In 2016 kiest een meerderheid van de stemgerechtigden in Groot-Brittannië voor vertrek uit de Europese Unie. Het campagneteam van Brexit overtuigt een grote groep ontevreden Britten ervan dat Europa de schuld van al hun ellende is en maakt beloftes voor de toekomst. Een groot deel van die beloftes blijken later vals. Pas nu ontdekken de ‘leave’-stemmers dat ze misbruikt zijn door machtspelletjes van de politieke elite.
Veel jonge Britten waren in de eerste dagen na de uitslag van het Brexit-referendum in 2016 volkomen van slag. De meerderheid van hun landgenoten had voor 'leave' gestemd: Voor vertrek uit de Europese Unie. Toch waren de meeste jongeren voor 'remain'. Ze wilden juist bij Europa blijven horen. Maar een groot deel van hen was te jong om te stemmen. En zij die wel oud genoeg waren, hadden vaak de moeite niet genomen om naar de stembus te gaan. Ze hadden namelijk nooit verwacht dat de uitslag negatief voor hen zou uitpakken of dat een stem enig verschil kon maken. De verslagenheid onder de jongeren was dan ook groot. Hun hoop voor een toekomst binnen de Europese Unie werd op 23 juni 2016 de bodem ingeslagen. Hoe had dit kunnen gebeuren? Scenarioschrijver James Graham worstelde met diezelfde vraag na het referendum. Om te begrijpen wat er was gebeurd, ging hij op onderzoek uit. Wat hij ontdekte verwerkte hij in het scenario voor de speelfilm 'Brexit, the uncivil war'. Deze film focust op de strategie van het campagneteam van 'leave'. Het team dus dat wilde dat het Verenigd Koninkrijk uit de EU zou stappen. Het bleek een strategie die geraffineerd gebruikmaakte van nieuwe media. Heel slim, maar daardoor ook behoorlijk beangstigend. De meeste mensen weten niet hoe campagnes werken. Ze snappen niet dat het beleid in een boodschap wordt verwerkt die wij te horen krijgen. Ikzelf ook niet. Dus toen ik ging schrijven, besefte ik: Dit referendum heeft mijn land veranderd, en ik weet niet hoe dit werkt. Een van de belangrijkste factoren: De technologie verandert hoe nieuws ons bereikt en dat beïnvloed ons gedrag. De socials media-sites waar we van wakker liggen, waar we zijn en met wie. Met die data doet het systeem voorspellingen. We snappen er wel iets van. Als ik online op zoek ga naar een zitbank, krijg ik reclames van banken te zien. De meeste mensen weten min of meer hoe cookies werken, en digitale sporen. Ik denk dat de meesten van ons niet snapten dat het referendum dat ik online zag, verschilde van jouw referendum. Jouw tijdlijn verschilt enigszins van die van je vrienden of je moeder. Onze software test hoeveel effect advertenties op bepaalde mensen hebben in de zin van liken en delen. En past ze vervolgens aan om ze realtime te verbeteren. Realtime? Niets is zo geschikt als social media om gelijkgestemden te vinden. Ons systeem vindt en richt zich op mensen die nooit eerder bereikt zijn. Mensen die niet stemmen, die nog nooit gestemd hebben. Die anti-establishment en kwaad zijn. Mensen die jij zoekt. We zijn al begonnen. Drie miljoen extra stemmen. Rot op. Allemaal voor jou. De tegenpartij weet niet eens van hun bestaan. Ik zag die advertenties niet. Want mijn online gedrag wees erop dat ik voor blijven was, dus ik kreeg ze niet te zien. Je kunt dus onbestraft één groep bestoken. De rest ziet het toch niet. Als we op 23 juni voor 'leave' kiezen, houden we 350 miljoen pond per week in onze zak die we zelf kunnen gaan uitgeven, bijvoorbeeld aan onze gezondheidszorg. En we bepalen dan ook zelf wie we wel en niet in ons land binnenlaten. Als je luistert naar de verhalen van kiezers die het doelwit waren van de 'leave' campagne, de zogenaamde 'persuadables', dan blijken het vaak verhalen over de moeilijkheden waar arbeidersgezinnen mee kampen. Het verhaal van Emma is een goed voorbeeld. Ik was er nog niet uit. In het kieshokje dacht ik pas echt: Wat ga ik nu doen? Je ziet die grote rode bus en de man die nu premier is, staat ervoor en zegt: 350 miljoen voor de NHS. We houden de EU te vriend en we houden geld over om van alles op te lossen. In ons ziekenhuis dachten ze erover om de Spoedeisende Hulp op te doeken. We zouden daarvoor dan naar Basildon moeten. Dan denk je: Als ik vóór stem, kunnen we nog bij ons eigen ziekenhuis terecht. Dat gaf voor mij de doorslag. Kunt u garanderen dat de 350 miljoen pond die iedere week naar de EU ging, nu naar de NHS gaat? Dat kan ik niet. 17 miljoen mensen willen dat we uit de EU stappen. Geen idee voor hoeveel mensen dit de reden was, maar de propaganda draaide erom. Komt u er nu op terug? We hebben 10 miljard per jaar. En de ochtend na de uitslag van het referendum zei Mr. Farage: Die toezegging van Vote Leave berust op een misverstand. Zei hij dat? Eén dag later, ja. Toen dacht ik: Je zei.. Dat kun je toch niet maken? Jij komt erop terug, en dat was juist de belofte die voor mij de doorslag gaf. Dat hakte er echt in, en ik ging me zorgen maken. Ik dacht: Wat hangt ons verder nog boven het hoofd? Veel mensen hadden ieder hun eigen redenen om net als ik te stemmen. Dat was de sluwe tactiek van Vote Leave. Iedereen kreeg iets anders te horen. Ze hebben iedereen iets anders beloofd. Ze hebben me continu voorgelogen, dat weet ik nu. Zou ik nu ook nog zo gestemd hebben? Nee. Ik wil mijn stem veranderen, maar dat kan niet. Ik heb een foute keuze gemaakt gebaseerd op leugens die heel uitgekookte mensen me verteld hebben. Veel jongeren kijken naar Groot-Brittannië en het systeem en willen alles omver gooien. Een beetje net als Cummings, maar om een andere reden. Ze willen een progressieve, liberale maatschappij. Het tegenovergestelde van wat ultrarechts wil. Maar niemand is nu tevreden. Niemand vindt dat het land goed functioneert. Maar ik zie bij links noch rechts leiders met een positieve visie op de toekomst.
