Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

Willem van Oranje wordt ook wel de vader des vaderlands genoemd. Hij is de leider van de Nederlanden tijdens de opstand tegen de Spaanse overheersing en wordt gezien als de grondlegger van de Nederlandse staat. Tegenwoordig hoor je zijn naam voor elke wedstrijd van het Nederlands voetbalelftal, tijdens het zingen van het Wilhelmus, dat een eerbetoon aan hem is. 

Quiz over de vader des vaderlands

Wat weet jij over Willem van Oranje?

Voetbal is de populairste sport van Nederland. En iedereen lijkt er verstand van te hebben. Maar hoeveel weet jij er eigenlijk van? Klik op de afbeelding om de quiz te starten en scoor die 100 punten!

Quiz over voetbal en oranjekoorts

Wat weet jij over voetbal?

Als Nederlanders kans maken op de winst komt het oranjegevoel bij veel supporters naar boven. Ook tijdens Koningsdag is heel Nederland oranje gekleurd. Ontdek hoeveel oranjegevoel jij hebt! 

Quiz over de nationale kleur

Wat is het oranjegevoel?

Op deze plek. Het Prinsenhof in Delft is een moord gepleegd. Misschien wel de belangrijkste moord uit de Nederlandse geschiedenis. Op 10 juli 1584 gaat er een schok door het land. Het slachtoffer wordt neergeschoten. Kijk, hier zie je de kogelgaten nog zitten. Wie het is? Willem van Oranje. Ons volkslied gaat over ons slachtoffer, over zijn leven. Het is een ode aan de vermoorde Willem. Het is een lang lied, maar liefst vijftien coupletten. Nu wordt eigenlijk alleen nog het eerste gezongen. Zijn vader is graaf van Nassau. Als oudste zoon erft Willem automatisch die titel. Wilhelmus Willem van Nassouwe dus. In de tijd dat het lied geschreven werd betekende 'ben ik van Duitse bloed', 'ben ik van Nederlands bloed'. Dat oranje komt van Orange, een stad in Frankrijk. Lang geleden is dat het prinsdom Orange, eigendom van een neef van Willem. Als die neef doodgaat, erft Willem dit prinsdom in Frankrijk. Willem is dan pas elf jaar en van de ene op de andere dag is Willem van Nassau een prins. Prins Willem van Oranje-Nassau en vrij onverveerd. Dat betekent zonder angst. Nederland maakt in die tijd deel uit van Spanje. Het is maar een kleine provincie in een enorm Spaans koninkrijk. Willem is een tijd lang trouw aan de Spaanse koning Filips de Tweede. Ze kunnen lange tijd goed opschieten met elkaar, maar uiteindelijk zal deze vriend zijn grootste vijand worden. Willem wordt een van de belangrijkste mannen van Nederland. In die tijd bestaat Nederland nog uit zeventien provincies samen, de Nederlanden. Iets groter dan nu. Filips vertrouwt Willem de zorg van drie Nederlandse provincies toe Holland, Zeeland en Utrecht. Willem wordt ook de baas van het leger. Filips wil meer eenheid in zijn enorme rijk. Overal moeten dezelfde regels en wetten gelden. Plus iedereen moet hetzelfde geloven. Filips is katholiek. Het is het geloof van zijn rijk. Voor mensen die iets anders geloven is geen plaats. Filips is keihard. Als je geen katholiek wil worden word je opgepakt, gemarteld of je komt op de brandstapel terecht. Willem van Oranje kan niet aanzien dat er mensen vermoord worden, puur en alleen omdat ze geen katholiek willen worden. Willem is niet de enige en in 1566 komt het tot een uitbarsting. Woedende mensen bestormen kerken en kloosters. Het Spaanse leger slaat de opstand keihard neer en er vallen heel veel doden. Willem probeert zijn goede vriend Filips over te halen het geweld te stoppen, maar Filips gaat gewoon door. Dan besluit Willem om zijn eigen leger te verzamelen en in naam van Oranje proberen het Spaanse leger te verslaan en onschuldige burgers te redden. Willem hoopt dat iedereen in opstand komt tegen Filips. Filips ziet zijn vriend Willem nu als zijn grootste vijand. Willem van Oranje moet dood. Filips roept iedereen op om Willem te vermoorden. Als het je lukt, krijg je een torenhoge beloning. Voor dat bedrag is vast wel iemand bereid om een moord te plegen. Het is 1584. Al jarenlang vechten de Nederlanders tegen de Spanjaarden en op het hoofd van Willem van Oranje staat een vette beloning. Deze man wil die beloning. Balthasar Gerards, 27 jaar uit Frankrijk. Onder een valse naam reist hij naar Nederland en hij doet alsof hij Willem van Oranje wil helpen bij zijn strijd tegen de Spanjaarden. Een dag voor de moord, koopt Balthasar Gerards het moordwapen. En hij logeert hier. Nu is het een bakkerij, maar toen was het een herberg; De diamant. Op slechts vijf minuutjes lopen van het huis van Willem en op 10 juli 1584 vertrekt Balthasar Gerards met een geladen pistool richting Prinsenhof. Omdat de bewakers hem kennen, laten ze hem binnen. Balthasar Gerards loopt verder. Hier ongeveer wacht hij op Willem van Oranje. Deze ruimte is van boven tot onderzocht en wat blijkt? In 1584 zit hier een deur met hier achter de eetkamer. Willem van Oranje loopt vanuit de eetkamer richting de dader. Het slachtoffer wordt van dichtbij hier in de borst neergeschoten. Met een schietproef, hebben ze geprobeerd na te bootsen hoe dat kan zijn gegaan. Ze hebben een soort gelijk pistool gebruikt als dat van Balthasar Gerards. Willem van Oranje groeit na zijn dood uit tot de held van het volk. Hij wordt gezien als de grote man achter de opstand tegen de Spaanse onderdrukking, heeft zijn leven gegeven voor het volk. En gelukkig niet voor niets. Want ook al duurt de Nederlandse Opstand uiteindelijk tachtig jaar, in 1648, wordt Nederland officieel onafhankelijk. En daarom krijgt Willem van Oranje na zijn dood zijn eretitel Vader des Vaderlands. Ons volkslied is een eerbetoon aan hem.

