Name: Polio in Staphorst
Uploaded: 2021-11-10T00:00:00+01:00
Duration: 8 min 9 s
Description: In 1971 breekt de besmettelijke ziekte polio uit in het christelijke dorp Staphorst. Er is een vaccin, maar veel inwoners weigeren: ze geloven dat ziekte de wil is van God.

Klas 1/2/3

Klas 4/5/6

De wereldpers is in shock: hoe kan het in Nederland zo misgaan? Het is 1971 wanneer in Staphorst het levensgevaarlijke polio uitbreekt. Het vaccin tegen de ziekte bestaat al veertien jaar, maar de gereformeerde inwoners zijn nauwelijks ingeënt. In deze video zie je waarom sommige inwoners van Staphorst zich niet lieten vaccineren. U heeft ongelooflijk veel publiciteit gehad in de afgelopen dagen, heeft dat positief of negatief gewerkt? Dat heeft soms positief gewerkt, ook soms negatief. De hele buitenlandse media is aanwezig geweest. Ik heb zelf, kan ik me nog heel goed herinneren, dat ik de televisiestations uit Amerika ABC en NBC aan de telefoon heb gehad 's avonds want mijn vader was ook niet altijd thuis, dus pakte je de telefoon maar op. En die wouden dan ook gaan filmen. Ik weet nog dat Bild am Sonntag kwam. Ik weet ook nog dat de zweite Deutsche Fernsehn is geweest om op zondag juist ook die kerkgang te filmen. Want ja, het was een soort sensatie dat natuurlijk die polio zich voordeed in een conservatieve gemeenschap waarvan men dacht dat men niet ingeënt wilde worden op open religieuze gronden. Er is een kleine groep in de Gereformeerde Bond-achtig kun je dat wel noemen, het is een kleine kerkelijke groep die het idee hebben dat je dat niet mag, dat je niet vooruit mag lopen op Gods besluiten en daar valt aan inenten onder. Niet laten inenten op religieuze gronden, dat halen gelovigen uit de Heidelbergse Catechismus. Het is een handboek met 129 vragen en antwoorden over het geloof dat elke zondag in de kerk wordt gepredikt. De burgemeester predikt iets anders. Hij roept op tot inenting. Burgemeester, u heeft vandaag een moeilijke dag. U gaat mee met de begrafenis van twee van uw jonge inwonertjes uit Staphorst. Hoe leidt u uw gemeente in deze moeilijke dagen? In zoverre dat wij dus het medeleven betonen met speciaal dus deze slachtoffertjes die er zijn, en dat wij hopen dat ook dit weer een aansporing zal zijn. En daar hopen wij dus naartoe te leiden tot een grotere inenting. Mijn vader was burgemeester. Ja, Staphorst was een vrij rustig stadje. Maar opeens kwam dus die polio daar. En dat bracht gigantische spanningen mee. Zowel in de gemeenschap zelf als naar buiten toe, naar de media. En mijn vader probeerde dat allemaal een beetje te besturen. Maar dat was nogal wat. Polio is een besmettelijke ziekte. Levensgevaarlijk voor sommige kinderen. Het lijkt op een onschuldig griepje, maar kan leiden tot verlamming en zelfs tot de dood. Je hebt dus een aantal symptomen. Je wordt grieperig dus en dan begint het eigenlijk, maar er wordt pas aan de bel getrokken zodra je hersenvliesontstekingachtige verschijnselen krijgt. Daar kan een paar dagen tussen zitten. En dan hebben we meegemaakt vanaf die verschijnselen tot het overlijden dat het een aantal uren tot een dag duurde. Dus dat is heel overrompelend. Er was iemand die in de ambulance overleden voor hij in het ziekenhuis was. Die was iets ouder, een meiske. En ja, kleine kinderen. Ja, het is gewoon dramatisch eigenlijk. Op zaterdag werd ik verkouden. En op dinsdagochtend is de huisarts gekomen. En toen moest ik met hem een potje vechten, dat weet ik nog heel goed, om te laten zien dat ik nog alles kon bewegen. En toen zei die, ga voor de zekerheid maar na het ziekenhuis. Maar je hebt geen polio. Ik kon alles gewoon bewegen. Zes uur later lag ik in coma. De angst voor polio is groot. Het vaccin is de oplossing, dus start de overheid met een campagne. Nogmaals wordt uw aandacht gevestigd op de mogelijkheid van inenting tegen polio, van een ieder van 0 tot en met 20 jaar. Ik heb wel wat papieren liggen van de hele organisatie, van dezelfde mensen met suikerklontjes en druppelaars, was een hele administratie, een gigantische administratie van al die mensen met en de administratieve organisatie die dat regelde. Een aantal dagen hebben ze van 's morgens tot 's avonds doorgewerkt. De zusters en vrijwilligers en Rode Kruis-mensen en ambtenaren voor de administratie. En dat was toen in een paar dagen gepiept. Het vaccin op een suikerklontje: een goedkope en eenvoudige manier van vaccineren. Veel inwoners namen zo'n klontje. Behalve degene die niet wou, om principiële redenen. U blijft vasthouden aan de Heidelberger Cathechismus. Ja. En aan de Cathechismus. De ouderling hoort deze boodschap elke zondag in de kerk. Dominee Dorsman breekt de Heidelberger Catechismus: ziekte is geen toeval, maar wordt toebedeeld door Gods vaderlijke hand. De artsen beschouwen dominee Dorsman, die hier tijdens een van zijn spaarzame bezoeken aan de slachtoffertjes werd gefotografeerd, als een bittere vijand. Ja, dat was een man van de ja, van de oude stempel. En dat was w el iemand die je die die zei van ja, alles wat er gebeurt dat is Gods wil. En als God dat wil dan gebeurt het. En als God wil dat je ziek wordt, dan gebeurt het. Als God wil dat je beter wordt, dan gebeurt het ook. En mijn vader weet ik wel, die is wel minstens vier of vijf keer bij hem op bezoek geweest om hem in ieder geval niet te laten zeggen dat ze zich niet moesten inenten, de mensen. Als je dan in het ziekenhuis ligt en je voelt je al heel erg ziek. En dan komt zo'n man bij je bed, en wat hij toen zei, hij zei tegen: ja, er moet toch een iemand boeten voor de zonden van de mensheid. Nou. Ik snapte er helemaal niks. Ik dacht oh, ik dacht waarom ik? Wat heb ik dan fout gedaan? Ja, ik heb allemaal chocolaatjes en koekjes gepikt uit de kast bij m'n moeder. Nou, dat had ik niet moeten doen. Stel dat dominee Dorsman van de kansel zou preken dat het toch beter zou zijn om iedereen, elk kind zo'n klontje te geven. Zou u dan deze kerk verlaten? Nee meneer van de Linden. Nee. Maar dat doet de dominee niet. Daar ben ik van overtuigd dat de dominee in principe daartegen is. Ja ja. Volgens de catechismus die de dominee preekt is het God die bepaalt wie er ziek wordt. Maar in sommige gezinnen is de moeder de baas. Dat weet ook Hans Cohen, oud-directeur van het RIVM. Er zijn natuurlijk altijd moeders die de zaak ontduiken. Als de mannen naar de kerkeraadsvergaderingen gingen en dan kwamen die moeders thuis 's avonds met de kinderen. Dat heeft die arts mij ook wel verteld. Hij had toch een aantal patiënten waarvan de moeders kwamen die zeiden ze kunnen doodvallen. Ik wil m'n kind gevaccineerd hebben. Zojuist was uw kleindochter even binnen, is die nou ingeënt of niet? Nee. Ook geen klontje? Nee, nee, echt niet doen meneer van der Linde hè? Nee. Dan is het dus uw vrees in de positieve zin van het Woord voor God...Ja. Tuurlijk ook daarna nog een aantal epidemietjes geweest die altijd in dit soort gemeenschappen plaatsvonden Zij betalen dan toch een harde prijs voor hun ja, hun principes.

