Niet alles wat je op tv of online ziet, is echt. Soms worden video’s gemanipuleerd. Beelden worden dan zo bewerkt, dat het lijkt alsof iets is gebeurd, terwijl dit niet zo is. Of de minister-president lijkt bijvoorbeeld iets te zeggen dat hij nooit gezegd heeft. Dit soort beeldmanipulatie wordt ook wel deepfake genoemd.
Welkom bij Het Klokhuis. Ja, dat is best verwarrend he? Want wie hoor je nu en naar wie zit je nu te kijken? Ben ik Janouk, in het lichaam van Pascal? Ben ik Pascal met de stem van Janouk of een gekke combinatie daarvan? Het kan allemaal.
Je weet vast allang dat niet alles wat je ziet op tv, op internet of in films, echt is. Meestal is dat ook wel duidelijk. Maar soms kan het knap verwarrend zijn. Dan kan het zijn dat de beelden gemanipuleerd, oftewel bewerkt zijn. Zoals nu. Zal ik deze aflevering dan maar presenteren? Ja, da's goed. Wie bedoel je nou eigenlijk? Mezelf natuurlijk. Dan is het goed. Welkom bij Het Klokhuis.
Waar je nu naar zit te kijken, deze aflevering van Het Klokhuis, is ook gemanipa... eh... Sorry, nog een keer. Waar je nu naar zit te kijken, deze aflevering van Het Klokhuis, is ook gemanipuleerd. Eh... ik weet het niet meer! Waar je nu naar zit te kijken, deze aflevering van Het Klokhuis, is ook gemanipuleerd. Want als mijn tekst een keer fout gaat, zoals net, doe ik 'm opnieuw, net zolang tot-ie goed is. En dan wordt die versie gebruikt, de rest niet. En dan lijkt het uiteindelijk alsof ik alles in een keer vloeiend vertelde. Was deze goed? Top!
Hoe weet je nou of dat wat je ziet op internet, op tv of in films echt is of nep? Op de Universiteit van Amsterdam werken mensen aan computer- programma's die heel goed zijn in het herkennen van beelden, van plaatjes.
Hee, Sabina. Wat ben jij hier aan het doen? Ik stop miljoenen plaatjes van gezichten in een computer. Oude gezichten, jonge gezichten, meisjes, jongens. Allemaal verschillende gezichten. Zo leert de computer hoe een neus eruitziet, hoe ogen eruitzien, hoe oren eruitzien en waar die zitten op je gezicht. En met die informatie kan de computer dan nieuwe gezichten maken. Dus deze foto is van iemand die niet echt bestaat? Dat klopt. Maar hoe kunnen wij dan nog zien wanneer iets wel of niet echt is? De computer kan ook leren om te herkennen wanneer een gezicht nep is. Door heel veel voorbeelden te krijgen van echte en neppe gezichten, weet de computer waar de verschillen zitten en waar-ie op moet letten om een nep-gezicht te herkennen.
Hoe kunnen wij als mens dan weten wanneer iets gemanipuleerd is of niet? Dat is best wel ingewikkeld. Soms kun je het zien aan de plaatjes. Dan is er iets geks bij de tanden, of het ene oor is groter dan het andere oor. Maar ja, dat wordt ook steeds beter. Dus veel belangrijker nog is dat je de bron goed checkt. Vertrouw je de persoon of de club van wie het filmpje komt? Daar moet je maar eens op letten als je weer eens een filmpje ziet.
‘We zijn een jaartje weggeweest. En het afgelopen jaar hebben velen dit ervaren als een groot gemis. En daarom zijn we terug met verhalen waarvan je zegt: Wat goeoeoeoeoed! Oh, wat goeoeoed!’
Kijk: Dit heb je zelf ook wel 's gedaan. Dit is een app waarmee je je gezicht kunt veranderen in een konijn, of in een jongen of meisje. Maar de computers op de universiteit gaan nog veel verder. Die kunnen gewoon een mens veranderen in een totaal ander mens.
Janouk is de beste presentatrice van Het Klokhuis.
Dit is gewoon heel grappig. Dat hebben jullie supergrappig gedaan. Maar hoe werkt het? Om zoiets te maken heb je twee video's nodig. Een video van Pascal en een video van jou. En we hebben jouw gezichtsuitdrukkingen en mondbewegingen overgezet op die van Pascal. Zodat hij nu dingen lijkt te zeggen die hij niet heeft gezegd. Dus hier kunnen we gewoon mee aantonen dat Pascal mij dingen kan laten zeggen. En nog veel leuker, ik kan hem ook dingen laten zeggen. Bijvoorbeeld: Oke, wacht, dit wordt leuk. Janouk, wil jij met mij op date?
Dat is gewoon grappig, maar het kan ook op een verkeerde manier gebruikt worden. Dan laat je bijvoorbeeld de president van Amerika zeggen dat hij oorlog wil met andere landen. Of je laat onze eigen minister-president zeggen dat alle mensen met blond haar en blauwe ogen opgepakt moeten worden. En dat gebeurt dus tegenwoordig al. Dan verschijnt er iets in het nieuws wat helemaal niet waar blijkt te zijn. Dat noem je deep fake. Fake betekent nep. En deep fake gaat zo ver, zo diep, dat je bijna niet meer kunt zien dat het gewoon hartstikke nep is.
En dan nu het weer. Het wordt een mooie avond, maar pas op: Er is een grote kans op nepnieuws. Dus blijf goed opletten bij wat je ziet. Fijne avond!
