Elke premier heeft ze: grote uitdagingen en onoplosbare problemen. Als Wim Kok (PvdA) premier is, maakt de kroonprins bekend dat hij wil gaan trouwen. Heugelijk nieuws natuurlijk, maar ook een omstreden schoonvader. Hoe lost Kok de kwestie op?
Goeiemorgen. Wat we allemaal willen weten is of het verhaal in de Volkskrant klopt, koninklijke hoogheid. Even afscheid nemen van de burgemeester. Tot ziens. Bedankt en tot ziens. Wat de toenmalige kroonprins te maken heeft met premier Kok, vertel ik je zo. Maar eerst even dit. Op 2 augustus 2022 is Mark Rutte de langstzittende minister-president van Nederland. Dan zit hij twaalf jaar in het Torentje. Langer dan wie ook bepaalt hij de koers. En je kan het je haast niet meer voorstellen. Maar er waren nog premiers voor hem. En elke minister-president heeft ze: grote uitdagingen, ingewikkelde kwesties en onoplosbare problemen. In deze video zie je het hoofdpijndossier van Wim Kok. Acht jaar lang was hij de premier van Nederland. In Museum Bredius, recht tegenover het Torentje, leggen we dit dossier voor aan Tom Scheepstra, voorzitter van de jongeren van het CDA. Wie weet wordt hij ooit de minister-president. Wat zou hij doen als hij in de schoenen van premier Kok zou staan? Ok, het hoofdpijndossier van Wim Kok dus. Hoe zat het ook alweer? Tegen het einde van periode Kok wordt kroonprins Willem-Alexander verliefd op een vrouw uit Argentinië. Haar vader was staatssecretaris van Landbouw geweest. Geen probleem, zou je zeggen. Maar hij was dat in het omstreden regime van dictator Videla. Als minister-president is Wim Kok verantwoordelijk voor het koningshuis. Hoe gaat ie dit varkentje wassen? Heel Nederland is heel blij. Dus mag ik dit u namens het Nederlandse volk aanbieden alstublieft? Ik ga niks zeggen. Er is in Nederland heel veel commotie over het feit dat uw vader in het regime van... minister is geweest van Videla. Er zijn heel veel moorden gepleegd toen. Neemt u afstand van het verleden van uw vader? Wim Kok was iemand die alles heel goed kon overwegen. Dus hij verzamelde alle geluiden vanuit de samenleving, vanuit de verschillende ministers. Dat verzamelde die, ging die lang op broeden en vervolgens kwam die tot een vlijmscherpe analyse. Hij was een goed onderhandelaar, ook bij de vakbonden. Die stijl nam die ook mee in zijn premierschap. Dus als hij om tafel zat met een minister of met andere politici en het duurde te lang, dan ging hij op de tafel kloppen en dan wisten de anderen: we moeten opschieten. Hier, als u nou dit even vasthoudt, zal ik de koffers erin doen. Nee, dank u wel. Wilt u de bloemen niet? Nou dat vinden wij heel onvriendelijk hoor. Nou ok, ik laat het hierbij. Ja, ik wens u veel geluk. En u bent wel een mooie vrouw zeg. Je hebt een jonge prins die verliefd is, die wil je dat ook niet ontnemen. Maar je wil wel iets arrangeren waar de rest van de samenleving en ook de politiek de kamer mee kan leven. Een huwelijk van de kroonprins, dat wordt het belangrijkste nieuws van t hele jaar. Die urgentie, die moet je wel hebben als premier. Nou dan kun je misschien eens gaan vragen van nou ja, in welke richting moet we denken? Uit welk land? Wat is globaal de achtergrond? Wim Kok was een man van lang overwegen. Hier was hij er al wel vrij snel uit. Het besluit was: de vader van Máxima is niet welkom op het huwelijk als dat wordt voltrokken. Ja, dat was een bittere pil natuurlijk voor Willem-Alexander en Máxima om te horen. En als je dan merkt en als de prins ook zegt: Ja, we zijn hartstikke verliefd. Dan misschien al wat eerder dat onderzoek gaan oprichten. Alleen dat heeft maanden, maanden geduurd. Het had... Ja, dat snap ik gewoon echt niet. Meteen moeten alarmbellen. Want nu ook in deze tijd... social media. Iedereen die gaat op onderzoek. Dus dit had nu gewoon niet meer kunnen gebeuren. Wim Kok dacht ik moet hier de regie over houden. Hij voerde gesprekken met Willem-Alexander en Máxima. Hij stuurde verkenners naar New York, Sao Paulo... om af te tasten hoe de vork daar in de steel zat. Maar dat kwam verder niets over naar buiten. In de kamer was daar wel gemor over. Mensen vroeger wel van neem ons mee. Maar dat kon niet. Het laatste wat ik kon gebruiken was een publiek debat hierover, want in een publiek debat raak je de regie kwijt. Ik heb de schrijvende pers net verwezen naar een ingezonden brief in een Argentijnse krant waar tegengesproken wordt waar nu commotie over is. Dat is een open bron waar iedereen naar kan de teruggrijpen. En ik wou gewoon de Nederlandse schrijvende pers er even op wijzen dat die open bron aanwezig is. Helaas voor de kroonprins blijkt deze ingezonden brief geschreven door oud-dictator Videla zelf. Ik heb er verder helemaal niks mee te maken. Ik wijs gewoon op een open bron en ik hoop dat daar gewoon ook gebruik van gemaakt wordt omdat er gewoon zoveel mogelijk bronnen geraadpleegd moeten worden om hun een zo juist mogelijk beeld te geven van iets. Hier