Groep 6/7/8

Gers Pardoel vertelt over bijzondere voorwerpen uit de Tweede Wereldoorlog: van een radio verstopt in een liedboek tot de knikkers van Anne Frank.

Klas 1/2/3

In deze tijdlijn van de Tweede Wereldoorlog in Nederland kun je zien welke gebeurtenissen belangrijk zijn geweest in de oorlog en hoe het de levens van de mensen heeft beïnvloed. Van het bombardement van Rotterdam naar het gewapende verzet tot het dagboek van Anne Frank.

Tijdlijn over de Duitse bezetting van Nederland

Nederland in de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Nederland bezet door Duitsland. Vrouwen als Truus van Lier, Hannie Schaft en Truus en Freddie Oversteegen komen in opstand tegen de Duitse bezetter. Hoeveel weet jij over vrouwen in het verzet? Test je kennis in de quiz!

Quiz over vrouwen die in verzet komen tijdens de Tweede Wereldoorlog

Wat weet jij over vrouwen in het verzet?

Anton de Kom

Anton de Kom is een Surinaamse schrijver, activist en verzetsheld. In 1934 brengt hij het boek ‘Wij slaven van Suriname’ uit. Het boek is een aanklacht tegen racisme, uitbuiting en koloniale overheersing. Hoeveel weet jij van Anton de Kom? Test het in de quiz!

Quiz over de Surinaamse schrijver en verzetsheld

Wat weet jij over Anton de Kom? 

In 2025 is het 80 jaar geleden dat Nederland wordt bevrijd van de Duitse bezetter. De Tweede Wereldoorlog is voorbij en Hitler is verslagen. In heel Nederland gaan mensen de straat op om de bevrijding te vieren. Nog steeds vieren we elk jaar op 5 mei dat we in een vrij land leven. Weet jij door wie Nederland is bevrijd en hoe de bevrijding van Nederland verliep? Test je kennis in de quiz!

Quiz over de bevrijding van Nederland

Wat weet jij over de bevrijding van Nederland?

Afspeellijst voorwerpen uit de oorlog

Honderd van de meest bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland zijn samengebracht en te zien in de Kunsthal tot 5 mei 2014. Dit voorwerp is te zien in het Kazemattenmuseum Kornwerderzand. In de oorlog kwamen mensen de tijd door, door naar de radio te luisteren. Wat helpt jou door de tijd heen? Gers Pardoel vertelt er meer over!

Voorwerpen uit de Tweede Wereldoorlog

Gers Pardoel vertelt verhalen over de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van een van de honderd bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland. In de oorlog kwamen mensen de tijd door, door naar de radio te luisteren.  Radio Oranje bijvoorbeeld. Maar het hebben van een radio werd door de Duitse bezetter verboden. Daarom moest je het goed verstoppen, in een liedboek bijvoorbeeld. Dit voorwerp is te zien in het Kazemattenmuseum Kornwerderzand. ©2019, Fotografie Diederik Schiebergen

Gelovige radio

Heb je wel eens iets verschrikkelijks meegemaakt wat een grote indruk heeft achtergelaten? Dat je opa is overleden, dat je iets heftigs op televisie zag? Vaak blijft dit soort dingen je heel erg bij. In de Tweede Wereldoorlog heeft iedereen op verschillende manieren geleden. Veel mensen raakten hun hele bezit kwijt. Sommige mensen verloren een arm of been. Veel mensen moesten afscheid nemen van een geliefde, vriend of een kind. Zo'n heftig moment staat in je geheugen gegrift. Het lijkt dan of de tijd heeft stilgestaan. Dit horloge werd gedragen door meneer Koenraad. Hij werkte op het schip Johan Maurits van Nassau. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog beschermde hij en de rest van de bemanning de Nederlandse kust tegen de Duitse vloot. Op 14 mei 1940, op 4 minuten over half 7 wordt het schip gebombardeerd. Veel bemanningsleden springen brandend van het zinkende schip. 17 Mensen vinden de dood. Meneer Koenraads weet te overleven. Zijn horloge blijft stilstaan en het blijft hem voor altijd herinneren aan dat verschrikkelijke moment. Welk moment in je leven zou jij nooit vergeten?
Ik was een keertje in Egypte en daar was het heel erg eng omdat ze gingen protesteren omdat daar een president was en die vonden ze heel slecht. Toen zat ik daar in de auto met mijn moeder en vader en die taxichauffeur ging toen uit de auto omdat we er niet langs konden. Toen ging de vriend van mijn vader er ook achteraan en toen ook mijn vader. Toen zaten mijn moeder en ik alleen in de taxi en toen waren we heel erg bang en toen zat ik heel erg hard te huilen. Dat vond ik echt heel erg eng.

