurt er heel veel. Er zijn veel ogen nodig om het allemaal in de gaten te houden. Daarom zijn er vijf scheidsrechters.
De hoofdscheidsrechter staat midden op het ijs. En naast hem staan nog twee scheidsrechters. En buiten op de baan staan er nog twee.
Die moeten heel veel in de gaten houden. Schaatsers mogen niet duwen en trekken of verkeerd inhalen.
Dit is Benny Bruggemans, trainer van een paar shorttrackers. Ze moeten niet vallen en als eerste de finish halen. Maar waar moet een shorttracker echt op letten?
Bij de 1000 meter moeten ze bij de start gelijk een goede positie pakken. Niet te veel energie verspillen tijdens de rit. Zodat ze de laatste twee ronden een inhaalactie kunnen maken. En ze moeten ook niet bang zijn om te vallen. Nee en ze moeten veel lef hebben. Want je hebt bij inhalen heel weinig ruimte altijd. Je moet goed je inhaalactie plannen en door kleine gaatjes durven gaan. Stelletje lefgozers. Ja, en meisjes, he.
Bij shorttrack wordt echt loeihard geschaatst.
Topschaatsers rijden zo'n 50-55 kilometer per uur. De schaatsers van coach Benny rijden 40-45 kilometer per uur. Deze talenten zijn echt de top-shorttrackers van de toekomst. 
Wat is er bijzonder aan een shorttrackschaats?
Deze schaats is op maat gemaakt naar iemands voet en hij is met de hand gemaakt. 
Het is een hele stevige schoen, heel licht ook. En de schoen staat wat hoger op het ijzer dan normaal. 
Dit is een speciaal shorttrackpak. Heel belangrijk voor de veiligheid. Het is snijvast. Als je bij een valpartij geraakt wordt door een schaats, gaat het niet door het pak heen.
Het heeft een beschermend kraagje. En eronder draag je kniebeschermers en scheenbeschermers. Ook een helmpje voor de valpartijen, heel belangrijk. En natuurlijk het welbekende handschoentje. Want als je het ijs aanraakt, moet je hand wel beschermd zijn.
Dit is een belangrijk trainingsonderdeel: cirkel draaien. Benny, waarom zijn die bochten draaien zo belangrijk bij shorttrack?
Bochten zijn hartstikke belangrijk. In een bocht kun je snelheid maken, je inhaalactie voorbereiden en je kunt je snelheid volledig kwijtraken.
Dat is niet de bedoeling, dus je moet goede bochten rijden.
Wat is de techniek voor een goede bocht?
Mag je deze om je heen doen.
Met deze oefening kun je makkelijk je overstappen oefenen die je straks in de bocht moet gaan maken.
Ik vind het wel zwaar, hoor. Ja, he?
Probeer je linkerbeen zo dicht mogelijk naast je rechter te zetten. Zodat je rustig je rechterbeen eroverheen kan zetten. 
Dat pootje over in de bochten vind ik nog een beetje eng. Maar die rechte stukken gaan wel lekker.

Wat is shorttrack?

Bij shorttrack rijden de schaatsers op dezelfde baan. Ze gaan hard door de bocht en proberen elkaar in te halen. Hierbij steunen ze met hun hand op het ijs.

Keihard schaatsen op een korte baan

Buiten is het nu een graad of 20. Maar hierbinnen ligt een ijsbaan met keihard ijs van 10 graden onder nul. Hoe doen ze dat? Om ijspret in de zomer mogelijk te maken moet er wel een enorme koelinstallatie aan het werk zijn.En dat is ook zo. Als je goed door het ijs heen kijkt, zie je dat het maar een paar centimeter dik is en op een betonvloer ligt. Dat is niet zomaar een vloer. In de vloer zit namelijk een netwerk van 120 km aan pijpen en buizen. En daar stroomt een vloeistof doorheen: koelvloeistof! Gewoon water bevriest bij 0 graden Celcius. Maar koelvloeistof doet dat niet. Kijk, het is nu -7 graden Celsius. En het is nog steeds niet bevroren. Het wordt pas stroperig bij -25 graden. Als je die hele koude vloeistof door de leidingen laat stromen wordt het beton zo koud dat het water dat erop ligt bevriest. Het werkt net als een vloerverwarming, maar dan met kou. Vloerverkoeling, eigenlijk. Een raar idee dat je met de ene vloeistof de andere vloeistof kan laten bevriezen. Maar het werkt. De koelvloeistof moet afgekoeld worden. En dat gebeurt hier. Dit is een gigantische vriezer waar de vloeistof door gaat. De vloeistof neemt de kou mee en geeft die af aan de ijsbaan hierboven. IJs is bevroren water. Dat is niet zo moeilijk. Toch is het ene water het andere niet. Het water dat hier ligt, is namelijk voorbehandeld. Het grondwater wordt hier opgepompt en met deze enorme filters extra gezuiverd.
Zuiver water geleidt de kou veel beter dan vies water dus je krijgt en veel beter ijs mee. En dan volgt de speciale ijsmakerstruc. Dit is letterlijk en figuurlijk een black box. Hier worden extra mineralen aan het water toegevoegd. Waarom? Met die extra mineralen kan de kristalvorming van het ijs worden beïnvloed. Hoe? Ik heb geen idee. Welke mineralen? Dat is het ijsmakersgeheim. De dikte en de gladheid van het ijs worden bijgehouden... door een legendarische machine, de Zamboni. Met een heel scherp mes schraapt hij de toplaag van het ijs af. En gelijk daar achteraan spoelt hij er een dun laagje warm water overheen. Dat water bevriest gelijk. En daardoor krijg je een spiegelglad nieuw laagje ijs. De hele schaatsbaan is ingedeeld in zes vakken die apart van elkaar gekoeld kunnen worden. Beert, jij bent de ijsmeester. Maak je daar vaak gebruik van? Niet zo heel vaak. Vooral voor de 500 meter sprint. Dan maken we de uitgaande bocht wat warme zodat de schaatser wat sneller door de bocht kan.
Is er rivaliteit tussen ijsmeesters? Nou, wel een beetje. Wij willen toch wel het snelste ijs van de wereld hebben. Dus ijs maken is eigenlijk ook een beetje een wedstrijd. Wel een beetje, ja.