Willem van Oranje

Vader des Vaderlands wordt Willem van Oranje ook wel genoemd. In de Gouden Eeuw is hij dé man die in opstand komt tegen de Spaanse overheersing en ten strijde trekt tegen koning Filips van Spanje. Filips is woedend en looft een beloning uit voor diegene die Willem van Oranje weet te vermoorden. Balthasar Gerards trekt hiervoor naar Nederland en schiet Willem dood in zijn woning in Delft. Het huidige Nederlandse volkslied is een eerbetoon aan hem.

Vader des vaderlands

Stap in de tijdmachine en ga in gesprek met Willem van Oranje. Hij vertelt je over zijn leven, zijn ruzie met Filips II van Spanje, hoe hij in opstand kwam en wie hem uiteindelijk doodgeschoten heeft.

Praat met Willem van Oranje

Canon Talks: Willem van Oranje

De charmante vader des vaderlands vertelt Dorine alles over zijn leven: hoe hij van trouwe vazal van de Spaanse Koning verandert in diens grootste vijand. De strijd gaat moeizaam en Willem verkoopt zelfs zijn tafelzilver om de soldaten te kunnen betalen. Maar er is hoop. Met o.a. Het Wilhelmus the making of, Leidens ontzet - Magdalena Moons en Spionage.

Welkom in de 80-jarige Oorlog

De charmante vader des vaderlands vertelt Dorine alles over zijn leven. Met o.a. Het Wilhelmus the making of en Leidens ontzet.

De opstand hapert (afl. 3)

Weer is Willem de hoofdgast. Hij vertelt Dorine alles over zijn jeugd, zijn vrouwen en zijn bittere strijd tegen de Spanjaarden. Filips de Tweede doet Willem in de ban als staatsgevaarlijk terrorist. Willem is de hoop van de natie, totdat hij wordt vermoord door Balthasar Gerards. Met o.a. De vrouwen van Willem, De moord op Willem van Oranje en Het plakkaet van verlaetinghe.

Weer is Willem de hoofdgast. Hij vertelt Dorine alles over zijn jeugd, zijn vrouwen en zijn bittere strijd tegen de Spanjaarden. Filips de Tweede doet Willem in de ban als staatsgevaarlijk terrorist.