Gers Pardoel vertelt verhalen over de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van een van de honderd bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland. In dit verhaal vertelt hij over een horloge dat stil blijft staan als de kanonneerboot Johan Maurits van Nassau wordt gebombardeerd. Dit voorwerp is te zien in het Kazemattenmusem in Kornwerderzand. ©2019, Fotografie Diederik Schiebergen

Gebombardeerd horloge

Heb je wel eens meegemaakt dat je wordt gepest om hoe je eruit ziet? De schoenen die je draagt, je huidskleur, misschien doordat je een bril draagt. In de Tweede Wereldoorlog was het veel erger. De nazi's gaven de joden bijvoorbeeld overal de schuld van. Er werden toen uiteindelijk hele groepen vermoord door de Duitse overheerser. Om duidelijk te hebben wie er Joods was, verplichtte zij iedere jood zich te markeren met een Jodenster. Een klein geel lapje stof kreeg zo een enorme betekenis. Als je het droeg mocht je bijvoorbeeld bepaalde winkels niet meer in. Je mocht niet meer bellen, niet meer naar de bioscoop en ook niet naar het strand. En weet je? Je moest nog voor je ster betalen ook. In een textielfabriek in Enschede rolden 10.000 meter gele stof uit de persen. Goed voor een half miljoen Jodensterren. Uiteindelijk werden veel Joden naar concentratiekampen gestuurd. Meer dan 100.000 Nederlandse Joden verloren hun leven. Hoe kunnen we voorkomen dat bepaalde mensen worden buitengesloten?
Op mijn oude school werden best wel veel mensen buitengesloten. Dat vond ik niet leuk dus ik zei 'kom maar meespelen en zo'. Zij moesten zich ook op hun gemak voelen.
Ik zou strenge regels bedenken voor diegene die pest. Dat iedereen gewoon denkt dat iedereen gelijk is, iedereen is een mens en het maakt niet uit uit welk land je komt of welk geloof. Iedereen is een mens en kan met iedereen gaan voetballen en spelen wat je wilt.
Iedereen is gewoon hetzelfde ook al ben je anders, anders dan anders. Normaal is gewoon saai en iedereen is wel gek van zichzelf.

Gers Pardoel vertelt verhalen over de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van een van de honderd bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland. Vanaf 3 mei 1942 moeten alle joden van zes jaar en ouder zichtbaar op hun kleding aan de linkerzijde een zogenaamde Jodenster dragen. Gers Pardoel vertelt hier meer over. Dit voorwerp is te zien in het Joods Historisch Museum. ©2019, Fotografie Diederik Schiebergen

Jodensterren op de rol

Ben jij wel eens ergens uit ontsnapt? Een boze buurman waar je de bal in had getrapt? Of een meisje wat je plotseling wilde zoenen? Soms kan je in een situatie terecht komen waaruit je moeilijk kunt ontsnappen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Nederland bezet door de Duitse legermacht. Als je een beetje weerstand wilde bieden dan sloot je je aan bij het verzet, moest je onderduiken of ontsnappen uit Nederland naar het vrije Engeland. Maar ja, hoe kwam je Nederland ongezien uit? Een kleine groep dappere Nederlanders is het gelukt. In een kano. Ongeveer 1700 Nederlandse mannen en vrouwen probeerden naar Engeland te ontsnappen om zich daar aan te sluiten bij de legers die streden tegen de Duitse troepen. Hun naam? De Engelandvaarders. Goede naam toch? Onder hen de broers Henri en Willem Petri die met deze kano in het pikkedonker bij Katwijk de zee op vaarden. Ja, in het echt zat er natuurlijk een zeil om het frame. Ze trotseerden de golven en kou en wisten uit het oog van de Duitse kustwacht te ontsnappen. 56 Uur peddelen later kwamen ze uitgeput aan in Engeland. Ze hebben heel veel geluk gehad. Veel Engelandvaarders hebben de oversteek niet overleefd. Als er oorlog uit zou breken, waar zou jij dan naartoe vluchten?
Als er oorlog zou uitbreken in Nederland dan zou ik wel willen vluchten natuurlijk want oorlog is heel gevaarlijk.
Als het kan natuurlijk. Het is altijd heel erg moeilijk om te ontsnappen omdat er overal van die bewakers rondlopen en douane van de tegenstander.
Ik zou vluchten en daarna naar een ander land gaan om daar hulp te halen en met dat land proberen de oorlog te stoppen.

