Na de koloniale oorlog in Indonesië, is de toekomst van Nederlands-Nieuw-Guinea nog niet zeker. Nederland wil Nieuw-Guinea helpen om een zelfstandige staat te worden, maar nadat onder druk van de Verenigde Naties een stemming wordt georganiseerd, valt de keuze op aansluiting bij Indonesië. Al zeggen sommigen dat die stemming niet geheel democratisch is verlopen.
Begin jaren zestig vecht Nederland in Nederlands Nieuw-Guinea zijn laatste koloniale oorlog uit. Onwetend en onwennig vertrekken onze militairen. Maar wat deden we daar eigenlijk? Ons verhaal begint 1949. Nederland draagt de soevereiniteit van Indië over aan de Republiek Indonesië. De Nederlandse vlag wordt gestreken, de rood witte vlag van Indonesië gehesen. In een hartstochtelijke redevoering roept president Soekarno het Indonesische volk op te werken en te strijden voor een nationale eenheid. Maar niet de hele archipel wordt Indonesisch. Wat er met het eiland Nieuw-Guinea moet gebeuren, daar moet nog over onderhandeld worden. Op het moment dat Indonesië onafhankelijk werd, werd Nederlands Nieuw-Guinea eigenlijk geboren. Dus op vanaf dat moment is het echt van oké, we houden dit stukje bij ons. En toen hebben ze besloten dat ze het wilden gaan opleiden tot een onafhankelijk land. Nou, dit is m. Dit is de originele vlag?De originele vlag met de hand genaaid. Dus de eerste vlag die gemaakt is. Wat zie ik? Nou, je ziet hier de Morgenster en de zeven blauwe banen voor de zeven regio's van West-Papoea. De witte Ster van de hoop, in het rode veld van de strijd. Die combinatie is belangrijk en dat vind ik ook. Wat mijn vader zo sterk bedacht heeft. Hij heeft gewapperd in Hollandia in 1961. Daar is ie officieel gehesen. Als grootste eiland van de Stille Oceaan, ligt in de zuidoosthoek van Azië Nieuw Guinea. Het eiland waarvan het westelijk gedeelte bij het Koninkrijk der Nederlanden behoort. En dat met een oppervlakte van 400.000 vierkante kilometer, ongeveer elf maal zo groot is als ons kleine landje in het westen. De authentieke bewoners zijn Papua. Lijken zij op Indonesiërs?Nee. Het zijn hele andere mensen. Het zijn donkere mensen met kroeshaar. En Indonesiërs... Ja, dat zijn meer Aziaten. Je hebt Oceanië en de Pacifische Zee. Dan heb je Polynesië, Micronesië en Melanesië. En Nieuw-Guinea behoort dus tot Melanesië en dat staat voor melanine, dus zwarte huidskleur. En ja, daarom is dat gebied zo genoemd. Omdat de mensen op de eilanden daar een zwarte huidskleur hebben. De Papoea's vinden dus dat ze niet bij Indonesië horen. Zij neigen meer naar Nederland omdat dit land hen op den duur recht op zelfbeschikking wil geven. Kijk, het was een koloniale samenleving, dus er waren rangen en standen waarin de Nederlanders aan de top stonden en de Papoea's ergens onderaan. Tegelijkertijd waren ze wel degelijk bezig om daar een economisch bedrijvig land van te maken en om die Papua elite dat kader op te leiden. De onderhandelingen tussen Nederland en Indonesië verlopen stroef en Nieuw-Guinea wordt steeds meer het terrein van militaire strijd. Indonesië zendt infiltranten. Nederland reageert met het sturen van steeds meer troepen. In het holst van de nacht zijn 865 dienstplichtigen van de Koninklijke Landmacht in Hoek van Holland ingescheept op het passagiersschip Zuiderkruis, dat hen naar Nieuw-Guinea zal brengen. In Merauke, de hoofdplaats van het district Zuid Nieuw-Guinea, heerst een militaire activiteit van betekenis. Sedert in de nabijheid Indonesische parachutisten zijn geland. Terwijl militairen in het regenwoud strijd voeren met Indonesische infiltranten, wordt in de hoofdstad Hollandia verder gewerkt aan de onafhankelijkheid. De Nieuw-Guinea Raad wordt geïnstalleerd. Nicolaas Jouwe, de vader van Nico en de opa van Julia, is één van de Papoea leiders. Dat was het democratisch orgaan hè. Zeg maar van Nieuw Guinea, van de nieuw te vormen natie. In dankbare herinnering, gaan hier mijn gedachten dan vooral uit naar, als ik het zo noemen mag, Pioniers van het allereerste uur. Die met inzet van geheel hun persoon en niet zelden hun leven ons Papoea's