Name: Andere Tijden in de klas
Uploaded: 2024-01-22T10:00:00+01:00
Duration: 7 min 50 s
Description: Als Nederland capituleert na de inval van de Duitsers in mei 1940, vluchten koningin Wilhelmina en onze regering naar Londen. Vanuit daar steekt verzetszender Radio Oranje de achtergebleven bevolking een hart onder de riem. Iedere dag, een kwartier lang, luistert bezet Nederland in het geheim naar de stem van strijdend Nederland. Eerst braaf, later ondeugender, met satire tegen Duitsers.

Klas 4/5/6

Hier Radio Oranje, de stem van strijdend Nederland. Goedemiddag, luisteraars in Nederland in Oost en West op zee of waar ook ter wereld. De studio van de BBC, het gastvrije bolwerk van het vrije woord, bood onderdak... aan uitgeweken verzetstrijders. Voor Nederland was het Radio Oranje dat vanuit de bomvrije kelders... onder broadcasting house dagelijks die inspirerende uitzendingen verzorgde... die in de harten der Nederlanders de vlam van hoop en verzet tegen de onderdrukking aanwakkerde. Het was een verfrissend bad vaak als je naar Radio Oranje luisterde... want dat was het enige tegenwicht dat je had tegen het geweld van de Duitse propaganda... die door Goebbels werd gestuurd tenslotte. Geachte luisteraars Hare Majesteit de koningin: het verheugt mij bijzonder dat dit Nederlandse kwartier... in de uitzendingen van de Britse radio is ingelast. Kijk, de positie van koning Wilhelmina in Londen was een soort moeder Des Vaderlands. En het feit dat ze gehoord werd dat ze gehoord kon worden, dat was voor veel Nederlanders... echt een geweldige opsteker. Want men kreeg daarmee de indruk dat er in ieder geval nog een sprankje hoop was: ergens in Engeland zat onze Koningin. En die zou ongetwijfeld werken aan voorbereidingen van de bevrijding. Zij zijn de wegbereiders voor een vrije toekomst voor een herboren Nederland... en voor een betere wereld. In de eerste zitting van de Nederlandse regering te Londen installeerde Professor Gerbrandy... de nieuwe minister van Marine. Je moet je voorstellen dat in die kringen van de Nederlandse gemeenschap in Londen... grote verwarring heerst over wat er nou eigenlijk moest gebeuren. Er was een kleine groep mensen die voornamelijk uit de politiek kwamen en uit de ambtenarij... en die wisten helemaal niet hoe je radio moest bedrijven. Dus de Radio Oranje de eerste medewerkers Dat waren Dus de eerste medewerkers waren mensen die toevallig wel eens wat met radio hadden gedaan. Dat was dan de journalistieke bagage die men meebracht. Dus de eerste jaren van Radio Oranje waren buitengewoon saai... gouvernementeel en eigenlijk niet om aan te horen. Ik herinner me nog levendig dat ik een speech heb gemaakt... waarin ik heb geschreven dat de moffen in de nacht ons Vaderland hadden overvallen En al die speeches moesten worden voorgelegd aan een commissie van drie ministers. En ik kwam bij minister de Geer en... dat ging er netjes uit hè, want ik mocht niet zeggen dat de moffen ons Vaderland... Zelfs tegenover de Duitsers moest ik objectief blijven. En dat was ook de indruk die het verzet kreeg van Radio Oranje in de eerste jaren: een zender die slecht geïnformeerd was die veel te veel luisterde naar de autoriteiten... en veel te weinig opzwepende taal gebruikte om het verzet een hart onder de riem te steken. Bijvoorbeeld als er eind februari 1941 een staking uitbreekt. Over die hele Februaristaking heeft Radio Oranje, waar ze wel degelijk van op de hoogte waren, gewoon gezwegen. Ze kregen bij de BBC een hele goede opleiding wat de uitspraak betreft. Ik heb er ook later wel eens wat over gelezen. Eerst waren er nog vrouwelijke nieuwslezers... maar dat ging niet die kwamen niet door de storingen heen, dus dat moesten mannen worden... die zo duidelijk spraken dat je zelfs door al dat lawaai in