Gers Pardoel vertelt verhalen over de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van een van de honderd bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland. Tijdens de oorlog proberen heel veel mensen het vrije Engeland te bereiken. Gers Pardoel vertelt over een kano die gebruikt werd in de oorlog. Deze kano komt uit de privécollectie van de familie Peteri. ©2019, Fotografie Diederik Schiebergen

De kano van Engelandvaarders

Heb jij je weleens verstopt in een kast omdat je ruzie had met je broer of zus? Of misschien omdat je iemand wilde laten schrikken? Als je je verstopt moet je heel stil zijn. Anders hebben ze je door. In de Tweede Wereldoorlog moesten Joden zich ook heel goed verstoppen maar om een hele andere reden. Alle Joden waren opgeroepen om in andere landen zoals Duitsland en Polen te komen werken. In werkelijkheid werden ze daar vermoord door de nazi's. Niemand wilde natuurlijk weggevoerd worden. Sommige mensen vonden een plek waar ze konden onderduiken zodat de Duitsers ze niet konden vinden. Als je verstopt zit en je heel stil moest zijn, moet je vooral niet spelen met je knikkers. Die maken natuurlijk veel te veel lawaai. Dit is de knikkerdoos van Anne Frank. Toen zij met haar familie onderdook in het achterhuis moest ze veel spullen achterlaten die teveel geluid maakten. Haar knikkerdoos dus. Ook haar theeservies en haar kat. Ze vroeg haar buurmeisje Toosje deze spullen te bewaren tot ze weer terugkwam. Ruim twee jaar zat de familie Frank ondergedoken totdat ze werden verraden en gedeporteerd. Na de oorlog kwam de vader van Anne langs bij Toosje om te vertellen dat zij de knikkers mocht houden. Anne overleefde de concentratiekampen namelijk niet. Wat zijn jouw lievelingsdingen die je niet zou kunnen doen als je ondergedoken zat?
Als ik ondergedoken zou zitten dan zou ik het heel jammer vinden dat ik niet naar buiten kon om te voetballen of met mijn vrienden afspreken of naar de bioscoop of op mijn playstation Ghost spelen.
Dan zou ik ook niet meer kunnen breakdancen omdat het redelijk wat geluid maakt.
School zou ik wel missen ook al vind ik het soms niet heel erg leuk maar ik zou school wel gaan missen want daar zijn al mijn vriendinnen en zo.
Dan heb je eigenlijk niks om te doen behalve praten of hele stille dingen en ik ben niet zo heel erg stil.

Gers Pardoel vertelt verhalen over de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van een van de honderd bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland. Knikkers zijn voor kinderen een bijzondere schat tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen Anne Frank moest onderduiken in Amsterdam mocht ze haar knikkers niet meenemen naar het Achterhuis: die maakten te veel lawaai. Gelukkig zijn ze wel bewaard gebleven. De knikkers van Anne zijn te zien in het Anne Frank Huis in Amsterdam. ©2019, Fotografie Diederik Schiebergen

De knikkers van Anne Frank

Honderd van de meest bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland zijn samengebracht en te zien in de Kunsthal tot 5 mei 2014. Dit voorwerp is te zien in Museum Rotterdam en OorlogsVerzetsMuseum Rotterdam. Waar stond de witte vlag in de oorlog voor? Rapper Gers Pardoel legt het uit!

Gers Pardoel vertelt verhalen over de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van een van de honderd bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland. Waar stond de witte vlag in de oorlog voor? Dit voorwerp is te zien in Museum Rotterdam en OorlogsVerzetsMuseum Rotterdam. ©2019, Fotografie Diederik Schiebergen

Capitulatievlag

Honderd van de meest bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland zijn samengebracht en te zien in de Kunsthal tot 5 mei 2014. Dit voorwerp is te zien in het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945. Rapper Gers Pardoel legt meer uit over het truitje van hondenhaar.

