Hoe teken je het menselijk lichaam?

---

Als je het menselijk lichaam gaat tekenen of schilderen moet je weten hoe verhoudingen werken. In studies uit Rembrandts tijd staat dat het ideale lichaam negen keer de lengte van het hoofd moet zijn. Rembrandt tekent op die manier een heleboel mensen, zonder ze mooier te maken dan ze zijn. Zoals Marten en Oopjen.

Het tekenen en schilderen van mensen is een van de moeilijkste opgaven uit de schilderkunst. Dat komt omdat wij als mens de vorm van andere mensen zo goed kennen.
Een foutje is daardoor al snel storend. Juist het feit dat ieder mens er anders uitziet maakt de mens tot een interessant object om vast te leggen. Toch is er een aantal basisregels die goed zijn om te weten. Om het menselijk lichaam goed te tekenen of schilderen is kennis van de verhoudingen essentieel. Al eeuwenlang gebruiken kunstenaars studies om het lichaam zo overtuigend mogelijk in beeld te brengen. Ook in de Rembrandts tijd waren er boeken die precies aangaven welke verhoudingen een kunstenaar diende te hanteren. Een ideaal lichaam, zo staat beschreven was negen keer de lengte van een hoofd. Dat is dus negen keer herhaald van kruin tot aan de voetzolen. Rembrandts kennis van deze proportieleer blijkt bijvoorbeeld uit zijn portretten van Marten en Oopjen. Die precies op deze manier zijn opgebouwd. In de 17e werd iedere kunstenaar getraind in het kopiëren naar deze prentvoorbeelden. En vervolgens tekende je naar gipsmodellen of naar beelden. Maar het uiteindelijk doel was het overtuigend in beeld brengen van een echt menselijk lichaam. En daar is Rembrandt een meester. Hij tekent niet zomaar mensen, maar altijd mensen in actie en beweging. Rembrandt kon als geen ander basisvormen benadrukken in een model. Waardoor zijn tekeningen krachtige composities werden. Het tekenen van naaktmodellen maakt al eeuwenlang deel uit van de opleiding van kunstenaars. Ook Rembrandt maakte talloze tekeningen van het vrouwelijk naakt. In enkele rake lijnen wist hij z'n modellen vast te leggen. Rembrandt tekent wat hij ziet. Hij verbetert en idealiseert nooit. Ook in z'n prenten speelt Rembrandt met contrasten. Hij kiest ervoor z'n naakt tegen 'n donkere achtergrond te plaatsen. Vol in het licht. Nietsverhullend. Hij tekent de mensen gewoon zoals ze zijn.