je koptelefoon nog kon horen waar ze het over hadden. Goedenavond luisteraars in Nederland, in oost en west of waar ook ter wereld! Als je kijkt naar het programma van Radio Oranje, dan zie je dat het geven van het nieuws echt de belangrijkste taak was. En daarnaast was er ook satire op Duitsers en op NSB'ers vaak in liedvorm: beroemd cabaret De Watergeus van Jetty Paërl. Lijkt het nieuws soms wat benard... nooit zien wij te zwart, denk nou maar: na regen, komt altijd zonneschijn. en na deze donkere tijd En na deze donkere tijd van willekeur, van schande en terreur, zal er een dag van vreugde en van weerzien zijn. Wij zijn trots en vol moed, want het volk van Nederland houdt zich goed... Ik werkte op een kantoor en kreeg vrij om zo'n liedje te gaan zingen. En Londen is behoorlijk groot, zoals u weet. En wij zaten in de city, echt in de city. Ik heb de City ook steeds kaler zien worden. We zagen St Paul's vanuit ons kantoor steeds beter omdat al die gebouwen gebombardeerd waren. En dan zei ik tegen de Chef van het kantoor: "Ik moet...", "Nou, moet je nou alweer!?!" Zo ging het dan. Die zaterdagavonduitzendingen met Jetty Paërl, die had een stem! Ach daar was ik meteen weg van. Die zong hele stoute liedjes tegen de tegen De moffen, dat hoorde ik uiteraard graag. En die kwamen heel goed door op de grote golf ook wel. Dus daar heb ik echt wel van genoten. Het was niet om nieuws echt te beluisteren en te vermenigvuldigen, maar meer om het moreel op te op krikken. En dat was natuurlijk in die tijd toen het zo slecht ging met de oorlog hard nodig. In het Cambridge theater in Londen waren op initiatief van Vrij Nederland enige duizenden Hollanders... bijeengekomen om van dichtbij kennis te maken met de stemmen die door de radio onze landgenoten in... het tijdelijk bezette Vaderland moed inspreken. Was u zich bewust van het effect van uw liedjes in Nederland? -Nee. Dat kon ook niet, maar dat dat kwam wel want zoals je weet: de Engelandvaarders... die mochten als ze in Engeland waren een boodschap uitzenden en die waren dus in de studio. En ik heb een keer, ik weet niet welk jaar dat was, zei één van die jongens tegen mij: "Wat doe jij hier?" Ik zeg: "Nou, ik zing liedjes". En toen zei hij: "Wat bedoel je, zingt liedjes?". Ooh ben jij dat?! En ze kenden al die teksten van die liedjes uit hun hoofd! Ik niet! Ik had ze van papier allemaal gelezen. En toen was het opeens dat ik dacht: "We doen het niet voor niks". Voor het eerst luisterde ik naar Radio Oranje in 1940. Toen was het nog echt een regeringszender... waar alles dat werd uitgezonden door een zeef ging in Londen. Dat waren nogal vlakke uitzendingen. Het werd pas veel beter toen er een fusie tot stand kwam met de Brandaris.. waar ik veel liever naar luisterde om kwart voor 12 's morgens... dat was voor de zeevarenden. Want daar waren mensen die fantasie hadden. Dus Radio Oranje is uiteindelijk geworden een fusiezender tussen de Brandaris en de oude Radio Oranje. En die zender werkte veel beter. Vooral door de teksten van A. den Doolaard die van een buitengewoon hoog gehalte waren... die echt ook heel persoonlijk tot de mensen sprak, die in het verzet werkten... en ook de Duitsers op een buitengewoon beledigende manier benaderde. Behouden Vaart en goede wacht Behouden vaart en goede wacht! Leve onze Koningin! Leve het Vaderland! Leve de victorie! De grote kracht van Radio Oranje zat hem vooral in het feit dat mensen begonnen door te geven... wat ze hadden gehoord. Er waren een beperkt aantal luisteraars... Maar diegenen die hadden geluisterd, die gaven de berichten door aan buren... familie, kennissen. Die gaven het weer door aan anderen en zo als een golf verspreidde het zich over Nederland. Luisteraars, hiermede is onze bijzondere Oranje-uitzending geëindigd.