De geboorte van de Nederlanden (afl. 4)

De Nederlanders komen in opstand tegen de Spanjaarden en dan doen ze onder leiding van niemand minder dan...Willem van Oranje. Hola. Dit is Histories. Vandaag neem ik je mee naar een tijd dat Nederland nog niet eens bestond. Spanje was hier de baas en daarom is deze hele video in het Spaans. Bienvenido, estoy girando la linea de tiempo. Nee hoor, ik geef een slinger aan de tijdlijn en we komen terecht in het jaar 1568. Stel je voor, je wordt geboren in 1568, ergens in Nederland. Je bent een kleine baby. Je zet je eerste stapjes? Gaat naar school, werken. Trouwen, kinderen, kleinkinderen. Je wordt 80 en je gaat dood. Da's behoorlijk oud voor die tijd. Klinkt goed. Nou, niet echt. Want al die tijd is het in Nederland oorlog. Ja, echt waar. Oorlog tussen Spanje en Nederland en die duurt maar liefst 80 jaar. De Tachtigjarige Oorlog. Waarom kon dat allemaal niet wat sneller? En waarom heet ons volkslied eigenlijk het Wilhelmus? Dat hoor je in deze aflevering van Histories. Let's Go! Den Helder, Winterswijk. MIDDELBURG. Zo'n 450 jaar geleden zijn al die plaatsen onderdeel van het Spaanse Rijk. Nou ja, de provincies Nederland, Belgie, die horen bij elkaar en vormen dan samen dD Nederlanden. Dus een voetbalwedstrijd Nederland-België, die had je toen nog niet. En er was trouwens ook nog geen voetbal. En die Nederlanden, die horen dus weer bij het Spaanse Rijk. De baas van de Nederlanden is dus de Spaanse koning. Zijn moeder noemt hem altijd Filipe. Wij zeggen gewoon Filips. Filips, de Tweede, als je helemaal precies wil zijn. Die Filips is katholiek. Kijk even mee naar deze kerk hier. Die ziet er toch prachtig uit met al die mooie kleurrijke ramen en zo een pastoor. Fantastisch. En dan heb je de paus nog niet eens gezien. Prima allemaal, dat katholieke geloof. Maar die katholieke Filips heeft het niet zo op andere gelovigen. Dus als je moslim bent of joods of niet katholiek, maar op een andere manier christelijk, dan ben je helaas niet welkom in zijn Spaanse Rijk. En dat Spaanse rijk is best groot. Spanje natuurlijk, maar ook delen van Italie, Zuid-Amerika en de Nederlanden dus. En juist in de Nederlanden heeft Filips problemen. Of zoals ie zelf zou zeggen: problemas. Hier wonen niet alleen katholieken, maar ook mensen met een ander christelijk geloof. De protestanten. Zij protesteren tegen die paus en die prachtige kerken met al die rijke versieringen, schilderingen en beelden van heiligen. Want wie betaalt al die rijkdom eigenlijk? De gewone gelovigen die elke dag een muntje in de collectezak moet doen. Terwijl, die gelovigen hebben helemaal geen muntje. Ze hebben ook geen werk. Er is maar één ding dat ze wel hebben: honger. En dat vinden veel protestanten dus niet eerlijk. In de bijbel staat juist dat de kerk moet zorgen voor arme mensen. In plaats daarvan stoppen ze dat geld in weer een nieuw beeld van de achterneef van Jezus. De protestanten zijn zo kwaad dat ze beginnen aan de beeldenstorm. Kijk maar even mee, want dit zijn spannende beelden. Overal in de Nederlanden trekken ze de kerken in. Niet om te bidden, maar om te beuken. Als een stel voetbalhooligans slaan ze de boel kort en klein. Hup, daar gaat weer een schilderij aan flarden. En al die mooie beelden van katholieke heiligen, die trekken ze omver. Rinkeldinkeltinkel - duizend stukjes op de grond. Vandaar de benaming beeldenstorm, windkracht 12. En die pastoor, die baalt als een stekker, dat kan je wel zien. Nou, en die Filips is ook niet blij natuurlijk als ie dit hoort. Hij besluit de beeldenstormers te straffen en stuurt een heel leger Spaanse soldaten naar de Nederlanden. Tienduizend man sterk en dat is het begin van de oorlog. De Tachtigjarige Oorlog nog wel. Tachtig jaar. Als ie dat had geweten, was Filips er misschien nooit aan begonnen. De baas van het Spaanse leger is de beste generaal van die tijd. Alva, kijk eens wat een mooie man, een echte Latin lover. Nou ja, lover, zo lief is ie niet. Hij zet tanden niet alleen in dit kipkluifje, maar ook in de protestanten van Nederland. Die worden keihard aangepakt, opgepakt, gevangengezet of, en nu wordt het echt gezellig, meteen een kopje kleiner gemaakt of op de brandstapel gezet en levend verbrand. Adios