Rauter was de hoogste politiechef van de nazi's in Nederland tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog. Hij was de aanjager van de jodenvervolging. Hij is vanwege zijn oorlogsmisdaden veroordeeld tot de doodstraf.
“Ik heb mij nooit schuldig gevoeld.”
Rauter was de hoogste politiechef, Duitse politiechef in Nederland. Hij was de aanjager van de jodenvervolging. Hij zocht de meest extreme oplossing.
Verstaat u Nederlands? En u spreekt het ook niet?
We zijn hier bij Woeste Hoeve. Woeste Hoeve is berucht geworden door een aanslag die op Rauter heeft plaatsgevonden en de represailles die dat tot gevolg had. Rauter kwam hier aan en werd staande gehouden door een verzetsgroep die op zoek was naar een vrachtwagen. Dat bleek Rauter te zijn? Ja. Dat wisten ze niet. De auto werd wel staande gehouden. En dat leidde tot een schietpartij waarbij Rauter zwaar gewond raakte. Zijn twee mede-inzittenden lieten het leven. Er kwamen verschrikkelijke represailles. 263 onschuldige mensen lieten het leven. Van wie 117 hier werden gefusilleerd.
Rauter was de hoogste politiechef, de Duitse politiechef in Nederland en de tweede man in het bezettingsbestuur naast Seyss-Inquart. Hij was de aanjager van de jodenvervolging, maakte meedogenloos jacht op het verzet, was de bedenker van de sluipmoorden onder de titel van de Silbertanne-moorden. En hij was ook in al zijn andere daden altijd extreem. Hij zocht de meest extreme oplossing.
Hij was meer dan een bureaumoordenaar. Een bureaumoordenaar geeft bevelen door. En hij verzon de bevelen zelf.
Rauter werd door Loe de Jong na de oorlog omschreven als de gier uit de Alpen. Wat bedoelde hij daarmee? Hij zag er ook uit, hij had een soort vogelkop gekregen, mede door de aanslag die hier gepleegd is. Met zijn geprononceerde neus en zijn magere hoofd hij iets had van een gier.
Er is ook altijd een beeld geweest van dat Rauter alleen maar een bloeddorstige bruut was. En door deze biografie weten wij eigenlijk veel meer wat Rauter voor iemand geweest is. Een man met een heel erg verheven zelfbeeld, wat op allerlei manieren niet spoorde met de werkelijkheid maar wat hem wel motiveerde.
POLYGOON: In het scholingskamp van de SS werd door SS-Gruppenführer Rauter een nieuwe turn- en exercitiehal geopend.
We staan hier voor de sporthal van de SS op landgoed Avegoor. Rauter is hier een aantal keren geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog. Onder meer om deze sporthal te openen. Landgoed Avegoor past eigenlijk heel goed in het beladen WO II-erfgoed in Gelderland. Recente voorbeelden daarvan zijn De Muur van Mussert en de bunker van Seyss-Inquart in Apeldoorn.
POLYGOON: Na de opening werden 62 mannen der Germaanse SS in Nederland door Gruppenführer Rauter het Reichssport Abzeichen uitgereikt.
Imposant, groot, indrukwekkend. Huiveringwekkend misschien? Dat misschien ook wel, zeker als je de beelden kent. Het brengt de oorlog ineens heel dichtbij. Je hebt natuurlijk ooggetuigen die de oorlog kunnen navertellen. Maar die vallen allemaal weg. En zeker als je hier loopt en je kent de geschiedenis, dan komt de oorlog opeens heel dichtbij.
We zijn hier in de balzaal van het paleis Kneuterdijk. Tegenwoordig de Raad van State. Hier heeft het proces Rauter plaatsgevonden en hier is hij tot de doodstraf veroordeeld.
POLYGOON: Indien latere historici zich enigszins mochten willen verdiepen in de bijzonderheden van het werk dat wij hier verrichten, dan verwacht ik dat zij twee processen als hoofdmoment zullen zien. Dat tegen Mussert en dat tegen Rauter. In de ogen van ons volk, thans, zijn dat stellig de hoofdmomenten. Omdat Mussert personifiseerde het landverraad en Rauter, meer dan Seyss-Inquart, den vijand.
Hij heeft het zelf altijd als een idealist, als een plichtsgetrouwe uitvoerder neergezet, maar tegelijkertijd heeft hij geprobeerd om de echte verantwoordelijkheid voor allerlei zaken die hij vreselijk heeft aangericht, om die te ontduiken. Hij heeft zichzelf altijd voorgesteld als alleen maar een uitvoerder. Er is hem natuurlijk ook gevraagd of hij van het lot van de joden wist. Hij heeft dat ontkend. Hij heeft zelfs geroepen: Als ik dat zou hebben geweten, dan zou ik moeten worden verbrand op de brandstapel van de geschiedenis. Maar er zijn allerlei aanwijzingen dat hij het wel heeft geweten.
“Nachtenlang, in de drie jaar waarin ik gevangen zat, heb ik me afgevraagd of ik echt een oorlogsmisdadiger ben. Ik ben altijd tot de conclusie gekomen dat ik m’n best heb gedaan om al het niet-noodzakelijke te vermijden. Ik heb mij nooit schuldig gevoeld.”
Het was een gelopen race voordat het proces begon. Doodstraf? Doodstraf. Heeft hij daarmee wel een eerlijk proces gekregen? Naar omstandigheden wel. Zeker in de tijd waarin het heeft plaatsgevonden. En zoals de procureur-fiscaal zei: Rauter mag zijn handen dichtknijpen dat hij een proces heeft gekregen. Want zijn slachtoffers kregen helemaal niets.
POLYGOON: Voor hem past slechts de doodstraf. Aldus rechtdoende staat het u als Nederlanders tevens vrij voldoening te voelen dat gij recht kunnen doen aan hen die in de strijd van bezet Nederland streden, leden en vielen.
Hij wilde begraven worden op een Duits soldatenkerkhof. Dat is niet gehonoreerd. Hij wilde ongeboeid en ongeblinddoekt voor het vuurpeloton gaan staan. Dat is hem wel toegestaan. En hij verraste eigenlijk iedereen door staande voor het vuurpeloton zelf zijn laatste bevel 'vuur' in het Nederlands te geven. Waarom deed hij dat? Ehm, om te laten zien, volgens mij, dat hij geen lafaard was. En het initiatief behield? Ja. Wat zegt dat over hem? Dat hij onverbeterlijk was.
