Name: Hoe muzikaal zijn dieren?
Uploaded: 2022-10-04T11:29:53+02:00
Duration: 9 min 36 s
Description: Mensen zijn niet de enige wezens die een lekker liedje kunnen waarderen. Ook dieren laten zien dat ze muzikaal zijn. Hoe komt het dat kaketoes muzikaler zijn dan apen?

Klas 4/5/6

Dat veel vogels kunnen zingen als een nachtegaal, daar staat niemand van te kijken. Maar ook veel andere dieren lijken muzikale aanleg te hebben. Sla er het internet maar op na. Een goede stem soepel in de heupen; het komt vaker voor dan je denkt. Maar heeft het ook iets met muzikaliteit te maken? Ja, en wij vragen ons af: kunnen alleen mensen muzikaal zijn of delen we dat talent met andere dieren? Nou Henkjan Honing, toen jij dit zag dacht je: daar wil ik meer over weten. Ja ja, ik weet nog goed dat ik dit voor het eerst zag. Was vijftien jaar geleden alweer op een conferentie en het publiek was allemaal van oh en mensen met tranen in hun ogen. Dit is het eerste dier, eerste gedocumenteerde dier dat maatgevoel heeft. En kun je dan ook echt zeggen dat het maatgevoel heeft? Want jij bent hoogleraar muziekcognitie aan de Universiteit van Amsterdam. Het kan ook toeval zijn dat ie gewoon perfect swingt op deze muziek. Een collega van me is daar naartoe geweest en heeft muziek aan hem, het is een hem, gespeeld. Ik denk Everybody van de Backstreet Boys. Wordt ie sneller, beweegt ie sneller. Langzamer, beweegt ie langzaam. En dat is in een toptijdschrift gepubliceerd. Hij is nou weer ambassadeur van ons vakgebied. Zeg maar ambassadeur van ons muzikaliteitsonderzoek geworden. Ja, Snowball heet ie he geloof ik he. Dat is de ambassadeur. Want ja, wat is het belang ervan. Waarom is het belangrijk om dit te onderzoeken? Het geeft aan dat we in ieder geval maatgevoel, wat een bouwsteen is, een van de basisbouwstenen van muziek he, je kan niet met iemand anders muziek maken als je niet weet hoe snel iemand anders speelt. Je kan niet samen dansen, je kan niet samen rituelen uitvoeren. Dus het is een fundamentele eigenschap van onze capaciteit voor muziek. We dachten heel lang dat is iets, heel recentelijk zelfs iets menselijks. Dat is iets cultureel, dus aangeleerd. Maar zo'n vogel die dat ook kan, betekent dat het ook een biologische basis heeft. En dat heeft opeens allemaal biologen ervan overtuigd: oh, we moeten ook naar muzikaliteit kijken. Ja. Naast dat we naar taal kijken van hoe ziet dat eruit? Wat is, wat zijn de biologische componenten die ons muzikaal maken? Delen we dat met andere dieren? En dan kunnen we ook iets over die evolutionaire geschiedenis zeggen die waarschijnlijk veel langer terugreikt dan dat we denken. Nou ja, de vogel staat natuurlijk best wel ver van ons af. Dichtbij staat de aap, de chimpansee. Dan zou je misschien denken, nou die zal het ook hebben, ritmegevoel, is dat ook zo? Ja, dat hebben heel veel mensen geprobeerd. Ik zelf ook. Onze groepen...Dit is een tijdens een resusaap. We hebben het met resusapen gedaan, hebben we ritmes laten horen. Dat hadden we ook al gedaan met volwassenen en ook al gedaan met pasgeboren baby's. Die hebben allemaal maatgevoel. Je laat een ritme horen. Op de eerste tel laat je een noot weg en dan zie je dat die hersenen verrast zijn dat er niks gebeurt. Dus je verwacht dat er een beat komt. Die komt niet en je hoort niks. Dat zit echt in ons. En die apen. En die apen. Precies hetzelfde experiment gedaan en je ziet dat ze dat niet opvallen. Ze hebben niet die grote verwachting voor die regelmaat. Dus ja, ik vond dat heel teleurstellend. Mag je natuurlijk niet vinden, als wetenschapper. Nou ja, het geeft wel een ook weer informatie denk ik. Ja, maar je verwacht omdat die primaten en met name resusapen, dat...hun hersenen zijn een model voor onze hersenen. En we weten heel veel over dementie, over parkinson, over epilepsie dankzij die dieren