muchacho. Deze strenge aanpak valt niet in goede aarde in de Nederlanden. Zelfs de katholieken vinden het allemaal een beetje te dol. De Nederlanders komen in opstand tegen de Spanjaarden en dat doen ze onder leiding van niemand minder dan...Willem van Oranje. Kijk, hier ligt ie nog in zijn bed, maar straks staat ie op en komt ie in opstand. Willem is eigenlijk in dienst van koning Filips, maar hij heeft iets andere denkbeelden. Willem vindt dat katholieken en protestanten best samen kunnen leven. En hij is bereid om daarvoor te vechten. Hij begint een eigen leger te verzamelen met soldaten, kanonnen, paarden. Dat kost een hoop geld, maar Willem wil er alles aan doen om Alva te verjagen uit Nederland. Kijk eens, onze Willem, op één van zijn veldtochten. Zo'n opstand, dat doe je niet voor de glitter en glamour. In die tijd loopt het allemaal wel een beetje uit de hand. Katholieken en protestanten komen met elkaar in botsing. Nederlanders vechten tegen Nederlanders. Een echte burgeroorlog dus. En ook koning Filips gaat ver door het lint. Hij is niet alleen boos op de protestanten in Nederland, maar vooral ook op Willem, zijn Willem, zijn collega, zijn vriend. En die komt in opstand?! Daar wordt de koning niet vrolijk van. Filips wil hem weghebben die Willem. In die tijd van de Tachtigjarige Oorlog heb je nog geen social media, dus Filips kon niet even snel twitteren of op Insta zetten van Hey, kijk mij. Ik ben veel cooler dan Willem, want ik woon in een groot paleis. Maar ze hebben wel iets wat erop lijkt: tekeningen en pamfletten. En dat weten Willem van Oranje ook. Kijk, hier zie je Willem aan het werk met zijn social media-team. Ze zijn een campagne aan het bedenken om de Spanjaarden zwart te maken en er worden allemaal grappen gemaakt over Alva en Filips. Dat soort pamfletten en grappen gaan viral. Voor die tijd dan. En dat werkt dus. Veel mensen krijgen dat te zien en te horen. En zo krijgen ze steeds meer een hekel aan al die Spanjaarden. En juist meer respect voor Willem van Oranje en zijn opstandelingen. En in een mooie liedjes. Die zijn er ook. Ja, echt. Bijvoorbeeld over Willem van Oranje zelf. Dan wordt er gezongen dat ie van Duitse bloed is en de koning van Hispanje, die heeft ie altijd geëerd. Een toffe kerel dus. Klinkt bekend hè? Inderdaad, deze tekst hoor je nog altijd voor een wedstrijd van het Nederlands elftal. Dan wordt het door de spelers van Oranje uit volle borst mee gemompeld. Dit lied zingen we dus nog steeds en het is al meer dan vier eeuwen oud. Het Wilhelmus, het lijflied van Wilhelmus van Nassauwe, oftewel Willem van Oranje. En waarom denk je eigenlijk dat het elftal ook wel Oranje wordt genoemd? Voetbal is oorlog, maar nu terug naar de echte oorlog, de tachtigjarige. Die begon in 1568. Ik geef voor een kleine slinger aan. In 1580 dwarrelt er een pamflet uit de lucht met een oproep van Filips: wanted: dead or alive: Willem van Oranje. Er staat een leuke beloning op: 25.000 gouden kronen, omgerekend naar nu zo'n 3 miljoen euro. Dat is een flinke jackpot in de oranjetrekking. Daar heeft een zekere Balthasar Gerards wel oren naar. Kijk even mee naar deze reconstructie. Het is 10 juli 1584. Willem van Oranje zit lekker thuis te eten in Delft. Hij moet even de kamer uit. Er klinken geweerschoten. Iedereen schrikt en jahoor...Willem is de sigaar. Kijk, daar is ie. DIe leeft niet meer. We hebben wel beelden van de dader. Balthasar Gerards is in de tuin opgepakt. Hij heeft de jackpot nooit gekregen, maar wel de doodstraf. Ook na de dood van Willem van Oranje gaat de opstand verder. Anders zou die Tachtigjarige Oorlog natuurlijk nooit 80 jaar duren. Pas in 1648 is het vrede. En worden de Nederlanden een eigen land dat we nu nog steeds Nederland noemen. Tachtig jaar oorlog, jongens. Dat zou in onze tijd betekenen dat de Tweede Wereldoorlog nu nog steeds bezig is. Ik ben heel blij dat dat niet zo is, want dan had ik deze video in het Duits moeten doen. Dit was weer Histories. Terug naar vandaag de dag. Tschuss! Stap zelf in het verhaal van Nederland. In tien avontuurlijke audiotours wandelen we over dijken en langs kastelen, op zoek naar de sporen uit het verleden. Download nu de gratis Podwalkapp, het verhaal van Nederland. 


