Wat is Werelderfgoed?

De wereld kent veel bijzondere plekken, zoals de Chinese Muur, de Taj Mahal in India en de molens van Kinderdijk en de Waddenzee in Nederland. UNESCO, onderdeel van de Verenigde Naties, is opgericht om ervoor te zorgen dat al deze bijzondere plekken blijven bestaan.

Nou, hoe Hollands wil je het hebben? De molens van Kinderdijk. Supermooi, heel bijzonder en heel oud, namelijk al 700 jaar. Maar wat hebben deze molens te maken met de piramides in Egypte? Venetië in Italië. De Taj Mahal in India of de Chinese Muur? Ja, het is allemaal Werelderfgoed van UNESCO. Dat zijn plekken in de wereld die zo uniek zijn voor de mensheid dat ze voor altijd moeten blijven bestaan.
Hee, Koosje! We kunnen. Koosje, jij bent van UNESCO. Wat is precies de gedachte achter Werelderfgoed? Zo'n tachtig jaar geleden, na de Tweede Wereldoorlog, lagen grote delen van de wereld grotendeels in puin. En toen zeiden we: nooit meer oorlog. Toen is UNESCO opgericht en UNESCO richt zich op vrede en cultuur. En de gedachte daarachter is, is dat je als je elkaars cultuur leert kennen, de mooie gebouwen en de landschappen en begrijpt waarom ze belangrijk zijn, je ze ook meer gaat waarderen, maar je maakt het ook minder snel kapot en op die manier dragen we bij aan wereldvrede.
Op dit moment staan er meer dan 1100 plaatsen op de werelderfgoedlijst en ook echt op alle continenten. Denk bijvoorbeeld aan het tempelcomplex Angkor in Cambodja. Of de enorme standbeelden op Paaseiland. Maar ook Auschwitz, het voormalig concentratiekamp in Polen, waar in de Tweede Wereldoorlog heel veel Joden zijn vermoord. Dat is een verschrikkelijke plek. Maar ja, je wil wel zoiets bewaren, want je wil ervan leren en dat het nooit meer gebeurt. Maar hoe is de werelderfgoedlijst ontstaan? In de jaren zestig in Egypte zou de bekende tempel Abu Simbel, nog uit de tijd van de farao's, onder water komen te staan door de bouw van een dam. En dat vonden landen zo erg dat ze besloten samen te werken. En die gezamenlijke reddingsactie waar Nederland ook bij betrokken was, die heeft ervoor gezorgd dat het niet verloren ging. Wow! En dat was het begin van de Werelderfgoedlijst. Dus door samen te werken kun je de wereld mooier maken.
Werelderfgoed hebben we over de hele wereld en ook in Nederland hebben we meer dan tien Werelderfgoederen. Wat dacht je bijvoorbeeld van de grachtengordel van Amsterdam, het Rietveld-Schröderhuis in Utrecht of het voormalige eiland Schokland in de Noordoostpolder. En dus ook Kinderdijk. Nergens ter wereld staan er zoveel molens zo dicht op elkaar als hier in de polder in Kinderdijk, maar liefst 19 stuks. Als je goed kijkt dan zie je dat de polder hier een stuk lager ligt dan de rivier en het gebied er omheen. Dus vroeger overstroomde de polder heel vaak, maar 700 jaar geleden bedachten een paar knappe koppen daar iets heel slims op. Dit is één van de oudste, molen Blokweer, al 400 jaar oud en dit is Aart, de molenaar van deze prachtige molen. Jij komt ook echt uit een hele familie molenaars, dus jij kunt mij vast vertellen wat nou deze molens en dit hele gebied zo uniek maken dat ze op de werelderfgoedlijst staan. Het is een heel systeem en de molens doen iets heel bijzonders. Ze brengen het water vanuit het lager gelegen polderdeel omhoog naar het kanaal aan de andere kant. En dat gebeurde dus eeuwenlang, allemaal op windkracht.
Wauw. We zijn nu helemaal boven in de molen. En die tandwielen, die worden dus aangedreven door de wind hè? Ja, het grote tandwiel zit vast op de wiekenas. Die brengt de kracht van de wind dus over naar het kleinere wiel en die zit vast op die hele dikke balk die dus vanaf dit punt helemaal naar beneden loopt. Wow. Dit is beneden in de molen, de molenaarswoning. Tegenwoordig is het een museum, hè? Inderdaad, we kunnen hier nu goed zien hoe de aandrijving dus vanaf boven hier eindigt. De dikke balk zien we draaien. Dit wiel drijft het hele grote wiel aan hier en dat zorgt ervoor dat buiten de molen het waterrad gaat draaien. Ja, en dit is waar het om draait: het waterrad. Inderdaad, het waterrad brengt het water dus omhoog vanuit de lager gelegen sloten, een meter hoger naar die kant. Vet hoor.