Hoe wordt het ijs op schaatsbanen gemaakt?

In Nederland vriest het niet vaak. Het ijs op schaatsbanen moet dus kunstmatig worden gekoeld. Dat gebeurt door middel van koelvloeistof onder het ijs. En met een speciale dweilmachine blijft het ijs keihard en spiegelglad.

Kunstmatige kou

Klas 1/2/3

De Nederlandse bobsleeër Rob Geurts bereikte in 2004 met zijn team een sensationele 2de plaats tijdens de Wereldbekerwedstrijd in Lillehammer. Ze eindigden slechts 8/100 van een seconde achter de winnaar. 8/100 van een seconde, waar hebben we het over?Hoi Rob.Hai.Hoi.Hé, kopt het, dat bobsleeën de "Formule I van de wintersport" wordt genoemd?Ja, dat klopt.En waarom is dat zo?Het is natuurlijk eh, ja, uiteraard de snelheid is natuurlijk belangrijk, maar de 3, facetten die bij ons zo ontzettend belangrijk zijn is dus, ja, de?, het aanduwen, de "motor", zo noem ik het altijd maar.De start.., de start hè?Ja, de start, het vermogen van de 2 dames . Het sturen van de piloten en dan natuurlijk, ja, het mooiste is, dat de techniek die zo ontzettend belangrijk is, vandaar eigenlijk: het is een technische sport ook, dus het is de Formule I van de wintersport.Dit is 'm dan. Eigenlijk het één van de belangrijkste gedeelten van de bob. Wat natuurlijk heel belangrijk is het chassis, het stalen chassis wat we hier zien. We hebben hier een kap en, ja, hier eigenlijk de techniek. Het ziet er vrij simpel uit; dat is het ook wel, maar er zitten zo ontzettend veel fijne dingen in. Ik zal één van de dingen laten zien die dus bij wijze van spreken belangrijk zijn, dat is dus de.., de binnenvering, het 1ste gedeelte, dat veert ten opzichte van het 2de gedeelte. Eh, verder hebben we hieronder hebben we ook nog een keertje een aparte vering zitten die dus weer heel erg belangrijk is voor het sturen, het stuurt je van links naar rechts.Ja, ook niet onbelangrijk.En? erg leuk op dit ogenblik zijn er nu jongeren in Nederland, de "vak kanjers", mee bezig om die veren te gaan analyseren wat voor materiaal en eigenlijk betere veren voor ons te maken. Dus ze proberen eigenlijk om nog sneller te gaan dan dit.., dat dit seizoen.Klaar. Oké. Dames, in de zomer trainen jullie hier op de atletiekbaan hè?Ja.Hoe gaat dat dan?Ja, we hebben onder onze bobsleeën en trainingssleeën hebben we wieltjes gemaakt, van die skate wieltjes, dus we hebben een perfect systeem met dezelfde hoogte als op het ijs. En daar kunnen we in de zomer heel specifiek trainen om dan een beetje het gat tussen, ja, zomer en winter te overbruggen.Mm-mm. Mm-mm. Ja.Wil je even meedoen? Ik heb wel even een pak bij me.Klaar.Oké.

De bobslee

Hoe ziet een bobslee er eigenlijk van binnen uit en uit welke onderdelen bestaat het?

De formule 1 van de wintersport

In 1740 zijn er al schaatsfanaten die in 1 dag alle elf steden van Friesland afgaan. Als bewijs halen ze in elke stad bij de plaatselijke kroegbaas een krabbeltje. En misschien nog wat zopie d'rbij, om een beetje op te warmen. Proast!

In 1890 zet sportpionier Pim Mulier op eigen houtjes de eerste enigszins officiële tijd neer. In 1909 is hij ook de drijvende kracht achter de eerste echte Tocht der Tochten, met toen nog maar 22 deelnemers. Zij gaan netjes in pak de steden langs om stempeltjes te scoren. En na deze editie is de ijsbeer pas echt los: de tocht wordt elke keer groter en populairder, vooral ook buiten Friesland, waar de Elfstedenkoorts vaak al toeslaat als de rayonhoofden nog lekker op hun luchtbed liggen.

De Elfstedentocht wordt gemiddeld maar eens in de tien jaar gereden, bij een écht strenge winter, op ijs van meer dan 15 centimeter dik. Dat is dik in orde in 1986, als een zekere W.A. van Buren de 200 kilometer gladjes aflegt. De Koning! Maar de winter van '63 is het eigenlijk weer te koud. Van de meer dan 10.000 deelnemers krijgen er uiteindelijk maar een stuk of 100 het felbegeerde elfstedenkruisje. En naar het schijnt is een flink aantal deelnemers aan die editie nu nog steeds onderweg, naarstig op zoek naar die laatste stempelpost.

Clipphanger

De eerste officiële Elfstedentocht werd gereden in 1909. Maar al voor die tijd bonden mensen bij strenge vorst de ijzers onder om een rondje te schaatsen langs de 11 Friese steden.

Hoe is de Elfstedentocht ontstaan?

Sport en beweging

Coole sporten met sneeuw en ijs!

Wintersport

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Schaatsende kinderen

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.