Name: Wat doet een lockdown met ons slaapritme?
Uploaded: 2021-06-21T00:00:00+02:00
Duration: 6 min 13 s
Description: Een winterslaap is een strategie van sommige dieren om de winter te overleven wanneer er weinig voedsel is. Wat kunnen we leren van de eikelmuis over ons eigen slaapritme?

Klas 4/5/6

Ik ben zelf een uitgesproken avondmens. En dan is zo'n lockdown wel handig. Want ik kan meer mijn eigen bioritme volgen en ik kan wat langer slapen. Dat is heel aangenaam, maar is dat eigenlijk wel gezond? Dat ga ik vragen aan chronobioloog Roelof Hut hier in Groningen. Roelof Hut doet onderzoek naar de biologische klok. Bij mensen maar ook bij dieren. Hij neemt ons mee naar een heel bijzondere langslaper. Hee hallo Lauren. Hee. Lauren die kan laten zien hoe zo'n winterslaper dat eigenlijk doet. Ze zitten in die kisten, dat zijn geïsoleerde kisten. Zodat het een beetje lijkt op een situatie als een hol in de grond. Het is een beetje een kindersurprise uitpakken dit. De buitenkant en dan: wauw! Hou hem maar vast. Jongens. Dit is de Europese eikelmuis. En dit zijn hele goeie winterslapers. Dus dit is een strategie om de winter te overleven als er weinig voedsel is. Ze gaan hun lichaamstemperatuur helemaal naar beneden brengen tot de omgevingstemperatuur. Dus het vriest nu ongeveer; nul graden, -1 denk ik ongeveer. En de lichaamstemperatuur van het beest zal ook dicht bij de nul graden zijn. Bloeddruk is laag, misschien een keer permanent een korte hartslag. Bloeddruk is laag, misschien een keer permanent een korte hartslag. Het immuunsysteem is helemaal veranderd. Hersenactiviteit is nihil. Het lijkt meer op dood dan op levend. Helaas denken veel mensen die een hamstertje thuis hebben dat soms ook. O ja. Dat is dus heel vaak winterslaap. Ze blijven niet altijd koud maar ze hebben een keer in de week een 'arousal' noemen we dat. En dat is eigenlijk een periode waar ze gedurende een dag ongeveer 37 graden worden en alles weer opwarmt. Het is ook heel raar om een diertje vast te hebben dat koud is. Er komt niets van lichaamswarmte vanaf. Is dat wel gezond? Nou, het zorgt natuur voor een hele goede overleving voor deze dieren...
Nou, het zorgt natuurlijk voor een hele goede overleving voor deze dieren tijdens de winter. Daarom doen ze het. Maar we denken toch dat er schade plaatsvindt. Lauren kijkt bijvoorbeeld naar de DNA-schade die in de cellen optreedt tijdens deze koude toestand. Maar het gekke is, ze kunnen die schade heel goed handelen. Als ze warm worden, als ze zo'n arousal hebben, en ze worden weer 37 graden gedurende een korte tijd, dan worden heel veel van die schadelijke effecten gewoon weer weggepoetst, die worden hersteld. Zijn ze zeer efficiënt in. Dus netto aan het eind van de winter zijn ze toch beter af. De eikelmuis slaapt lekker door tijdens onze lockdown. Maar wij zijn benieuwd wat uitslapen met onze biologische klok doet. Wij hebben een biologische klok in ons brein, in de hypothalamus van ons brein. En die regelt eigenlijk wanneer we gaan slapen. En die wekker die we 's ochtends zetten als we naar school of werk moeten gaan, die verkort die slaap. En dat is eigenlijk wel een probleem. Op de lange termijn zorgt dat voor gezondheidsproblemen. Het is effectief gezonder om gewoon je eigen ritme te kunnen volgen dan? Ja, dat is zeker gezonder. Er zijn allerlei studies die dat aantonen. Een van de dingen die op dit moment natuurlijk van belang is he, slaap heeft een goed effect op het functioneren van het brein maar ook het immuunsysteem profiteert van slaap. Het immuunsysteem doet eigenlijk ook zijn werk vooral tijdens die slaapfase. Verkort je die slaapfase, dan zul je minder snel herstellen. Kijken of we met de warmtecamera wat beelden kunnen krijgen. Ja. En dan zien we dat Lieven z'n handen lekker warm zijn. Nou, dat valt tegen. De vingers wat kouder en de palmen van je hand zijn mooi geel dus die zijn warm. Maar we zien ook dat dat dier zelf erg koud is. Ik denk inderdaad zo rond de nul graden. Wauw. En als het goed is begint hij op te warmen. En als we een tijdje wachten dan zullen we zien dat vooral de borststreek dus de warmte wordt gegenereerd zo rond de borststreek en tussen de schouderbladen en dat het dier vooral eerst zijn brein gaat opwarmen. Ik zie dat zijn ademhaling begint wat toe te nemen. Je ziet z'n pootjes wat bewegen. Ja, hij ademt nu echt wat sneller. Dus hij begint op te warmen. Je zegt het op tijd als hij begint te bijten ook, he. Nou, ik neem aan dat jij dat zegt. Iets anders, dat is eigenlijk een negatieve kant aan de zaak, dat we zien dat het ochtendlicht, doordat we niet meer naar ons werk of naar school hoeven dus het ochtendlicht zien we niet zo veel meer. En dat zorgt voor een versnelling van onze klok. Dus ik zou ervoor willen pleiten: zet die wekker niet maar ga wel 's ochtends misschien een wandeling maken ook al hoef je niet naar je werk of niet naar school. We zien dat hij wat meer gaan bewegen. Ja. We zien dat de spieren een beetje beginnen te trillen. Dat zorgt ook voor genereren van warmte. Een oogje open. Een oogje open. Ademhaling is veel sneller. Hij is druk bezig omdat arousal te krijgen. En als we naar de lichaamstemperatuur kijken dan zien we ook inderdaad dat hij een stuk warmer is. Dus we hebben gebieden, die zijn nu al bijna 20 graden. Met name hier rond de kop. Ik heb geen koorts, toch? Jij hebt geen koorts. Dat is allemaal niet nodig. Hij is er nog lang niet. Het lichaam is nu pas 20-25 graden. Dus hij moet nog 10 graden. Hij is pas halverwege. Leren we er iets uit over onze eigen slaap bij de mens? Ja, ik denk dat we hier als een soort vergrootglas op die schadeprocessen kunnen kijken. En we kunnen zeker die slaap, de positieve kant van slaap op een hele andere manier gaan benaderen bij deze dieren. Het zijn fascinerende vragen. We kunnen er heel veel van leren nog. Maak mij wakker om kwart na corona. Ja, precies.