Sinds de coronacrisis zijn mondkapjes niet meer weg te denken uit het straatbeeld. Maar waar komen ze eigenlijk vandaan en waarom gebruiken we ze? Klik op de afbeelding om het scrollverhaal te lezen.

Scrollverhaal over onze bescherming tegen corona

Waar komen mondkapjes vandaan?

Elke dag is je afweer hard aan het werk om je lichaam te beschermen tegen ziekteverwekkers, zoals bacteriën en virussen. Hoe werkt je immuunsysteem? Klik op de afbeelding om er meer over te lezen.

Story over hoe je lichaam zich verdedigt

Hoe werkt je immuunsysteem?

Een verkoudheid kan je lichaam flink ontregelen. De veroorzaker is een virus. Om het virus uit je lichaam te krijgen, begin je te hoesten, niezen en snot te produceren. Meer weten? Klik op de afbeelding. 

Story over de oorzaak van je loopneus

Wat gebeurt er in je lijf bij verkoudheid?

NOS op 3 houdt je op de hoogte met korte nieuwsupdates! Dankzij hun uitleganimaties begrijp je het nieuws nog beter.

Programmaheaders

Programmalogo's

NOS op 3

In de jaren 80 van de vorige eeuw duikt er een mysterieus virus op waar vooral homoseksuele mannen erg ziek van worden. Het virus heet HIV en de ziekte die je ervan krijgt is Aids. Hiv- en aidspatiënten zijn ten dode opgeschreven en mensen lopen vaak met een grote boog om ze heen. Bijna veertig jaar later is er met hiv en aids prima te leven. Maar sommige dingen zijn nog niet veranderd. 

Scrollverhaal over hiv en aids in Nederland

Hoe de wereld kennismaakte met aids

Polio in Staphorst

Oorlogen, bewegingen en opstanden. Belangrijke gebeurtenissen uit de hedendaagse geschiedenis bewerkt uit Andere Tijden (NTR), speciaal voor gebruik in de klas.

Andere Tijden in de klas

Andere Tijden

In 1971 breekt de besmettelijke ziekte polio uit in het christelijke dorp Staphorst. Er is een vaccin, maar veel inwoners weigeren: ze geloven dat ziekte de wil is van God.

Televisie en computer

Cultuur en geloof

Waarom laat niet iedereen zich inenten?

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Gele tulpen

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.