en die hersenen, die lijken zo op ons. Dus dachten we van ok dat moet ook in resusapen te vinden zijn, maar dus niet. Maar een collega van mij heeft recentelijk in Japan, Yoko Hatori heeft experimenten met chimpansees gedaan en die zie je net zoals jonge kinderen dat als je muziek speelt, dezelfde ritmes die we aan die en die baby's en aan de resusaapjes hebben laten horen, dat ze spontaan gaan bewegen. Kijk, dit is een stukje hier. Ja, dit is een stukje uit dat lab. Het is niet heel erg ritmisch toch? Dit? Nee, maar ze beginnen spontaan ook voet te tappen of te klappen. Ze reageren wel op de muziek. Ze reageren wel op de muziek. Het is niet altijd synchroon met de muziek, maar je ziet wel dat gedrag van dat ze dus ritmisch gaan bewegen als ze ritmische muziek horen. En die relatie was nog nooit aangetoond, dus het lijkt in de primaten geleidelijk aan ontwikkeld te zijn. Een soort graduele ontwikkeling. Maar het is heel bijzonder. Bij mensen is het echt uitontwikkeld, he bij hele jonge kinderen, je laat ze een filmpje zien en ze beginnen spontaan te dansen. Dat zie je niet zo bij andere primaten. En hoe past het, hoe past de kaketoe daar dan weer in? Snowball? De kaketoe is inderdaad heel ver van ons verwijderd. 320 miljoen jaar, resusaapjes maar 23 miljoen jaar. Het lijkt of die je zeg maar dezelfde oplossing voor hetzelfde probleem hebben ontwikkeld, met hele andere hersenen. Dus we denken, we dachten moet ik al zeggen, dat onderzoek gaat snel he, want dit is allemaal nog beginnerswerk zeg maar. We dachten dat het kwam door vocaal leervermogen. We delen vocaal leervermogen, dus dat je geluiden kan imiteren, dat je iemand kan nadoen met kaketoes en met papegaaien, maar niet met andere primaten. Dus dat was heel lang de theorie dat dat de verklaring was waarom kaketoes maatgevoel hebben. Ja, ja. En resusapen niet. Maar dat is ook het mooie van de wetenschap, dan duiken alle wetenschappers op een dier waarbij je het kan falsificeren, de theorie. Dus een dier die wel maatgevoel heeft, maar geen vocaal leervermogen. En dan kan je die theorie onderuithalen. En dat is de zeeleeuw. Wat zien we? Ja, die muziek is natuurlijk al heel raar. De swingende zeeleeuw. Ja, dit is Earth, Wind & Fire en dat is natuurlijk niet muziek die ze normaal in hun natuurlijke omgeving horen. Maar dit dier kan, dit is een zij, dit is Ronan, ben er ook geweest, geweldig beest die dat heel leuk vind met allerlei verschillende soorten muziek. Meteen op de een: boem en dan headbangen. Die vindt het dus heel leuk en dat dit deelt ze dus met Snowball maar ze heeft geen vocaal leervermogen dus we zijn weer helemaal terug bij af. Ja. Wee delen dus iets met zeeleeuwen. Wij mensen. We delen iets met zeeleeuwen en met kaketoes wat we niet met resusapen delen en we hebben daar nog geen theorie over. Van hoe dat zit? Dat gaat over de zeeleeuw. Muzikaliteit en ritmegevoel. Dat is dus niet alleen iets van mensen. Ook zangvogels, papegaaien en dus zeeleeuwen hebben het. Maar hoe zit het dan precies met taal bij dieren? Dzifa onderzocht het. Hier in Pieterburen worden gestrande zeehonden opgevangen en verzorgd, maar er wordt ook heel veel onderzoek gedaan. Ik ga vandaag langs bij taalwetenschapper Andrea, die kijkt naar zeehonden om iets te leren over de menselijke taal. Ja en dan gaat het hier over zeehonden. Maar wat kunnen wij als mens hier nou van leren? Dat we niet alleen zijn in ons talent voor muziek en voor taal en dat we dat delen met een heleboel andere dieren. En wat Andrea hier hartstikke goed doet, is laten zien van dat ook toonhoogte, dat dat een soort voorloper, dat we dat delen met zeehonden. En ja dus Darwin heeft had een punt dat muzikaliteit aan taal en muziek voorafgaat. En dus we allemaal toch een beetje op elkaar ijken wat dat betreft in ieder geval. Dank je wel Henkjan Honing.