Klas 1/2/3

Je biologische klok zorgt ervoor dat allerlei processen in je lichaam op een bepaalde tijd gebeuren, zoals wakker worden en honger krijgen. Superslim! Maar hoe werkt dat precies? Klik op de afbeelding om de story te lezen.

Story over je bioritme

Hoe werkt je biologische klok?

Slaap is een basisbehoefte, net als eten en drinken. Wat gebeurt er in je lichaam en hersenen als je te weinig slaapt? Klik op de afbeelding om de story te lezen.

Story over het nut van slaap

Wat zijn de gevolgen van slaaptekort?

Als je bij iemand op de kamer ligt die snurkt, kan dat behoorlijk vervelend zijn. Maar wist je dat snurkers er vaak helemaal niets aan kunnen doen dat ze snurken? Meer over dit wonderlijke fenomeen lees je in de story van NPO Kennis.

Scrollverhaal over hinderlijke slaapgeluiden

Waarom snurken mensen?

Wat doet een lockdown met ons slaapritme?

De meest interessante reportages, gesprekken en fragmenten uit het wetenschapsprogramma Atlas (NTR).

Programmaheaders

Logo Wetenschap

Atlas in de klas

Naar het Youtubekanaal van NTR Wetenschap

Een winterslaap is een strategie van sommige dieren om de winter te overleven wanneer er weinig voedsel is. Wat kunnen we leren van de eikelmuis over ons eigen slaapritme?

Mens en lichaam

Dieren en planten

Slaap en ons immuunsysteem

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.