zitten wel echt wel typische Wim Kok elementen in. Bij belangrijke zaken de regie naar je toetrekken. En als iets gebeurt wat hem niet zint kan die mensen ook enorm uit de pan vegen. Daar had ie wel gewoonte van. Hij kon echt nukkig zijn, kon enorm boos zijn. Andere ministers waren zelfs een beetje bang voor hem. En ja, als andere mensen met non-argumenten aankwamen, dan maakt ie daar gehakt van. Willem-Alexander. Het gedrag van Willem-Alexander valt een beetje in dat straatje van ja, daar kon die totaal niks mee. Wie gaat er nou een brief van Videla aanhalen om de zaak Zorreguieta te bepleiten? Direct opbellen. Ja, want dit kan niet. Ja of het nou goed bedoeld was of niet. Informeren, dat is ook zo'n karaktertrek van mij. Ik kan heel veel dingen toestaan. Ik vind dingen echt niet zo moeilijk vaak. Als je maar even op de hoogte brengt. Ik wil graag dat de heer Zorreguieta zelf tot het inzicht komt. Dat omdat hij naar ik aanneem het beste voor heeft met zijn dochter en daarmee ook met haar toekomstige rol. Dat hij van zijn aanwezigheid afziet. Uiteindelijk moest Zorreguieta zelf over de brug komen door zelf te zeggen: ik zie ervanaf. Anders geef je ook een verkeerd signaal af als als Den Haag. Dat je te veel druk hebt gezet. Tuurlijk is er druk gezet. Die druk wordt uitgeoefend door oud-minister en top diplomaat Max van der Stoel. Kok werd op een gegeven moment gebeld door Max van der Stoel en die zei hem van ja, het is gelukt. En Kok heeft daar ook wel over gezegd van nou, als Max van der Stoel zegt dat dat gelukt is, dan is het gelukt. Dus dat was een enorme opluchting voor Kok. Persoonlijk is dit natuurlijk heel moeilijk, want je gunt iedere dochter zijn vader of of haar vader op op je huwelijk. Als je als premier dat besluit neemt omdat je denkt daarmee kunnen we het huwelijk redden. En dan kan ik dat het best begrijpen. Maar dan moet je achter dat besluit staan. Dan moet je ook zeggen: wij als regering denken het huwelijk kan doorgaan. Maar we zien ook de gevoeligheden en de vader kan er niet bij zijn. En dan moet je niet via een omweg dat de vader laten zeggen. Er zijn dus meerdere gesprekken tussen hen geweest. Beatrix zat er ook een enkele keer bij. Nou, die was dus op de hand van Kok. Dat was fijn. Maar daar zijn harde woorden gevloeid. En ja, daar heeft ook Willem-Alexander wel gedreigd met het opgeven van de troon. Ja, dan is de monarchie in gevaar. Dan is er dus wel echt wat aan de hand. Hoe reageer jij als de kroonprins dreigt op te stappen? Dingen niet zijn beloop laten gaan, dus direct gewoon alle betrokkenen bij elkaar brengen. Koppen op één lijn. Iedereen moet van alles uitspreken als er emoties of of andere dingen zijn. Zodater niks achter mensen z'n rug om kan gebeuren. Je weet dit is een plan. Nou en dan moet je gezamenlijk optrekken. Hierbij stel ik u allen vol trots mijn lieve verloofde Máxima voor. Een vraag aan de kroonprins. Heeft u zelf druk op uw toekomstige schoonvader uitgeoefend om niet bij het huwelijk aanwezig te zijn? Of heeft u dat aan de politiek overgelaten? Er heeft helemaal niemand druk op mijn aanstaande schoonvader gezet om niet aanwezig te zijn. Het is zijn eigen beslissing geweest, naar aanleiding van gesprekken met Van der Stoel. In New York en Sao Paulo is hij tot die conclusie gekomen. Natuurlijk ontken ik niet dat wij het vaak met hem erover gehad hebben, maar het is zijn zelfstandige beslissing geweest. U heeft in New York een brief van Videla aangehaald in een interview. Premier Kok zei dat had u beter niet kunnen doen. Hoe kijkt u daar zelf op terug? Op dat incident? Dat had ik beter niet kunnen doen. Dat zegt u juist. Nee, dat was stom. Je was een beetje dom.Je was een beetje dom. Ja, als je t zo ziet is het een best goed duo. Het verweer van Willem-Alexander is hier best wel sterk. Hij weet de vraag goed te pareren. Ok, daar gaat veel voorbereiding aan vooraf. En vervolgens is Máxima degene die het ijs breekt. Ja, en daarna is t eind goed al goed en is het ook heel snel in Nederland vergeven, vergeten en we gaan weer door en we maken er een feestje van. En iedereen omarmde het paar en het werd een groots huwelijk. Hoe bereid jij die persconferentie voor? Nou ja, dat moet natuurlijk een mooi moment worden. Weet niet of stil zitten in een zaal, of dat over dertig jaar.. of dat nog een goeie manier is. We werden verrast van oh Maxima spreekt zo goed Nederlands. Kijk, nu zou je natuurlijk denken social media, achter de schermen. De prinses gaat naar taalles. Dat je al veel meer meeneemt in dat proces. Maar ja, Kok kon eigenlijk niks anders en ik weet zeker dat Máxima dat ergens ook wel doorhad. Rondom het huwelijk was natuurlijk voor mij vooral voldoening en dankbaarheid. En nog steeds. Zo ben ik dan ook wel weer. Toch het knagende bijgevoel op dat moment. Bijna calvinistisch schuldgevoel naar Maxima. Ja, je bent toch uiteindelijk de verantwoordelijke voor het feit dat je vader hier niet is.