Klas 1/2/3

Luisteren naar muziek heeft een effect op je. Je wil bijvoorbeeld dansen bij harde muziek, je wordt verdrietig als je luistert naar zielige muziek en je voelt je verbonden met anderen als je muziek maakt. Wat doet muziek met je hersenen? Kom er alles over te weten in dit scrollverhaal.

Scrollverhaal over wat muziek met je hersenen doet

Welk effect heeft muziek op je?

Niet iedereen houdt van jumpstyle, hardcore of elektronische muziek. Van welke muziek je houdt, wordt bepaald door verschillende factoren, zoals je persoonlijkheid en je omgeving. Je leest er alles over in de story op NPO Kennis.

Story over waarom je bepaalde muziek leuk vindt

Wat bepaalt je muzieksmaak?

Geschiedenis van de popmuziek

Popmuziek is een verzamelnaam van verschillende muziekstijlen. Popmuziek betekent ‘populaire muziek’. Een groot deel van de mensen vindt deze muziek leuk en daarom hoor je het ook veel op de radio. Popmuziek bestaat onder andere uit jazz en rock ’n roll.

Van rock'n roll tot elektronische muziek

Wetenschapsjournalist Govert Schilling gaat op zoek naar de oorsprong van de mens. Hoe zijn we geworden wie we zijn? Bewerkte afleveringen die aansluiten bij de biologieles, inclusief lesbrief.

Govert naar de oorsprong van de mens in de klas

NPO Kennis

Deze interactieve schoolplaat brengt de evolutie van de aarde en al zijn organismen in beeld. Van de oerknal 14 miljard jaar geleden tot de ontwikkeling van dinosauriërs en zoogdieren tot aan nu: het tijdperk van de mens.

In de schoolplaat is veel te ontdekken: het eerste leven op aarde, de invloed van natuurlijke selectie en mutaties op evolutie, de bevolking van de aarde voordat wij bestonden én alle stappen die leidden tot de mens. 

Ervaar de evolutie door zelf te scrollen en video's aan te klikken of door een van de twee tours te doen en je te laten rondleiden. Bij deze schoolplaat hoort een lesbrief met o.a. gebruikstips, leerdoelen, kernbegrippen en verdieping.

Schoolplaat over evolutie, ordening en geologische tijdschaal

Evolutie

Hoe muzikaal zijn dieren?

De meest interessante reportages, gesprekken en fragmenten uit het wetenschapsprogramma Atlas (NTR).

Programmaheaders

Logo Wetenschap

Atlas in de klas

Wetenschap bij de NTR

Mensen zijn niet de enige wezens die een lekker liedje kunnen waarderen. Ook dieren laten zien dat ze muzikaal zijn. Hoe komt het dat kaketoes muzikaler zijn dan apen?

Dieren en planten

Ritmegevoel en intonatie bij kaketoes en apen

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

Header slingers

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!

Over Schooltv

Over Schooltv.nl

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.