Gers Pardoel vertelt verhalen over de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van een van de honderd bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland. Omdat er tijdens de Tweede Wereldoorlog een gebrek was aan wol en katoen, maakte een familie uit Eemnes een trui van de haren van hun hond. Zo kwam hun dochtertje warm de hongerwinter door. Dit voorwerp is te zien in het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945. ©2019, Fotografie Diederik Schiebergen

Een truitje van hondenhaar

Honderd van de meest bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland zijn samengebracht en te zien in de Kunsthal tot 5 mei 2014. Dit voorwerp is te zien in het Museon. Gers Pardoel vertelt over een bijzondere knuffelbeer, die als verstop plek werd gebruikt. Waar zou jij belangrijke spullen verstoppen?

Gers Pardoel vertelt verhalen over de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van een van de honderd bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland. Een familie uit Nederlands-Indië verstopte hun geld in de knuffelbeer van hun dochter.

Een beer met een verborgen schat

Honderd van de meest bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland zijn samengebracht en te zien in de Kunsthal tot 5 mei 2014. Dit voorwerp is te zien in het Verzetsmuseum Amsterdam. In de oorlog vermomden verzetsstrijders zich om het de bezetters zo moeilijk mogelijk te maken. Gers Pardoel weet het wel!


Gers Pardoel vertelt verhalen over de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van een van de honderd bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland. In de oorlog vermomden verzetsstrijders zich om het de bezetters zo moeilijk mogelijk te maken. Hannie Schaft verfde haar haar en droeg een bril om niet herkend te worden. Deze bril is te zien in het Verzetsmuseum Amsterdam.

De bril van Hannie Schaft

Je kent het wel. Dan heb je weer geen bereik op je telefoon of Whatsapp heeft weer een storing. Als je de normale communicatiemiddelen niet kunt gebruiken, wat doe je dan? Heb je wel eens gedacht aan postduiven? De Duitse bezetters waren bang dat de Nederlanders geheime boodschappen naar elkaar verstuurden met duiven. Daarom wilden ze dat alle duiven werden afgemaakt. Hoe bewijs je aan de bezetters dat je echt je duiven hebt doodgemaakt? Je brengt ze de pootjes. Draadloze telegrafie en radiocommunicatie waren allang in gebruik in de Tweede Wereldoorlog. Die kanalen konden altijd worden afgeluisterd of geblokkeerd. Daarom gebruikte men nog steeds onopvallende duiven. In eerste instantie mochten de Nederlandse duiven blijven leven. Ze moesten worden gemerkt en geregistreerd met een ringetje aan hun pootjes. Duiven die toch aan het vliegen waren mochten uit de lucht worden geschoten. Ja kom op duif! Vliegen! Weer mis. Yes. De bezetters waren daarna toch bang dat het verzet de duiven toch stiekem gebruiken voor hun berichten. Tot groot verdriet van de duizenden duivenhouders hun duiven afmaken, hun pootjes afsnijden en inleveren bij de gemeente voor bewijs. Hoe zou jij je geheime boodschappen doorgeven?
Als ik een geheime boodschap zou moeten verzenden dan misschien met tekeningen of met gekke vormpjes.
Dan zou ik een klein briefje schrijven.
Ik zou een radiozender maken die eigenlijk niemand kan horen behalve bijvoorbeeld iemand uit Amerika.
Morse code. Een code met puntjes en streepjes.

Gers Pardoel vertelt verhalen over de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van een van de honderd bijzondere voorwerpen uit 25 oorlogs- en verzetsmusea in Nederland. Tijdens de oorlog was het gevaarlijk met elkaar te communiceren via telegrafie en radiocommunicatie: je kon altijd worden afgeluisterd. Daarom gebruikte het verzet duiven om boodschappen over te brengen. Tot de Duitse bezetter wilde dat alle duiven werden afgemaakt. De pootjes moesten worden ingeleverd als bewijs. Dit voorwerp is te zien in het Museum Rotterdam/Oorlogsverzetsmuseum Rotterdam. ©2019, Fotografie Diederik Schiebergen

Afgehakte duivenpootjes

Wereldoorlogen

Spullen met een bijzonder verhaal

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Schaatsende kinderen

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.