Waarom zingen we het Wilhelmus?

In het jaar 1568 bestaat Nederland nog niet eens en is Spanje hier de baas. Er is een oorlog die maar liefst 80 jaar duurt. En… waarom zingen we eigenlijk het Wilhelmus?

Histories

Willem van Oranje wordt in 1533 in Duitsland geboren als Willem van Nassau. Zijn neef René is de baas van het Franse prinsdom Orange. René overlijdt en laat al zijn bezittingen na aan onze Willem, inclusief zijn Orange. Alsjeblieft knul, je eigen landje. Weer eens wat anders dan een fatbike. Maar die hebben ze dan nog niet. Willem gaat braaf naar de kostschool en maakt carrière in het leger en schopt het uiteindelijk tot Ridder in de orde van het Gulden Vlies. Hij belooft trouw aan de katholieke kerk en dan mag hij zich echt eindelijk Prins van Oranje noemen. Die kleur komt gelijk goed van pas als Willem tijdens de 80-jarige Oorlog een eigen vlag nodig heeft. Dat wordt de Prinsenvlag, het oranje, blanje, bleu met natuurlijk oranje boven. Onder onduidelijke omstandigheden wordt dat oranje later rood en in 1596 wordt het rood-wit-blauw de driekleur van Nederland. En dan kan het oranje van de Prins van Oranje de enige echte nationale kleur worden. Het is dus maar goed dat Willem dat prinsdom Orange van zijn neef geërfd heeft, anders hadden wij nu met Koningsdag niks om aan te trekken.

Waarom is oranje onze nationale kleur?

Op Koningsdag en tijdens belangrijke voetbalwedstrijden van het Nederlands Elftal, kleurt Nederland oranje. Waarom is dat eigenlijk onze nationale kleur? Het komt niet eens voor in onze vlag.

Clipphanger

Hee, Braydon. Wat is je vraag? Waarom is de kleur van Nederland oranje? Bij elk WK of EK breekt de oranjekoorts uit. Overal zie je oranje vlaggetjes en het Nederlands Elftal heeft oranje in de outfit. En zeg nou zelf: een Koningsdag zonder oranje mutsen en sjaals... en brillen is geen echt Koningsdag, toch? Maar waarom oranje en geen roze, paars, blauw, geel of groen? Dat heeft te maken met de titel van onze koning: Prins van Oranje-Nassau. In 1533 werd Willem van Nassau geboren. Willem had een neef die de baas was van het Franse prinsdom Orange. Toen die neef stierf gat hij het prinsdom aan Willem van Nassau. Willem mocht toen de naam van het prinsdom aan zijn eigen naam toevoegen. Orange betekent in het Frans twee dingen. Sinaasappel en oranje. Willem had zichzelf dus ook Willem van Sinaasappel-Nassau kunnen noemen. Hij koos voor het laatste. Vanaf dat moment heette hij Willem van Oranje-Nassau. Willem kreeg kinderen en die kregen weer kinderen... en die kregen ook weer kinderen. En daar de achterkleinzoon van is onze koning Willem-Alexander. Prins van Oranje-Nassau. Oranje boven.

Waarom is oranje de kleur van Nederland?

In 1533 werd Willem van Nassau geboren. Willem had een neef die de baas was van het Franse prinsdom Orange. Toen die neef stierf gat hij het prinsdom aan Willem van Nassau. Willem mocht toen de naam van het prinsdom aan zijn eigen naam toevoegen. Toen heette hij Willem van Oranje-Nassau.

Willem van Nassau werd baas van prinsdom Orange

Ontdekkers en hervormers

Video's over de leider van de Nederlandse Opstand

Willem van Oranje (PO)

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Het schooljaar gaat weer beginnen. Wij zijn er klaar voor.

Header kapstok

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.