De molens zijn onderdeel van een superslim systeem van sloten, sluizen en dijken die het water wegvoeren uit de polder. Dus zonder de molens zou het hier gewoon onderlopen met water. Dus wat je hier ziet is een knap staaltje watermanagement van wel meer dan 700 jaar oud. En omdat de molens Werelderfgoed zijn, worden ze beschermd, maar wordt ook de kennis erover bewaard.
Wanneer wordt iets Werelderfgoed? Nou, dat is een heel proces en duurt wel 10 tot 15 jaar. Zo. Alleen een land zelf kan een erfgoed voordragen. En dan vervolgens zijn er deskundigen uit heel de wereld die gaan beoordelen of het erfgoed belangrijk genoeg is voor de wereld, of het onvervangbaar is en of een land er wel goed genoeg voor zorgt. Vervolgens brengen zij een advies uit en dat gaat naar het UNESCO-comité en die beslist uiteindelijk of het op de Werelderfgoedlijst komt. Ja, en zo komen er dus steeds meer Werelderfgoederen bij.
Zo ook onze Waddenzee. Die staat sinds 2009 op de Werelderfgoedlijst. Want naast cultureel Werelderfgoed heb je ook Natuurwerelderfgoed. En dan moet je denken aan het Great Barrier Reef in Australië, de Serengeti in Tanzania en het Yellowstone Park in Amerika. Onze Waddenzee is een binnenzee die loopt via onze Waddeneilanden in Nederland via Duitsland naar Denemarken. Er wonen hier heel veel bijzondere plant- en diersoorten zoals heel veel schelpdieren, krabben, heel veel vissen en zelfs haaien. Maar ook heel veel vogelsoorten en zelfs zoogdieren zoals de bruinvis en de zeehond. Op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staan meer dan 200 bijzondere natuurgebieden op de wereld, waaronder onze Waddenzee. Okee, boswachter Jerome van Natuurmonumenten. Ik ben er klaar voor. Mooi. En het is nu eb, dus we gaan gelijk het wad op. Hoppa, hou ik van. Wat maakt de Waddenzee nou zo bijzonder? Nou, het is het allergrootste getijdengebied van de wereld en omdat het zo'n ondiepe zee is, valt 'ie twee keer per dag helemaal droog. Wat zo bijzonder is aan de wadbodem is dat het hier helemaal vol zit met kleine diertjes. Ik denk dat dit wel een mooie plek is om even de vork in de grond te steken. Even kijken wat erin zit, even kijken of we wat kunnen vinden. Wow, je ziet echt meteen die gangetjes, zo mooi! Hier heb je dus echt een gekke wadpier, zie je dat? Aparte dingen. Echt van die dikke. Ja. Een soort kreeftje? Hee, en dit is zo'n duizendpootachtige, lijkt het. Een zager. Oh, ik heb een garnaal. Ik heb ook een garnaaltje. Zo, moet je kijken, wat een goeie catch. Ja, heel goed. Hier, een visje. Ja. Een platvisje. Ja, heel goed. Een krabbetje. Ja, en ik zie hier een garnaaltje. Oh, een heel kleintje. En daar nog een... Heel klein slakje. Oh kijk, daar gaat 'ie. Da's echt een dikke. Ja. Oh, ja, hij gaat er echt vandoor. Dit visje ook. Nou, ik ga ze weer vrijlaten. Zo. Maar wat maakt het nou zo uniek, al die beestjes? Door al die kleine beestjes komen hier wel 12 miljoen vogels per jaar. Ze trekken hier door op weg naar hun zomer- of wintergebied. Op deze plek kunnen ze ontzettend veel eten om aan te sterken.
We lopen hier nu op de kwelders, die liggen aan het wad en hier gaan alle vogels rusten als ze uitgegeten zijn. Maar er broeden hier ook heel veel vogels. Er zit bijvoorbeeld een hele grote kolonie lepelaars. Wow, daar zijn ze, man! Vet veel. Ja. Allemaal lepelaars. En hier kunnen ze rustig broeden met z'n allen bij elkaar. Supermooi man. En wat doen jullie eraan om dit werelderfgoed te beschermen? Nou ja, eigenlijk zo veel mogelijk de natuur zijn gang laten gaan en zorgen dat de beesten hier rustig kunnen broeden. En we proberen zoveel mogelijk van alle soorten te leren die hier leven, zodat we ze zo goed mogelijk kunnen beschermen.
Ja jongens, daar zijn ze, de zeehonden. Dit is toch wel echt supergaaf uniek Werelderfgoed hè, die Waddenzee van ons. Daar moeten we met z'n allen voor zorgen dat we dat goed beschermen, net als alle andere mooie Werelderfgoedplekken op de wereld. Want ja, die zijn van ons allemaal en dus moeten we er ook samen voor zorgen dat ze voor altijd blijven bestaan. Doei! Oeh, golfje.