datgene schonken wat we nodig hebben om in een snel veranderende wereld onze plaats te kunnen innemen. Dat was een parlement wat natuurlijk nog wel een beetje de kolonialistische signatuur had. De voorzitter was een Nederlander. Maar er waren twee vice-voorzitters... mijn vader en Marcus. En daar hebben ze gezegd we moeten nationale symbolen hebben. Nou, die hebben ze toen gekozen. Wat betekent de tekst? Oh, mijn land, Papua. Jij zal ik liefhebben tot mijn levenseinde. In de loop van 62 moeten Nederlandse militairen steeds vaker in actie komen. Dan gaat er bij ons bijvoorbeeld een Papoea voorop hè. Het is zo'n gids. Ja, die leidt ons overal naartoe. Die vinden alle sporen, die kunnen alles vinden. Als we die niet hadden, hadden wij het werkelijk niet zo best. Een oplossing van het conflict komt in zicht als Nederland onder druk van Amerika de eis dat de Papoea's het recht op zelfbeschikking krijgen laat vallen. Uiteindelijk komt de Verenigde Naties met een plan. Nieuw-Guinea komt een half jaar onder VN toezicht voordat het aan Indonesië wordt overgedragen. De Papoea's voelen zich verraden. Er waren onderhandelingen aan de gang, achter de schermen. En daar was m'n vader. En de andere Papoea leiders waren daar op zich niet bij betrokken. Hij had tot aan dat moment van ondertekening van het verdrag van New York er nog best hoop op dat er een vergelijk zou komen. Dat de boel aan de achterkant allang verkocht werd door de Nederlanders, ja, dat was wat minder bekend. Afgelopen donderdag, dames en heren, viel in de vergaderzaal van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York het doek over West Irian, het vroegere Nederlands Nieuw-Guinea. Ik ben te oud om te huilen. Ik kan niet anders zeggen dan datgene wat minister Luns vanmorgen in de Verenigde Naties gedaan heeft. Het is hoogverraad. Alle Nederlanders, zowel burgers als militairen en duizenden Papua's, verlaten halsoverkop het eiland. Wij moesten toen ook binnen een paar dagen vertrekken. Waarom moesten jullie eigenlijk weg, toen de Indonesiërs kwamen? Waarom was dat zo belangrijk? Nou, ik weet eigenlijk wel zeker dat de Nederlanders hem daar weg wilden hebben. Die wilden niet dat bijvoorbeeld Jouwe in Hollandia de onafhankelijkheid uit zouden roepen op het moment dat ze in New York iets anders aan het besluiten waren. Bij het akkoord van New York is afgesproken dat er in 1969 een volksraadpleging plaatsvindt. Onafhankelijkheid of Indonesië. In West Irian, het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea, hebben 1025 Papua kiesmannen in een volksstemming die plaatsvond volgens het zogenaamde Mussa wara systeem, zich uitgesproken voor aansluiting bij Indonesië. Nou, van tevoren...Van tevoren, ja, die werden weken al van tevoren afgezonderd, geïntimideerd. En die hebben alle duizend, 1025 waren het er geloof ik... Hebben allen 100% voor aanblijven bij Indonesië gestemd. Dat was één grote skam, dat was fraude. Dus ja, dat was voor iedereen zo'n verschrikkelijke dag. Dat wordt nu nog zo gezien. Ja. Dat staat bekend als de dag waarop alle Papua's huilden.Sinds 1969 strijden Papoea's voor een vrij Papoea. De Indonesische politie treedt hardop tegen de demonstranten en regelmatig vallen er doden en gewonden. Wat gebeurt er als je die, als je nu in Nieuw-Guinea rondloopt met die vlag?Als je die vlag hijst met met vlagvertoon, groot... Dan word je gewoon opgepakt. Daar staat vijftien jaar gevangenisstraf op. Ze zien dat als een daad van verzet. En daar zitten ook mensen op dit moment nog in de gevangenis omdat ze deze vlag gehesen hebben in Jayapura. En wat betekent deze vlag voor jullie? Dat dit voor zoveel mensen een teken van hoop is. En het houdt ons ook bij elkaar, heb ik het gevoel. Dit is ja een heel powerful teken en het is zo bijzonder dat hier ook een stukje familiegeschiedenis achter zit. Het volk geeft het niet op. Het volk gaat door tot de laatste Papua toe. Het is een zaak van leven en dood. Ik geloof er zeker weten in, het is gewoon een een gerechtvaardigde strijd. En ik denk ook dat het recht aan onze kant staat.