Groep 6/7/8

Klas 1/2/3

In 1951 is de televisie toegevoegd aan het medialandschap. Tot die tijd had je alleen de krant en de radio. Behalve een nieuwsfunctie krijgt de televisie ook steeds meer een sociale functie: televisiekijken wordt een moment van gezelligheid. In de loop der jaren is de televisie veel veranderd, maar nog steeds is het een geliefd medium. 

Quiz over de kijkbuis

Wat weet jij over de televisie?

Waar komt hiphop vandaan en wie zijn de iconen van de jazz en disco? In Music on the Map maak je kennis met de achtergrond van muziekstijlen van over de hele wereld.

Music On The Map

Music on the map logo

Music on the Map

NPO 3FM

Dit is niet zomaar een platenzaak! In deze schoolplaat kun je luisteren naar allerlei muziekgenres en kijken naar video’s over legendarische artiesten en optredens. Je kan zelf rondsnuffelen of kiezen voor een van de tours, bijvoorbeeld langs overleden artiesten of muziek van Nederlandse bodem. Zet je koptelefoon op en klik op de afbeelding om rond te kijken in deze interactieve platenzaak. Deze interactieve schoolplaat is gemaakt in samenwerking met NPO 3FM.

Interactieve schoolplaat over muziek, vinyl en festivals

Groove Around

Verteller Daan Schuurmans neemt je mee langs de hoogte- en dieptepunten van de Oranje dynastie, van Willem van Oranje tot Willem-Alexander.

Het verhaal van Oranje Nassau 

Het verhaal van Oranje Nassau in de klas

Het Verhaal van Nederland

De Oranje dynastie is een vorstenhuis met prinsen, stadhouders en koningen met hoogte- en dieptepunten. Van vader des vaderlands Willem van Oranje, tot koning Willem-Alexander vandaag de dag. Op deze tijdlijn zie je de belangrijkste gebeurtenissen van de verschillende figuren die ons koningshuis gevormd hebben.

Tijdlijn over de prinsen, stadhouders en koningen van ons land

NOS op 3 legt het nieuws aan je uit, in duidelijke taal, zodat je het nieuws beter kunt volgen.

Programmaheaders

Programmalogo's

NOS op 3

Naar het YouTube-kanaal NOS op 3

Nederland heeft in meer dan 200 jaar honderdduizenden mensen verhandeld. En meer dan 200 jaar hebben tot slaaf gemaakte Afrikanen zich verzet. Wie zijn de helden van het verzet tegen slavernij? In deze special van de NOS krijgen ze een gezicht. Olivier Locadia (beter bekend als Willie Wartaal) en Anoeska Schmidt stammen af van tot slaaf gemaakten en vertellen hoe de helden van toen nog steeds inspireren.  

Scrollverhaal over verzetshelden tijdens de slavernij

Wij willen onze vrijheid

Andere Tijden in de klas

Oorlogen, bewegingen en opstanden. Belangrijke gebeurtenissen uit de hedendaagse geschiedenis bewerkt uit Andere Tijden (NTR), speciaal voor gebruik in de klas.

Andere Tijden

Als Nederland capituleert na de inval van de Duitsers in mei 1940, vluchten koningin Wilhelmina en onze regering naar Londen. Vanuit daar steekt verzetszender Radio Oranje de achtergebleven bevolking een hart onder de riem. Iedere dag, een kwartier lang, luistert bezet Nederland in het geheim naar de stem van strijdend Nederland. Eerst braaf, later ondeugender, met satire tegen Duitsers.

Wereldoorlogen

Radio Oranje

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

rode kerstballen in een boom

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.